Rb. Haarlem, 02-12-2011, nr. AWB 10/3454, nr. AWB 10/3455, nr. AWB 10/4763

Eisers oefenden in maatschapverband gezamenlijk een tuinbouwbedrijf uit. Het bedrijf, aanvankelijk ter grootte van 3.45.78 ha, is gevestigd aan de [adres] (vanaf 1 januari 1998 gemeente [PLAATSNAAM]). In de jaarstukken wordt de oppervlakte hiervan afgerond op 3.46.00 ha.

Eisers hebben in 1993 op voormelde grond een huis laten bouwen. De opstal rekenen ze tot hun privévermogen. Het erf en de ondergrond van de opstal rekenden ze tot het ondernemingsvermogen.

In 1997 wordt bekend dat een gedeelte van de [REGIO] zou worden “ingelijfd” door de gemeente [PLAATSNAAM]. Aan eisers worden kennisgevingen verzonden op grond waarvan [adres] wordt aangewezen als grond waarop de Wet voorkeursrecht gemeenten van toepassing is. Eind 1999 is de aanwijzing als grond waarop de Wet voorkeursrecht gemeenten van toepassing is, door de gemeente [PLAATSNAAM] gecontinueerd.

Op 1 oktober 1998 is van de [adres] 2.66.00 ha tuinland overgeboekt naar het privévermogen van eisers. De resterende grond, ± 0.80.00 ha, blijft ondernemingsvermogen blijkens de jaarstukken 1998, opgemaakt door het kantoor van de gemachtigde.

Op 27 oktober 1998 is een bedrijfsbezoek gebracht bij eisers door de Belastingdienst [PLAATSNAAM]. Doel van het bezoek was blijkens het opgemaakte rapport d.d. 27 oktober 1998 o.a.: “het verzamelen van actuele informatie over onder meer recente relevante ontwikkelingen binnen uw bedrijf”. Het rapport vermeldt daaromtrent: “Huis, opstallen en land worden binnen een periode van vier jaar door de Gemeente [PLAATSNAAM] gekocht voor uitbreiding bedrijventerrein [REGIO]”.

Onder de gedingstukken bevindt zich een taxatierapport van Makelaar [A] d.d. 20 juni 2000 met betrekking tot grond en opstallen [adres]. Het taxatierapport is opgesteld naar aanleiding van de opdracht van de Dienst Stadsontwikkeling en Beheer van de Gemeente [PLAATSNAAM] tot “het vaststellen van de waarde in het economische verkeer, daarbij betrokken de indicatieve berekening in het kader van een wijziging van bestemming”. De heer [A] schrijft o.a.: “met betrekking tot de ontwikkeling van de [REGIO] heeft de Gemeente [PLAATSNAAM], in het kader van de Wet Voorkeursrecht Gemeente, het voorkeursrecht gevestigd op de eigendommen van [eiser] voornoemd”. De uitkomst van de taxatie is als volgt:

Ondergrond woondeel ca. 10 are f 350.000

Woonhuis + garage f 400.000

Agrarisch bouwblok 0.65.00 ha f 200.000

Bedrijfsloods, inpandige koelcel + schapenschuur f 140.000

Glasopstanden 4.000 m2 f 400.000

Waterbassin f 25.000

Open tuingronden -

Blijkens een brief van [B] van [BEDRIJF A] BV aan de gemeente d.d. 22 maart 2000 heeft op 17 maart 2000 een onderhoud plaatsgevonden tussen de gemeente en eisers. Daarover staat voorts het volgende vermeld: “Tijdens dat onderhoud zijn wij met elkaar tot de conclusie gekomen dat het vinden van een vergelijkbare locatie een groot probleem zal zijn bij het komen tot een oplossing. (…) Ik verzoek u te bezien en zo nodig te bewerkstelligen dat op voornoemde locatie medewerking tot afgifte van een bouwvergunning zal worden verleend, daar dit tot een oplossing van deze zaak zal bijdragen. De gemeente [PLAATSNAAM] wenst registergoed van de familie [C] te verkrijgen zodat de familie [C] ook iets van de gemeente [PLAATSNAAM] mag verlangen.”. Het betreft hier een bouwvergunning voor een door de zoon van eisers, de heer [D], te verwerven perceel ten behoeve van diens hoveniersbedrijf.

