HvJ EU, 11-01-2017, nr. C-289/15

Het verzoek om een prejudiciële beslissing betreft de uitlegging van artikel 7, lid 3, en artikel 9, lid 1, onder d), van kaderbesluit 2008/909/JBZ van de Raad van 27 november 2008 inzake de toepassing van het beginsel van wederzijdse erkenning op strafvonnissen waarbij vrijheidsstraffen of tot vrijheidsbeneming strekkende maatregelen zijn opgelegd, met het oog op de tenuitvoerlegging ervan in de Europese Unie (PB 2008, L 327, blz. 27), zoals gewijzigd bij kaderbesluit 2009/299/JBZ van de Raad van 26 februari 2009 (PB 2009, L 81, blz. 24) (hierna: ‘kaderbesluit 2008/909’).

Dit verzoek is ingediend in een procedure tot erkenning van een strafvonnis en tot tenuitvoerlegging in Slowakije van een vrijheidsstraf die door een Tsjechische rechterlijke instantie was opgelegd aan Jozef Grundza.

Op 3 oktober 2014 heeft de Okresní soud v Chebu (rechter voor het district Cheb, Tsjechië) Grundza, een Slowaaks onderdaan, veroordeeld tot een cumulatieve gevangenisstraf van vijftien maanden wegens diefstal met braak en wegens belemmering van de tenuitvoerlegging van een beslissing van een overheidsorgaan, te weten het niet naleven van het tijdelijk rijverbod dat hem was opgelegd bij beslissing van de Magistrát mesta Přerov (gemeente Přerov, Tsjechië) van 12 februari 2014.

De beslissing van 3 oktober 2014 werd, vergezeld van het in bijlage I bij kaderbesluit 2008/909 bedoelde certificaat, verzonden naar de Krajský súd v Prešove (regionaal gerechtshof Prešov, Slowakije) met het oog op erkenning ervan en tenuitvoerlegging van voornoemde straf in Slowakije.

In zijn verwijzingsbeslissing preciseert die rechterlijke instantie dat de in het hoofdgeding aan de orde zijnde delicten door de rechterlijke instantie van de beslissingsstaat, Tsjechië, niet zijn aangemerkt als strafbare feiten die voorkomen op de lijst van artikel 7, lid 1, van kaderbesluit 2008/909, zodat de tenuitvoerlegging van de cumulatieve gevangenisstraf van vijftien maanden afhankelijk is van de vaststelling dat de in de beslissing van 3 oktober 2014 bedoelde feiten ook naar Slowaaks recht een strafbaar feit vormen.

De verwijzende rechter heeft twijfels over de vraag of met betrekking tot de feiten die zijn gekwalificeerd als ‘belemmering van de tenuitvoerlegging van een beslissing van een overheidsinstantie’ is voldaan aan de voorwaarde van dubbele strafbaarheid.

In dit verband wijst de verwijzende rechter erop dat artikel 348, lid 1, onder d), van het Slowaakse wetboek van strafrecht, betreffende het strafbare feit bestaande in de belemmering van de tenuitvoerlegging van een officiële beslissing, enkel betrekking heeft op rechterlijke beslissingen of beslissingen van een andere ‘Slowaakse’ instantie die uitvoerbaar zijn op het ‘Slowaakse grondgebied’.

Aldus blijkt volgens de verwijzende rechter uit de beoordeling van het feit waarvoor Grundza in Tsjechië was veroordeeld, dat het niet gaat om een ‘strafbaar feit’ in de zin van artikel 348, lid 1, onder d), van het Slowaakse wetboek van strafrecht, aangezien dit feit niet overeenkomt met de feitelijke bestanddelen van het strafbare feit van belemmering van de tenuitvoerlegging van een officiële beslissing in de zin van die bepaling. Grundza is namelijk veroordeeld wegens het belemmeren van een beslissing van een instantie van Tsjechië, welke beslissing enkel werking heeft op het grondgebied van die lidstaat.

De verwijzende rechter vraagt zich voorts af of, gelet op de door kaderbesluit 2008/909 nagestreefde doelstelling, te weten het bevorderen van de reclassering van de gevonniste persoon, met name door de samenwerking te versterken tussen de lidstaten met het oog op de tenuitvoerlegging van rechterlijke beslissingen in strafzaken, in een geval zoals aan de orde in het hoofdgeding, waarin een door het recht van de beslissingsstaat beschermd belang is geschonden, de dubbele strafbaarheid niet in abstracto, dat wil zeggen alsof er een door het recht van de tenuitvoerleggingsstaat beschermd belang is geschonden, moet worden getoetst.

