HvJ EU, 12-03-2020, nr. C-583/18

De overwegingen 27 en 49 van richtlijn 2011/83 luiden als volgt:

Artikel 1 van deze richtlijn bepaalt:

In artikel 2 van voornoemde richtlijn wordt bepaald:

Artikel 3 van richtlijn 2011/83 bepaalt:

In artikel 6 van deze richtlijn, met het opschrift ‘Informatievoorschriften voor overeenkomsten op afstand en buiten verkoopruimten gesloten overeenkomsten’, wordt bepaald:

Artikel 9, lid 1, van voornoemde richtlijn bepaalt:

De §§ 312 en volgende van het Bürgerliche Gesetzbuch (burgerlijk wetboek) beogen de omzetting van richtlijn 2011/83 in Duits recht.

§ 312 van het burgerlijk wetboek bepaalt:

§ 312d van het burgerlijk wetboek bepaalt, onder verwijzing naar § 246a van het Einführungsgesetz zum Bürgerlichen Gesetzbuche (wet tot invoering van het burgerlijk wetboek), dat de ondernemer bij overeenkomsten op afstand onder meer verplicht is de consument vóór het sluiten van de overeenkomst te informeren over zijn herroepingsrecht en hem het standaardformulier voor herroeping te verstrekken.

Met zijn eerste vraag wenst de verwijzende rechter in wezen te vernemen of artikel 2, punt 6, van richtlijn 2011/83 aldus dient te worden uitgelegd dat het begrip ‘dienstenovereenkomst’ ook overeenkomsten omvat die ertoe strekken de consument bij de latere sluiting van overeenkomsten inzake passagiersvervoer een korting te verlenen.

In dit verband zij eraan herinnerd dat de term ‘dienstenovereenkomst’ in artikel 2, punt 6, van richtlijn 2011/83 ruim wordt gedefinieerd als ‘iedere andere overeenkomst dan een verkoopovereenkomst waarbij de ondernemer aan de consument een dienst levert of zich ertoe verbindt een dienst te leveren en de consument de prijs daarvan betaalt of zich ertoe verbindt de prijs daarvan te betalen’. Uit de formulering van deze bepaling volgt dat dit begrip aldus moet worden opgevat dat het alle overeenkomsten omvat die niet onder het begrip ‘verkoopovereenkomst’ vallen.

De in het hoofdgeding aan de orde zijnde overeenkomst, die ertoe strekt de consument bij de latere aankoop van een vervoerbewijs een korting te verlenen, heeft geen betrekking op de eigendomsoverdracht van goederen in de zin van artikel 2, lid 5, van richtlijn 2011/83. Bijgevolg valt deze overeenkomst automatisch onder het begrip ‘overeenkomst inzake dienstverrichting’ in de zin van artikel 2, punt 6, van richtlijn 2011/83.

Gelet op het voorgaande moet op de eerste vraag worden geantwoord dat artikel 2, punt 6, van richtlijn 2011/83 aldus dient te worden uitgelegd dat het begrip ‘dienstenovereenkomst’ ook overeenkomsten omvat die ertoe strekken de consument bij de latere sluiting van overeenkomsten inzake passagiersvervoer een korting te verlenen.

Met zijn tweede vraag wenst de verwijzende rechter in wezen te vernemen of artikel 3, lid 3, onder k), van richtlijn 2011/83 aldus dient te worden uitgelegd dat een overeenkomst die ertoe strekt de consument bij de latere sluiting van overeenkomsten inzake passagiersvervoer een korting te verlenen, onder het begrip ‘overeenkomst voor passagiersvervoerdiensten’ valt.

Om die vraag te beantwoorden, moet er in de eerste plaats aan worden herinnerd dat richtlijn 2011/83 krachtens artikel 3, lid 3, onder k), ervan slechts gedeeltelijk van toepassing is op overeenkomsten voor het vervoer van passagiers, hetgeen met name inhoudt dat consumenten die partij zijn bij dergelijke overeenkomsten geen herroepingsrecht hebben.

Volgens de rechtspraak van het Hof moeten begrippen die voor uitlegging vatbaar zijn, restrictief worden uitgelegd wanneer zij voorkomen in een bepaling die een afwijking vormt van een beginsel of, meer bepaald, van het Unierecht inzake consumentenbescherming (arrest easyCar, punt 21 en aldaar aangehaalde rechtspraak).

Derhalve dient artikel 3, lid 3, onder k), van richtlijn 2011/83, doordat het overeenkomsten voor passagiersvervoerdiensten gedeeltelijk uitsluit van de werkingssfeer van deze richtlijn, strikt te worden uitgelegd.

In de tweede plaats is het van belang in herinnering te brengen dat het Hof heeft geoordeeld dat het begrip ‘overeenkomsten betreffende het verrichten van diensten voor […] vervoer’ in artikel 3, lid 2, van richtlijn 97/7 ruimer is dan het begrip ‘vervoersovereenkomsten’ dat in de rechtsstelsels van de lidstaten gangbaar is. Hoewel dit laatste begrip alleen het vervoer van passagiers en goederen door een vervoerder omvat, kan het begrip ‘overeenkomsten betreffende het verrichten van diensten voor […] vervoer’ betrekking hebben op alle overeenkomsten die diensten op het gebied van vervoer regelen, met inbegrip van die welke een activiteit inhouden die op zich geen vervoer van de consument of zijn goederen omvat, maar deze de mogelijkheid wil bieden dit vervoer te verrichten (zie in die zin arrest easyCar, punt 23).

In dit verband is geoordeeld dat de dienst die ter uitvoering van een huurovereenkomst voor een motorvoertuig wordt verleend, weliswaar niet bestaat in de handeling van het verplaatsen van personen van de ene plaats naar de andere, maar wel bedoeld is om de consument een wijze van verplaatsing ter beschikking te stellen. Hieruit volgt dat een dergelijke overeenkomst het mogelijk maakt een vervoermiddel voor personenvervoer ter beschikking te stellen, en dus onder het begrip ‘overeenkomst betreffende het verrichten van diensten voor […] vervoer’ valt (zie in die zin arrest easyCar, punten 26 en 27).

Het Hof heeft ook geoordeeld dat deze uitlegging van artikel 3, lid 2, van richtlijn 97/7 in overeenstemming is met de doelstelling van die richtlijn, namelijk de bescherming van de belangen van consumenten die gebruikmaken van afstandscommunicatiemiddelen, maar ook de bescherming van de belangen van de leveranciers van bepaalde diensten, zodat deze geen onevenredige nadelen ondervinden wanneer de consument de gereserveerde diensten korte tijd voor de datum die voor de dienstverrichting is voorzien, kosteloos en zonder opgaaf van redenen annuleert (zie in die zin arrest easyCar, punt 28).

Voor zover de bepalingen van artikel 3, lid 3, onder k), van richtlijn 2011/83 als gelijkwaardig kunnen worden beschouwd aan die van artikel 3, lid 2, van richtlijn 97/7, is de uitlegging door het Hof van laatstgenoemde bepalingen ook van toepassing op eerstgenoemde bepalingen (zie naar analogie arresten van 9 maart 2017, Pula Parking, C-551/15, EU:C:2017:193, punt 31, en 19 december 2019, Darie, C-592/18, EU:C:2019:1140, punt 29).

Derhalve moet worden geoordeeld dat het begrip ‘overeenkomst voor passagiersvervoerdiensten’ in artikel 3, lid 3, onder k), van richtlijn 2011/83 geen overeenkomst omvat die ertoe strekt de consument bij de latere sluiting van overeenkomsten inzake passagiersvervoer een korting te verlenen.

In de eerste plaats is een overeenkomst die uitsluitend tot doel heeft de consument bij de latere aankoop van vervoerbewijzen een korting te verlenen, in tegenstelling tot de autoverhuurovereenkomst in de zaak die aanleiding heeft gegeven tot het arrest easyCar, op zich namelijk niet rechtstreeks gericht op het bieden van de mogelijkheid om passagiersvervoer te verrichten.

In de tweede plaats vormen, zoals naar voren is gebracht door alle partijen die in het kader van de procedure opmerkingen hebben ingediend, een overeenkomst die tot doel heeft de consument bij de latere sluiting van overeenkomsten inzake passagiersvervoer een korting te verlenen en een overeenkomst voor de aankoop van een passagiersvervoerbewijs, twee juridisch gescheiden overeenkomsten, zodat de eerste overeenkomst niet kan worden beschouwd als onlosmakelijk verbonden met de tweede. De aankoop van een kaart die de houder ervan in staat stelt bij de aankoop van vervoerbewijzen kortingen te verkrijgen, impliceert immers op zich niet noodzakelijkerwijs dat er later een overeenkomst inzake passagiersvervoer wordt gesloten.

In de derde plaats betekent het bestaan, overeenkomstig artikel 9 van richtlijn 2011/83, van een herroepingsrecht na de aankoop van een kaart die bij de latere aankoop van passagiersvervoerbewijzen een korting verleent, niet dat de onderneming die het passagiersvervoer verzorgt, onevenredige nadelen ondervindt die vergelijkbaar zijn met die waarop in het arrest easyCar is gewezen in verband met de uitoefening van het herroepingsrecht in het kader van een autoverhuurovereenkomst.

Wanneer er geen enkel vervoerbewijs met korting is gekocht, krijgt de consument in het geval van herroeping het bedrag dat hij voor de kaart heeft betaald namelijk terug en verliest hij het recht op korting bij de latere aankoop van passagiersvervoerbewijzen. Bovendien blijkt uit de opmerkingen die tijdens de mondelinge behandeling voor het Hof zijn gemaakt, dat indien er tijdens de herroepingstermijn wel een vervoerbewijs met korting is gekocht, van de consument kan worden verlangd dat hij het verschil terugbetaalt tussen de prijs van het vervoerbewijs met korting als gevolg van het gebruik van de kortingskaart en de prijs van het vervoerbewijs tegen het volle tarief.

Hieruit volgt dat een overeenkomst die tot doel heeft de consument bij de latere sluiting van overeenkomsten inzake passagiersvervoer een korting te verlenen, niet valt onder de in overweging 49 van richtlijn 2011/83 bedoelde uitzondering op het herroepingsrecht, die betrekking heeft op ‘bepaalde diensten waarbij de sluiting van de overeenkomst impliceert dat er capaciteit wordt gereserveerd, waarvoor de handelaar bij de uitoefening van een herroepingsrecht mogelijk geen bestemming meer kan vinden’.

Gelet op het voorgaande moet op de tweede vraag worden geantwoord dat artikel 3, lid 3, onder k), van richtlijn 2011/83 aldus dient te worden uitgelegd dat een overeenkomst die ertoe strekt de consument bij de latere sluiting van overeenkomsten inzake passagiersvervoer een korting te verlenen, niet valt onder het begrip ‘overeenkomst voor passagiersvervoerdiensten’, en bijgevolg binnen de werkingssfeer van deze richtlijn valt, met inbegrip van de bepalingen daarvan inzake het herroepingsrecht.