Rb. Almelo, 02-04-2002, nr. 08/000120-00

in strijd met voorschrift 13.1.2 vuurwerk aanwezig gehad in de als "H" aangemerkte (opslag)loods/ruimte, zijnde/althans elders dan in een/de voor de opslag van vuurwerk bestemde bewaarplaats(en); en/of

in strijd met voorschrift 13.1.2 vuurwerk aanwezig gehad in de als "C2" aangemerkte werk-, ompak- en montageruimte, zijnde/althans elders dan in een/de voor de opslag van vuurwerk bestemde bewaarplaats(en); en/of

in strijd met voorschrift 13.2.1 een of meer (vuurwerk)bewaarplaats(en) niet voorzien en/of voorzien gehouden van (een) toegangsdeur(en) die zelfsluitend was/waren; en/of

in strijd met voorschrift 13.2.1 een of meer vuurwerkbewaarplaats(en), te weten een/de zogenoemde MAVO-box(en), niet voorzien en/of voorzien gehouden van (een) toegangsdeur(en) die zelfsluitend was/waren en/of die

een brandwerendheid van ten minste 30 minuten bezat(en); en/of

in strijd met voorschrift 13.2.1 een of meer van de aldaar geplaatste zeecontainers niet voorzien en/of voorzien gehouden van (een) toegangsdeur(en) die zelfsluitend was/waren en/of die een brandwerendheid van ten minste 30 minuten bezat(en); en/of

in strijd met voorschrift 13.3.5 meermalen, althans eenmaal, (telkens) niet, zodra de werkzaamheden in de als "C2" aangemerkte werk-, ompak- en montageruimte waren beëindigd, het restant van het vuurwerk en/of het

omgepakte vuurwerk weer naar een/de bewaarplaats(en) teruggebracht of doen terugbrengen; en/of

in strijd met de/het voorschrift(en) 13.2.10 en/of 2.1.1 en/of 3.2.9 in een/de bewaarplaats(en) en/of in een/de (zogenaamde) MAVO-box(en) en/of in een/de zeecontainer(s) meer vuurwerk en/of vuurwerk van een zwaardere klasse opgeslagen,

zulks terwijl hij, verdachte, tezamen en in vereniging met een ander of anderen, althans alleen, tot de/het vorenomschreven (strafbaar/strafbare) feit(en) opdracht heeft gegeven en/althans (de) feitelijke leiding heeft gegeven aan de vorenomschreven verboden gedraging(en);

(artikel 18.18 Wet milieubeheer in verband met artikel 51, lid 2 Wetboek van Strafrecht);

vuurwerk (van de klasse 1.1 G en 1.2 G, althans vuurwerk van een zwaardere klasse dan 1.4 G) opgeslagen (gehad) in (een) bewaarplaats(en), te weten in (een) zeecontainer(s) en/of in een (zogenaamde) MAVO-box(en), die daarvoor ongeschikt was/waren; en/of

vuurwerk opgeslagen (gehad) in de als "C2" aangemerkte werk-, ompak- en montageruimte; en/of

vuurwerk opgeslagen (gehad) in een of meer ruimte(s) zonder dat deze was/waren voorzien van een adequate sprinkler-, althans brandblusinstallatie,

zulks terwijl hij, verdachte, tezamen en in vereniging met een ander of anderen, althans alleen, tot de/het vorenomschreven (strafbaar/strafbare) feit(en) opdracht heeft gegeven en/althans (de) feitelijke leiding heeft gegeven aan de vorenomschreven verboden gedraging(en);

(artikel 2 Wet milieugevaarlijke stoffen in verband met artikel 51, lid 2 Wetboek van Strafrecht);

was/waren een of meer deur(en) van een of meer vuurwerkopslagplaats(en)

(de zogenoemde Mavo-boxen en/of (zee)container(s) niet zelfsluitend en/of

was/waren een of meer van deze deur(en) onvoldoende brandwerend en/of

werd vuurwerk opgeslagen en/of opgeslagen gehouden in een of meer

zeecontainers, welke niet, althans onvoldoende brandwerend was/waren, en/of

was in verschillende ruimtes waar vuurwerk lag opgeslagen geen, althans geen

goed functionerende sprinkler-, althans brandblusinstallatie aangebracht,

althans aanwezig, en/of

= vuurwerk, althans materiaal, opgeslagen en/of opgeslagen gehouden dat

massa-explosief was,

tengevolge waarvan het aan de (mede-)schuld van voornoemde vennootschap onder firma en/of de schuld van haar mededader(s) te wijten is geweest dat, (toen op 13 mei 2000 op enige wijze brand was ontstaan in of nabij de werkbunker C2 van het bedrijf, althans op of in de onmiddellijke nabijheid van het bedrijfsterrein van voornoemde vennootschap onder firma) deze/een brand zich zodanig kon ontwikkelen en/of uitbreiden dat een of meer ontploffing(en) en/of branden ontstond(en), welk(e) feit(en) de dood van [Overledene 1] en/of [Overledene 2] en/of [Overledene 3] en/of [Overledene 4] en/of [Overledene 5] en/of [Overledene 6] en/of [Overledene 7] en/of [Overledene 8] en/of [Overledene 9] en/of [Overledene 10] en/of [Overledene 11] en/of [Overledene 12] en/of [Overledene 13] en/of [Overledene 14] en/of [Overledene 15] en/of [Overledene 16] en/of [Overledene 17] en/of [Overledene 18] en/of [Overledene 19] en/of [Overledene 20] ten gevolge heeft/hebben gehad, zulks terwijl hij, verdachte, tezamen en in vereniging met een ander of anderen, althans alleen, tot de/het vorenomschreven (strafbaar/strafbare) feit(en) opdracht heeft gegeven en/althans (de) feitelijke leiding heeft gegeven aan de vorenomschreven verboden gedraging(en);