In deze omstandigheden heeft de Krajský súd v Prešove de behandeling van de zaak geschorst en het Hof verzocht om een prejudiciële beslissing over de volgende vraag:

Met zijn vraag wenst de verwijzende rechter in wezen te vernemen of artikel 7, lid 3, en artikel 9, lid 1, onder d), van kaderbesluit 2008/909 aldus moeten worden uitgelegd dat aan de voorwaarde van dubbele strafbaarstelling is voldaan in een situatie als aan de orde in het hoofdgeding, waarin om erkenning van het vonnis en tenuitvoerlegging van de sanctie wordt verzocht voor handelingen die in de beslissingsstaat zijn gekwalificeerd als een ‘strafbaar feit bestaande in de belemmering van de tenuitvoerlegging van een officiële beslissing en gepleegd op het grondgebied van de beslissingsstaat’ en waarvoor een op soortgelijke wijze gekwalificeerd strafbaar feit bestaat in het recht van de tenuitvoerleggingsstaat, maar een nationale regel van laatstgenoemde staat voor de vaststelling van een dergelijk strafbaar feit vereist dat de officiële beslissing is genomen door een van de autoriteiten die werkzaam zijn op zijn eigen grondgebied.

Vooraf dient te worden geconstateerd dat, om een nuttig antwoord te kunnen geven op deze vraag, het niet relevant is de analyse te baseren op de begrippen ‘beoordeling in concreto’ of ‘beoordeling in abstracto’ van de voorwaarde van de dubbele strafbaarheid.

Dienaangaande zij in de eerste plaats opgemerkt dat kaderbesluit 2008/909, dat een instrument van minimumharmonisatie vormt, en met name artikel 7 ervan, dat betrekking heeft op de dubbele strafbaarheid, geen melding maakt van die begrippen.

In de tweede plaats blijkt, zoals de advocaat-generaal heeft opgemerkt in punt 26 van zijn conclusie, dat de lidstaten verschillende standpunten innemen ten aanzien van de precieze betekenis van voornoemde begrippen binnen de context van de dubbele strafbaarheid.

Vervolgens zij, met het oog op de beantwoording van de vraag, zoals deze is geherformuleerd, in herinnering gebracht dat overeenkomstig artikel 7, lid 3, van kaderbesluit 2008/909, wat betreft de andere strafbare feiten dan die waarop wordt gedoeld in de lijst van 32 strafbare feiten die worden genoemd in het eerste lid van dat artikel, de tenuitvoerleggingsstaat de mogelijkheid heeft om de erkenning van het vonnis en de tenuitvoerlegging van de sanctie afhankelijk te stellen van de voorwaarde dat de feiten waarop het vonnis betrekking heeft, ook naar zijn eigen recht een strafbaar feit vormen, ongeacht de bestanddelen of de kwalificatie ervan. Met andere woorden, deze bepaling staat de beslissingsstaat toe de erkenning van het vonnis en de tenuitvoerlegging van de sanctie, afhankelijk te stellen van de voorwaarde dat is voldaan aan het criterium van dubbele strafbaarheid.

In samenhang daarmee voorziet artikel 9 van kaderbesluit 2008/909, dat betrekking heeft op de gronden tot weigering van de erkenning en tenuitvoerlegging, in lid 1, onder d), ervan in de mogelijkheid voor de bevoegde autoriteit van de tenuitvoerleggingsstaat om de erkenning van het in de beslissingsstaat uitgesproken vonnis en de tenuitvoerlegging van de, eveneens in laatstgenoemde staat opgelegde, sanctie te weigeren wanneer niet is voldaan aan de voorwaarde van dubbele strafbaarheid.

Uit de verwijzingsbeslissing blijkt dat de handelingen waarvoor Grundza is veroordeeld, en met name de belemmering van de tenuitvoerlegging van een beslissing van een overheidsinstantie, door de bevoegde autoriteit van de beslissingsstaat, te weten Tsjechië, niet zijn aangemerkt als strafbare feiten die vallen onder artikel 7, lid 1, van kaderbesluit 2008/909.

