Hof Arnhem, 12-03-2012, nr. 24-003217-09

bevorderen van de waarheidsvinding in het kader van het opsporingsbelang en

bieden van hulpverlening aan de vermeende slachtoffers waarbij externe partners worden ingezet om o.a. de invloed van voodoo te bespreken/beperken. Als externe partners zijn ingezet: een Nigeriaanse dominee genaamd [naam] en een ervaringsdeskundige die eerder als tolk is opgetreden in andere mensenhandelzaken.

De opzet van het protocol is besproken tijdens een op 23 augustus 2007 gehouden overleg in Groningen, waarbij een officier van justitie, leden van de onderzoeksteams inz. Koolvis en Kluivingsbos, alsmede de hiervoor bedoelde ervaringsdeskundige en Nigeriaanse dominee aanwezig waren. Het protocol zelf valt uiteen in een vijf-stappenplan waarin - zo constateert de rechtbank - niet alleen een ieders rol is beschreven (van respectievelijk politie, ervaringsdeskundige en dominee) maar waarin ook is aangegeven op welke wijze gesprekken met c.q. verhoren van vermeende slachtoffers dienen plaats te vinden. Daarbij is ook aandacht besteed aan de inzet van audiovisuele hulpmiddelen.

De rechtbank merkt vooreerst op dat de bijzondere aard van dit soort zaken, met name de problemen met betrekking tot de - doorgaans geringe - verklaringsbereidheid van vermeende slachtoffers en de moeizame waarheidsvinding waarmee opsporingsinstanties zich geconfronteerd zien, op zichzelf reden kan zijn op zoek te gaan naar een methode waarbij beide belangen - de waarheidsvinding en een adequate hulpverlening aan slachtoffers - beter gediend worden. De keuze voor een verhoorprotocol, als waarvan in de onderhavige zaak sprake is, kan daarmee gerechtvaardigd zijn.

Het openbaar ministerie heeft in deze zaak voor een dergelijk verhoorprotocol gekozen en in het kader van de door haar nagestreefde transparantie zijn daarin ook de eisen waaraan de gesprekken tussen vermeende slachtoffers en ervaringsdeskundige/dominee enerzijds en de uiteindelijke verhoren door opsporingsambtenaren anderzijds moeten voldoen, uitdrukkelijk in het verhoorprotocol opgenomen.

De rechtbank overweegt met betrekking tot het verhoorprotocol en de uitvoering daarvan het volgende:

Blijkens het verhoorprotocol hebben de zogenaamde externe partners - de ervarings-deskundige en de dominee dus - duidelijk een verschillende rol in de fase die voorafgaat aan het uiteindelijke verhoor van vermeende slachtoffers door opsporingsambtenaren. De inzet van de dominee dient kennelijk vooral gericht te zijn op hulpverlening, het als gezaghebbend geestelijke bevrijden van eventuele voodoo-invloeden, terwijl voor de ervaringsdeskundige eerder een rol weggelegd lijkt als inhoudelijk gesprekspartner van de Nigeriaanse meisjes/ vrouwen, een en ander met het oog op het eventueel doen van aangifte.

De rechtbank leidt dat niet alleen af uit de verschillende locaties waar ervaringsdeskundige en dominee de gesprekken met de meisjes/vrouwen hebben gevoerd - de dominee op "neutraal" terrein, in elk geval niet het politiebureau, en de ervaringsdeskundige juist wel op het politiebureau - maar ook uit de taakomschrijving van ervaringsdeskundige en dominee.

De dominee moet zich, aldus het protocol, vooral bezighouden met het bestrijden van eventuele voodoo-invloeden terwijl de ervaringsdeskundige meer inhoudelijk bezig is en zaken dient te bespreken als: de invloed van voodoo, de werkwijze van de criminele organisatie waar zij het slachtoffer van was, haar werk in de prostitutie en de uitbuiting.

De ervaringsdeskundige moet met andere woorden haar ervaringen delen met de veronderstelde slachtoffers.

De hiervoor omschreven, in het verhoorprotocol opgenomen, taakverdeling behoeft op zichzelf geen problemen op te leveren indien en voor zover aan de externe partners duidelijke instructies worden gegeven op welke wijze de door hen te voeren gesprekken dienen plaats te vinden. In dit verband merkt de rechtbank op dat de ervaringsdeskundige tijdens haar verhoor ter terechtzitting d.d. 11 mei 2009 desgevraagd heeft verklaard dat zij van de politie geen specifieke instructies voor de door haar met de meisjes/vrouwen te voeren gesprekken heeft gekregen. Aan haar is slechts verteld wat zij in elk geval niet moest doen, namelijk de meisjes dwingen.

Het valt op dat in het verhoorprotocol dergelijke nauwkeurig geformuleerde instructies ontbreken. De rechtbank is niet gebleken dat de externe partners voorafgaande aan de door hen te voeren gesprekken zijn geïnstrueerd door de politie en evenmin is gebleken op welke wijze die gesprekken - in het geval van de ervaringsdeskundige - zijn geëvalueerd.

De rechtbank beschouwt het ontbreken van duidelijke instructies aan de externe partners als een ernstige omissie. De verdediging heeft ten aanzien van een aantal gesprekken naar het oordeel van de rechtbank terecht scherpe kritiek geuit op de wijze waarop met name de ervaringsdeskundige in gesprek is geweest met de vermeende slachtoffers. De verdediging heeft daarbij onder meer gesteld dat er is gestuurd, gemanipuleerd en geïntimideerd waarbij zowel de ervaringsdeskundige als de dominee als verlengstuk van het opsporingsapparaat zou zijn opgetreden. De rechtbank onderschrijft die kwalificaties niet, omdat daarvan de suggestie uitgaat dat ervaringsdeskundige en dominee doelbewust bezig zouden zijn geweest om een justitie welgevallige en voor de verdachte belastende verklaring te verkrijgen van het betreffende vermeende slachtoffer. Die suggestie mist naar het oordeel van de rechtbank feitelijke grondslag.

Een omissie die niet zozeer aan het verhoorprotocol zelf kleeft, als wel aan de uitvoering daarvan, is het gebrek aan alertheid bij en controle door het openbaar ministerie ten aanzien van zowel de werkwijze van de ervaringsdeskundige als van de dominee. Op grond van het onderzoek is immers komen vast te staan dat de dominee op eigen initiatief verslagen van gesprekken met vermeende slachtoffers heeft verzonden aan politieambtenaren. Zijdens het openbaar ministerie is erkend dat zulks in strijd is met het verhoorprotocol en derhalve niet had mogen gebeuren, maar van die verslagen zou door de politie geen gebruik zijn gemaakt, aldus het openbaar ministerie. Die geruststelling overtuigt de rechtbank niet, immers achteraf kan niet worden meer worden getoetst of en op welke wijze informatie uit bedoelde gespreksverslagen invloed heeft gehad op de inhoud van de in deze zaak afgelegde verklaringen.

Ook ten aanzien van de gesprekken en werkwijze van de ervaringsdeskundige heeft het naar het oordeel van de rechtbank aan de vereiste controle door het openbaar ministerie ontbroken.

In het kader van het doen van een eventuele aangifte dient aan vermeende slachtoffers van mensenhandel de zogenaamde B9-procedure en de consequenties daarvan te worden uitgelegd. Die verplichting berust evenwel bij de betreffende opsporingsambtenaar.

De rechtbank stelt echter vast dat de ervaringsdeskundige meer dan eens, en tijdens een en hetzelfde gesprek met een vermeend slachtoffer soms ook bij herhaling, de B9-procedure heeft genoemd en in dat verband niet alleen heeft beklemtoond welke voordelen die procedure kan opleveren, maar ook welke nadelige gevolgen (uitzetting) het kan hebben als je uit de procedure wordt gezet.

Een deugdelijke, inhoudelijke en tijdige evaluatie -aanstonds na een gesprek met een vermeend slachtoffer- had aanleiding kunnen zijn voor de betreffende opsporings-ambtena(a)r(en) om aan de ervaringsdeskundige nog eens duidelijk te maken wat wel en wat niet tot haar taak behoorde.

Hetzelfde geldt voor de wijze waarop sommige gesprekken door de ervaringsdeskundige zijn gevoerd. In een aantal gevallen lijkt er geen sprake te zijn van een gesprek c.q. dialoog met een vermeend slachtoffer maar eerder van een monoloog van de ervaringsdeskundige waarin zij zeer uitvoerig (soms meer dan 4 pagina's lang) en gedetailleerd vertelt over wat zij heeft meegemaakt.

Het bepaald niet denkbeeldige risico daarvan is dat een getuige/aangeefster in de door haar uiteindelijk ten overstaan van een opsporingsambtenaar af te leggen verklaring/aangifte bewust dan wel onbewust delen van of details uit de "monoloog" van de ervaringsdeskundige overneemt. Met andere woorden: het gevaar van beïnvloeding ligt hier op de loer, waarmee de uiteindelijke aangifte aan betrouwbaarheid en dus bewijskracht kan inboeten.

Mede in aanmerking genomen de omstandigheid dat - naar de ervaring heeft geleerd en statistieken hebben uitgewezen - nogal eens ten onrechte een beroep op de B9-regeling wordt gedaan door vreemdelingen en extra waakzaamheid te dien aanzien in elk geval geboden is,

had naar het oordeel van de rechtbank van het openbaar ministerie in deze zaak mogen worden verwacht dat zij juist bij de inzet van genoemde externe partners volledig de regie had gehouden. Er hadden diverse controlemomenten moeten worden ingebouwd teneinde beïnvloeding van de vermeende slachtoffers te voorkomen.

Met betrekking tot de "daadwerkelijke verhoren" van de vermeende slachtoffers door opsporingsambtenaren is in de toelichting op het verhoorprotocol onder 5. "Monitoren proces/opslag gegevens", vermeld dat daarvan opnamen worden gemaakt en dat die opnamen audiovisueel zullen zijn. De rechtbank stelt vast dat de zich in het dossier bevindende aangiftes uitsluitend auditief zijn opgenomen, althans van audiovisuele vastlegging is de rechtbank niet gebleken. Ten aanzien van het "daadwerkelijk verhoor" is verder in genoemde toelichting onder 4. onder meer vermeld dat een zogenaamd "studioverhoor" zal plaatsvinden.

Kennelijk heeft men hierbij het oog gehad op het zogenaamde studioverhoor dat standaard - op grond van daarvoor geldende richtlijnen - plaatsvindt in zedenzaken bij het horen van zeer jonge, minderjarige, slachtoffers. De rechtbank constateert dat van studioverhoren geen sprake is geweest ofschoon daar vanwege de aard van de zaak alle reden toe was.

Het bevreemdt de rechtbank evenzeer, en zij beschouwt het als een groot gemis in een zo grote en belangwekkend geachte strafzaak als de onderhavige, dat van vorenbedoelde verhoren geen audiovisuele opnamen zijn gemaakt. Daarmee ontbreekt immers de mogelijkheid om de wijze waarop de verklaringen tot stand zijn gekomen te toetsen.

De rechtbank komt op grond van het hiervoor overwogene tot de volgende conclusie.

Het verhoorprotocol kan op zichzelf worden beschouwd als een legitieme en goed bedoelde poging van het openbaar ministerie om de hulpverlening aan slachtoffers van mensenhandel te verbeteren en daarmee de verklaringsbereidheid bij diezelfde slachtoffers alsmede de waarheidsvinding in deze gecompliceerde zaken te bevorderen.

De rechtbank is overtuigd van de integriteit van het openbaar ministerie bij het opstellen en uitvoeren van meergenoemd protocol en de keuze en inzet van externe partners daarbij.

Van de inzet van een innovatieve, nieuwe opsporingsmethode welke ter goedkeuring aan het College van Procureurs-Generaal had behoren te worden voorgelegd - zoals de verdediging heeft betoogd - is, naar het oordeel van de rechtbank geen sprake.

De ervaringsdeskundige en de dominee zijn niet ingezet in het kader van het opsporingsonderzoek maar slechts met het oog op het verbeteren van de begeleiding van potentiële slachtoffers van mensenhandel waarbij het kennelijke doel was belemmeringen ten aanzien van het kunnen verklaren over wat er werkelijk was gebeurd, weg te nemen.

Daarbij heeft het openbaar ministerie evenwel uit het oog verloren dat een strakke regie bij uitstek geboden is indien "gebruik" wordt gemaakt van burgerdeskundigen in de fase waarin reeds bewijs wordt vergaard tegen mogelijke verdachten.

Hoezeer die strakke regie vereist is, blijkt alleen al uit het feit dat het openbaar ministerie heeft erkend dat de ervaringsdeskundige, voorafgaande aan het gesprek met [slachtoffer 1], ten onrechte kennis heeft genomen van (relevante) tapgesprekken, waarvan zij de inhoud vervolgens heeft voorgehouden aan [slachtoffer 1] voornoemd.

Aan het openbaar ministerie kan worden verweten dat zij onvoldoende zorgvuldigheid heeft betracht bij het opstellen van het verhoorprotocol en vooral dat zij in ernstige mate te kort is geschoten bij de controle op de uitvoering daarvan.

Zoals de rechtbank hiervoor reeds heeft overwogen, kan een en ander verstrekkende gevolgen hebben voor de beoordeling van de betrouwbaarheid van de in deze zaak door vermeende slachtoffers afgelegde verklaringen. Ten aanzien van elk individueel slachtoffer zal moeten worden onderzocht of de afgelegde verklaring(en) de toets van betrouwbaarheid kan/kunnen doorstaan.(...)

