Rb. Arnhem, 08-03-2007, nr. 05/987061-06

wederrechtelijk een stof op de bodem of in de lucht is gebracht; en

hiervan moet gevaar voor de openbare gezondheid te duchten zijn geweest.

Ad a: de wederrechtelijkheid

De raadsman van verdachte Heijmans heeft gesteld dat verdachte Heijmans BV een sloopvergunning heeft aangevraagd, maar dat de gemeente Heumen aldus heeft gehandeld dat geen sloopvergunning nodig was en heeft volstaan met het afgeven van een bouwvergunning. De rechtbank kan het betoog van de raadsman daarin niet volgen. Vaststaat dat in de bouwvergunningaanvraag die de getuige [architect] heeft gedaan is aangegeven dat een sloopvergunning nodig zou zijn. Ter zitting heeft de getuige [architect] verklaard dat hij ervan uitging dat het sloopafval meer dan 10 m3 zou gaan bedragen en dat dus in zijn ogen een sloopvergunning nodig zou zijn. De rechtbank ziet niet in waarom de getuige [architect], zoals hij zelf heeft verklaard, met het aankruisen van het vakje ‘sloopvergunning’ te kennen heeft gegeven de formulieren voor een sloopvergunning te willen ontvangen, te meer niet omdat in het aanvraagformulier uitdrukkelijk is aangegeven dat de aanvrager een vergunning of een aanvraag zelf in kopie dient bij te voegen. Duidelijk is dat dit laatste niet is gebeurd, terwijl van een professioneel architectenbureau, dat naar eigen zeggen al bij vele van dit soort projecten betrokken is geweest, verwacht mag worden zelf enige alertheid te betrachten op het aanvragen en het verkrijgen van de vereiste vergunningen. Nu verdachte Heijmans BV in oktober 2003 wel de bouwvergunning, maar niet de sloopvergunning had verkregen had het op haar weg en die van de getuige [architect], als haar directievoerder, gelegen alsnog de sloopvergunning te regelen. Hieraan doet niet af dat ten tijde van de bouwvergunningaanvraag bij de gemeente Heumen, organisatorisch gezien, de zaken niet op orde waren, nu verdachte Heijmans als opdrachtgever zelf een verantwoordelijkheid had de nodige maatregelen te nemen en daar niet aan heeft voldaan.

Dit klemt te meer nu in de sloopvergunningaanvraag, conform de bouwverordening van de gemeente Heumen, gemotiveerd dient te worden aangegeven of het te slopen bouwwerk asbest bevat. Asbest wordt, blijkens de bouwverordening, geacht niet aanwezig te zijn indien bij de aanvraag een asbestinventarisatierapport wordt overgelegd en daarnaast een schriftelijk bewijsstuk wordt overgelegd waaruit blijkt dat het te slopen bouwwerk is gebouwd na 1 juli 1993. Indien geen van de gegevens wordt overgelegd wordt vermoed dat het bouwwerk asbest bevat. Indien verdachte Heijmans en haar directievoerder [architect] de bepalingen van de bouwverordening hadden nageleefd, wat van verdachte Heijmans BV had mogen worden verwacht als projectontwikkelaar, en zeker op de weg had gelegen van de getuige [architect], had zeer wellicht een asbestinventarisatieonderzoek moeten zijn uitgevoerd. Daarmee is niet gezegd dat ook daadwerkelijk asbest zou zijn gevonden, maar was in ieder geval voor een groot gedeelte voldaan aan de zorgplicht om het strafbare feit te voorkomen.

Naar het oordeel van de rechtbank had de getuige [architect] bovendien dienen te weten, zeker als professionele partij in de bouwwereld, dat in de jaren zeventig van de vorige eeuw asbesthoudende platen juist om hun (brandwerende) eigenschap werden aangebracht in bouwwerken en dat het dus van belang is geweest om ook voor onderhavige werkzaamheden een asbestinventarisatieonderzoek te verrichten. Daarbij komt dat de getuige [architect] niet alleen op de hoogte was van de in respectievelijk juli en december 2003 aangevraagde en verleende sloopvergunning voor winkelcentrum Noord, maar ook van het in september 2003 gehouden asbestinventarisatieonderzoek door Adviesbureau Van de Poel en het op zijn weg had gelegen dat op te vragen en in te zien, wat hij heeft nagelaten. Vooral nu de werkzaamheden op nog geen 30 meter afstand zouden gaan plaatsvinden van de locatie waar eerder de asbestverwerkende werkzaamheden hebben plaatsgevonden. De opmerking van de getuige [architect] dat hij had gehoord dat geen asbest was gevonden komt de rechtbank onwaarschijnlijk over, omdat meerdere getuigen hebben verklaard dat het asbest door een gecertificeerd asbestverwerkend bedrijf is verwijderd en er, naar het de rechtbank voorkomt, asbestverwijderend personeel in witte pakken moet hebben rondgelopen in de tijd dat ook de getuige [architect] daar werkzaam was.