Bijgevolg zijn, overeenkomstig artikel 7, lid 3, van kaderbesluit 2008/909, de erkenning van het vonnis van 3 oktober 2014 en de tenuitvoerlegging van de cumulatieve gevangenisstraf van vijftien maanden afhankelijk van de vaststelling, door de bevoegde Slowaakse instantie, dat de feiten waarop dat vonnis betrekking heeft ook naar Slowaaks recht een strafbaar feit vormen, ongeacht de bestanddelen of de kwalificatie ervan in de beslissingsstaat.

Nu dit verduidelijkt is, zij eraan herinnerd dat, overeenkomstig vaste rechtspraak van het Hof, voor de uitlegging van een Unierechtelijke bepaling niet enkel rekening moet worden gehouden met de bewoordingen ervan, maar ook met de context ervan en met de doelstellingen die worden nagestreefd met de regeling waarvan zij deel uitmaakt (arresten van 16 juli 2015, Lanigan, C-237/15 PPU, EU:C:2015:474, punt 35, en 8 november 2016, Ognyanov, C-554/14, EU:C:2016:835, punt 31).

Wat, ten eerste, de bewoordingen van voornoemd artikel 7, lid 3, van kaderbesluit 2008/909 betreft, moet eraan worden herinnerd, zoals de advocaat-generaal in punt 47 van zijn conclusie heeft gedaan, dat deze bepaling de omvang van de beoordeling van de dubbele strafbaarheid afbakent doordat zij vereist dat de bevoegde autoriteit van de tenuitvoerleggingsstaat nagaat of de betrokken handelingen ‘ook naar zijn nationale recht een strafbaar feit vormen’, en dit ‘ongeacht de bestanddelen of de kwalificatie ervan’.

Zo volgt uit de bewoordingen zelf van voornoemd artikel 7, lid 3, dat de voor de beoordeling van de dubbele strafbaarheid noodzakelijke en toereikende voorwaarde is gelegen in de omstandigheid dat de handelingen die aanleiding geven tot de in de beslissingsstaat opgelegde sanctie ook in de tenuitvoerleggingsstaat een strafbaar feit vormen. Hieruit volgt dat de strafbare feiten in de twee betrokken lidstaten niet identiek hoeven te zijn.

Die uitlegging wordt ondersteund door de termen ‘ongeacht de bestanddelen of de kwalificatie [van]’ het strafbare feit zoals dit is vastgesteld in de tenuitvoerleggingsstaat, waaruit duidelijk blijkt, zoals de advocaat-generaal heeft beklemtoond in de punten 48 en 49 van zijn conclusie, dat er noch tussen de bestanddelen van het strafbare feit, zoals dit respectievelijk in het recht van de beslissingsstaat en de tenuitvoerleggingsstaat is gekwalificeerd, noch tussen de benaming of de classificatie van dat strafbare feit in de respectieve nationale rechtsstelsels, een exacte overeenstemming behoeft te bestaan.

Die bepaling voorziet dus in een flexibele benadering, door de bevoegde autoriteit van de tenuitvoerleggingsstaat, bij de beoordeling of is voldaan aan de voorwaarde van dubbele strafbaarheid, zowel wat de bestanddelen van het strafbare feit als wat de kwalificatie daarvan betreft.

Voor de beoordeling van de dubbele strafbaarheid is dus volgens de bewoordingen zelf van artikel 7, lid 3, van kaderbesluit 2008/909 relevant de overeenstemming tussen, ten eerste, de feitelijke elementen die de oorsprong vormen van het strafbare feit, zoals die zijn weergegeven in het in de beslissingsstaat uitgesproken vonnis, en, ten tweede, de omschrijving van het strafbare feit overeenkomstig het recht van de tenuitvoerleggingsstaat.

Uit het voorgaande volgt dat bij de beoordeling van de dubbele strafbaarheid, de bevoegde autoriteit van de tenuitvoerleggingsstaat dient na te gaan of de feitelijke elementen die de oorsprong vormen van het strafbare feit, zoals die zijn weergegeven in het door de bevoegde autoriteit van de beslissingsstaat uitgesproken vonnis, indien zij zouden hebben plaatsgevonden op het grondgebied van de tenuitvoerleggingsstaat, als zodanig ook op dat grondgebied strafrechtelijk hadden kunnen worden bestraft.

