HR, 20-12-2013, nr. 13/00449

In cassatie kan onder meer van de volgende feiten worden uitgegaan:

De Raadslijn, die primair de mening is toegedaan dat er in de periode december 2008 – maart 2009 op enig moment tussen partijen een overeenkomst van samenwerking is tot stand gekomen, is bij dagvaarding van 1 februari 2010 tegen DVB een procedure gestart bij de rechtbank Arnhem. Zij vordert voor recht te verklaren dat DVB toerekenbaar tekort is geschoten in de nakoming van haar verplichtingen onder de samenwerkingsovereenkomst en verder DVB te veroordelen tot schadevergoeding. Bij verstekvonnis d.d. 10 maart 2010 worden de vorderingen door de rechtbank toegewezen. Dit vonnis wordt na verzet van DVB daartegen door de rechtbank bij vonnis d.d. 16 februari 2011 vernietigd. Zij oordeelt het standpunt van DVB dat er geen overeenkomst van samenwerking tot stand is gekomen, juist en beslist tot afwijzing van de vorderingen van De Raadslijn.

De Raadslijn bestrijdt het vonnis d.d. 16 februari 2011 van de rechtbank bij het gerechtshof te Arnhem. In zijn tussenarrest d.d. 7 februari 2012 oordeelt het hof eerst op basis van de e-mailwisseling in maart 2009 tussen [betrokkene 1] en [betrokkene 3], dat er tussen partijen een definitieve overeenstemming was bereikt over de (essentialia van de) samenwerkingsovereenkomst. Dat er nog geen ondertekening van het contract had plaatsgevonden doet daaraan niet af (rov. 4.3). Vervolgens staat het hof stil bij het – in de verzetdagvaarding gevoerde – verweer van DVB dat [betrokkene 1] niet bevoegd was om DVB alleen te binden. De bevoegdheid tot vertegenwoordiging van haar kwam blijkens de statuten en de dienovereenkomstige publicatie in het handelsregister alleen aan de beide (indirecte) bestuurders gezamenlijk toe. Maar DVB is, aldus het hof, niettemin aan de overeenkomst gebonden, indien De Raadslijn op grond van een verklaring of gedraging van DVB of op grond van feiten en omstandigheden, die voor risico van DVB komen en waaruit naar verkeersopvattingen zodanige schijn van vertegenwoordigingsbevoegdheid kan worden afgeleid, heeft aangenomen en onder de gegeven omstandigheden redelijkerwijs mocht aannemen dat DVB ter zake aan [betrokkene 1] een toereikende volmacht heeft verleend. Het hof laat De Raadslijn toe ter zake daarvan bewijs te leveren (rov. 4.4 en 4.5). In zijn eindarrest d.d. 28 augustus 2012 acht het hof De Raadslijn geslaagd in het door haar te leveren bewijs inzake de bij haar gewekte schijn dat aan [betrokkene 1] een toereikende volmacht voor het sluiten van de samenwerkingsovereenkomst was verleend. De omstandigheid dat [betrokkene 3] ervan op de hoogte raakte dat in het handelsregister stond vermeld dat [betrokkene 2] mede bestuurder was, doet daaraan niet af. Het gaat er immers om of De Raadslijn, in afwijking van de uit het handelsregister blijkende bevoegdheidsverdeling, ervan mocht uitgaan dat aan [betrokkene 1] een toereikende volmacht was verleend (rov. 2.2. en 2.3). Er dient derhalve van het tot stand gekomen zijn van een samenwerkingsovereenkomst te worden uitgegaan, aldus het hof (rov. 2.5). Voor de bepaling van de aan De Raadslijn toekomende schadevergoeding wegens het tekortschieten door DVB in de nakoming van die overeenkomst verwijst het hof de zaak naar de schadestaatprocedure (rov. 2.6).

DVB komt bij dagvaarding van 12 november 2012, derhalve tijdig, van het arrest van 28 augustus 2012 van het hof in cassatie. Tegen de niet verschenen De Raadslijn is verstek verleend. DVB heeft haar standpunt in cassatie nog schriftelijk doen toelichten.

Het aangevoerde cassatiemiddel bestaat uit drie onderdelen. De daarin vervatte klachten richten zich niet tegen het oordeel dat er als zodanig wilsovereenstemming omtrent de samenwerking is bereikt, maar wel tegen het oordeel dat De Raadslijn wegens schijn van volmacht DVB aan de bereikte wilsovereenstemming gebonden mag achten.(1.)

Onderdelen I, II en III

De onderdelen I, II en III hebben de volgende basisklacht gemeenschappelijk. [betrokkene 3] van De Raadslijn is vanaf november 2008 steeds bij [betrokkene 1] van DVB blijven aandringen op het aangaan van een samenwerking tussen beide partijen. Er is op een zeker tijdstip wilsovereenstemming bereikt. Het hof acht ten onrechte DVB gebonden aan deze bereikte wilsovereenstemming. [betrokkene 3] heeft immers op een zeker moment kennis genomen van het feit dat [betrokkene 1] niet bevoegd was om alleen DVB te vertegenwoordigen bij het aangaan van een overeenkomst. Die kennis had [betrokkene 3] in ieder geval vanaf 23 maart 2009 (cassatiedagvaarding, blz. 8, 9 en 11). Desondanks is [betrokkene 3] bij [betrokkene 1] op het sluiten van een samenwerkingsovereenkomst blijven aandringen. Dit blijven aandringen door [betrokkene 3] bij [betrokkene 1] op het aangaan van een samenwerkingsovereenkomst ondanks de wetenschap van eerstgenoemde van de vertegenwoordigingsonbevoegdheid van laatstgenoemde, vormt een omstandigheid die het vorderen van nakoming van de samenwerkingsovereenkomst op de grond dat omtrent die samenwerking wilsovereenstemming is bereikt, in strijd met de redelijkheid en billijkheid doet zijn. Het hof heeft dit miskend en daarmee de artikelen 6:2 lid 2 en 6:248 lid 2 BW geschonden. Althans het hof heeft zijn arrest niet voldoende met redenen omkleed. Voor deze klacht wordt steun gezocht in het Bibolini-arrest van 17 december 1982 van de Hoge Raad(2.). In het betrokken geval was de partij die met een Antilliaanse vennootschap een overeenkomst had gesloten, ervan op de hoogte dat de directeur van de Antilliaanse vennootschap vanwege een regeling binnen de vennootschap niet bevoegd was om de overeenkomst aan te gaan. Ook al had die regeling rechtens slechts interne werking in die zin dat een beroep op die regeling tegenover derden rechtens niet toelaatbaar was, toch hoeft dat niet er aan in de weg te staan, aldus de Hoge Raad, dat degene die de NV aan de overeenkomst hield, daarmee in de gegeven omstandigheden van het geval in strijd met de goede trouw handelde. Door de Hoge Raad wordt als een van belang zijnde omstandigheid beschouwd dat de betreffende partij zelf bij het opleggen van de bevoegdheidsbeperking aan de directeur betrokken was geweest.

De hiervoor beschreven basisklacht betreft een verweer van DVB tegen de vorderingen van De Raadslijn dat zij in de vorige instanties niet heeft gevoerd. In de cassatiedagvaarding wordt in verband met dat verweer ook niet naar vindplaatsen in de stukken verwezen. Dat verweer ligt, anders gezegd, buiten de grenzen van de rechtsstrijd in de vorige instantie(s), terwijl bovendien aan de beoordeling van dat verweer waarderingen van feitelijk aard zijn verbonden. Het verweer kan om deze redenen niet voor het eerst in cassatie worden gevoerd. Een en ander brengt mee dat de onderdelen I, II en III reeds geen doel kunnen treffen, nu daarin wordt uitgegaan van een klacht waarvoor in de stukken geen grondslag is te vinden.

Ten overvloede zij nog opgemerkt dat uit rov. 4.3 van het tussenarrest valt af te leiden dat de definitieve wilsovereenstemming over de (essentialia van de) samenwerking al begin maart 2009 is bereikt. Dit betekent dat, nu [betrokkene 3] – zoals in het cassatiemiddel tot uitgangspunt wordt genomen – op 23 maart 2009 van de vertegenwoordigingsonbevoegdheid van [betrokkene 1] op 23 maart 2009 kennis heeft genomen, zich – anders dan in de onderdelen I, II en III wordt verondersteld – niet de situatie voordoet dat [betrokkene 3] bij [betrokkene 1] is blijven aandringen op het aangaan van een samenwerkingsovereenkomst, terwijl hij wist dat [betrokkene 1] niet bevoegd was om die overeenkomst alleen aan te gaan. Die overeenkomst was er vóór 23 maart 2009 al.

De conclusie strekt tot verwerping van het cassatieberoep.

De Procureur-Generaal bij de

Hoge Raad der Nederlanden

(A-G)