XII.5.1 De tegenwerpelijkheid van de cessie aan de schuldenaar

1194. De werking van de cessie ten opzichte van de schuldenaar; verweermiddelen. De overdracht van de vordering komt erga omnes – dus zowel tussen partijen, als ten opzichte van de schuldenaar en andere derden – tot stand zodra aan de geldigheidsvereisten van het cessiestatuut is voldaan.1 De schuldenaar kan de geldigheid van de cessie dus niet betwisten met een beroep op het vorderingsstatuut.2

De betrekkingen tussen cessionaris en schuldenaar, de voorwaarden waaronder de cessie aan de schuldenaar kan worden tegengeworpen3 en de vraag of de schuldenaar door betaling is bevrijd, worden daarentegen beheerst door het op de vordering toepasselijke recht (art. 14 lid 2 Rome I en art. 10:135 lid 3 BW).4 Deze regel is ingegeven door de gedachte dat de schuldenaar, die als een derde bij de cessie heeft te gelden, als gevolg van de cessie niet in een slechtere positie mag komen te verkeren.5 Het op de verbintenis toepasselijke recht is het recht waarop de schuldenaar mag afgaan en waaraan hij zijn bescherming kan ontlenen. 6 De overdracht brengt geen wijziging in het op de vordering toepasselijke recht en verandert zodoende evenmin iets aan de inhoud en eigenschappen van de verbintenis van de schuldenaar en de voorwaarden waaronder deze is aangegaan.7 Zo kan de schuldenaar bijvoorbeeld ter afwering van een betalingsvordering van de cessionaris een beroep doen op een met de cedent overeengekomen betalingstermijn of een opschortende voorwaarde.

Het vorderingsstatuut bepaalt voorts de vraag onder welke omstandigheden de schuldenaar (nog) bevrijdend aan de cedent of de cessionaris kan betalen, ook als achteraf mocht blijken dat de cessie ongeldig is. Zo moet aan de hand van het vorderingsstatuut worden beoordeeld of, en zo ja, in welke vorm de cessie aan de schuldenaar dient te worden medegedeeld om te bewerkstelligen dat de schuldenaar nog enkel bevrijdend aan de cessionaris kan betalen8 en welke rol de mogelijke wetenschap van de schuldenaar van de cessie daarbij speelt. Ook de vraag of de schuldenaar een na de cessie (maar voor de mededeling daarvan) met de cedent overeengekomen regeling – zoals een betalingsuitstel, wijziging of afstand van de schuld – kan tegenwerpen aan de cessionaris, wordt door het vorderingsstatuut beheerst.9 Hetzelfde geldt voor de vraag welke verweren de schuldenaar na de cessie ten opzichte van de cessionaris kan voeren.10

Ingeval Nederlands recht de vordering beheerst, kan de mededeling vormvrij geschieden11 en kan de schuldenaar totdat de cessie hem wordt medegedeeld bevrijdend betalen aan de cedent (art. 3:94 lid 3, tweede zin, BW).12 Voorts geldt dat de cessie de verweermiddelen van de schuldenaar onverlet laat (art. 6:145 BW).