In de tweede plaats pleit ook de context waarin artikel 7, lid 3, en artikel 9, lid 1, onder d), van kaderbesluit 2008/909 passen, vóór een dergelijke beoordeling van de dubbele strafbaarheid.

Dienaangaande zij opgemerkt dat artikel 26 van kaderbesluit 2008/909, wat de relaties tussen lidstaten betreft, diverse instrumenten van internationaal recht vervangt, teneinde, zoals wordt verklaard in overweging 5 ervan, de samenwerking op het gebied van de tenuitvoerlegging van strafrechtelijke beslissingen verder uit te breiden.

Kaderbesluit 2008/909 is, anders dan die instrumenten van internationaal recht, vóór alles gebaseerd op het beginsel van wederzijdse erkenning, dat, overeenkomstig overweging 1 ervan, gelezen in het licht van artikel 82, lid 1, VWEU, de ‘hoeksteen’ vormt van de justitiële samenwerking in strafzaken binnen de Europese Unie, die, volgens voornoemde overweging 5 berust op een bijzonder onderling vertrouwen van de lidstaten in elkaars rechtsstelsels (zie in die zin arrest van 8 november 2016, Ognyanov, C-554/14, EU:C:2016:835, punten 46 en 47).

Het beginsel van wederzijdse erkenning impliceert, krachtens artikel 8, lid 1, van kaderbesluit 2008/909, dat de bevoegde autoriteit van de tenuitvoerleggingsstaat een toegezonden vonnis in beginsel erkent en onverwijld de maatregelen neemt voor de tenuitvoerlegging van de sanctie.

Zoals de advocaat-generaal heeft vastgesteld in punt 36 van zijn conclusie, heeft dit beginsel van wederzijdse erkenning met name geleid tot de vaststelling, in artikel 7, lid 1, van kaderbesluit 2008/909, van een lijst van strafbare feiten ten aanzien waarvan het onderzoek van de dubbele strafbaarheid is afgeschaft.

Bovendien moet zelfs voor de strafbare feiten die niet op die lijst staan worden geconstateerd dat artikel 7, lid 3, van dat kaderbesluit slechts voorziet in een mogelijkheid voor de lidstaten om de erkenning van het vonnis en de tenuitvoerlegging van de beslissing afhankelijk te stellen van de omstandigheid dat is voldaan aan de voorwaarde van dubbele strafbaarheid.

Binnen deze context stelt die mogelijkheid de lidstaten in staat om, zoals de advocaat-generaal heeft opgemerkt in punt 68 van zijn conclusie, erkenning van het vonnis en tenuitvoerlegging van de sanctie te weigeren voor gedragingen die door hen niet moreel verwerpelijk wordt geacht en bijgevolg geen strafbaar feit vormen.

Uit het voorgaande volgt dat de voorwaarde van dubbele strafbaarheid een uitzondering vormt op het beginsel van erkenning van het vonnis en tenuitvoerlegging van de sanctie. Derhalve dient de werkingssfeer van de aan het ontbreken van dubbele strafbaarheid ontleende grond voor weigering van de erkenning van het vonnis en tenuitvoerlegging van de sanctie, zoals bedoeld in artikel 9, lid 1, onder d), van kaderbesluit 2008/909, strikt te worden uitgelegd, teneinde het aantal gevallen van weigering van de erkenning en tenuitvoerlegging te beperken.

Bijgevolg strekt de beoordeling van de dubbele strafbaarheid door de bevoegde autoriteit van de tenuitvoerleggingsstaat, waarnaar artikel 7, lid 3, van dat kaderbesluit verwijst, ertoe om na te gaan of de feitelijke elementen die de oorsprong vormen van het strafbare feit, zoals die zijn weergegeven in het door de bevoegde autoriteit van de beslissingsstaat uitgesproken vonnis, ook op het grondgebied van de tenuitvoerleggingsstaat strafrechtelijk hadden kunnen worden bestraft, indien zij op dat grondgebied zouden hebben plaatsgevonden.

In dit verband heeft de verwijzende rechter erop gewezen dat het in het hoofdgeding aan de orde zijnde strafbare feit inbreuk maakt op een officiële beslissing van een Tsjechische overheidsinstantie en, bijgevolg, op een door Tsjechië beschermd belang, zodat in elk geval niet kan worden aangenomen dat aan de voorwaarde van dubbele strafbaarheid is voldaan.