In een brief van de gemeente van 28 juni 2000 aan [B] staat het volgende vermeld:

“Hierbij deel ik u mee, dat ik heb besloten om in verband met de gewenste vlotte voortgang van de verwervingsactiviteiten in de [REGIO] het rentmeesterkantoor [BEDRIJF B] in te schakelen ten behoeve van deze werkzaamheden voor de gemeente [PLAATSNAAM]. De heer [E] van genoemd bureau zal daarom binnenkort contact met u opnemen inzake de verwerving van de eigendommen van [eiser], [adres].

Tenslotte deel ik u mee, dat ik op 21 juni l.l. het door [A] Makelaardij opgestelde taxatierapport heb ontvangen. Dit taxatierapport zal dienen als onderlegger voor de met u te voeren onderhandelingen. [eiser] heb ik ook van het bovenstaande schriftelijk op de hoogte gesteld.”

In een brief van 10 april 2001 van de gemeente aan Belastingdienst [PLAATSNAAM] staat – voor zover hier van belang – het volgende: “Het bovengenoemde perceel [rb – [adres]] is nog niet door de gemeente [PLAATSNAAM] aangekocht en derhalve in eigendom van [eisers]. Momenteel zijn er met de huidige eigenaren wel onderhandeling inzake de aankoop van het perceel gaande. De betrokken gronden zijn als zodanig wel betrokken bij de ontwikkeling van het plangebied.”

De feitelijke uitoefening van het tuinbouwbedrijf werd op 31 december 2000 beëindigd. In 2000 is na omzanding een deel van de grond verhuurd aan de heer [E]. Blijkens factuur van eiser d.d. 30 juni 2000 betreft het een oppervlakte van 1.430,45 Rjnlandse roede. Omgerekend is dit ongeveer 2.04.35 ha.

Op 15 februari 2002 zijn de jaarstukken 2000 met berekening van de stakingswinst opgemaakt door eisers. De specificatie van de berekening van de stakingswinst is gebaseerd op na te noemen conceptbrief van 4 december 2001 en luidt – voor zover hier van belang – als volgt:

Ondergrond en erf 0.40.00 ha.

Waarde in het economisch verkeer (WEV) f 500.000

Waarde bij voortgezet agrarisch gebruik (WEVAB) f 300.000

Belaste winst f 200.000

Tuinland 0.40.00 ha.

WEV f 140.000

WEVAB f 112.000

Belaste winst f 28.000

Erfverharding

Waarde f 10.000

Af: boekwaarde f 1.430

Belaste winst f 8.570

Opstallen

Bedrijfsgebouwen en installaties

Waarde f 502.500

Af: boekwaarde f 42.120

Belaste winst f 460.380

Diversen

Vergoeding liquidatieschade gemeente f 10.000

Vergoeding extra accountantskosten gemeente f 10.000

Totaal belaste stakingswinst f 716.950

In de conceptbrief d.d. 4 december 2001 van de heer [B] aan de gemeente is een vraagprijs voor de onroerende zaken opgenomen van f 4.286.870 (€ 1.945.297). Op 7 maart 2002 wordt door [B] in een brief aan de gemeente nagenoeg dezelfde vraagprijs opgenomen. In een brief van 21 maart 2002 schrijft gemachtigde: De heer [B] gaf aan dat hij de WEVAB voor tuinland taxeert op f 28 per m2, ofwel in totaal circa f 112.000.”.

De heer [B] schrijft op 30 september 2002 aan [BEDRIJF B] Rentmeesters (kantoor ingeschakeld voor verwervingsactiviteiten voor de gemeente [PLAATSNAAM]): “Na ampele overwegingen zijn de heer en mevrouw [C] toch bereid met de gemeente [PLAATSNAAM] een transactie aan te gaan en zijn zij bereid te verkopen de percelen grond gemeente [PLAATSNAAM] sectie [NUMMER A], tezamen groot 3.45.78 ha met hierop gevestigde woning en bedrijfsopstallen tegen een koopsom ad. € 2.000.000 (zegge: twee miljoen euro)”.

Het bedrag is als volgt gespecificeerd:

Op 31 maart 2003 wordt de schriftelijke koopovereenkomst tussen de gemeente [PLAATSNAAM] en eisers gesloten. In de schriftelijke overeenkomst is opgenomen dat de koper (gemeente [PLAATSNAAM]) en verkoper (eisers) verklaren “ – de gemeente onder het hierna in artikel 11 beschreven voorbehoud dat de gemeenteraad de nodige kredieten ter beschikking stelt – te zijn overeengekomen dat verkoper aan de gemeente in volle eigendom zal overdragen, gelijk de gemeente van verkoper in volle eigendom zal aanvaarden de percelen grond met opstallen, kadastraal bekend gemeente [PLAATSNAAM], sectie [NUMMER A], samen groot 3.45.78 ha, zoals bij benadering is aangegeven op de bij deze overeenkomst behorende en door partijen gewaarmerkte tekening nr. [NUMMER C], hierna te noemen “het gekochte” voor de koopsom van € 2.000.000 (zegge: twee miljoen Euro), door verkoper gespecificeerd in de brief van de [BEDRIJF A] te [PLAATSNAAM] d.d. 30 september 2002, nr. [NUMMER D], waarin begrepen alle schadeloosstellingen hoe ook genaamd, doch exclusief het door de gemeente aan verkoper te vergoeden bedrag voor advies en bijstand van € 35.000, exclusief BTW (zegge: vijfendertig duizend Euro, excl. BTW). (...) De gemeente zal over de in artikel 1.3 bedoelde 90% van de koopsom 5% rente (niet cumulatief) vergoeden over de periode vanaf 1 juli 2003 tot de datum van de juridische eigendomsoverdracht van het gekochte. (...) Verkoper heeft het recht deze overeenkomst door enkel schriftelijke aanschrijving te ontbinden indien de in de overwegingen bij deze overeenkomst bedoelde bouwvergunning t.b.v. het hoveniersbedrijf van de heer [D] niet wordt verleend en er op grond daarvan geen eigendomsoverdracht zal plaatsvinden aan de heer [D] van het perceel, gemeente [PLAATSNAAM], sectie [NUMMER B], groot 9.045 m², zoals bedoeld als hiervoor in overweging 3, zonder dat één der partijen recht kan doen gelden op enige schadevergoeding, hoe ook genaamd. (...) Eventuele belastingschade ten gevolge van deze transactie komt ten laste van de gemeente en zal worden vastgesteld door een in overleg met verkoper aan te wijzen onafhankelijk bureau.”

In januari 2003 maakt Ing. [E], rentmeester/taxateur RT, in opdracht van de gemeente [PLAATSNAAM] een specificatie van de schadeloosstelling inzake de aankoop van het perceel [adres].

De rijkstaxateur agrarische onroerende zaken, de heer [F], schrijft op 21 juli 2003 zijn brief omtrent een opname ter plaatse op 14 mei 2003, waarin hij de waarden van de betreffende onroerende zaken aangeeft naar de peildatum 31 december 2000.

[F] taxeert het woonhuis met ondergrond en erf op basis van de WEV en het restant op WEVAB als volgt:

Woonhuis € 210.000

Op 18 maart 2004 wordt de door eisers verlangde bouwvergunning voor

hun zoon [D] aan laatstgenoemde verzonden.

Op 29 maart 2004 is de akte van levering betreffende de hiervoor genoemde verkoop verleden bij de notaris. In deze akte is opgenomen (blz. 2) dat er naast de koopsom een rente van 5%, niet cumulatief, vanaf een juli tweeduizend drie, zijnde € 59.424,66, door de koper is voldaan aan de verkoper. Voorts is door de koper aan de verkoper voldaan een bedrag ad € 41.650 inclusief btw wegens door de gemeente te vergoeden kosten van advies en bijstand. In de akte staat eveneens vermeld (blz. 7): “Alle ontbindende voorwaarden die zijn overeengekomen in de terzake opgemaakte koopovereenkomst of in nadere overeenkomsten die op de koop betrekking hebben, zijn thans uitgewerkt. Verkoper noch koper kan zich terzake van deze koop en levering nog op een ontbindende voorwaarde beroepen.” In artikel 7.1 van de leveringsakte is – evenals in artikel 7.1 van de hierboven weergegeven koopovereenkomst van 31 maart 2003 – bepaald dat het risico van vergaan of beschadiging van het gekochte met de eigendomsoverdracht overgaat op de gemeente.

Vervolgens zijn de woning en opstallen [adres] gesloopt.

Ter behoud van rechten is in de aanslagen van eisers het volledige bedrag van de stakingswinst bij elk in aanmerking genomen.

Bij de uitspraak op het bezwaarschrift is het inkomen van eiseres als volgt nader vastgesteld:

Aandeel eiseres in de stakingswinst (zie hierboven) € 454.519

Belaste afname FOR € 24.424

€ 478.943

Stakingsaftrek € 10.346

Winst (had € 468.597 moeten zijn) € 468.591

Belastbaar inkomen box 3 (verzamelinkomen) volgens aangifte € 6.801

Nader vastgesteld verzamelinkomen € 475.392

In geschil is het antwoord op de volgende vragen:

Eisers hebben ter zitting ingetrokken het beroep gericht tegen de in rekening gebrachte heffingsrente en invorderingsrente.

De standpunten van eisers luiden als volgt:

De standpunten van verweerder luiden als volgt:

De rechtbank vindt aan¬lei¬ding verweerder te veroordelen in de kos¬ten die eisers in verband met de behande¬ling van de beroepen redelij¬kerwijs heeft moeten maken. Deze kosten zijn op de voet van het Besluit proceskosten bestuursrecht (hierna: het Besluit) voor de door een derde beroepsmatig verleende rechtsbijstand vastgesteld op € 1.311 (1 punt voor het indienen van het beroepschrift, 1 punt voor het verschijnen ter zitting met een waarde per punt van € 437,- en een wegingsfactor 1½). Nu sprake is van samenhangende zaken beschouwt de rechtbank de beroepen op de voet van het bepaalde in artikel 3, eerste lid, van het Besluit als één zaak. Overige kosten die op grond van het Besluit voor vergoeding in aanmerking komen zijn de reiskosten van eisers om de zitting te kunnen bijwonen. De rechtbank stelt deze kosten op € 21,20 (2 keer € 10,60) zijnde de reiskosten per openbaar vervoer, tweede klasse.

Eisers verzoeken om vergoeding van de werkelijk gemaakte proceskosten voor juridische bijstand in beroep. Daartoe betogen zij dat verweerder exorbitant hoge aanslagen heeft opgelegd die het bedrag van de koopsom van de onroerende zaken overstijgen. Ingevolge artikel 2, derde lid, van het Besluit kan op grond van bijzondere omstandigheden van de hiervoor gegeven berekening van de te vergoeden proceskosten worden afgeweken. Voor een toekenning van een proceskostenvergoeding in afwijking van de forfaitaire bedragen van het Besluit is grond indien het bestuursorgaan het verwijt treft dat het een beschikking of uitspraak geeft respectievelijk doet of in rechte handhaaft, terwijl op dat moment duidelijk is dat die beschikking of uitspraak in een (de) daartegen ingestelde procedure geen stand zal houden (zie Hoge Raad 13 april 2007, nr. 41 235, BNB 2007/260, LJN BA2802). Ook in andere gevallen kan aanleiding bestaan om, alle (bijzondere) omstandigheden van het geval in aanmerking nemend, af te wijken van de forfaitaire bedragen van het Besluit, bijvoorbeeld omdat de inspecteur bij het opleggen van de navorderingsaanslag in vergaande mate onzorgvuldig heeft gehandeld (vgl. Hoge Raad, 4 februari 2011, nr. 09/02123, BNB 2011/103, LJN BP2975).

De rechtbank is van oordeel dat in de gegeven omstandigheden niet kan worden gezegd dat verweerder de aanslagen heeft opgelegd of bij uitspraak op bezwaar heeft gehandhaafd, terwijl op dat moment duidelijk was dat die aanslagen of uitspraak in de daartegen ingestelde procedures geen stand zouden houden. Evenmin is aannemelijk geworden dat verweerder bij het opleggen van de aanslagen in ernstige mate onzorgvuldig heeft gehandeld of dat anderszins sprake is van een bijzondere omstandigheid die vergoeding van de werkelijk gemaakte kosten noopt. Hierbij neemt de rechtbank in aanmerking dat verweerder genoemde aanslagen tot behoud van rechten heeft opgelegd. Zoals verweerder naar voren heeft gebracht was het verweerder niet op voorhand duidelijk hoe eisers de stakingswinst onderling zouden verdelen, zodat – teneinde te voorkomen dat achter het net zou worden gevist – het volledige bedrag van de stakingswinst bij elk in aanmerking is genomen ter behoud van rechten. In de bezwaarfase, nadat over de verdeling duidelijkheid was ontstaan, heeft verweerder de correctie op dit punt teruggenomen en de aanslagen overeenkomstig de door eisers voorgestane stakingswinstverdeling verminderd. De stelling van eisers dat verweerder op voorhand heeft moeten uitgaan van een 50/50 verdeling acht de rechtbank onvoldoende onderbouwd. Niet aannemelijk is geworden dat verweerder met voormelde handelswijze in strijd met het zorgvuldigheidsbeginsel heeft gehandeld en evenmin is sprake van een bijzondere omstandigheid die afwijking van de forfaitair vastgestelde kostenvergoedingen rechtvaardigt.

De rechtbank: