Rb. Amsterdam, 15-08-2012, nr. 510350 / HA ZA 12-171

De rechtbank stelt voorop dat de zorgplicht van ING als hypotheekverstrekker erin bestaat dat zij gehouden is zodanig onderzoek te doen en zodanige informatie in te winnen dat zij een afgewogen beslissing kan nemen over de vraag of de hypotheeknemer – gelet op de destijds geldende normen – naar redelijke verwachting over voldoende bestedingsruimte zal kunnen beschikken om aan de verplichtingen uit hoofde van de overeenkomst van hypothecaire geldlening te kunnen voldoen. [eiseres] is van mening dat ING op basis van de destijds kenbare informatie niet tot het verstrekken van de geldlening had mogen overgaan. ING voert aan dat de hypothecaire geldlening voldoet aan de destijds geldende normen. De rechtbank overweegt als volgt.

Hypotheekvorm

[eiseres] is van mening dat een aflossingsvrije of annuïteitenhypotheek niet geschikt is voor mensen van destijds 50 ([eiseres]) althans 55 ([echtgenoot]) jaar. De rechtbank stelt voorop dat geen algemene regel bestaat die een bank verbiedt een bepaalde hypotheekvorm aan mensen van een bepaalde leeftijd te verstrekken. Of de leeftijd van de leningnemers tot de conclusie moet leiden dat een bepaalde hypotheekvorm niet bij hen past moet worden beoordeeld aan de hand van de omstandigheden die zich in een concreet geval voordoen. [eiseres] heeft geen concrete omstandigheden gesteld die deze conclusie kunnen dragen, omdat zij niet heeft uitgelegd waarom ING vanwege de leeftijd van [echtgenoot] c.s. destijds deze hypotheekvorm niet aan hen had mogen aanbieden. Het lag wel op de weg van [eiseres] om die uitleg te geven omdat het hier op zichzelf gangbare financiële producten betreft en [echtgenoot] c.s. bovendien drie jaar voor de hypotheekverlening door ING (toen [echtgenoot] c.s. dus 48 respectievelijk 53 jaar waren) bij de Volksbank een financiering hebben aangetrokken die voor 60% aflossingsvrij was en de resterende 40% zou moeten worden afgelost uit een spaarverzekering met een maandelijkse inleg. De financiering door de Volksbank lijkt dus sterk op de financiering door ING die ook bestaat uit een aflossingvrij deel en een deel waarop maandelijks werd afgelost. Zonder nadere uitleg is niet te begrijpen waarom de hypotheekvorm van ING niet toelaatbaar was terwijl [eiseres] daarnaast verklaard heeft dat zij de financiering van Volksbank achteraf gezien graag had willen behouden. Het enige kenbare verschil – namelijk dat [echtgenoot] c.s. ten tijde van de hypotheekverlening door ING 3 jaar ouder waren dan ten tijde van de financiering door Volksbank – is op zichzelf niet voldoende om te kunnen oordelen dat ING in 2005 haar zorgplicht ten opzichte van hen heeft geschonden door de financiering in de vorm van een aflossingsvrije althans annuïteitenhypotheek te verstrekken.

Voor zover [eiseres] ook bedoeld heeft te zeggen dat zij onvoldoende door ING is geïnformeerd over wat een aflossingvrije en annuïteitenhypotheek inhouden, heeft ING terecht gewezen op de uitleg van deze hypotheekvormen in de hypotheken wegwijzer. Hierin staat naar het oordeel van de rechtbank duidelijk wat de kenmerken zijn van deze hypotheekvormen, namelijk geen althans (in het begin van de looptijd) beperkte aflossing en een restschuld als het huis bij verkoop te weinig opbrengt om (het restant van) de hypotheeksom terug te betalen. Met dit restschuldrisico was [echtgenoot] c.s. bovendien al bekend omdat de opbrengst van het huis in Nederland onvoldoende was om daarmee de door ABN AMRO verstrekte hypothecaire financiering af te lossen en zij deze restschuld hebben moeten afbetalen met een krediet van Interbank, wat zich allemaal heeft afgespeeld voordat ING in beeld kwam. Indien [echtgenoot] c.s. na het lezen van de door ING verstrekte informatie hierover desondanks nog vragen hadden, had het op hun weg gelegen om die aan ING te stellen en dat hebben zij niet gedaan. Nu [eiseres] geen andere kenmerken of risico’s van deze hypotheekvormen – die als eenvoudige financiële producten kwalificeren – heeft aangevoerd waarvoor ING ten onrechte niet gewaarschuwd heeft, kan op basis van haar stellingen niet geoordeeld worden dat ING een verwijt kan worden gemaakt met betrekking tot de over de hypotheekvormen verstrekte informatie.

Hoogte van de financiering

[eiseres] is van mening dat sprake is van overkreditering, omdat de maandlasten bij pensionering van [echtgenoot] niet meer op te brengen waren en omdat het huis minder waard was dan de waarde die de Duitse taxateur [E] daaraan had toegekend en ING dat had moeten weten.

