HvJ EU, 05-06-2014, nr. C-360/13

De punten 5, 9, 31 en 33 van de considerans van richtlijn 2001/29 bepalen:

Artikel 2, sub a, van die richtlijn luidt:

Artikel 5, leden 1 en 5, van die richtlijn luidt:

Artikel 5, lid 1, van richtlijn 2001/29 is in nationaal recht omgezet bij Section 28A van de Copyright, Designs and Patents Act 1988 (wet van 1988 inzake auteursrechten, modellen en octrooien).

Volgens artikel 5, lid 1, van richtlijn 2001/29 is een reproductiehandeling van het in artikel 2 van die richtlijn bedoelde reproductierecht uitgezonderd op voorwaarde dat zij:

Volgens de rechtspraak van het Hof moeten de hiervoor genoemde voorwaarden eng worden uitgelegd, aangezien artikel 5, lid 1, van richtlijn 2001/29 afwijkt van de bij die richtlijn vastgestelde algemene regel dat voor elke reproductie van beschermd werk toestemming van de houder van het auteursrecht is vereist (arresten Infopaq International, C-5/08, EU:C:2009:465, punten 56 en 57, en Football Association Premier League e.a., C-403/08 en C-429/08, EU:C:2011:631, punt 162).

Voorts volgt uit diezelfde rechtspraak dat de in die bepaling bedoelde vrijstelling de ontwikkeling en de werking van nieuwe technologieën moet mogelijk maken en waarborgen, alsook zorgen voor een rechtvaardig evenwicht tussen de rechten en de belangen van rechthebbenden en gebruikers van beschermde werken die gebruik willen maken van die technologieën (zie arrest Football Association Premier League e.a., EU:C:2011:631, punt 164).

De verwijzende rechter heeft erop gewezen dat kopieën op het scherm en kopieën in de cache voldoen aan de vierde en de vijfde voorwaarde van artikel 5, lid 1, van richtlijn 2001/29, zodat alleen de naleving van de eerste tot en met de derde voorwaarde het voorwerp van de onderhavige verwijzing uitmaakt.

Aangaande de eerste voorwaarde dat de reproductiehandeling tijdelijk is, blijkt uit het dossier dat kopieën op het scherm worden gewist zodra de internetgebruiker de geraadpleegde internetsite verlaat. Voorts worden kopieën in de cache gewoonlijk na verloop van tijd automatisch vervangen door andere gegevens, afhankelijk van de cachecapaciteit, alsook van het volume en de frequentie van het internetgebruik van de betrokken internetgebruiker. Hieruit volgt dat die kopieën van tijdelijke aard zijn.

Bijgevolg voldoen die kopieën aan de eerste voorwaarde van artikel 5, lid 1, van richtlijn 2001/29.

Volgens de derde voorwaarde, die als tweede moet worden onderzocht, moeten de betrokken reproductiehandelingen een integraal en essentieel onderdeel vormen van een technisch procedé. Die voorwaarde houdt in dat aan twee vereisten cumulatief moet zijn voldaan, namelijk dat de reproductiehandelingen volledig in het kader van de toepassing van een technisch procedé worden verricht en voorts dat het verrichten van die reproductiehandelingen noodzakelijk is, in die zin dat het technische procedé zonder die handelingen niet correct en doeltreffend kan werken (zie arrest Infopaq International, EU:C:2009:465, punt 61, en beschikking Infopaq International, C-302/10, EU:C:2012:16, punt 30).

Aangaande in de eerste plaats het eerste van die twee vereisten zij opgemerkt dat in het hoofdgeding de kopieën op het scherm en de kopieën in de cache worden gemaakt en gewist door het voor de raadpleging van de internetsites toegepaste technische procedé, zodat zij volledig in het kader van dat procedé zijn gemaakt.

In dit verband is het irrelevant dat het betrokken technische procedé op gang wordt gebracht door de internetgebruiker en door een tijdelijke reproductiehandeling zoals een kopie op het scherm wordt afgesloten.

Uit de rechtspraak van het Hof blijkt immers dat, aangezien in artikel 5, lid 1, van richtlijn 2001/29 niet wordt gepreciseerd in welke fase van het technische procedé de tijdelijke reproductiehandelingen worden geacht te worden verricht, niet kan worden uitgesloten dat dergelijke handelingen aan het begin of aan het einde van dit procedé worden verricht (beschikking Infopaq International, EU:C:2012:16, punt 31).

Voorts blijkt uit de rechtspraak dat die bepaling zich niet ertegen verzet dat het technische procedé menselijke tussenkomst vereist en in het bijzonder dat het handmatig op gang wordt gebracht of beëindigd (zie in die zin beschikking Infopaq International, EU:C:2012:16, punt 32).

Bijgevolg moeten kopieën op het scherm en kopieën in de cache worden geacht een integraal onderdeel te vormen van het in het hoofdgeding aan de orde zijnde technische procedé.

Aangaande in de tweede plaats het tweede van de in punt 28 van het onderhavige arrest vermelde vereisten blijkt uit de verwijzingsbeslissing dat, ook al kan het in het hoofdgeding aan de orde zijnde procedé zonder de betrokken reproductiehandelingen worden toegepast, dit niet wegneemt dat in dat geval dit procedé niet correct en doeltreffend kan werken.

Volgens de verwijzingsbeslissing vergemakkelijken kopieën in de cache immers aanzienlijk het surfen op internet, omdat het internet zonder die kopieën de huidige hoeveelheden online verzonden gegevens niet aankan. Zonder het maken van die kopieën zou het voor de raadpleging van de internetsites toegepaste procedé aanzienlijk minder doeltreffend zijn en niet naar behoren kunnen functioneren.

Niet betwist wordt dat bij de huidige stand van zaken het maken van kopieën op het scherm noodzakelijk is voor de correcte en doeltreffende werking van de technologie voor de weergave van internetsites op computers.

Derhalve moeten kopieën op het scherm en kopieën in de cache worden geacht een essentieel onderdeel te vormen van het in het hoofdgeding aan de orde zijnde technische procedé.

Bijgevolg voldoen beide categorieën kopieën aan de derde voorwaarde van artikel 5, lid 1, van richtlijn 2001/29.

De tweede voorwaarde, die als derde moet worden onderzocht, is een alternatieve voorwaarde. De reproductiehandeling moet immers hetzij van voorbijgaande aard hetzij van incidentele aard zijn.

Aangaande het eerste van de twee vereisten zij eraan herinnerd dat een handeling ten opzichte van het toegepaste technische procedé als ‘van voorbijgaande aard’ wordt beschouwd wanneer de levensduur ervan is beperkt tot hetgeen noodzakelijk is voor de goede werking van het procedé, waarbij dit procedé geautomatiseerd moet zijn zodat die handeling automatisch, zonder menselijke tussenkomst, wordt gewist zodra de functie ervan om dit procedé mogelijk te maken is vervuld (zie in die zin arrest Infopaq International, EU:C:2009:465, punt 64).

Derhalve verzet het vereiste van het automatisch wissen zich niet ertegen dat dit wissen wordt voorafgegaan door een menselijke tussenkomst om de toepassing van het technische procedé te beëindigen. Zoals in punt 32 van het onderhavige arrest is opgemerkt, mag het in het hoofdgeding aan de orde zijnde technische procedé immers handmatig op gang worden gebracht en beëindigd.

Anders dan NLA betoogt, verliest een reproductiehandeling derhalve niet haar voorbijgaande aard enkel en alleen doordat het wissen door het systeem van de kopie wordt voorafgegaan door de tussenkomst van de eindgebruiker om het betrokken technische procedé te beëindigen.

Aangaande het andere in punt 39 van het onderhavige arrest vermelde vereiste kan een reproductiehandeling als ‘van incidentele aard’ worden beschouwd indien zij ten opzichte van het technische procedé waarvan zij een onderdeel vormt, niet autonoom is en er geen eigen doel mee wordt nagestreefd.

In casu zij in de eerste plaats aangaande kopieën op het scherm eraan herinnerd dat zij door de computer automatisch worden gewist wanneer de internetgebruiker de betrokken internetsite verlaat, en derhalve wanneer hij het voor de raadpleging van die site toegepaste technische procedé beëindigt.

In dit opzicht is het, anders dan NLA betoogt, van geen belang dat een kopie op het scherm blijft bestaan zolang de internetgebruiker zijn browser openlaat en op de betrokken internetsite blijft, aangezien het voor de raadpleging van die site toegepaste technische procedé gedurende die periode actief blijft.

Derhalve is de levensduur van de kopieën op het scherm beperkt tot hetgeen noodzakelijk is voor de goede werking van het voor de raadpleging van de betrokken internetsite toegepaste technische procedé. Bijgevolg moeten die kopieën als ‘van voorbijgaande aard’ worden beschouwd.

In de tweede plaats moet aangaande kopieën in de cache weliswaar worden opgemerkt dat zij, anders dan kopieën op het scherm, niet worden gewist wanneer de internetgebruiker het voor de raadpleging van de betrokken internetsite gebruikte technische procedé beëindigt, aangezien zij in de cache worden bewaard voor een eventuele latere raadpleging van die site.

Die kopieën hoeven echter niet als ‘van voorbijgaande aard’ te worden beschouwd zodra vaststaat dat zij ten opzichte van het toegepaste technische procedé van incidentele aard zijn.

Dienaangaande zij opgemerkt dat het betrokken technische procedé het doel waarvoor die kopieën worden gemaakt en gebruikt, volledig bepaalt hoewel dat procedé — zoals blijkt uit punt 34 van het onderhavige arrest — kan werken, zij het minder doeltreffend, zonder dat die kopieën worden gemaakt. Voorts blijkt uit het dossier dat internetgebruikers die het in het hoofdgeding aan de orde zijnde technische procedé toepassen, buiten dat procedé om geen kopieën in de cache kunnen maken.

Daaruit volgt dat kopieën in de cache ten opzichte van het in het hoofdgeding aan de orde zijnde technische procedé niet autonoom zijn en er geen eigen doel mee wordt nagestreefd, en dat zij derhalve als ‘van incidentele aard’ moeten worden beschouwd.

Bijgevolg voldoen kopieën op het scherm en kopieën in de cache aan de tweede voorwaarde van artikel 5, lid 1, van richtlijn 2001/29.

Gelet op het voorgaande voldoen de in het hoofdgeding aan de orde zijnde kopieën aan de eerste tot en met de derde voorwaarde van die bepaling.

Op de uitzondering van die bepaling, zoals uitgelegd in het vorige punt van het onderhavige arrest, kan slechts een beroep worden gedaan indien die kopieën bovendien voldoen aan de voorwaarden van artikel 5, lid 5, van richtlijn 2001/29 (zie in die zin arrest Football Association Premier League e.a., EU:C:2011:631, punt 181).

Volgens artikel 5, lid 5, van richtlijn 2001/29 is de verrichting van een tijdelijke reproductiehandeling slechts in bepaalde bijzondere gevallen van het reproductierecht uitgezonderd mits daarbij geen afbreuk wordt gedaan aan de normale exploitatie van werken en de wettige belangen van de rechthebbenden niet onredelijk worden geschaad.

Dienaangaande zij allereerst eraan herinnerd dat kopieën op het scherm en kopieën in de cache uitsluitend worden gemaakt om internetsites te raadplegen, en derhalve een bijzonder geval vormen.

Voorts schaden die kopieën de wettige belangen van de houders van de auteursrechten niet onredelijk, ook al verschaffen zij internetgebruikers in principe toegang tot de op internetsites getoonde werken zonder toestemming van die rechthebbenden.

Dienaangaande zij opgemerkt dat de werken beschikbaar worden gesteld voor de internetgebruikers door de uitgevers van de internetsites, die volgens artikel 3, lid 1, van richtlijn 2001/29 een toestemming van de betrokken houders van de auteursrechten moeten verkrijgen, aangezien die beschikbaarstelling een mededeling aan het publiek in de zin van dat artikel is.

De wettige belangen van de betrokken houders van de auteursrechten zijn derhalve naar behoren beschermd.

Bijgevolg is het niet gerechtvaardigd van de internetgebruikers te eisen dat zij een andere toestemming verkrijgen die hen in staat stelt in het bezit te komen van diezelfde mededeling waarvoor zij reeds toestemming hebben verkregen van de betrokken houder van de auteursrechten.

Ten slotte doet het maken van kopieën op het scherm en kopieën in de cache geen afbreuk aan de normale exploitatie van de werken.

Dienaangaande moet worden opgemerkt dat het raadplegen van de internetsites door middel van het betrokken technische procedé een normale exploitatie van de werken vormt die internetgebruikers in staat stelt in het bezit te komen van de mededeling aan het publiek van de uitgever van de betrokken internetsite. Aangezien het maken van de betrokken kopieën een onderdeel vormt van dat raadplegen, kan het geen afbreuk doen aan een dergelijke exploitatie van de werken.

Uit het voorgaande volgt dat kopieën op het scherm en kopieën in de cache voldoen aan de voorwaarden van artikel 5, lid 5, van richtlijn 2001/29.

Derhalve moet op de prejudiciële vraag worden geantwoord dat artikel 5 van richtlijn 2001/29 aldus moet worden uitgelegd dat kopieën op het scherm en kopieën in de cache die door een eindgebruiker bij het raadplegen van een internetsite worden gemaakt, voldoen aan de voorwaarden tijdelijk te zijn, van voorbijgaande of incidentele aard te zijn en een integraal en essentieel onderdeel te vormen van een technisch procedé, alsook aan de voorwaarden van artikel 5, lid 5, van die richtlijn, en derhalve zonder toestemming van de houders van auteursrechten mogen worden gemaakt.