Rb. Maastricht, 17-08-2011, nr. 141799 / HA ZA 09-800

[eiseres] wil gedaagden echter niet (alleen) aansprakelijk houden wegens heling van de 200/250 toestellen, maar voor de diefstal van de volledige partij mobiele telefoons.

De rechtbank stelt het volgende voorop. Artikel 3:87 BW lid 1 luidt als volgt: ‘Een verkrijger die binnen drie jaren na zijn verkrijging gevraagd wordt wie het goed aan hem vervreemdde, dient onverwijld de gegevens te verschaffen, die nodig zijn om deze terug te vinden of die hij ten tijde van de verkrijging daartoe voldoende mocht achten. Indien hij niet aan de verplichting voldoet, kan hij de bescherming die de artikelen 86 en 86a aan een verkrijger te goeder trouw bieden, niet inroepen’. De hier bedoelde ‘wegwijsplicht’ dient bezien te worden in het licht van artikel 437 Sr, waaruit volgt dat op degene die beroepsmatig goederen inkoopt een rechtsplicht rust om verantwoording van die inkopen af te (kunnen) leggen.

Anders dan gedaagden menen, staat de ‘wegwijsplicht’ van artikel 3:87 BW los van de vraag wie de eigenaar is van de gestolen goederen. Naar het oordeel van de rechtbank strekt de bepaling immers ter bescherming van degenen die door vervreemding van goederen zijn benadeeld en niet alleen ter bescherming van de eigenaar.

Vaststaat dat gedaagden bedrijfsmatig in mobiele telefoons handelen. Uit de stellingen van gedaagden volgt dat de 200 bij [gedaagde 1] aangetroffen mobiele telefoons zijn aankocht dan wel zijn verkregen met de bedoeling deze door te verkopen. [gedaagde 1] heeft verklaard dat hij de telefoons ter verkoop van [gedaagde 3] heeft verkregen. De rechtbank is dan ook van oordeel dat [gedaagde 1] in ieder geval aan de hiervoor bedoelde wegwijsplicht heeft voldaan en acht [gedaagde 1] reeds daarom niet aansprakelijk voor de diefstal van de volledig partij.

Gelet op hetgeen hiervoor onder 4.2. en 4.3. is overwogen is de rechtbank van oordeel dat van [gedaagde 3] en [gedaagde 4] mocht worden verwacht dat zij de gegevens van de leveranciers achterhaalden en registreerden. Vaststaat dat [gedaagde 3] en [gedaagde 4] de namen van de leveranciers van de telefoons niet kunnen of willen noemen. Door de onwil of nalatigheid van [gedaagde 3] en [gedaagde 4] kan niet [eiseres] niet achterhalen waar de resterende mobiele telefoons zijn gebleven en loopt zij de kans mis om haar resterende schade te kunnen verhalen.

Naar het oordeel van de rechtbank voert het echter te ver [gedaagde 3] en [gedaagde 4] wegens het niet voldoen aan de wegwijsplicht aansprakelijk te houden voor de diefstal van de volledige partij van 4.000 mobiele telefoons. Er is niet gebleken dat zij betrokken zijn bij de diefstal. De feiten en omstandigheden duiden er meer op dat gedaagden geplaatst moeten worden in het helerscircuit. De telefoons zijn immers pas enkele weken na de diefstal bij [gedaagde 2] te koop aangeboden en bij [gedaagde 1] aangetroffen. Bovendien heeft [eiseres] ter comparitie verklaard dat er ook nog vijftien gestolen toestellen zijn aangetroffen bij een persoon genaamd [betrokkene]. Niet gesteld of gebleken is dat deze persoon in verband gebracht kan worden met (een van) de gedaagden in deze zaak.