Partijen zijn het erover eens dat [echtgenoot] c.s. de maandlasten van de financiering van ING – die volgens de door [eiseres] ingeschakelde deskundige [deskundige] (hierna: [deskundige]) overigens lager waren dan de lasten van de financieringen bij Volksbank en Interbank voorafgaand aan de herfinanciering door ING – konden voldoen uit hun inkomen tot het wegvallen van het inkomen van [echtgenoot] door zijn overlijden. De rechtbank stelt dus voorop dat de achterstand in de hypotheekbetalingen is ontstaan door het overlijden van [echtgenoot] en niet door zijn pensionering, waardoor het nog maar zeer de vraag is wat het causaal verband zou kunnen zijn tussen de gestelde tekortkoming en de schade die [eiseres] stelt daardoor te hebben geleden.

Het voorgaande neemt echter niet weg dat een bank onrechtmatig kan handelen door een hypotheek te verstrekken waarvan de maandlasten in verhouding tot een voorzienbare inkomensdaling – zoals ten gevolge van pensionering – in de toekomst, te hoog zijn. Om te kunnen oordelen dat daarvan in dit geval sprake kan zijn, had [eiseres] in ieder geval moeten aanvoeren wat de inkomenssituatie was geweest bij pensionering van [echtgenoot] en hoe dat zich zou verhouden ten opzichte van de maandelijkse betalingsverplichtingen aan ING. [eiseres] heeft de rechtbank daarover echter geen informatie verstrekt. Ook in het rapport van [deskundige], voor zover de rechtbank moet begrijpen dat [eiseres] bedoeld heeft daarmee deze stelling te onderbouwen, staat niets over de inkomenssituatie van [echtgenoot] c.s. na pensionering van [echtgenoot] ten opzichte van de maandlasten. Zonder deze informatie kan de rechtbank, gelet op de gemotiveerde betwisting door ING, niet tot het oordeel komen dat de financiering door ING de financiële draagkracht van [echtgenoot] c.s. na pensionering te boven zou gaan. De enkele stelling dat ING zich niet in het pensioen van [echtgenoot] heeft verdiept, hetgeen door ING is betwist, is daarvoor niet voldoende.

[eiseres] is verder van mening dat de financiering te hoog is in verhouding tot de waarde van het onderpand. Anders dan waar [eiseres] vanuit lijkt te gaan, kan in zijn algemeenheid niet worden geoordeeld dat een bank geen financiering mag verstrekken die de waarde van het onderpand – het huis – te boven gaat. Op basis van de waarde van het onderpand kan de bank inschatten hoe groot het risico is dat zij bij uitwinning van het onderpand niet volledig voldaan kan worden. Een taxatie in het kader van hypotheekverlening dient daarom, zoals ING terecht aanvoert, primair het belang van de bank. Zelfs als vast komt te staan dat – zoals door [eiseres] gesteld en door ING is betwist – de taxatie onjuist zou zijn, dan is dat op zich niet voldoende om te oordelen dat ING onrechtmatig heeft gehandeld door [eiseres] de onderhavige financiering te verstrekken. Hierbij is van belang dat het bedrag dat boven de aankoopprijs van de woning – hetgeen volgens [eiseres] in 2005 de werkelijke waarde van de woning was – is verstrekt, bestaat de bedragen die [echtgenoot] c.s. heeft bij geleend bij Interbank voor het aflossen van de restschuld aan ABN AMRO en de kosten van de verhuizing naar Duitsland, de boete voor het vervroegd aflossen van de financiering door de Volksbank en de kosten van de herfinanciering door ING bestaande uit notariskosten, de administratiekosten en de provisie van ING. Hiervan was [eiseres] op de hoogte toen [echtgenoot] c.s. het aanbod van ING accepteerden. Zij heeft immers ter zitting verklaard dat het aanbod van ING ook de herfinanciering van de schuld aan Interbank omvatte, dat de aflossing aan de Volksbank inclusief boete tussen € 210.000 en € 212.000 zou bedragen en dat ING te kennen heeft gegeven dat in totaal, dus inclusief de herfinanciering van de schuld aan Interbank van € 55.000 en alle bijkomende kosten, een financiering van € 280.000 nodig was. Hiermee hebben [echtgenoot] c.s. ingestemd. Indien zij de financiering door Interbank niet wilden oversluiten naar ING (hoewel dit volgens [deskundige] tot lagere maandlasten heeft geleid en dus niet in te zien is op welke wijze zij door die herfinanciering slechter af waren dan voorheen) dan wel de kosten van de herfinanciering te hoog hadden gevonden, is – zonder nadere toelichting, die ontbreekt – niet in te zien waarom het [echtgenoot] c.s. niet vrij zou hebben gestaan het aanbod van ING te weigeren en de financieringen bij de Volksbank en Interbank voort te zetten.