(artikel 158, 3° Wetboek van Strafrecht in verband met artikel 51 lid 2 Wetboek van Strafrecht);

althans, indien terzake van het vorenstaande geen veroordeling mocht of zou kunnen volgen, subsidiair terzake dat:

dat de vennootschap onder firma SE Fireworks op of omstreeks 13 mei 2000 en/of in of omstreeks de periode van 27 april 1998 tot en met 12 mei 2000, in de gemeente Enschede, tezamen en in vereniging met een ander of anderen, althans alleen, grovelijk, althans aanmerkelijk onvoorzichtig en/of onoplettend en/of onachtzaam en/of nalatig in of nabij haar (vuurwerk)bedrijf dat was gelegen aan de Tollensstraat, en derhalve in of in de (onmiddellijke) nabijheid van een woonwijk,

= vuurwerk heeft opgeslagen, althans aanwezig heeft gehad in de als"C2" aangemerkte werk-, ompak- en montageruimte, en/of in de als "H" aangemerkte (opslag)loods/ruimte, zijnde/althans elders dan in een/de voor de opslag van vuurwerk bestemde en/of geschikte bewaarplaats(en), en/of

= onverpakt vuurwerk al dan niet in combinatie met verpakt vuurwerk heeft opgeslagen, althans aanwezig gehouden, en/of

= dat bedrijf gevoerd terwijl onvoldoende maatregelen waren genomen ter voorkoming van brand en/of ontploffing(en) en/of het kunnen uitbreiden van brand, immers-was/waren een of meerdere deur(en) van een of meer

vuurwerkopslagplaats(en) (de zogenoemde Mavo-boxen en/of

werd vuurwerk opgeslagen en/of opgeslagen gehouden in een of meer

zeecontainers, welke niet, althans onvoldoende brandwerend was/waren, en/of

was in verschillende ruimtes waar vuurwerk lag opgeslagen geen, althans geen

goed functionerende sprinkler-, althans brandblusinstallatie aangebracht,

althans aanwezig, en/of

= vuurwerk, althans materiaal, opgeslagen en/of opgeslagen gehouden dat

massa-explosief was,

waardoor het aan haar (mede-)schuld te wijten is geweest dat [Overledene 1] en/of [Overledene 2] en/of [Overledene 3] en/of [Overledene 4] en/of [Overledene 5] en/of [Overledene 6] en/of [Overledene 7] en/of [Overledene 8] en/of [Overledene 9] en/of [Overledene 10] en/of [Overledene 11] en/of [Overledene 12] en/of [Overledene 13] en/of [Overledene 14] en/of [Overledene 15] en/of [Overledene 16] en/of [Overledene 17] en/of [Overledene 18] en/of [Overledene 19] en/of [Overledene 20] zodanig letsel hebben bekomen, dat deze aan de gevolgen daarvan zijn overleden,

zulks terwijl hij, verdachte, tezamen en in vereniging met een ander of anderen, althans alleen, tot de/het vorenomschreven (strafbaar/strafbare) feit(en) opdracht heeft gegeven en/althans (de) feitelijke leiding heeft gegeven aan de vorenomschreven verboden gedraging(en);

(artikel 307 Wetboek van Strafrecht in verband met artikel 51 lid 2 Wetboek van Strafrecht).

de brand in ruimte C2 onder controle was toen de ontploffingen zich voordeden

en bovendien niet bewezen is dat de brand in deze bewaarplaats de enige

primaire brandhaard is geweest;

niet bewezen is dat het niet zelfsluitend zijn en ongenoegzaam brandwerend

zijn van de deuren van de MAVO-boxen en zeecontainers in enig verband met

de uitbreiding van de brand en de ontploffingen staan;

het opslaan van vuurwerk in de onvoldoende brandwerende zeecontainers aan

verdachten was vergund;

niet bewezen is dat de aanwezigheid van een wel functionerende sprinkler-

installatie tot gevolg gehad zou (kunnen) hebben dat het opgeslagen vuurwerk

niet massaal ontploft zou zijn;

aan verdachte niet te verwijten valt dat het opgeslagen vuurwerk massa-explosief

was, nu niet bewezen is dat hij zulks wist en evenmin dat hij dit gelet op de stand van

kennis in de branche, behoorde te weten.

De rechtbank is door de inhoud van vorenstaande bewijsmiddelen, waarop na te melden beslissing steunt, tot de overtuiging gekomen en acht wettig bewezen dat verdachte het sub 1, sub 2, sub 3, sub 5 primair, sub 6 primair en sub 7 primair ten laste gelegde heeft begaan, met dien verstande:

De werkzaamheden van de vennootschap worden tussen de vennoten onderling

geregeld en verdeeld;

De vennoten [Verdachte B] en [Medeverdachte] zijn belast met de verzorging van de volgende

werkzaamheden: ieder met de in- en verkoop en andere beleidsbepalende

activiteiten, zulks in onderling overleg met elkaar af te stemmen.

Voor wat betreft de aansprakelijkheid van de feitelijk opdrachtgever voor strafbaar handelen van de rechtspersoon, dient te worden vastgesteld of de verdachte daartoe opdracht heeft gegeen en/of feitelijk leiding heeft gegeven.

Opdracht geven impliceert in dit verband een actieve opzettelijke betrokkenheid bij een strafbaar feit. De rechtbank is van oordeel dat hiervan in casu sprake is geweest. Verdachte was in de telastegelegde periode samen met de medeverdachte [Medeverdachte] als directeur (mede)verantwoordelijk voor de dagelijkse gang van zaken binnen het bedrijf SE Fireworks. In die hoedanigheid gaf hij al dan niet rechtstreeks leiding en opdracht op het gebied van de in- en verkoop van vuurwerk door het bedrijf, gaf hij instructies en opdrachten aan het personeel met betrekking tot vuurwerkshows, met betrekking tot expeditiewerkzaamheden en met betrekking tot veiligheidsvoorschriften, was hij (mede) belast met de administratie van het bedrijf, en onderhield hij de contacten met klanten en overheidsinstanties.