De rechtbank acht het wel gerechtvaardigd [gedaagde 3] en [gedaagde 4] (als compagnon van [gedaagde 3] en mede-vennoot van [gedaagde 2]) wegens het niet voldoen aan de wegwijsplicht aansprakelijk te houden als helers van nog eens 250 toestellen. [gedaagde 3] heeft als getuige tijdens de strafzitting van [gedaagde 1] verklaard dat hij de volledige aangeboden partij van 500 toestellen had willen kopen en dat de resterende 250 toestellen later zouden worden geleverd. Gelet op het feit dat een substantieel deel van de aangeboden partij (250 van de 500 toestellen) afkomstig bleek te zijn uit de diefstal bij [eiseres], acht de rechtbank het aannemelijk dat de volledig aangeboden partij afkomstig was uit diezelfde diefstal. Vanwege het feit dat [gedaagde 3] en [gedaagde 4] de namen van de leveranciers niet kunnen of willen noemen kan [eiseres] in ieder geval niet achterhalen waar de overige 250 aangeboden mobiele telefoons zijn gebleven en loopt zij de kans mis om haar schade ten aanzien van die telefoons te kunnen verhalen.

De rechtbank is van oordeel dat [gedaagde 1], [gedaagde 3] en [gedaagde 4] (en gelet op grond van artikel 6:166 BW hoofdelijk aansprakelijk kunnen worden gehouden voor de geleden schade ten aanzien van 200 toestellen. Groepsaansprakelijkheid in de zin van artikel 6:166 BW is geen aansprakelijkheid voor onrechtmatige daden van anderen (groepsgenoten) maar voor eigen onrechtmatig handelen dat daarin bestaat dat men deelneemt aan groepsoptreden terwijl — alle omstandigheden van het geval in aanmerking genomen — de mogelijkheid van het toebrengen van schade de deelnemers had behoren te weerhouden van hun gedragingen. [gedaagde 1], [gedaagde 3] en [gedaagde 4] waren alle drie betrokken bij de concrete heling van 200 toestellen. Daarbij vormden zij een groep. [gedaagde 3] heeft de toestellen gekocht en aan [gedaagde 1] geleverd, terwijl [gedaagde 1] de toestellen zou doorverkopen en het geld dat hij daarvoor kreeg zou afdragen aan [gedaagde 4]. Hieruit blijkt dat gedaagden banden met elkaar onderhielden, met elkaar samenwerkten en van elkaar wisten of hadden behoren weten dat zij zich met de heling van gestolen telefoons bezig hielden. [gedaagde 1], [gedaagde 3] en [gedaagde 4] wisten of behoorden te begrijpen dat hun handel in de (gestolen) mobiele telefoons het gevaar schiep voor het ontstaan van de schade zoals door [eiseres] gesteld. Geen van hen heeft er blijk van gegeven zich te willen onttrekken aan het plegen van de onrechtmatige gedragingen.

Uit bovenstaande volgt dat de rechtbank [gedaagde 1], [gedaagde 3], [gedaagde 4] en [gedaagde 2] wegens de heling van 200 mobiele telefoons en [gedaagde 3], [gedaagde 4] en [gedaagde 2] wegens de heling van nog eens 300 toestellen hoofdelijk aansprakelijk houdt.

De rechtbank is van oordeel dat uit de vaststaande feiten afdoende volgt dat [eiseres] als gevolg van de diefstal van de mobiele telefoons schade heeft geleden.

Zonder diefstal geen heling en zonder heling geen diefstal. Deze strafbare handelingen zijn onlosmakelijk met elkaar verbonden. [gedaagde 1], [gedaagde 3] en [gedaagde 4] wisten of behoorden te begrijpen dat hun handel in de (gestolen) mobiele telefoons het gevaar schiep voor het ontstaan van de schade zoals door [eiseres] geleden. De dief is niet bekend. De schade is ontstaan door de diefstal, maar in stand gehouden door de helers, die — zoals uit bovenstaande volgt — wel bekend zijn. Dat [gedaagde 3] en [gedaagde 4] ter zake heling niet strafrechtelijk zijn ver volgd doet daar naar het oordeel van de rechtbank niet aan af. Het oorzakelijk verband tussen de onrechtmatige gedragingen van gedaagden en de door [eiseres] geleden schade ten aanzien van de diefstal van in totaal 500 toestellen staat daarmee vast.

