Rb. Den Haag, 26-11-2015, nr. AWB - 15, 1597 en AWB - 15, 5383

De rechtbank overweegt ambtshalve dat op 20 juli 2015 de wijziging van de Vreemdelingenwet 2000 (Vw) ter implementatie van de herziene Procedure- en Opvangrichtlijn in werking is getreden. Ingevolge het in die wetswijziging opgenomen overgangsrecht, zoals, voor zover hier van belang, neergelegd in artikel II, eerste lid, is op aanvragen tot het verlenen van een verblijfsvergunning voor bepaalde tijd als bedoeld in artikel 28 van de Vw waarop is besloten voor inwerkingtreding van deze wet het recht zoals dit gold voor inwerkingtreding van deze wet van toepassing, met uitzondering van artikel 83a (nieuw) van de Vw, tenzij het onderzoek door de rechtbank is gesloten.

Nu de bestreden besluiten dateren van voor 20 juli 2015 is het recht zoals dit gold voor de inwerkingtreding van de wijziging van de Vw van toepassing. Echter, aangezien de sluiting van het onderzoek heeft plaatsgevonden na 19 juli 2015 omvat de toetsing van de rechtbank al wel het in artikel 83a (nieuw) van de Vw bedoelde volledig en ex nunc onderzoek naar zowel de feitelijke als de juridische gronden, met inbegrip van, indien van toepassing, een onderzoek naar de behoefte van internationale bescherming.

Eisers hebben samengevat het volgende aan hun asielrelaas ten grondslag gelegd. Eisers zijn afkomstig uit [woonplaats] , Iran. Op 19 oktober 2001 zijn eiser en eiseres naar Griekenland gegaan voor het volgen van een studie. Vanuit Griekenland zijn zij een aantal keer teruggegaan naar Iran. Bij het laatste bezoek aan Iran in 2009 is eiser tweemaal ondervraagd door de Iraanse veiligheidsdienst, onder meer over zijn activiteiten voor de Koerdische partij. Eiser heeft daarna besloten om samen met zijn gezin weer naar Griekenland te vertrekken. Bij aankomst op het vliegveld werd hem echter de toegang geweigerd en heeft de aanwezige Iraanse vertegenwoordiging zijn paspoort ongeldig gemaakt. Naar aanleiding van een door eiser gevoerde gerechtelijke procedure heeft de Griekse rechter op 2 november 2009 uitspraak gedaan. Op grond van deze uitspraak is aan eiser alsnog toegang tot Griekenland verleend. Vervolgens heeft eiser veel druk ervaren om Griekenland alsnog te verlaten. Zo is hij in 2010 beschuldigd van drugsbezit en heeft hij hiervoor zes maanden vastgezeten. Nadat hij in april 2013 was vrijgelaten, hebben eisers het plan gemaakt om naar Canada te vertrekken. Zij hebben hiervoor via een advocaat valse paspoorten kunnen regelen. Op 22 december 2013 zijn zij per vliegtuig naar Duitsland gereisd. Daarna hebben zij op 29 december 2013 de trein naar Nederland genomen, omdat zij vanaf Schiphol naar Canada wilden vliegen. Op Schiphol werden zij echter aangehouden. Op dat moment hebben zij er voor gekozen in Nederland asiel aan te vragen omdat zij bij terugkeer naar Iran een reëel risico lopen om te worden onderworpen aan een behandeling in strijd met artikel 3 van het Verdrag tot bescherming van de rechten van de mens en de fundamentele vrijheden (EVRM).

Bij de bestreden besluiten heeft verweerder de aanvragen op grond van artikel 31, eerste lid, in samenhang met artikel 31, tweede lid, aanhef en onder c en f, van de Vw, zoals geldend ten tijde van de bestreden besluiten, afgewezen. Volgens verweerder hebben eisers niet aannemelijk gemaakt dat hun aanvragen zijn gebaseerd op feiten en omstandigheden die grond voor verlening van een verblijfsvergunning asiel vormen. Verweerder heeft daarbij eveneens betrokken dat eisers niet beschikken over een document voor grensoverschrijding en toerekenbaar geen reisbescheiden hebben overgelegd. Verweerder heeft in het bestreden besluit dat betrekking heeft op eiseres verwezen naar het bestreden besluit dat betrekking heeft op eiser, nu haar asielrelaas afhankelijk is van dat van eiser.

Eisers hebben aangevoerd dat verweerder aan de bestreden besluiten ten onrechte het toetsingskader van de positieve overtuigingskracht (de zogenoemde pok-toets) ten grondslag heeft gelegd. Eisers zijn van mening dat verweerder, gelet op de datering van de bestreden besluiten op 30 december 2014, vooruitlopend op de inwerkingtreding van het gewijzigde beleid van verweerder zoals vastgesteld bij Besluit van 12 december 2014, nummer WBV 2014/36, houdende wijziging van de Vreemdelingencirculaire 2000 (Stcrt. 2014, nr. 36910; hierna: het WBV 2014/36) en nader uitgewerkt in de Werkinstructie van 1 januari 2015 (2014/10; hierna: de WI 2014/10), de integrale geloofwaardigheidsbeoordeling had dienen toe te passen. De in dit geval toegepaste pok-toets en de daarmee samenhangende wijze van motiveren brengen volgens eisers bovendien met zich mee dat de rechtbank niet in staat is het eerder genoemde onderzoek zoals bedoeld in artikel 83a (nieuw) van de Vw te verrichten.

Verweerder heeft het standpunt ingenomen en ter zitting nader toegelicht dat hij in de bestreden besluiten, en de daarin ingelaste voornemens, van alle relevante aspecten van het asielrelaas de geloofwaardigheid heeft beoordeeld. Deze beoordeling is daarom volgens verweerder in overeenstemming met de integrale geloofwaardigheidsbeoordeling, zoals deze is neergelegd in het WBV 2014/36 en de WI 2014/10. Hierdoor is de rechtbank in staat de bestreden besluiten aan de hand van artikel 83a (nieuw) van de Vw te toetsen. Verweerder verwijst in dit verband naar twee uitspraken van de Afdeling bestuursrechtspraak van de Raad van State (ABRvS) van 9 april 2015 (ECLI:NL:RVS:2015:1203 en ECLI:NL:RVS:2015:1201) waaruit volgens verweerder volgt dat met de integrale geloofwaardigheidsbeoordeling geen inhoudelijke wijziging van het beoordelingskader is beoogd, maar een andere wijze van motiveren van zijn geloofwaardigheidsoordeel om de rechterlijke toetsing daarvan te versterken.

De rechtbank stelt vast dat ten tijde van de bestreden besluiten en de daarin ingelaste voornemens het WBV 2014/36 en de WI 2014/10 nog niet van kracht waren en dat verweerder daarom op goede gronden het vóór 1 januari 2015 geldende toetsingskader van de positieve overtuigingskracht heeft toegepast. Partijen hebben een en ander ter zitting ook bevestigd, zodat dit punt niet langer onderwerp van geschil is. In geschil is of in dit geval een dusdanige beoordeling van de geloofwaardigheid van de verklaringen van eisers heeft plaatsgevonden dat deze beoordeling door de rechtbank met toepassing van artikel 83a (nieuw) van de Vw kan worden getoetst.

De rechtbank beantwoordt deze vraag bevestigend en overweegt in dit verband als volgt. Gelet op het bepaalde in artikel 83a (nieuw) van de Vw bestaat aanleiding om verweerders standpunt met betrekking tot de geloofwaardigheid van eisers asielrelaas enigszins terughoudend te toetsen. De rechtbank vindt hiervoor steun in de Memorie van Toelichting (MvT) bij de eerder genoemde wetswijziging (Tweede Kamer, vergaderjaar 2014-2015, 34 088, nr. 3). Uit de MvT kan worden afgeleid dat de reikwijdte van de toetsing dient te worden onderscheiden van de intensiteit van de toetsing. Het voorgeschreven volledig onderzoek door de rechtbank zal volgens de MvT ertoe leiden dat de intensiteit van bepaalde elementen van het besluit, die voor de inwerkingtreding van artikel 83a (nieuw) van de Vw marginaal werden getoetst, zal toenemen. Dit is met name van belang voor de beoordeling van de geloofwaardigheid van het asielrelaas. Op dit punt zal de rechtbank sterker dan voorheen, op basis van het dossier, de inhoud van de geloofwaardigheidsbeoordeling van het bestuursorgaan toetsen. Verder volgt uit de MvT omtrent de taak van de bestuursrechter het volgende:“De toetsing van de rechtbank blijft verbonden met de beschikking van het bestuursorgaan. De ratio van de Procedurerichtlijn is niet dat de rechter volstrekt zelfstandig, zonder zich rekenschap te geven van het oordeel van het bestuur, een oordeel vormt over de geloofwaardigheid van het asielrelaas.”De taak van de bestuursrechter blijft dus volgens de MvT ook na inwerkingtreding van artikel 83a (nieuw) van de Vw toetsing van het bestuurlijk oordeel. De integrale geloofwaardigheids-beoordeling is in het besluit opgenomen om de motivering van het standpunt met betrekking tot de geloofwaardigheid van het asielrelaas te versterken, zodat deze motivering beter toetsbaar is voor de rechter. De MvT verwijst op pagina 21 naar de consultatiereactie op het wetsvoorstel van de ABRvS. De ABRvS heeft aangegeven dat sprake zou moeten zijn van een toetsende rechter en niet van een beoordelende rechter.

Daarnaast blijkt uit de Nota naar aanleiding van het verslag van 6 maart 2015 (Tweede Kamer, vergaderjaar 2014-2014, 34 088, nr. 6, p. 29/30) dat de intensiteit van de rechterlijke toets volgens de toenmalige staatssecretaris van Veiligheid en Justitie Teeven naar verwachting als gevolg van de wetswijziging mede afhankelijk zal zijn van de wijze waarop de besluiten zijn gemotiveerd. Daarbij is de verwachting uitgesproken dat nog wel sprake zou kunnen zijn van een terughoudende toetsing door de rechter wanneer uit de besluitvorming afdoende naar voren komt dat het bestuur het asielrelaas indringend heeft onderzocht en de motivering op relevante punten inzichtelijk is. Alle elementen uit het besluit, waaronder de geloofwaardigheid van het asielrelaas en het oordeel over de noodzaak van internationale bescherming, kunnen volgens de staatssecretaris volledig worden getoetst. Daarbij wordt aangegeven dat tegelijkertijd een zekere terughoudendheid door de rechtbank in het toetsen van de afweging van verweerder vrijwel onvermijdelijk is. Verweerder beschikt over specifieke kennis, meer onderzoeksmiddelen en vergelijkingsmateriaal, ook met betrekking tot inwilligende beschikkingen. De staatssecretaris wijst er in dit verband op dat de rechtbank echter niet ambtshalve alle feiten en beoordelingen van de Immigratie- en Naturalisatiedienst (IND) zoals deze zijn opgenomen in het dossier hoeft te toetsen. Alleen wanneer de beschikking daar aanleiding toe geeft, zal nader onderzoek noodzakelijk kunnen zijn.

Eisers stellen dat verweerder hen ten onrechte heeft tegengeworpen dat zij, gelet op de omstandigheid dat zij niet beschikken over een voor toegang tot Nederland vereist document voor grensoverschrijding, zich niet onverwijld hebben gemeld bij een ambtenaar belast met grensbewaking of het toezicht op vreemdelingen. Uit de overgelegde kopie van model M11-C van 29 december 2013 kan immers worden afgeleid dat zij zich onverwijld hebben gemeld bij een ambtenaar belast met grensbewaking en daar kenbaar hebben gemaakt dat zij asiel wensten aan te vragen. Bovendien zijn eisers van mening dat verweerder hen ten onrechte heeft tegengeworpen dat zij geen reis- of identiteitspapieren hebben overgelegd. Eisers erkennen dat zij zich hebben ontdaan van hun vlieg- en treintickets, maar de aanwezigheid van reis- of identiteitspapieren zou in hun visie niet tot een andere beslissing van verweerder hebben geleid en is dus niet relevant voor de beoordeling van hun asielrelaas. Daarnaast betogen eisers dat verweerder hun asielrelaas ten onrechte ongeloofwaardig heeft geacht. Zij hebben het relaas met bewijsstukken onderbouwd en meerdere elementen van het relaas passen in hetgeen overigens bekend is over de wijze waarop de Iraanse autoriteiten eigen studenten in de gaten houden. Eisers wijzen erop dat de omstandigheid dat zij niet eenduidig hebben verklaard over het tijdsverloop tussen de tweede ondervraging van eiser door de Iraanse autoriteiten en het vertrek uit Iran, niet betekent dat die ondervraging niet heeft plaatsgevonden. Verweerder heeft verder ten onrechte ongeloofwaardig geacht dat zij op legale wijze uit Iran zijn vertrokken. Er was immers nog geen sprake van een concrete verdenking of veroordeling van eiser. Met betrekking tot de overweging van verweerder dat de inreis in Griekenland ongeloofwaardig is, verwijzen eisers naar het bij de zienswijze gevoegde verzoekschrift tot opschorting van het verbod op binnenkomst van 2 november 2009. Eisers betogen eveneens dat verweerder hen ten onrechte heeft tegengeworpen dat zij geen bescherming hebben gevraagd van de Griekse autoriteiten. Eisers waren er van op de hoogte dat de situatie van asielzoekers in Griekenland heel erg slecht was en hebben om die reden geen asiel aangevraagd in Griekenland. Tot slot betogen eisers dat zij bij terugkeer naar Iran te vrezen hebben voor een behandeling in strijd met artikel 3 van het EVRM.