Aldus verrichtte verdachte een zodanige rol binnen het geheel van de bedrijfsactiviteiten, dat de organisatie daardoor kon blijven (dis)functioneren op een wijze, zoals bewezen verklaard.

Voor de strafbaarheid van feitelijk leidinggeven zijn ingevolge vaste rechtspraak van de Hoge Raad twee (minimum)voorwaarden (Slavenburg-criteria) geformuleerd.

Van feitelijk leidinggeven aan de verboden gedraging is sprake:

indien de verdachte maatregelen ter voorkoming van die gedraging achterwege

laat, hoewel hij daartoe bevoegd en redelijkerwijs gehouden is, en

hij bewust de aanmerkelijke kans aanvaardt dat de verboden gedraging zich zal

voordoen, zodat hij die gedraging opzettelijk bevordert.

Het eerste criterium geeft aan dat de gedraging bij feitelijk leidinggeven kan bestaan uit nalaten. Feitelijke bemoeienis met, of het houden van toezicht op de uitvoering van het delict, is niet vereist; het doen van een suggestie die tot de verboden gedraging leidt, is voldoende voor feitelijk leidinggeven.

De bevoegdheid tot ingrijpen bestaat indien een functionaris feitelijke zeggenschap heeft over de gedraging die de rechtspersoon wordt geacht te hebben verricht. Die zeggenschap berust onder meer bij bestuurders en directieleden. Naar het oordeel van de rechtbank is verdachte als een zodanig functionaris aan te merken, immers was hij -zoals gezegd- als directeur van het bedrijf SE Fireworks mede verantwoordelijk voor de dagelijkse gang van zaken binnen het bedrijf, terwijl hij uit hoofde van zijn functie bevoegd was tot ingrijpen en daartoe ook redelijkerwijs gehouden was.

De hiervoor genoemde tweede voorwaarde voor feitelijk leidinggeven impliceert dat verdachte opzet moet hebben op de verboden gedraging, in welk verband voorwaardelijk opzet voldoende wordt geacht, mits dat voorwaardelijk opzet bij de feitelijk leidinggever persoonlijk aanwezig is. Het opzet moet derhalve gericht zijn op de verboden gedraging, dat wil zeggen op de gedraging en op de omstandigheden die de gedraging strafbaar maken. Het antwoord op de vraag, of in casu aan verdachte opzet kan worden toegerekend, hangt af van de interne organisatie van de rechtspersoon en van de taak en verantwoordelijkheid van de betrokken natuurlijk persoon. Ten aanzien van verdachte is dienaangaande uit het onderzoek ter terechtzitting gebleken, althans aannemelijk geworden dat:

hij samen met [Medeverdachte] directeur is van de rechtspersoon SE Fireworks;

dat hij jarenlange ervaring in de vuurwerkbranche heeft;

de rechtspersoon meerdere werknemers heeft;

[Medeverdachte] en hij, verdachte, onderling een verdeling van de werkzaamheden hebben

gemaakt;

verdachte zich ingevolge die verdeling bezig hield met de kantoorwerkzaamheden

en [Medeverdachte] met de werknemers samenwerkt in de buitendienst;

de werknemers zijn, verdachtes, opdrachten uitvoerden;

hij, verdachte, bij de overname van het bedrijf de vergunningen niet, althans

nagenoeg niet heeft gelezen; dat hij derhalve niet, althans onvoldoende weet wat er

in de vergunningen staat.

Hoewel verdachte, gelet op het vorenstaande, dus bekend was en naar het oordeel van de rechtbank ook moest zijn met de gebreken binnen het bedrijf, heeft hij verzuimd de nodige maatregelen te nemen, maar is hij mede leiding blijven geven aan de bedrijfsactiviteiten, daarmee bewust de aanmerkelijke kans aanvaardend dat de verboden gedragingen, als bewezen verklaard, zich zouden voordoen.

Met betrekking tot het hiervoor onder 1 bewezen verklaarde is aangevoerd dat dit geen strafbaar feit oplevert en dat verdachte dient te worden ontslagen van rechtsvervolging, nu de in 1997 en 1999 aan SE Fireworks B.V., respectievelijk de vennootschap onder firma SE Fireworks afgegeven vergunningen krachtens de Wet milieubeheer niet in werking zijn getreden. Om die reden zouden de verweten gedragingen niet aan deze vergunningen moeten worden getoetst, maar aan de in 1977 en 1979 aan [Vorige eigenaar] afgegeven vergunningen. In dat kader is een beroep gedaan op artikel 20.8 van de Wet milieubeheer. De rechtbank overweegt te dien aanzien als volgt:

Op grond van artikel 20.8 van de Wet milieubeheer treedt een besluit tot verlening van een milieuvergunning in die gevallen, waarin de vergunning betrekking heeft op het oprichten of veranderen van een inrichting dat tevens is aan te merken als bouwen in de zin van de Woningwet, pas in werking als de betrokken bouwvergunning is verleend. Geenszins kan worden uitgesloten dat dit artikel niet alleen van toepassing is indien op de aanvraag om een bouwvergunning nog niet is beslist, maar ook indien geen bouwvergunning is aangevraagd.

Artikel 20.8 van de Wet milieubeheer is slechts dan van toepassing, als de milieuvergunning betrekking heeft op het oprichten of veranderen van een inrichting dat tevens is aan te merken als bouwen in de zin van de Woningwet. Ingevolge de in december 1979 aan [Vorige eigenaar] verleende hinderwetvergunning was opslag van vuurwerk in het bunkercomplex en in de zeven MAVO-boxen toegestaan. Indien en voorzover er toen voor deze bewaarplaatsen geen bouwvergunning was afgegeven, had de oprichting en/of verandering van de inrichting naar de thans geldende regels dienen te worden aangemerkt als bouwen in de zin van de Woningwet. Een bepaling als artikel 20.8 van de Wet milieubeheer bestond echter op dat moment niet. Feit is wel dat het bunkercomplex en de MAVO-boxen er in 1997 al zeer geruime tijd stonden zonder dat, terwijl een bouwvergunning ontbrak, door de gemeente handhavend werd opgetreden.