Gedaagden stellen zich verder op het standpunt dat [eiseres] eigen schuld heeft aan de diefstal, nu [eiseres] in strijd met de vervoersovereenkomst met DHL heeft gehandeld. Zonder de aan opzet grenzende bewuste roekeloosheid van de zijde van [eiseres] zou de diefstal volgens hen niet hebben plaatsgevonden en bovendien zou — als [eiseres] zich wel aan de afspraken had gehouden — zij zeer waarschijnlijk dekking hebben gekregen op grond van de verzekeringsovereenkomst.

De rechtbank passeert het beroep op eigen schuld. Aan de plegers van strafbare feiten zoals diefstal en heling komt geen beroep op eigen schuld toe, uitzonderlijke situaties daargelaten. Dat in deze zaak sprake is van een uitzonderlijke situatie is niet gesteld of gebleken. De aanname van gedaagden dat (een van de medewerkers) van [eiseres] bij de diefstal is betrokken en dat de diefstal zonder de wanprestatie niet zou hebben plaatsgevonden is door [eiseres] voldoende gemotiveerd betwist. Bovendien zou er ook sprake zijn van schade als de diefstal had plaatsgevonden terwijl [eiseres] zich wel had gehouden aan de afspraken met DHL. In dat geval zou de verzekeraar gerechtigd zijn de schade op de aansprakelijke personen te verhalen.

Gedaagden hebben de hoogte van de gevorderde schadevergoeding niet betwist. Nu de rechtbank gelet op bovenstaande gedaagden aansprakelijk acht wegens heling van een aantal toestellen en niet wegens de diefstal van alle toestellen, zal zij de gevorderde schade die direct gerelateerd is aan de diefstal, te weten de schade aan het hekwerk en het eigen risico voor het vervangen van de beschadigde daktrailer (in totaal € 2.250,--) afwijzen. De schade zal voor overige worden toegewezen ten aanzien van 200 respectievelijk 300 toestellen, te weten € 6.668,15 (€ 133.363,-- × 1/20) respectievelijk € 10.002,23 (€ 133.363,-- × 3/40).

De wettelijke rente over de gevorderde schadevergoeding wordt toegewezen vanaf 25 januari 2005, zijnde de datum waarop de 200 gestolen telefoons bij [gedaagde 1] zijn aangetroffen.

De rechtbank zal de vordering tot vergoeding van buitengerechtelijke kosten afwijzen. Uit de door [eiseres] gegeven omschrijving van de verrichte werkzaamheden blijkt niet dat kosten zijn gemaakt die betrekking hebben op verrichtingen die meer omvatten dan een enkele (eventueel herhaalde) aanmaning, het enkel doen van een (niet aanvaard) schikkingsvoorstel, het inwinnen van eenvoudige inlichtingen of het op gebruikelijke wijze samenstellen van het dossier. De kosten waarvan [eiseres] vergoeding vordert, moeten dan ook worden aangemerkt als betrekking hebbend op verrichtingen waarvoor de proceskostenveroordeling wordt geacht een vergoeding in te sluiten.

Gedaagden zullen als de in het ongelijke gestelde partijen hoofdelijk worden veroordeeld in de proceskosten inclusief de beslagkosten. Omdat een aanzienlijk deel van het gevorderde bedrag wordt afgewezen, wordt een liquidatietarief gehanteerd dat beter past bij het uiteindelijk toegewezen bedrag. De kosten aan de zijde van [eiseres] worden begroot op:

De rechtbank ziet geen aanleiding voor toewijzing van de vordering tot vergoeding van de daadwerkelijk gemaakte proceskosten.

De gevorderde veroordeling in nakosten moet worden afgewezen, nu in artikel 237 lid 4 Rv voor het verkrijgen van een titel voor het verhaal van deze kosten een bijzondere procedure is voorgeschreven.