In het kader van de beoordeling van de dubbele strafbaarheid dient de bevoegde autoriteit van de tenuitvoerleggingsstaat echter niet na te gaan of het door de beslissingsstaat beschermde belang geschonden is, maar of, in de situatie waarin het betrokken strafbare feit zou hebben plaatsgevonden op het grondgebied van de lidstaat waaronder die autoriteit valt, een vergelijkbaar, door het nationale recht van die staat beschermd belang zou kunnen worden geacht te zijn geschaad.

In de derde plaats zij eraan herinnerd dat met artikel 3, lid 1, van kaderbesluit 2008/909 wordt beoogd de regels vast te stellen volgens welke een lidstaat, ter bevordering van de reclassering van de gevonniste persoon, een vonnis erkent en de sanctie ten uitvoer legt.

De strikte uitlegging van artikel 9, lid 1, onder d), van dat kaderbesluit draagt bij tot de verwezenlijking van de doelstelling van bevordering van de reclassering van de gevonniste person, met name in een situatie als aan de orde in het hoofdgeding, waarin die persoon onderdaan is van de tenuitvoerleggingsstaat.

In casu blijkt uit de aan het Hof overgelegde stukken, dat Grundza door de bevoegde Tsjechische rechterlijke autoriteit met name is veroordeeld wegens het besturen van een motorvoertuig op het grondgebied van die lidstaat ondanks het bestaan van een beslissing van een Tsjechische overheidsinstantie waarbij hem dit was verboden.

Om te beoordelen of in het hoofdgeding is voldaan aan de voorwaarde van dubbele strafbaarheid, dient de verwijzende rechter, die belast is met de erkenning en tenuitvoerlegging van het vonnis, na te gaan of, indien deze feitelijke elementen, te weten het besturen van een motorvoertuig ondanks het bestaan van een officiële beslissing die een dergelijke gedraging verbood, zouden hebben plaatsgevonden op het grondgebied van de lidstaat waartoe deze rechter behoort, zij op grond van het nationale strafrecht van die staat hadden kunnen worden bestraft. Indien dat het geval is, moet worden aangenomen dat aan de voorwaarde van dubbele strafbaarheid is voldaan.

Gelet op het voorgaande moet op de prejudiciële vraag worden geantwoord dat artikel 7, lid 3, en artikel 9, lid 1, onder d), van kaderbesluit 2008/909 aldus dienen te worden uitgelegd dat, in een situatie als in het hoofdgeding, moet worden aangenomen dat aan de voorwaarde van dubbele strafbaarheid is voldaan wanneer de feitelijke elementen die de oorsprong vormen van het strafbare feit, zoals die zijn weergegeven in het door de bevoegde autoriteit van de beslissingsstaat uitgesproken vonnis, als zodanig ook op het grondgebied van de tenuitvoerleggingsstaat strafrechtelijk hadden kunnen worden bestraft, indien zij op dat grondgebied zouden hebben plaatsgevonden.

Ten aanzien van de partijen in het hoofdgeding is de procedure als een aldaar gerezen incident te beschouwen, zodat de verwijzende rechterlijke instantie over de kosten heeft te beslissen. De door anderen wegens indiening van hun opmerkingen bij het Hof gemaakte kosten komen niet voor vergoeding in aanmerking.

Het Hof (Vijfde kamer) verklaart voor recht:

Artikel 7, lid 3, en artikel 9, lid 1, onder d), van kaderbesluit 2008/909/JBZ van de Raad van 27 november 2008 inzake de toepassing van het beginsel van wederzijdse erkenning op strafvonnissen waarbij vrijheidsstraffen of tot vrijheidsbeneming strekkende maatregelen zijn opgelegd, met het oog op de tenuitvoerlegging ervan in de Europese Unie, zoals gewijzigd bij kaderbesluit 2009/299/JBZ van de Raad van 26 februari 2009 dienen aldus worden uitgelegd dat, in een situatie als in het hoofdgeding, moet worden aangenomen dat aan de voorwaarde van dubbele strafbaarheid is voldaan wanneer de feitelijke elementen die de oorsprong vormen van het strafbare feit, zoals die zijn weergegeven in het door de bevoegde autoriteit van de beslissingsstaat uitgesproken vonnis, als zodanig ook op het grondgebied van de tenuitvoerleggingsstaat strafrechtelijk hadden kunnen worden bestraft, indien zij op dat grondgebied zouden hebben plaatsgevonden.

ondertekeningen