Bij de milieuvergunningen van 22 april 1997 en 19 juli 1999 werd (uitbreiding van de) opslag van vuurwerk toegestaan in de reeds bestaande bunkers en MAVO-boxen, alsmede in drie, respectievelijk veertien zeecontainers. Ten tijde van de aan deze vergunningen ten grondslag liggende aanvragen was artikel 20.8 van de Wet milieubeheer reeds in werking getreden. Voor zover het de (uitbreiding van de) opslag in bunkers en de zeven MAVO-boxen betreft, kan uit de vergunningen uit 1997 en 1999 voortgevloeide verandering van de inrichting niet worden aangemerkt als bouwen in de zin van de Woningwet, nu de betreffende bunkers en MAVO-boxen er reeds stonden en hieraan geen wijzigingen aangebracht behoefden te worden die als bouwen zijn te beschouwen. Artikel 20.8 van de Wet milieubeheer is in zoverre dan ook niet van toepassing.

Het vorenstaande geldt echter niet voor de zeecontainers. Handelen conform de vergunningen hield immers in plaatsing van zeecontainers. Dat deze er wellicht stonden op het moment van de aanvraag, doet daaraan niet af, omdat de opslag van vuurwerk in zeecontainers vóór 1997 nog niet was vergund. Artikel 20.8 van de Wet milieubeheer is derhalve van toepassing.

Vaststaat dat voor de zeecontainers geen bouwvergunning was aangevraagd en/of verleend. Resteert de vraag, of als gevolg hiervan de vergunningen van 22 april 1997 en 19 juli 1999 in het geheel niet in werking zijn getreden of slechts niet voor zover het de bepalingen omtrent de zeecontainers betreft.

De rechtbank is van oordeel dat doel en strekking van artikel 20.8 van de Wet milieubeheer, mede gelet op de onpraktische en, naar moet worden aangenomen onbedoelde consequenties van het eerste, met zich brengen dat dit laatste het geval is.

Dat wil derhalve zeggen dat de gedragingen ten aanzien van de bunkers en de MAVO-boxen getoetst moeten worden aan de betreffende bepalingen van de vergunningen van 22 april 1997 en 19 juli 1999 en dat ten aanzien van de zeecontainers geen voorschriften golden, zodat deze ook niet kunnen zijn overtreden.

Van de zijde van het Openbaar Ministerie is betoogd dat de vergunningen van 22 april 1997 en 19 juli 1999 formele rechtskracht hebben, nu daartegen geen rechtsmiddelen aangewend zijn. De rechtbank kan het Openbaar Ministerie daarin niet volgen. De datum van inwerkingtreding van de vergunningen wordt namelijk niet bepaald door de vergunningen zelf, maar door (onder meer) artikel 20.8 van de Wet milieubeheer. Het staat de rechtbank ondanks de formele rechtskracht derhalve vrij om te toetsen of de vergunningen al in werking zijn getreden.

De raadsman van verdachte heeft ter terechtzitting verzocht om een contra-expertise op de testen zoals die door TNO in Oldebroek en Berlijn zijn gedaan.

De rechtbank overweegt dienaangaande dat door de officier van justitie ter terechtzitting van 1 juni 2001 is aangegeven dat het alsnog verkrijgen van te testen vuurwerk op twee problemen stuit. Ten eerste moet het uiteraard in grote mate overeenkomen met het vuurwerk van SE Fireworks en ook zal het vuurwerk steeds geanalyseerd moeten worden om te kunnen beoordelen of er een overeenkomst is. Ten tweede ligt de export vanuit China naar Nederland nagenoeg stil. Exporteurs weigeren nog langer te vervoeren en afnemers willen alleen afnemen als er geen onduidelijkheid bestaat over de classificatie en het vuurwerk dus in China deugdelijk is getest.

Gelet op deze feiten en omstandigheden alleen al is de rechtbank van oordeel dat de gevraagde contra-expertise niet realiseerbaar is omdat daarvoor geschikt vuurwerk ontbreekt. De rechtbank wijst derhalve het verzoek af.

Het bewezen verklaarde levert op:

Voor wat betreft sub 1, het misdrijf:

Overtreding van een voorschrift, gesteld bij en krachtens artikel 18.18 van de Wet milieubeheer, terwijl het feit opzettelijk wordt begaan en terwijl het strafbare feit wordt begaan door een rechtspersoon, terwijl hij, verdachte,

(als medepleger) tot het feit opdracht heeft gegeven en feitelijk leiding heeft gegeven aan de verboden gedraging,

en het misdrijf:

Overtreding van een voorschrift, gesteld bij en krachtens artikel 18.18 van de Wet milieubeheer, terwijl het feit opzettelijk wordt begaan en terwijl het strafbare feit wordt begaan door een rechtspersoon, terwijl hij, verdachte, (als medepleger) feitelijk leiding heeft gegeven aan de verboden gedraging,

telkens strafbaar gesteld bij artikel 6, lid 1, aanhef en onder 1° van de Wet op de economische delicten, junctis de artikelen 47, lid 1 en 51, lid 2 van het Wetboek van Strafrecht;

en voor wat betreft sub 1, de overtreding:

Overtreding van een voorschrift, gesteld bij en krachtens artikel 18.18 van de Wet milieubeheer, terwijl het strafbare feit wordt begaan door een rechtspersoon, terwijl hij, verdachte, (als medepleger) tot het feit opdracht heeft gegeven en feitelijk leiding heeft gegeven aan de verboden gedraging,

strafbaar gesteld bij artikel 6, lid 1, aanhef en onder 3° van de Wet op de economische delicten, junctis de artikelen 47, lid 1 en 51, lid 2 van het Wetboek van Strafrecht;

Voor wat betreft sub 2, het misdrijf:

Overtreding van een voorschrift, gesteld bij artikel 8.1, eerste lid, aanhef en onder b van de Wet milieubeheer, terwijl het feit opzettelijk wordt begaan en terwijl het strafbare feit wordt begaan door een rechtspersoon, terwijl hij, verdachte, (als medepleger) tot het feit opdracht heeft gegeven en feitelijk leiding heeft gegeven aan de verboden gedraging,

strafbaar gesteld bij artikel 6, lid 1, aanhef en onder 1° van de Wet op de economische delicten, junctis de artikelen 47, lid 1 en 51, lid 2 van het Wetboek van Strafrecht;

Voor wat betreft sub 3, het misdrijf:

Overtreding van het voorschrift, gesteld bij artikel 2 van de Wet milieugevaarlijke stoffen, terwijl het feit opzettelijk wordt begaan en terwijl het strafbare feit wordt begaan door een rechtspersoon, terwijl hij, verdachte,

(als medepleger) tot het feit opdracht heeft gegeven en feitelijk leiding heeft gegeven aan de verboden gedraging,

strafbaar gesteld bij artikel 6, lid 1, aanhef en onder 1° van de Wet op de economische delicten, junctis de artikelen 47, lid 1 en 51, lid 2 van het Wetboek van Strafrecht;

Voor wat betreft sub 5 primair, het misdrijf:

Medeplegen van overtreding van een voorschrift, gesteld bij en krachtens artikel 24 van de Wet milieugevaarlijke stoffen, juncto artikel 3 van het Vuurwerkbesluit, terwijl het feit opzettelijk wordt begaan,

strafbaar gesteld bij artikel 6, lid 1 van de Wet op de economische delicten, juncto artikel 47, lid 1 van het Wetboek van Strafrecht, meermalen gepleegd;

Voor wat betreft sub 6 primair, het misdrijf:

Medeplegen van overtreding van een voorschrift, gesteld bij en krachtens artikel 24 van de Wet milieugevaarlijke stoffen, juncto artikel 8 van het Vuurwerkbesluit, terwijl het feit opzettelijk wordt begaan,

strafbaar gesteld bij artikel 6, lid 1 van de Wet op de economische delicten, juncto artikel 47, lid 1 van het Wetboek van Strafrecht, meermalen gepleegd;

Voor wat betreft sub 7 primair, het misdrijf:

Medeplegen van overtreding van een voorschrift, gesteld bij en krachtens artikel 24 van de Wet milieugevaarlijke stoffen, juncto artikel 9 van het Vuurwerkbesluit, terwijl het feit opzettelijk wordt begaan,

strafbaar gesteld bij artikel 6, lid 1 van de Wet op de economische delicten, juncto artikel 47, lid 1 van het Wetboek van Strafrecht, meermalen gepleegd;

Met betrekking tot het in de dagvaarding onder feit 1 bewezen verklaarde opzettelijk in strijd met vergunningsvoorschrift 13.2.1 van de milieuvergunningen vuurwerkbewaarplaatsen niet voorzien en voorzien houden van toegangsdeuren die zelfsluitend waren en vuurwerkbewaarplaatsen, te weten de zogenoemde MAVO-boxen, niet voorzien en voorzien houden van toegangsdeuren die zelfsluitend waren en die een brandwerendheid van ten minste 30 minuten bezaten, is de rechtbank van oordeel dat uit het onderzoek ter terechtzitting in voldoende mate aannemelijk is geworden dat verdachte heeft gehandeld in een verontschuldigbare onbewustheid ten aanzien van de ongeoorloofdheid van de hem verweten gedragingen.

Uit het onderzoek ter terechtzitting is met betrekking tot het overtreden vergunningsvoorschrift "zelfsluitende deuren" gebleken dat de ambtenaren die met de controle van de naleving daarvan belast waren, al lang voordat verdachten het bedrijf hadden overgenomen, gezegd hebben dat zij op dat punt niet meer controleerden omdat zij het voorschrift onpraktisch vonden. Aan de andere kant zien we dan dat dit voorschrift, hoewel er niet meer op gecontroleerd werd, toch weer in een nieuwe vergunning werd opgenomen. Ook zien we dat ten laste gelegd is overtreding van de vergunningsvoorschriften dat de deuren van de MAVO)-boxen en de zeecontainers een brandwerendheid van tenminste 30 minuten dienden te hebben. Een brandwerendheid van die duur hebben ze op één enkele uitzondering na nooit gehad, want behalve de ene deur waren alle betreffende deuren van gewoon plaatstaal.

Brandwerendheid vier minuten. Dit gegeven lag vast in een TNO-rapport van 1997, waarover de gemeente Enschede reeds voor de overname van het bedrijf door verdachten beschikte. Iedereen kon zien dat er niets aan die deuren gedaan was. Toch is het voorschrift weer in de vergunning van 1997 opgenomen. Nooit is er echter ook maar iets van die deuren gezegd. Wel is er, met één uitzondering, elk jaar door de gemeente bij het bedrijf gecontroleerd.

Naar het oordeel van de rechtbank kan onder de hierboven geschetste omstandigheden formeel weliswaar niet, zoals de verdediging wil dat het gebeurt, gezegd worden dat het aan verdachten vergund was om vuurwerk in MAVO-boxen en zeecontainers op te slaan die verkeerden in de toestand waarin de MAVO-boxen en de zeecontainers van het bedrijf feitelijk verkeerden, maar materieel gesproken kwam het daar toch wel op neer. Een en ander klemt temeer daar, naar de rechtbank zonder aarzeling op het woord van verdachten en hetgeen haar overigens ter gelegenheid van haar onderzoek gebleken is aanneemt, de situatie in het bedrijf op deze punten onder verdachten niet anders is geweest dan onder hun voorganger [Vorige eigenaar].

Het vorenstaande impliceert naar het oordeel van de rechtbank echter wel dat verdachte er in redelijkheid op mocht vertrouwen dat genoemde overheidsinstanties, die zoals gezegd, betrokken waren bij zowel het verlenen, de controle als de handhaving van de onderhavige milieuvergunningen en derhalve als gezaghebbend in de materie zijn aan te merken, de bij hen bekend zijnde tekortkomingen voor wat betreft de zelfsluitendheid en de brandwerendheid gedoogden en kennelijk niet voornemens waren daar tegen op te treden.