Hoewel verdachte Giesbers BV voor de uitvoering van haar werkzaamheden afhankelijk was van de documenten die zij aangeleverd kreeg van haar opdrachtgever, in onderhavige zaak directievoerder [architect] namens verdachte Heijmans BV, had verdachte een eigen verantwoordelijkheid in deze. De getuige [getuige 1] kende de inhoud van het asbestinventarisatierapport en had het werkplan van Artica BV met dat van verdachte Heijmans BV vooraf, vóór de aanvang van de werkzaamheden in januari 2005, moeten vergelijken om tot de conclusie kunnen komen dat een asbestinventarisatieonderzoek noodzakelijk was.

Het zonder sloopvergunning laten uitvoeren van renovatiewerkzaamheden in een bouwwerk dat is gebouwd in de jaren zeventig en waarbij asbest is vrijgekomen is dan ook aan te merken als wederrechtelijk. Bovendien staat vast dat het asbest is verwijderd zonder een gecertificeerd asbestverwijderingsbedrijf in te schakelen, wat in strijd is met het Asbestverwijderingsbesluit en de Wet milieugevaarlijke stoffen.

Het verweer van de raadsman wordt daarom verworpen.

Ad b: te duchten gevaar voor de openbare gezondheid

Ingevolge de tweede voorwaarde moet van de handeling gevaar voor de openbare gezondheid of levensgevaar voor een ander te duchten zijn. Niet voldoende is dat vast komt te staan dat de stof op zich gevaarlijk is of kan zijn voor de gezondheid van mensen. Het gaat om de vraag of van het brengen van de stof in het milieu dergelijk gevaar te duchten is. Dat gevaar moet naar objectieve maatstaven te duchten zijn. Daarvoor moet worden aangesloten bij wat in de wetenschap bekend is ten aanzien van de betreffende stof (in casu niet hechtgebonden amosiet) in relatie tot de openbare gezondheid. Daarbij moet rekening worden gehouden met in de bevolking aanwezige risicogroepen. Het gevaar hoeft niet daadwerkelijk te zijn ingetreden, het hoeft op het moment van de handeling slechts te duchten te zijn. Voorts is van belang dat het gevaar te duchten is geweest op het moment van het brengen van de stof in het milieu en onder de omstandigheden waaronder dit werd gedaan.

Uit diverse getuigenverklaringen volgt dat asbesthoudend materiaal is bewerkt met een découpeerzaag waarbij veel asbesthoudend materiaal als stof is vrijgekomen, maar waarbij ook losse stukjes overal verspreid zijn terechtgekomen en het materiaal met een kruiwagen door de winkelpassage is vervoerd naar een container. Gedurende de werkzaamheden was het winkelend publiek en het personeel aanwezig.

Naar het oordeel van de rechtbank is het een feit van algemene bekendheid dat wanneer asbestvezels vrijkomen, bijvoorbeeld door middel van de bewerking daarvan, verwijdering of sloop, risico’s voor de gezondheid te duchten zijn. Juist om deze risico’s te voorkomen en te verminderen is er wet- en regelgeving opgesteld, die zijn gebaseerd op uitgebreid onderzoek. Het verweer van de raadsman wordt daarom verworpen.

Opzet of schuld

De rechtbank acht niet bewezen dat verdachte opzettelijk, al dan niet in voorwaardelijke zin, zich heeft schuldig gemaakt aan de tenlastegelegde milieuvervuiling. De rechtbank acht wel wettig en overtuigend bewezen dat verdachte zich schuldig heeft gemaakt aan culpoze milieuvervuiling als bedoeld in art. 173b Sr. De rechtbank overweegt daartoe als volgt.

Zoals eerder overwogen is de rechtbank van oordeel dat verdachte Giesbers zich verwijtbaar heeft gedragen door niet die maatregelen te nemen die van haar vereist konden worden teneinde te voorkomen dat zich onderhavig delict zou voordoen. Zo is er geen sloopvergunning aangevraagd, waar dat wel nodig was. Heeft er geen asbestinventarisatieonderzoek plaatsgevonden en is ook overigens het Asbestverwijderings-besluit niet nageleefd, daar waar dat zeker aangewezen was en heeft verdachte Giesbers op volstrekt inadequate wijze gereageerd op de vragen van haar medewerker [getuige 2], die nota bene vermoedde dat hij en zijn collega met asbestmateriaal werkzaam was.

Art. 32 Arbeidsomstandighedenwet

Voor de verwerping van het door de raadsman gevoerde verweer verwijst de rechtbank naar wat zij eerder heeft overwogen ter zake het tenlastegelegde strafbare feit onder 1, primair en subsidiair.

De rechtbank acht wettig en overtuigend bewezen dat verdachte het onder feit 1 subsidiair en feit 2 tenlastegelegde heeft begaan, met dien verstande dat bewezen wordt geacht dat:

1.

het aan verdachtes schuld te wijten is geweest dat in de maand mei 2005 in het winkelcentrum (gelegen aan of nabij de Promenade en/of de Schoolstraat) te Malden in de gemeente Heumen (tezamen en in vereniging met een ander wederrechtelijk een stof, te weten asbest en/of asbestdeeltjes en/of asbesthoudend [plaat-]materiaal, op de bodem en in de lucht werd gebracht, terwijl daarvan gevaar voor de openbare gezondheid en levensgevaar voor anderen te duchten was, aangezien toen aldaar bij een door of namens verdachte en verdachtes mededader(s) uitgevoerde sloop/renovatie van een of meer winkelpanden asbest(vezels) vrijkwam(en), terwijl geen, maatregelen waren/werden genomen om te voorkomen dat (winkelend) publiek en ter plaatse werkzame ondernemers en -niet bij verdachte in dienst zijnde- bouwvakkers in aanraking kwamen of zouden kunnen komen met dat/die vrijkomend(e) asbest(vezels);

2.

verdachte in de maand mei 2005 als werkgever te Malden in de gemeente Heumen handelingen heeft verricht en/of heeft nagelaten in strijd met de Arbowet 1998 en/of de daarop berustende bepalingen, terwijl daardoor, naar verdachte redelijkerwijs moest weten, levensgevaar of ernstige schade aan de gezondheid van een of meer werknemers ontstond of te verwachten was,

aangezien bij het slopen/renoveren van een of meer panden in het winkelcentrum (gelegen aan of nabij de Promenade en/of de Schoolstraat) waarbij asbest(vezels) vrijkwam(en) of kon(den) komen, door verdachte geen voorzorgs- en/of beschermingsmaatregelen waren/werden getroffen om te voorkomen dat verdachtes werknemers in aanraking kwamen of zouden kunnen komen met dat/die vrijkomend(e) asbest(vezels);

Hetgeen verdachte meer of anders is tenlastegelegd is niet bewezen. Verdachte zal daarvan worden vrijgesproken.

4a. De kwalificatie van het bewezenverklaarde

Het bewezenverklaarde levert op:

Ten aanzien van feit 1 subsidiair:

Medeplegen van het aan zijn schuld te wijten is dat wederrechtelijk een stof op of in de bodem, in de lucht of in het oppervlaktewater wordt gebracht, terwijl daarvan gevaar voor de openbare gezondheid of levensgevaar voor een ander te duchten is, begaan door een rechtspersoon.

Ten aanzien van feit 2:

Overtreding van een voorschrift gesteld bij artikel 32 van de Arbeidsomstandighedenwet, begaan door een rechtspersoon.

4b. De strafbaarheid van de feiten

De feiten zijn strafbaar.

5. De strafbaarheid van verdachte

Niet is gebleken van feiten of omstandigheden die de strafbaarheid van verdachte geheel uitsluiten. Verdachte is derhalve strafbaar.

6. De motivering van de sanctie(s)

Bij de beslissing over de straf heeft de rechtbank rekening gehouden met: