HvJ EU, 10-11-2016, nr. C-548/15

Luidens artikel 1 van richtlijn 2000/78 heeft deze ‘tot doel met betrekking tot arbeid en beroep een algemeen kader te creëren voor de bestrijding van discriminatie op grond van godsdienst of overtuiging, handicap, leeftijd of seksuele geaardheid zodat in de lidstaten het beginsel van gelijke behandeling toegepast kan worden’.

Artikel 2 van deze richtlijn bepaalt het volgende:

Artikel 3 van deze richtlijn, met als opschrift ‘Werkingssfeer’, bepaalt:

Artikel 6 van richtlijn 2000/78 luidt als volgt:

Artikel 16 van richtlijn 2000/78, met het opschrift ‘Naleving van de richtlijn’, luidt:

Artikel 6.30 van de Wet inkomstenbelasting 2001, in de versie die van toepassing is op het hoofdgeding (hierna: ‘wet inkomstenbelasting’), bepaalt:

Met zijn eerste vraag wenst de verwijzende rechter in wezen te vernemen of artikel 3, lid 1, onder b), van richtlijn 2000/78 aldus moet worden uitgelegd dat een belastingregeling zoals aan de orde in het hoofdgeding, op grond waarvan de fiscale behandeling van scholingsuitgaven die door een persoon zijn gedaan, verschillend is naargelang van diens leeftijd, binnen de materiële werkingssfeer van deze richtlijn valt.

Meteen zij eraan herinnerd dat volgens vaste rechtspraak van het Hof, uit zowel het opschrift en de considerans als uit de inhoud van deze richtlijn blijkt dat zij ertoe strekt een algemeen kader in te stellen om voor eenieder gelijke behandeling in arbeid en beroep te verzekeren, door een doeltreffende bescherming te bieden tegen discriminatie op een van de in artikel 1 van de richtlijn genoemde gronden, waaronder leeftijd (arresten van 26 september 2013, Dansk Jurist- og Økonomforbund, C-546/11, EU:C:2013:603, punt 23 en aldaar aangehaalde rechtspraak, en 2 juni 2016, C, C-122/15, EU:C:2016:391, punt 19).

In het bijzonder bepaalt artikel 3, lid 1, onder b), van richtlijn 2000/78 dat deze, binnen de grenzen van de aan de Unie verleende bevoegdheden, op eenieder van toepassing is voor wat betreft de toegang tot alle vormen en alle niveaus van beroepskeuzevoorlichting, beroepsopleiding, voortgezette beroepsopleiding en omscholing, met inbegrip van praktijkervaring.

In dit verband moet erop worden gewezen dat, zoals de verwijzende rechter heeft opgemerkt, hoewel het bestaan en de omvang van een recht op aftrek, zoals bedoeld in artikel 6.30 van de wet inkomstenbelasting, als zodanig geen voorwaarde vormen voor de toegang op een beroepsopleiding, dit niet wegneemt dat de financiële gevolgen die eruit voortvloeien van invloed kunnen zijn op de effectieve toegang tot een dergelijke opleiding.

De Nederlandse regering voert aan dat met het in het hoofdgeding aan de orde zijnde fiscale voordeel wordt beoogd om de toegang van jongeren tot een opleiding en hun positie op de arbeidsmarkt te faciliteren. Het in artikel 6.30 van de wet inkomstenbelasting voorziene recht op aftrek beoogt immers jongeren te helpen door hun, gedurende een gegeven standaardstudieperiode, fiscale voordelen te bieden waardoor zij gemakkelijker in staat worden gesteld om gedurende deze periode te studeren en zo een sterke positie op de arbeidsmarkt te verkrijgen.

In deze omstandigheden kan een belastingregeling zoals aan de orde in het hoofdgeding, worden geacht betrekking te hebben op de toegang tot een beroepsopleiding in de zin van artikel 3, lid 1, onder b), van richtlijn 2000/78.

Gelezen in het licht van artikel 16, onder a), van richtlijn 2000/78, volgens hetwelk de lidstaten de nodige maatregelen moeten nemen om er zorg voor te dragen dat de wettelijke en bestuursrechtelijke bepalingen die in strijd zijn met het beginsel van gelijke behandeling, worden afgeschaft, moet artikel 3, lid 1, onder b), van deze richtlijn aldus worden begrepen dat het mede betrekking heeft op een fiscale bepaling zoals aan de orde in het hoofdgeding, die is vastgesteld teneinde de toegang van jongeren tot een opleiding te bevorderen en bijgevolg hun positie op de arbeidsmarkt te versterken (zie naar analogie arrest van 21 juli 2005, Vergani, C-207/04, EU:C:2005:495, punt 26).

Uit het voorgaande volgt dat artikel 3, lid 1, onder b), van richtlijn 2000/78 aldus moet worden uitgelegd dat een belastingregeling zoals aan de orde in het hoofdgeding, op grond waarvan de fiscale behandeling van scholingsuitgaven die door een persoon zijn gedaan, verschillend is naargelang van diens leeftijd, binnen de materiële werkingssfeer van deze richtlijn valt, voor zover deze regeling de toegang van jongeren tot een opleiding beoogt te bevorderen.

Gelet op het antwoord op de eerste vraag hoeft de tweede vraag niet te worden beantwoord, daar deze vraag slechts gesteld is voor het geval het Hof zou vaststellen dat richtlijn 2000/78 niet van toepassing is op het hoofdgeding.

Met zijn derde en zijn vierde vraag, die gezamenlijk dienen te worden onderzocht, wenst de verwijzende rechter in wezen te vernemen of artikel 6, lid 1, van richtlijn 2000/78 aldus moet worden uitgelegd dat het zich verzet tegen een belastingregeling zoals aan de orde in het hoofdgeding, op grond waarvan personen die de leeftijd van 30 jaar nog niet hebben bereikt, onder bepaalde voorwaarden de scholingsuitgaven volledig op hun belastbare inkomen in aftrek kunnen brengen, terwijl dit recht op aftrek beperkt is voor personen die deze leeftijd reeds hebben bereikt.

Overeenkomstig deze bepaling moet worden nagegaan of het verschil in behandeling op grond van leeftijd van personen die een dergelijke opleiding volgen, objectief en redelijk wordt gerechtvaardigd door een legitiem doel, of de middelen voor het bereiken van dat doel passend zijn, en of zij niet verder gaan dan noodzakelijk is om het door de nationale wetgever nagestreefde doel te bereiken.

Artikel 6, lid 1, onder a), van richtlijn 2000/78 bepaalt voorts dat dergelijke verschillen in behandeling onder meer het creëren van bijzondere voorwaarden voor toegang tot arbeid en beroepsopleiding, van bijzondere arbeidsvoorwaarden en -omstandigheden, met inbegrip van voorwaarden voor ontslag en beloning voor jongeren, teneinde hun opneming in het arbeidsproces te bevorderen en hun bescherming te verzekeren, kunnen omvatten.

Derhalve moet worden vastgesteld dat het streven om de positie van jongeren op de arbeidsmarkt te versterken teneinde hun opneming in het arbeidsproces te bevorderen en hun bescherming te verzekeren, als rechtvaardiging in de zin van artikel 6, lid 1, van richtlijn 2000/78 kan worden beschouwd.

Bijgevolg moet worden nagegaan of de voor de verwezenlijking van deze doelstelling gebruikte middelen passend en noodzakelijk zijn.

Wat in de eerste plaats de geschiktheid betreft van een belastingregeling zoals aan de orde in het hoofdgeding, is niet in geschil dat een dergelijke regeling de positie van jongeren op de arbeidsmarkt kan versterken voor zover het voor hen een stimuleringsmaatregel biedt ten aanzien van beroepsopleidingen. Het staat evenwel aan de verwijzende rechter om na te gaan of dit daadwerkelijk het geval is.

In de tweede plaats vraagt de verwijzende rechter zich af of de in het geding zijnde belastingregeling strikt noodzakelijk is.

In dit verband merkt de Nederlandse regering op dat hoewel de regeling alleen aan personen onder 30 jaar het recht voorbehoudt om de volledige scholingsuitgaven van hun belastbare inkomen in aftrek te brengen, personen boven 30 jaar door deze regeling niet bovenmatig worden benadeeld. Laatstgenoemden hebben elk jaar recht op een aftrek van de scholingsuitgaven tot een bedrag van 15 000 EUR, onafhankelijk van de vraag of de gemaakte kosten een eerste studie of een vervolgstudie betreffen.

De Nederlandse regering voegt hieraan toe dat een dergelijk recht op aftrek niet in de tijd begrensd is, terwijl de mogelijkheid voor personen onder 30 jaar om het geheel van hun scholingskosten in aftrek te brengen, beperkt is in de tijd tot een standaardstudieperiode van 16 kalenderkwartalen. Deze regering benadrukt ten slotte dat de kosten van een opleiding gemiddeld 15 000 EUR per jaar zijn.

Wat ten slotte de vraag betreft of het gerechtvaardigd is om personen boven 30 jaar uit te sluiten van het recht om de volledige scholingsuitgaven in aftrek te brengen, voert de Nederlandse regering aan dat deze personen doorgaans al de gelegenheid hebben gehad om een opleiding te volgen en een beroepsactiviteit uit te oefenen, zodat zij zich financieel in een betere positie bevinden dan schoolverlaters, en in staat zijn om ten minste gedeeltelijk de financiële lasten van een nieuwe opleiding te dragen.

Rekening gehouden met de ruime beoordelingsmarge die de lidstaten en sociale partners op het gebied van sociaal en werkgelegenheidsbeleid toekomt, blijkt niet dat een lidstaat die een belastingregeling zoals aan de orde in het hoofdgeding vaststelt, verder gaat dan noodzakelijk is om het doel dat erin bestaat de positie van jongeren op de arbeidsmarkt te versterken, te bereiken.

Gelet op het voorgaande dient op de derde en de vierde vraag te worden geantwoord dat artikel 6, lid 1, van richtlijn 2000/78 aldus moet worden uitgelegd dat het zich niet verzet tegen een belastingregeling zoals aan de orde in het hoofdgeding, op grond waarvan personen die de leeftijd van 30 jaar nog niet hebben bereikt, onder bepaalde voorwaarden de scholingsuitgaven volledig op hun belastbare inkomen in aftrek kunnen brengen, terwijl dit recht op aftrek beperkt is voor personen die deze leeftijd reeds hebben bereikt, voor zover ten eerste die regeling objectief en redelijk wordt gerechtvaardigd door een legitiem doel op het gebied van werkgelegenheids- en arbeidsmarktbeleid, en ten tweede de middelen voor het bereiken van dat doel passend en noodzakelijk zijn. Het staat aan de verwijzende rechter om na te gaan of dit in het hoofdgeding het geval is.