De rechtbank verwerpt het beroep op niet ontvankelijkheid van het openbaar ministerie en overweegt daartoe het volgende.

Voor niet-ontvankelijkheid van het openbaar ministerie als sanctie is volgens het arrest inz. Zwolsman slechts plaats, indien sprake is van "ernstige inbreuken op beginselen van de behoorlijke procesorde waardoor 'doelbewust of met grove veronachtzaming van de belangen van verdachte aan diens recht op een eerlijke behandeling van zijn zaak is tekort gedaan".

Met andere woorden, er dient sprake te zijn van een grove mate van verwijtbaarheid aan het openbaar ministerie.

Dit betekent dat een onrechtmatigheid dient te worden vastgesteld, dat de belangen van de verdachte in deze zaak dienen te zijn getroffen en dat zulks is vastgesteld en dat doelbewust of met grove verwaarlozing van die belangen aan een eerlijke behandeling van zijn zaak is tekort gedaan.

Ingevolge het arrest inz. Karman kan in hoge uitzondering, ook indien geen verwijtbaarheid bestaat en verdachte niet daadwerkelijk in zijn belangen is getroffen, plaats zijn voor niet-ontvankelijkheid van het openbaar ministerie. Daarvan is sprake, indien ernstige schending is vastgesteld van een zo fundamenteel beginsel van een behoorlijke procesorde, dat daarmee het wettelijk systeem in zijn kern wordt geraakt Dat hiervan alleen in hoge uitzondering sprake is en deze (extra) grond voor niet-ontvankelijkheid van het openbaar ministerie terughoudend dient te worden toegepast volgt uit opvolgende rechtspraak, onder meer in HR 2002, 8 en HR 14 januari 2003, 2003, 288.

De uitspraak van het Europees Hof voor de rechten van de mens (EHRM) in de zaak [naam] vs het Verenigd Koninkrijk (12 mei 2000) geeft aan dat aan de eis van eerlijkheid van de strafprocedure is voldaan wanneer de strafprocedure 'as a whole' (in zijn geheel) eerlijk is. Het is derhalve niet meer van belang of een verdachte in een belang is geschaad, maar of met de overtreden norm de eerlijkheid van het proces van verdachte is aangetast, waarmee de Schutznorm wordt gerelativeerd.

De rechtbank is van oordeel dat, alle feiten en omstandigheden in aanmerking genomen, wel kan worden gesproken van ernstige tekortkomingen van het openbaar ministerie bij met name de controle op de uitvoering van het verhoorprotocol, maar dat die tekortkomingen niet van zodanige aard zijn dat de conclusie gerechtvaardigd is, dat sprake is van ernstige inbreuken op beginselen van de behoorlijke procesorde waardoor doelbewust of met grove veronachtzaming van de belangen van verdachte aan diens recht op een eerlijke behandeling van zijn zaak is tekort gedaan, dan wel van de situatie dat in casu een zo fundamenteel beginsel van een behoorlijke procesorde is geschonden dat daarmee het wettelijk systeem in zijn kern wordt geraakt.

De door de verdediging geuite kritiek ten spijt, kan het hof zich verenigen met de hierboven weergegeven overwegingen van de rechtbank. De door de rechtbank gemaakte opmerking dat zij het als een groot gemis beschouwt dat van de verhoren van de vermeende slachtoffers geen audiovisuele opnamen verdient een kanttekening. De opmerking berust op een omissie: de politieverhoren zijn wel audiovisueel geregistreerd.

De ook door de rechtbank benadrukte bijzondere aard van de ten laste gelegde gronddelicten met betrekking tot bewijsvergaring en waarheidsvinding rechtvaardigen een onderzoek naar methoden die in commune strafzaken minder gebruikelijk zijn en daardoor kunnen afwijken van de geijkte paden, zoals in casu is gedaan door de ontwikkeling van een specifiek verhoorprotocol waarin een rol is weggelegd voor de inzet van burgers zoals ervaringsdeskundigen. De veronderstelling van de zijde van het openbaar ministerie dat de vermeende slachtoffers van mensenhandel -mede vanwege de hiermee verband houdende culturele bepaaldheid van dit fenomeen- door op voodoo geïnspireerde bedreigingen belemmerd zouden kunnen worden in het naar waarheid verklaren, komt ook niet zo maar uit de lucht vallen. "Voodoo-praktijken' om de verklaringsvrijheid van slachtoffers van mensenhandel te beperken blijken niet alleen uit (de via gespreksverslagen kenbare) ervaringen van de ervaringsdeskundige maar ook uit de verklaring van de niet aan het verhoorprotocol onderworpen [slachtoffer 2]. Met de rechtbank ziet het hof in de ontwikkeling, de inzet alsmede de gebruikmaking van het verhoorprotocol geen belemmering om het openbaar ministerie ontvankelijk te verklaren in de vervolging. De daartoe strekkende verweren van de verdediging worden dan ook verworpen.

[benadeelde 1], geboren op [1989], en/of [benadeelde 2], geboren op [1983], en/of [slachtoffer 3], geboren op [1989], en/of [slachtoffer 5], geboren op [1989], (telkens) door dwang en/of geweld en/of een andere feitelijkheid en/of door dreiging met geweld en/of een andere feitelijkheid en/of door afpersing en/of fraude en/of misleiding en/of door misbruik van uit feitelijke omstandigheden voortvloeiend overwicht en/of door misbruik van een kwetsbare positie, heeft geworven en/of vervoerd en/of overgebracht en/of gehuisvest en/of opgenomen, met het oogmerk van uitbuiting van die [benadeelde 1] en/of die [benadeelde 2] en/of die [slachtoffer 3] en/of die [slachtoffer 5];

(273a lid 1onder 1e , vernummerd tot 273f lid 1onder 1e , Wetboek van Strafrecht)

en/of

[benadeelde 1], geboren op [1989], en/of [slachtoffer 3], geboren op [1989], en/of [slachtoffer 5], geboren op [1989], heeft geworven, vervoerd, overgebracht, gehuisvest of opgenomen, met het oogmerk van uitbuiting van die [benadeelde 1] en/of die [slachtoffer 3] en/of die [slachtoffer 5], terwijl genoemde personen of een of meer van hen de leeftijd van

[benadeelde 1], geboren op [1989], en/of [benadeelde 2], geboren op [1983], en/of [slachtoffer 3], geboren op [1989], en/of [slachtoffer 5], geboren op [1989], heeft mede genomen en/of heeft aangeworven met het oogmerk die [benadeelde 1] en/of die [benadeelde 2] en/of die [slachtoffer 3] en/of die [slachtoffer 5] in een ander land

ertoe te brengen zich beschikbaar te stellen tot het verrichten van seksuele handelingen met of voor een derde tegen betaling;

(273a lid 1 onder 3e , vernummerd tot 273f lid 1 onder 3e Wetboek van Strafrecht)

en/of

[benadeelde 1], geboren op [1989], en/of [slachtoffer 3], geboren op [1989], en/of [slachtoffer 5], geboren op [1989],

meermalen, althans eenmaal, (telkens) heeft gedwongen en/of bewogen zich beschikbaar te stellen tot het verrichten van seksuele handelingen met of voor een derde tegen betaling dan wel enige handeling heeft ondernomen waarvan zij, verdachte, en/of haar mededader(s) wist(en) en/of redelijkerwijze moest(en) vermoeden dat die [benadeelde 1] en/of die [slachtoffer 3] en/of die [slachtoffer 5] zich daardoor beschikbaar zou(den) stellen tot het verrichten van die seksuele handelingen met of voor een derde tegen betaling terwijl die [benadeelde 1] en/of die [slachtoffer 3] en/of die [slachtoffer 5] de leeftijd van 18 jaren nog niet had(den) bereikt;

(273a lid 1 onder 5e , vernummerd tot 273f lid 1 onder 5e Wetboek van Strafrecht)

immers heeft/hebben verdachte en/of verdachtes mededader(s) toen aldaar op verschillende tijdstippen, al dan niet met voormeld oogmerk en/of al dan niet opzettelijk

voor wat betreft genoemde [benadeelde 1], (zaaksdossier 2):

de tweede en zevende verklaring van [medeverdachte 2] voor wat betreft het regelen van tickets voor [medeverdachte 19] en de herkenning van [medeverdachte 19];

tapverslagen en verklaringen van meisjes die via haar naar Spanje of Italië zijn gereisd.

Gelet op de inhoud van deze stukken acht het hof de achtste verklaring van [medeverdachte 2] betrouwbaar.

Het hof verwerpt de verweren en acht de achtste verklaring van [medeverdachte 2] bruikbaar voor het bewijs.

Verklaringen niet getraceerde getuigen

Voor zover er in de bewijsmiddelen verklaringen zijn opgenomen die niet in het bijzijn van en door verdachte dan wel de verdediging zijn ondervraagd, berust het bewijs van betrokkenheid van de verdachte bij de strafbare feiten niet in beslissende of overwegende mate op de verklaring van die getuige.

Het hof is van oordeel dat het door verdachte gevoerde verweer strekkende tot vrijspraak van het tenlastegelegde wordt weerlegd door de gebezigde bewijsmiddelen, zoals deze in de aanvulling op dit arrest is opgenomen. Het hof heeft geen reden om aan de juistheid en betrouwbaarheid van de inhoud van die bewijsmiddelen te twijfelen.

Bewijsoverwegingen per zaaksdossier:

[slachtoffer 18] en [slachtoffer 19]

[slachtoffer 18] en [slachtoffer 19] zijn op 23 augustus 2006 vertrokken uit een asielzoekerscentrum (AZC) in Middelburg. Beide meisjes zijn Nederland enkele weken eerder binnengekomen met gebruikmaking van een vals paspoort.

Na hun vertrek uit het AZC hebben de meisjes enkele dagen in een woning in Amsterdam verbleven1. Zij zijn door [medeverdachte 19] (het hof begrijpt: verdachte [medeverdachte 19]) naar die woning gebracht.

Verdachte heeft verklaard dat zij deze meisjes herkent op de aan haar getoonde foto's als [slachtoffer 18] en [slachtoffer 19]. Zij heeft hen in opdracht van haar echtgenoot [medeverdachte 19] (het hof begrijpt: verdachte [medeverdachte 19]) eind augustus 2006 opgehaald van het treinstation in Milaan. Verdachte heeft voorts verklaard dat zij met deze meisje verder is gereisd door Italië en dat zij deze meisjes in Rome en Napels heeft afgeleverd aan vrouwen.

Zij heeft contact gehad met [medeverdachte 19] na aflevering van één van de meisjes. [medeverdachte 19] vroeg verdachte of zij het 'ding' van het meisje had afgenomen2.

Verdachte heeft zich tijdens de verhoren het voornoemde telefoongesprek tussen haar en [medeverdachte 19] met betrekking tot het 'ding' herinnerd. De verklaring van verdachte dat zij niet weet wat er met het 'ding' wordt bedoeld en haar latere verklaring dat met het 'ding' een tas wordt bedoeld, acht het hof ongeloofwaardig. Verdachte begeleidde de meisjes, die bij hun inreis in Nederland niet beschikten over een geldig paspoort of een geldig identiteitsdocument. Verdachte moest 'het ding' af pakken dat kennelijk alleen nodig was tijdens de reis, maar niet meer vereist was op het moment dat het meisjes ter plaatse was aangekomen. Verdachte en [medeverdachte 19] hadden hierover in bedekte termen contact, hetgeen duidt op enige importantie van het 'ding'. Verdachte had tijdens de reis door Italië een actieve rol had en ze had meermalen contact met [medeverdachte 19] over de door hem georganiseerde reis. Met het 'ding' kan naar het oordeel van het hof derhalve niets anders worden bedoeld dan een vals paspoort of identiteitsdocument waarvan de meisjes gebruikmaakten. Verdachte wist dus dat zij wederrechtelijk reisden door Italië. Zij heeft zich dus ten aanzien van deze meisjes schuldig gemaakt aan mensensmokkel.

[slachtoffer 1]

[slachtoffer 1] is op 21 juli 2006 Nederland ingereisd. Hem werd de toegang tot Nederland ontzegd, omdat hij niet beschikte over een geldig paspoort. Hij is op 5 september 2006 verdwenen uit het asielzoekerscentrum waar hij verbleef.

Verdachte heeft verklaard dat zij een jongen en een meisje op verzoek van [medeverdachte 19] begeleidde tijdens hun busreis van Amsterdam naar Parijs.

Uit de passagierslijsten van de bus blijkt dat verdachte en een persoon onder de naam [naam] op 12 september 2006 van Amsterdam naar Parijs (enkele reis) zijn gereisd. [naam] heeft tevens geboekt voor een persoon genaamd [naam].

Op 14 september 2006 is [slachtoffer 1] gebruikmakend van een identiteitsdocument op naam van [naam] op de grens tussen Frankrijk en Spanje aangehouden. [slachtoffer 1] beschikte niet over enig ander grensoverschrijdingdocument.

In september 2006, derhalve na [slachtoffer 18] en [slachtoffer 19], is [slachtoffer 1] onder begeleiding van verdachte van Nederland naar Frankrijk gereisd.

Verdachte had in augustus 2006 ook op verzoek van haar echtgenoot [medeverdachte 19] reeds twee personen begeleid die niet over grensoverschrijdingsdocumenten beschikten.

Verdachte had dus ernstige redenen om te vermoeden dat ook [slachtoffer 1] niet over geldige papieren beschikte. Verdachte heeft zich derhalve schuldig gemaakt aan het medeplegen van mensensmokkel met betrekking tot [slachtoffer 1].

Criminele organisatie

Uit de bewijsmiddelen blijkt dat verdachte met meerdere personen heeft samengewerkt bij het tot stand brengen van mensensmokkel.

Uit het dossier blijkt dat sprake is van een duurzaam en gestructureerd samenwerkingsverband, waarbij iedere deelnemer zijn eigen taken heeft ten einde de Nigeriaanse meisjes (en een enkele jongen) uit asielzoekerscentra naar andere landen in Europa te brengen. Het uiteindelijke doel van de organisatie is om de meisjes in de prostitutie te werk te stellen.

Verdachte is een schakel geweest in de organisatie door een jongen te begeleiden tijdens zijn reis van Nederland naar Frankrijk. Verdachte heeft meermalen contact onderhouden met haar echtgenoot, in wiens opdracht zij handelde. Dat niet alleen haar echtgenoot een medepleger was, maar dat sprake was van een groter verband blijkt uit de vijfde verklaring van [medeverdachte 9]. [medeverdachte 9] heeft verklaard dat hij na contacten met [medeverdachte 19] en [medeverdachte 3] (het hof begrijpt: [medeverdachte 3]) werd gebeld door de man uit Delft (het hof begrijpt: [medeverdachte 11]). [medeverdachte 11] wilde dat [medeverdachte 9] iemand (gebleken is dat het [slachtoffer 36] betreft, zij staat niet op de tenlastelegging van [verdachte]) op zou halen bij zijn huis. Nadat [medeverdachte 9] een meisje van [medeverdachte 11] overgedragen had gekregen, kreeg [medeverdachte 9] van [medeverdachte 11] het telefoonnummer van [verdachte], teneinde contact met haar op te nemen voorafgaande aan de overdracht van dat meisje door [medeverdachte 9] aan verdachte. Tijdens de reis van [medeverdachte 9] en het meisje hebben [medeverdachte 11], verdachte en [medeverdachte 9] contact met elkaar gehad, aldus [medeverdachte 9]. [medeverdachte 9] heeft verklaard dat hij het meisje in Amsterdam heeft overgedragen aan verdachte. Nu verdachte ook met anderen dan haar echtgenoot [medeverdachte 19] contact heeft gehad over de mensensokkel, heeft zij op zijn minst genomen bewust de aanmerkelijke kans aanvaard deel te nemen aan een criminele organisatie.

[slachtoffer 18] en [slachtoffer 19] en

[slachtoffer 1] )

het (telkens) plegen van mensenhandel;

het (telkens) plegen van mensensmokkel.

Het hof acht niet bewezen hetgeen verdachte meer of anders is tenlastegelegd dan hierboven is bewezenverklaard, zodat deze daarvan behoort te worden vrijgesproken.

Strafbaarheid van het bewezenverklaarde

Het onder 2 subsidiair bewezen verklaarde levert op:

mensensmokkel, terwijl het feit in vereniging wordt begaan door meerdere personen.

het onder 3 bewezen verklaarde levert op:

deelneming aan een organisatie die tot oogmerk heeft het plegen van misdrijven.

Strafbaarheid van de verdachte

Verdachte is strafbaar aangezien geen omstandigheid is gebleken of aannemelijk geworden die verdachte niet strafbaar zou doen zijn.

Oplegging van straf en/of maatregel

De hierna te melden strafoplegging is in overeenstemming met de aard en de ernst van het bewezenverklaarde en de omstandigheden waaronder dit is begaan, mede gelet op de persoon van verdachte, zoals van een en ander bij het onderzoek ter terechtzitting is gebleken.

Verdachte heeft zich schuldig gemaakt aan het plegen van mensensmokkel van drie jonge Nigerianen. Verdachte heeft hen naar andere Europese landen gebracht, en aldus deelgenomen aan de criminele organisatie waar verdachte deel van uit maakte.

Verdachte heeft een ernstige inbreuk gemaakt op zowel de Nederlandse als de internationale rechtsorde. Bekend is immers dat mensensmokkel tot gevaarlijke en mensonterende situaties kan leiden.

Gelet op de ernst van de feiten is de oplegging van een deels onvoorwaardelijke vrijheidsbenemende straf geïndiceerd. De advocaat-generaal heeft zijn vordering tot oplegging van een gevangenisstraf voor de duur van 4 jaren gebaseerd op een veroordeling voor mensenhandel. Daarvan is verdachte vrijgesproken. Het oordeel van de rechtbank om aan verdachte een gevangenisstraf voor de duur van twee jaar op te leggen is gebaseerd op een veroordeling voor mensensmokkel van 8 personen en op deelname aan een criminele organisatie. Het hof acht mensensmokkel ten aanzien van 3 personen en deelname aan een criminele organisatie bewezen. Het hof is van oordeel dat een onvoorwaardelijke gevangenisstraf voor de duur van 17 maanden passend en geboden is.

Daarvan zullen 6 maanden voorwaardelijk worden opgelegd. Het hof acht dit noodzakelijk, teneinde te pogen om verdachte - die is getrouwd met degene die haar opdracht gaf tot het plegen van mensensmokkel - ervan te weerhouden opnieuw strafbare feiten te plegen.

In eerste aanleg is sprake geweest van een geringe overschrijding van de redelijke termijn (ruim een maand). Ook is niet binnen twee 2 jaar na in het door verdachte ingesteld hoger beroep arrest is gewezen. Er zal door het hof echter geen korting worden toegepast op de op te leggen staf.

Het betreft een zeer complexe zaak en er zijn meerdere getuigen gehoord op verzoek van verdachte, zodat de (geringe) overschrijding van (in totaal) vier maanden voor rekening van verdachte komt.

Benadeelde partijen [benadeelde 1], [benadeelde 3] en [benadeelde 2]

[benadeelde 1], Osato [benadeelde 3] en [benadeelde 2] hebben zich in eerste aanleg gevoegd als benadeelde partijen. De rechtbank heeft [benadeelde 1] en [benadeelde 3] niet-ontvankelijk verklaard in hun vorderingen tot schadevergoeding, omdat deze niet van eenvoudige aard zijn. Op de vordering van [benadeelde 2] heeft de rechtbank niet beslist.

[benadeelde 1], [benadeelde 3] en [benadeelde 2] hebben hun vorderingen tot schadevergoeding in de zaak tegen verdachte in hoger beroep uitdrukkelijk gehandhaafd.

[benadeelde 3] staat niet op de tenlastelegging van feit 1 en 2. Het hof is voorts van oordeel dat niet bewezen kan worden dat de criminele organisatie zoals die is bewezenverklaard handelingen heeft verricht met betrekking tot [benadeelde 3]. De benadeelde partij kan daarom in haar vordering niet worden ontvangen.

De vorderingen van [benadeelde 2] en [benadeelde 1] hebben betrekking op hun werkzaamheden in de prostitutie en de gevolgen die zij daarvan hebben ondervonden.

Verdachte is vrijgesproken van mensenhandel gepleegd jegens [benadeelde 1] en [benadeelde 2], zoals is ten laste gelegd onder 1. Met betrekking tot de vraag of verdachte aansprakelijk is voor hun schade, omdat zij heeft deelgenomen aan de criminele organisatie die hen in de prostitutie heeft gebracht, overweegt het hof als volgt.

Ingevolge artikel 51f, eerste lid, van het Wetboek van Strafvordering kan degene die rechtstreeks schade heeft geleden door een strafbaar feit zich ter zake van zijn vordering tot schadevergoeding als benadeelde partij in het strafproces voegen. Van rechtstreekse schade is sprake indien iemand is getroffen in een belang dat door de overtreden strafbepaling wordt beschermd. De vordering van de benadeelde partijen strekt tot vergoeding van de ten gevolge van de onder 3 ten laste gelegde en bewezen verklaarde deelname aan een criminele organisatie geleden schade. Deze strafbare gedraging, zoals neergelegd in 140 van het Wetboek van Strafrecht, ziet op bescherming van de openbare orde. Nu de benadeelde partijen niet zijn getroffen in dit belang dat met de overtreding van deze strafbepaling rechtstreeks wordt beschermd, is - naar het oordeel van het hof - geen sprake van schade die de benadeelde partijen als rechtstreeks gevolg van het onder 3 bewezen verklaarde handelen hebben geleden. De benadeelde partijen kunnen daarom niet in hun vorderingen worden ontvangen.

Toepasselijke wettelijke voorschriften

Het hof heeft gelet op de artikelen 14a, 14b, 14c, 57, 140 en 197a van het Wetboek van Strafrecht.

Deze voorschriften zijn toegepast, zoals zij golden ten tijde van het bewezenverklaarde.

Verklaring [getuige 5],10e verhoor 27-307071, p 134 gele map verdachtendossier 13.

Zie tap p 86, gele map vd 03 en verklaring verdachte op p. 71, gele map vd 03.