Uit het onderzoek ter terechtzitting is naar het oordeel van de rechtbank in voldoende mate aannemelijk geworden dat verdachte heeft gehandeld in een verontschuldigbare onbewustheid ten aanzien van de ongeoorloofdheid van de hem verweten gedragingen.

De rechtbank is gelet op het vorenstaande, van oordeel dat bij verdachte terzake de hiervoor bewezen verklaarde feiten betreffende de zelfsluitendheid en brandwerendheid afwezigheid van alle schuld mag worden verondersteld, welke afwezigheid tot zijn niet strafbaarheid leidt en dat verdachte daarom te dier zake behoort te worden ontslagen van alle rechtsvervolging.

De verdachte is voor de overige bewezen verklaarde feiten strafbaar, aangezien niet is gebleken van een zijn strafbaarheid uitsluitende omstandigheid.

De raadsman heeft met betrekking tot de bewezenverklaarde feiten sub 5, 6 en 7 aangevoerd dat sprake is van eendaadse samenloop. De rechtbank kan de verdediging daarin niet volgen. Weliswaar zien voormelde feiten in de kern op het afleveren van vuurwerk aan particuliere gebruikers, echter daarbij zijn -blijkens de artikelsgewijze toelichting in de Nota van Toelichting op de toepasselijke artikelen 3, 8 en 9- wettelijke bepalingen overschreden die ieder op zichzelf beschouwd strekken tot bescherming van andere belangen. Zo beoogt het 5e feit het tegengaan van verkoop van evenementenvuurwerk aan particuliere gebruikers, het 6e feit het verkopen van vuurwerk buiten de toegestane verkoopdagen en het 7e feit het bedrijfsmatig afleveren van vuurwerk vanuit daartoe niet geëigende verkoopruimte. De rechtbank verwerpt het verweer dan ook.

De officier van justitie heeft gevorderd dat verdachte, terzake wordt veroordeeld tot een gevangenisstraf van 30 maanden, waarvan 10 maanden voorwaardelijk, met een proeftijd van 2 jaar, aftrek van het voorarrest, alsmede tot een geldboete van

€ 61397,55 en tot ontzetting uit het recht tot gebruikmaking van een bestaande vergunning voor de maximale duur als is bepaald in artikel 7 van de Wet op de economische delicten.

De rechtbank overweegt wat de straf betreft, dat op grond van de aard van de feiten, de omstandigheden waaronder deze zijn gepleegd, de persoon van verdachte en diens financiële draagkracht, zoals één en ander uit het onderzoek ter terechtzitting is gebleken, aan verdachte de straffen behoren te worden opgelegd, zoals deze hierna zullen worden bepaald, waarbij meer in het bijzonder nog het volgende is overwogen:

Op 13 mei 2000 heeft zich in Enschede een zware ontploffing voorgedaan met zeer ernstige gevolgen. Niet alleen voor de direct betrokkenen, maar voor de hele stad. Er zijn levens verloren gegaan; mensen hebben, soms zwaar, lichamelijk letsel opgelopen; mensen zijn psychisch beschadigd; er is een enorme materiële schade ontstaan; velen lijden nog steeds schade omdat de situatie nog niet genormaliseerd is. De inmiddels verstreken tijd is daar te kort voor.

In deze strafzaak zijn, materieel bezien, aan de orde overtredingen door SE Fireworks, [Verdachte B] en [Medeverdachte] met betrekking tot de vergunningen die dat bedrijf had, de vraag of dergelijke overtredingen, toen er eenmaal brand in het bedrijf was uitgebroken, tot gevolg hebben gehad dat die brand zich heeft uitgebreid en/of tot ontploffingen heeft geleid die als direct gevolg van de ramp de dood van tenminste een twintigtal mensen tot gevolg hebben gehad, alsmede illegale handel in vuurwerk. Uitdrukkelijk niet aan de orde is de oorzaak van de brand. Zowel de overtredingen van de vergunningsvoorschriften als de illegale handel zijn zogenaamde economische delicten. Alleen het door zijn schuld veroorzaken van de ontploffing en de daarnaast subsidiair ten laste gelegde dood door schuld, zijn zogenaamde commune delicten.

Een aantal der ten laste gelegde overtredingen van vergunningsvoorschriften heeft de rechtbank bewezen verklaard. Ten aanzien van de meeste daarvan heeft de rechtbank bovendien bewezen verklaard dat zij opzettelijk zijn begaan. Opzettelijk in de zin van het Wetboek van Strafrecht. Niet in de betekenis die in het alledaagse spraakgebruik aan dat woord gegeven wordt. Ook heeft de rechtbank de ten laste gelegde illegale handel in vuurwerk, opzettelijk gepleegd, bewezen geacht.

Niet heeft de rechtbank bewezen geacht dat er oorzakelijk verband bestaat tussen de bewezen verklaarde overtredingen van vergunningsvoorschriften en het feit dat een brand op het terrein van het bedrijf zich heeft kunnen uitbreiden en tot ontploffingen heeft geleid die de dood van tenminste twintig mensen tot gevolg heeft gehad.

De ten laste gelegde feiten met de hoogste strafbedreiging zijn de opzettelijke overtredingen van de vergunningsvoorschriften. Daar staat voor wat betreft de zwaarste bewezen verklaarde feiten een maximumstraf op van zes jaar. Die straf kan nog eens met een derde verhoogd worden omdat er meerdere van deze overtredingen, die allemaal misdrijven opleveren, bewezen zijn verklaard. Dat betekent dus dat er een gevangenisstraf van ten hoogste acht jaar kan worden opgelegd. Daarnaast kan er nog een geldboete worden opgelegd die het geëiste bedrag van € 61397,55 overtreft. De strafbedreiging terzake de commune delicten -maximaal een jaar vrijheidsstraf en een boete van ten hoogste f. 25.000,= valt in het niet bij de straffen die op de economische delicten zijn gesteld en zou daarom, hoe hard dat ook mag klinken, geen rol bij de strafbepaling in deze zaak spelen.

De vraag is nu hoe zwaar de straf die aan verdachten moet worden opgelegd, behoort te zijn. De wet zegt dat bij de bepaling daarvan gelet dient te worden op de ernst van de zaak, de verwijtbaarheid en de persoon van de dader. Daarnaast spelen echter, naar uit de jurisprudentie blijkt, ook allerhande andere omstandigheden een rol. Dat zijn dingen zoals het verloop van het onderzoek, de duur daarvan en de vraag of anderen, die mogelijk ook vervolgd hadden kunnen worden, ook vervolgd zijn of nog vervolgd worden. Kijken we naar al deze omstandigheden, dan zien we dat zowel de gemeente Enschede en haar met de vergunningverlening belaste en controlerende ambtenaren, als de betrokken ambtenaren van het Bureau Milan van het Ministerie van Defensie hun taken in deze op een volstrekt onbegrijpelijke wijze hebben uitgevoerd.

Zo heeft Milan, vele bedrijfsbezoeken ten spijt, zeer geruime tijd in de veronderstelling verkeerd dat er bij SE Fireworks uitsluitend consumentenvuurwerk opgeslagen lag en toen men er eenmaal achtergekomen was dat de hoeveelheid evenementenvuurwerk de hoeveelheid consumentenvuurwerk ruim overtrof, zelfs geen poging in het werk gesteld om de opslag daarvan in zeecontainers en MAVO-boxen terug te (laten) draaien. Ja zelfs heeft men -gelet op een mededeling van de gemeente dat het om tijdelijk opslag ging- met opslag van nog meer vuurwerk in de reeds aanwezig zeecontainers ingestemd en zelfs ingestemd met uitbreiding van het aantal zeecontainers, zij het met de toevoeging dat dergelijke opslag "niet de voorkeur had".

De gemeente heeft verkeerde prioriteiten gelegd door haar beperkte beschikbare menskracht veel te veel in te zetten op nieuwe prestige projecten in plaats van de nodige aandacht te schenken aan de handhaving en controle van bestaande zaken en ook heeft zij, kennelijk uit angst voor het moeten betalen van hoge vergoedingen in geval van verhuizing van SE Fireworks, uit veiligheidsoogpunt volstrekt onacceptabele situaties in het leven geroepen door iets te vergunnen dat in wezen nooit vergund hadden mogen worden. Dat voor het plaatsen van zeecontainers een bouwvergunning noodzakelijk is heeft men geheel uit het oog verloren met als gevolg dat de daarmee belaste ambtenaren zelfs niet bij de vergunningverlening betrokken zijn. De brandweer beschikte niet over een aanvalsplan.

Ambtenaren van de gemeente hebben adviezen van Milan niet opgevolgd. Vergunningsvoorschriften zijn onduidelijk geformuleerd. Controlerende ambtenaren hebben niet of onvoldoende gecontroleerd en tenminste één wethouder heeft een onjuiste vergunning zonder meer voor gezien geparafeerd, zonder er iets van te zeggen. Bovendien hebben de controles jaar in jaar uit steeds in de laatste dagen van het jaar plaatsgevonden, waarmee zij elk verrassingseffect ontbeerden.

Naar aanleiding van geconstateerde overtredingen van vergunningsvoorschriften is er niet verbaliserend opgetreden. Wel is er wel eens een briefje gestuurd met het verzoek om een aantal misstanden te verhelpen, maar vaker zijn die misstanden door de vingers gezien en zelfs achteraf gelegaliseerd.

In de ogen van de rechtbank dient een en ander voor verdachte in deze strafzaak strafverminderend te werken.

Daar staat natuurlijk tegenover dat verdachte verwijtbaar geen kennis genomen had van de vergunningen en daarom de betreffende vergunningsvoorschriften verwijtbaar niet kende en aldus verwijtbaar de door de gemeente en zijn voorganger [Vorige eigenaar] geschapen zieke toestand liet voortduren.

Ook voor de overtreding van de vergunningsvoorschriften die tot gevolg had dat er vuurwerk in de als C2 aangeduide ruimte(de werk-, ompak- en montageruimte) heeft gelegen op tijdstippen dat er met betrekking tot dat vuurwerk geen werkzaamheden meer werden verricht, althans dat vuurwerk niet na het beëindigen van de werkzaamheden daaraan uit C2 is verwijderd en dat de inrichting zonder vergunning met een aantal containers voor vuurwerkopslag is uitgebreid, geldt dat de rechtbank op grond van alle haar ter beschikking staande gegevens moet aannemen dat de handelwijze van verdachten nagenoeg niet anders was dan die van [Vorige eigenaar].

Daarom is in dit verband niet goed te begrijpen dat verdachten wegens overtreding van deze vergunningsvoorschriften vervolgd worden, terwijl [Vorige eigenaar] met betrekking tot het ongeoorloofd aanwezig hebben van vuurwerk in C2 niet vervolgd wordt en de door hem gepleegde uitbreiding zelfs zonder meer achteraf gelegaliseerd is. Hetzelfde geldt voor de illegale handel in (evenementen)vuurwerk.

De rechtbank acht deze handelwijze een inbreuk op het gelijkheidsbeginsel, temeer daar het bewijs van deze feiten met betrekking tot [Vorige eigenaar] niet sterker of zwakker is dan dat met betrekking tot verdachten en de verjaringstermijn ten aanzien van deze feiten twaalf jaar is. De periode waarop de tenlastelegging ten aanzien van verdachten, begint slechts één enkele dag later dan die waarop de handelwijze van [Vorige eigenaar] eindigde. Het -ongemotiveerde beroep van het Openbaar Ministerie op het opportuniteitsbeginsel voor zijn beslissing om [Vorige eigenaar] niet te vervolgen, acht de rechtbank in dit verband dan ook onbegrijpelijk. Zoals al eerder gezegd vindt de rechtbank niet-ontvankelijk verklaring van het Openbaar Ministerie op deze grond een te ver gaande sanctie, maar wel komt aan een en ander een strafverminderende werking toe.

Voor het besluit van het Openbaar Ministerie om het Rijk en de gemeente Enschede alsmede de ambtenaren van die lichamen die feitelijk bij de vergunningverlening aan SE Fireworks en de handhaving van de vergunningen betrokken zijn geweest, niet strafrechtelijk te vervolgen, kan de rechtbank, hoe onvoorstelbaar onzorgvuldig hun optreden op alle fronten ook is geweest, wel begrip opbrengen. Naar de huidige stand van het recht staan het zogenaamde Volkel-arrest en het zogenaamde Pikmeer II-arrest daar namelijk aan in de weg. Dit brengt mee dat het gelijkheidsbeginsel op dit punt niet geschonden is, zodat er ook geen grond is tot strafvermindering wegens de niet vervolging van deze (rechts)personen.

De duur van het onderzoek geeft de rechtbank ook geen aanleiding om daaraan een strafverminderende werking toe te kennen. Er is sprake geweest van een uiterst omvangrijk onderzoek, dat geen moment heeft stilgelegen en waaraan de politie en het Openbaar Ministerie met voortvarendheid alle denkbare aandacht geschonken hebben. De zaak is bovendien binnen twee jaar afgerond en daarmee binnen de tijd die het Europese Hof voor de Rechten van de Mens in strafzaken als "within a reasonable time" aanmerkt.

Met betrekking tot de fouten die het Openbaar Ministerie bij de telefoontaps heeft gemaakt en de onjuiste inlichtingen die het Openbaar Ministerie terzake die taps aan de rechtbank verstrekt heeft, kan de rechtbank betrekkelijk kort zijn. het had niet mogen gebeuren. Eerder is al door de rechtbank beslist dat er geen grond is om het Openbaar Ministerie wegens deze feiten niet-ontvankelijk te verklaren. Bewijs voor bewezen verklaarde feiten is noch direct, noch indirect als gevolg van deze omstandigheden verkregen, zodat er geen grond voor bewijsuitsluiting is. Bij de bepaling van de op te leggen straf, heeft de rechtbank wel met deze omstandigheid rekening gehouden.

De ten laste gelegde feiten zijn deels ernstig en deels zeer ernstig. Van de meest ernstige feiten, het aanwezig hebben van vuurwerk van de klassen 1.1 en 1.2, althans van vuurwerk van een zwaardere klasse dan 1.4 in ongeschikte opslagruimtes in de wetenschap, of terwijl hij redelijkerwijs kon vermoeden dat daardoor gevaar voor mens of milieu kon ontstaan en dat hij onvoldoende gedaan heeft om alle maatregelen te nemen, die redelijkerwijs kon worden gevergd om dat gevaar zoveel mogelijk te beperken, alsmede het opzettelijk opslaan van zwaarder vuurwerk dan was toegestaan, is verdachte echter vrijgesproken.

Daarmee blijven overtredingen van een beperkt aantal vergunningsvoorschriften,

het zonder vergunning uitbreiden van een aantal opslagcontainers -wat onder [Vorige eigenaar] ook meermalen is gebeurd en vervolgens probleemloos gelegaliseerd is- en de aanwezigheid van een inadequate, maar bij geen enkele controle becommentarieerde brandblusinstallatie, over. Daarnaast blijft de illegale handel volledig overeind.

De rechtbank is van oordeel dat het verwijt dat aan verdachte gemaakt kan worden wegens overtreding van de voorschriften die niet gehandhaafd werden, niet erg groot is. Het niet aanwezig hebben van een adequate brandblusvoorziening acht de rechtbank ernstiger. Naar haar oordeel brengt de eigen verantwoordelijkheid van verdachte, die tenslotte door zijn jarenlange omgang met vuurwerk precies had moeten weten hoe gevaarlijk dat kan zijn, mee dat hij ook zonder enige aansporing van buitenaf, in welke vorm dan ook, voor adequate brandblusvoorzieningen, waaronder een volautomatische sprinklerinstallatie, had moeten zorgen, wat het effect van zo een installatie op 13 mei 2000 overigens ook geweest mocht zijn. Zeer kwalijk neemt de rechtbank het verdachte dat hij de vergunningen niet kende en zelfs niet de moeite genomen heeft om daarover de beschikking te krijgen en aldus van de meeste vergunningsvoorschriften in het geheel niet op de hoogte was. Dat is niet aan verdachte ten laste gelegd, maar speelt uiteraard wel een belangrijke rol bij de beoordeling van zijn persoon. Met betrekking tot de illegale vuurwerkhandel zijn er geen omstandigheden die bijzondere aandacht behoeven.

In de, het zij toegegeven beperkte, rapportage met betrekking tot de persoon van verdachte en de persoonlijke gevolgen die de ontploffing voor hem heeft gehad, vindt de rechtbank geen aanleiding om zich nader daaromtrent te laten voorlichten.

Zij acht zich voldoende over de persoon van verdachte voorgelicht. Wel houdt zij bij de bepaling van de op te leggen straffen rekening met de duur van het voorarrest en de omstandigheden -maximale beperkingen gedurende vrijwel dat gehele voorarrest- waaronder dat is ondergaan.

De na te melden straffen zijn gegrond, behalve op voormelde artikelen, op de artikelen 10,14a,14b,14c,23,24,24c,27,57,62 en 91 van het Wetboek van Strafrecht, alsmede op de artikelen 1a, 2 en 6 van de Wet op de economische delicten, de artikelen 8.1 en 18.18 van de Wet milieubeheer, de artikelen 2 en 24 van de Wet milieugevaarlijke stoffen en de artikelen 3, 8 en 9 van het Vuurwerkbesluit.