Ten aanzien van de stelling van [eiseres] dat zij door het gestelde foutieve taxatierapport op het verkeerde been is gezet ten aanzien van de vraag of de volledige financiering door ING indien nodig in de toekomst kon worden afgelost met de verkoopopbrengst van de woning, zal zij zich – als opdrachtgever van de taxatie – dienen te wenden tot de taxateur nu dit in haar relatie tot ING niet aan laatstgenoemde is tegen te werpen. Dat ING [echtgenoot] c.s. op het spoor van [E] heeft gezet maakt dit niet anders, nu gesteld noch gebleken is dat zij niet een andere bevoegde Duitse taxateur hadden kunnen inschakelen als zij dat hadden gewild.

Overlijdensrisicoverzekering

De rechtbank volgt [eiseres] ook niet in haar standpunt dat ING de financiering alleen had mogen verstrekken op voorwaarde dat [echtgenoot] c.s. een overlijdensrisicoverzekering zou hebben afgesloten. Het feit dat banken – ter beperking van hun kredietrisico op de cliënt – vaak eisen dat de hypotheeknemer een overlijdensrisicoverzekering afsluit, betekent nog niet dat banken daartoe een verplichting hebben. Dat ING in haar informatie het afsluiten van een overlijdensrisicoverzekering dringend aan haar cliënten adviseert, maakt dat niet anders.

Daarbij komt dat, zoals [eiseres] ter zitting heeft verklaard, dat [echtgenoot] c.s. op de hoogte waren van het risico dat als één van hen zou komen te overlijden er dan een inkomen weg zou vallen en dat zij zich tegen dat risico – net zoals zij bij AXA hadden gedaan in het kader van de door ABN AMRO verstrekte financiering – zouden kunnen verzekeren. Dit was dan ook de reden dat zij ING in het eerste gesprek hebben verzocht een overlijdensrisicoverzekering voor hen af te sluiten. Hierop heeft ING geantwoord dat zij dat niet voor [echtgenoot] c.s. konden doen en dat zij, als zij een overlijdensrisicoverzekering wilden afsluiten, dit zelf moesten regelen bij een Duitse levensverzekeringsmaatschappij. Dit hebben zij ook geprobeerd, maar tegen de tijd dat duidelijk was dat [echtgenoot] vanwege zijn ziekte niet meer in aanmerking kwam voor een overlijdensrisicoverzekering was de herfinanciering door ING als een feit, aldus [eiseres].

Dat het [echtgenoot] c.s. niet gelukt is om voor het verstrekken van de financiering door ING een levensverzekering af te sluiten, kan naar het oordeel van de rechtbank niet aan ING worden tegengeworpen maar dient voor risico van [eiseres] te blijven. Wat de reden voor ING was om een dergelijke verzekering niet aan [echtgenoot] c.s. te kunnen of willen aanbieden doet daarbij niet ter zake. Indien het afsluiten van een levensverzekering voor [echtgenoot] c.s. destijds van essentieel belang was geweest, dan hadden zij het traject van herfinanciering van hun bestaande hypotheek bij Volksbank en schuld bij Interbank door ING moeten uitstellen tot die verzekering tot stand zou zijn gekomen en van de herfinanciering af moeten zien als zij – om wat voor reden dan ook – niet voor een overlijdensrisicoverzekering in aanmerking kwamen. Door de herfinanciering af te ronden voordat er uitsluitsel was of een Duitse levensverzekeraar het overlijdensrisico van [echtgenoot] c.s. wilde afdekken, hebben zij het risico genomen dat zich thans heeft verwezenlijkt namelijk dat [eiseres] door het overlijden van [echtgenoot] en daarmee het wegvallen van diens inkomen niet meer in staat is de maandelijkse hypotheeklasten te voldoen, hetgeen uiteindelijk heeft geresulteerd in verkoop van het huis tegen een lagere prijs dan de nog openstaande schuld van [eiseres] bij ING.

Slotsom

Uit het voorgaande volgt dat op basis van de stellingen van [eiseres] niet kan worden geoordeeld dat ING jegens haar tekort is geschoten in haar zorgplicht noch dat ING anderszins onrechtmatig ten opzichte van [eiseres] heeft gehandeld. Het verweer van ING dat [eiseres] niet tijdig heeft geklaagd behoeft geen behandeling meer. De vorderingen van [eiseres] zullen worden afgewezen.

Als de in het ongelijk gestelde partij zal [eiseres] worden veroordeeld in de kosten van de procedure, tot op heden aan de zijde van ING begroot op € 575,00 aan vastrecht en € 904,00 (2 punten x tarief € 452,00) aan kosten van de advocaat.

Hetgeen naar voren is gebracht met betrekking tot de inhoud van het proces-verbaal van comparitie van partijen behoeft gelet op het voorgaande geen bespreking.

wijst het gevorderde af.

veroordeelt [eiseres] in de kosten van de procedure, tot op heden aan de zijde van ING begroot op € 1.479,00.

verklaart de kostenveroordeling onder 5.2 uitvoerbaar bij voorraad.

Dit vonnis is gewezen door mr. B.M. Visser en in het openbaar uitgesproken op 15 augustus 2012.?