Aanhef

Digitale diensten in het algemeen en onlineplatforms in het bijzonder spelen een steeds belangrijkere rol in de economie, met name op de interne markt, doordat zij bedrijven in staat stellen gebruikers in de hele Unie te bereiken, grensoverschrijdende handel vergemakkelijken en een groot aantal bedrijven in de Unie geheel nieuwe zakelijke kansen bieden ten behoeve van de consumenten in de Unie.

Tegelijkertijd vertonen kernplatformdiensten onder die digitale diensten een aantal kenmerken die uitgebuit kunnen worden door de ondernemingen die ze aanbieden. Als voorbeeld van dergelijke kenmerken van kernplatformdiensten kunnen extreme schaalvoordelen worden genoemd, die vaak het gevolg zijn van marginale kosten van bijna nul voor het toevoegen van zakelijke gebruikers of eindgebruikers. Andere dergelijke kenmerken van kernplatformdiensten zijn de zeer sterke netwerkeffecten, het vermogen om veel zakelijke gebruikers met veel eindgebruikers te verbinden door de veelzijdigheid van die diensten, de aanzienlijke mate waarin zowel zakelijke gebruikers als eindgebruikers van die diensten afhankelijk zijn, lock-in-effecten, de onmogelijkheid van multihoming door eindgebruikers voor hetzelfde doel, verticale integratie en gegevensgestuurde voordelen. Al die kenmerken, in combinatie met oneerlijke praktijken van ondernemingen die de kernplatformdiensten aanbieden, kunnen tot gevolg hebben dat de betwistbaarheid van de kernplatformdiensten aanzienlijk wordt ondermijnd en dat de eerlijkheid van de commerciële relatie tussen ondernemingen die die diensten aanbieden en hun zakelijke gebruikers en eindgebruikers wordt aangetast. In de praktijk leidt dat tot een snelle en potentieel verregaande afname van de keuzemogelijkheden van zakelijke gebruikers en eindgebruikers, waardoor de aanbieder van die diensten de positie van een zogenaamde poortwachter kan verwerven. Tegelijkertijd moet worden erkend dat diensten die een niet-commercieel doel dienen, zoals samenwerkingsprojecten, voor de toepassing van deze verordening niet als kernplatformdiensten mogen worden beschouwd.

Enkele grote ondernemingen die kernplatformdiensten aanbieden, hebben zich zodanig ontwikkeld dat zij over aanzienlijke economische macht beschikken waardoor zij in aanmerking zouden kunnen komen om als poortwachters te worden aangemerkt op grond van deze verordening. Doorgaans beschikken zij over de mogelijkheid om een groot aantal zakelijke gebruikers via hun diensten met een groot aantal eindgebruikers te verbinden, waardoor zij hun voordelen, zoals hun toegang tot grote hoeveelheden gegevens, kunnen overdragen van het ene activiteitsgebied naar het andere. Sommige van die ondernemingen hebben zeggenschap over volledige platformecosystemen in de digitale economie, waardoor bestaande of nieuwe marktdeelnemers, ongeacht hoe innovatief en efficiënt die marktdeelnemers zijn, stelselmatig ernstige moeilijkheden ondervinden wanneer zij de confrontatie met die poortwachters aangaan. De betwistbaarheid wordt met name bemoeilijkt door zeer hoge toegangs- of uitstapdrempels, waaronder hoge investeringskosten, die niet of niet gemakkelijk kunnen worden terugverdiend in het geval van uitstap, en door het ontbreken van, of de beperkte toegang tot, bepaalde belangrijke inputs in de digitale economie, zoals gegevens. Daardoor wordt de kans groter dat de onderliggende markten niet goed functioneren, of binnenkort niet meer goed zullen functioneren.

De combinatie van die kenmerken van poortwachters zal in veel gevallen waarschijnlijk leiden tot ernstige onevenwichtigheden in de onderhandelingsmacht en bijgevolg tot oneerlijke praktijken en voorwaarden voor zowel zakelijke gebruikers als eindgebruikers van door poortwachters aangeboden kernplatformdiensten, ten koste van de prijzen, de kwaliteit, eerlijke concurrentie, keuzemogelijkheden en innovatie in de digitale sector.

Daaruit volgt dat de marktprocessen vaak geen eerlijke economische resultaten met betrekking tot kernplatformdiensten waarborgen. Hoewel de artikelen 101 en 102 van het Verdrag betreffende de werking van de Europese Unie (VWEU) van toepassing zijn op het gedrag van poortwachters, is het toepassingsgebied van die bepalingen beperkt tot bepaalde gevallen van marktmacht, bijvoorbeeld dominantie op specifieke markten en concurrentieverstorend gedrag, en vindt de handhaving achteraf plaats, waarbij een uitgebreid onderzoek van vaak zeer complexe feiten per geval is vereist. Bovendien biedt het bestaande Unierecht geen of ondoeltreffende oplossingen voor de uitdagingen met betrekking tot de doeltreffende werking van de interne markt als gevolg van het gedrag van poortwachters, die niet noodzakelijkerwijs dominant zijn in de zin van het mededingingsrecht.

Poortwachters hebben een aanzienlijke impact op de interne markt en bieden een groot aantal zakelijke gebruikers toegang tot eindgebruikers overal in de Unie en op verschillende markten. De negatieve gevolgen van oneerlijke praktijken voor de interne markt en de bijzonder zwakke betwistbaarheid van kernplatformdiensten, waaronder de negatieve maatschappelijke en economische gevolgen van die oneerlijke praktijken, hebben nationale wetgevers en sectorale regelgevers ertoe gebracht op te treden. Een aantal regelgevingsoplossingen werd reeds aangenomen op nationaal niveau of voorgesteld met betrekking tot oneerlijke praktijken en de betwistbaarheid van digitale diensten, of ten minste sommige daarvan. Dat heeft geleid tot uiteenlopende regelgevingsoplossingen, hetgeen resulteert in versnippering van de interne markt, waardoor het risico op hogere nalevingskosten als gevolg van verschillende nationale regelgevingseisen is toegenomen.

Derhalve strekt deze verordening ertoe bij te dragen tot de goede werking van de interne markt door de vaststelling van regels die betwistbaarheid en eerlijkheid moeten waarborgen voor de markten in de digitale sector in het algemeen en voor zakelijke gebruikers en eindgebruikers van door poortwachters aangeboden kernplatformdiensten in het bijzonder. Aan zakelijke gebruikers en eindgebruikers van door poortwachters aangeboden kernplatformdiensten moeten in de hele Unie passende regelgevingswaarborgen worden geboden tegen oneerlijke praktijken van poortwachters, teneinde grensoverschrijdende zakelijke activiteiten binnen de Unie te faciliteren en zodoende de interne markt beter te doen functioneren, en teneinde de versnippering die bestaat of mogelijk begint op te treden in de specifieke onder deze verordening vallende gebieden weg te nemen. Hoewel poortwachters geneigd zijn mondiale of ten minste pan-Europese bedrijfsmodellen en algoritmische structuren te gebruiken, kunnen zij in verschillende lidstaten verschillende zakelijke voorwaarden en praktijken hanteren, wat zij in sommige gevallen al hebben gedaan en wat tot verschillen kan leiden tussen de concurrentievoorwaarden voor gebruikers van door poortwachters aangeboden kernplatformdiensten, ten koste van de integratie van de interne markt.

Door de uiteenlopende nationale wetten onderling aan te passen, kunnen belemmeringen voor het vrij aanbieden en ontvangen van diensten op de interne markt, met inbegrip van retaildiensten, worden weggenomen. Er moet derhalve op Unieniveau een gerichte reeks geharmoniseerde wettelijke verplichtingen worden vastgesteld om betwistbare en eerlijke digitale markten met poortwachters binnen de interne markt te waarborgen ten behoeve van de economie van de Unie in haar geheel en uiteindelijk de consumenten in de Unie.

Versnippering van de interne markt kan alleen doeltreffend worden voorkomen indien de lidstaten wordt belet nationale regels toe te passen die binnen het toepassingsgebied vallen van, en waarmee dezelfde doelstellingen worden nagestreefd als met, deze verordening. Dat sluit niet uit dat andere nationale regels die andere legitieme doelstellingen van algemeen belang nastreven, zoals vastgelegd in het VWEU, of die gerechtvaardigd zijn op grond van dwingende redenen van algemeen belang zoals erkend in de jurisprudentie van het Hof van Justitie van de Europese Unie (het ‘Hof van Justitie’), kunnen worden toegepast op poortwachters in de zin van deze verordening.

Tegelijkertijd mag deze verordening, aangezien ze tot aanvulling strekt van de handhaving van het mededingingsrecht, geen afbreuk doen aan de artikelen 101 en 102 VWEU, aan de overeenkomstige nationale mededingingsregels en andere nationale mededingingsregels met betrekking tot unilateraal gedrag die gebaseerd zijn op een individuele beoordeling van marktposities en marktgedrag, met inbegrip van de werkelijke of potentiële gevolgen ervan en de precieze reikwijdte van het verboden gedrag, en die ondernemingen de mogelijkheid bieden om voor het betrokken gedrag argumenten inzake efficiëntie en objectieve rechtvaardiging te formuleren, en evenmin aan nationale regels inzake controle op concentraties. De toepassing van die regels mag echter geen afbreuk doen aan de verplichtingen die uit hoofde van deze verordening aan poortwachters worden opgelegd en aan de uniforme en doeltreffende toepassing ervan in de interne markt.

De artikelen 101 en 102 VWEU en de overeenkomstige nationale mededingingsregels inzake concurrentieverstorende multilaterale en unilaterale gedragingen en controle op concentraties hebben tot doel onvervalste mededinging op de markt te beschermen. Deze verordening streeft een doel na dat complementair is aan, maar verschillend is van dat van de bescherming van onvervalste mededinging op een bepaalde markt, zoals gedefinieerd in mededingingsrechtelijke bepalingen, namelijk ervoor zorgen dat markten waar poortwachters aanwezig zijn, betwistbaar en eerlijk zijn en blijven, los van de daadwerkelijke, potentiële of vermoede gevolgen van het gedrag van een bepaalde onder deze verordening vallende poortwachter voor de mededinging op een bepaalde markt. Deze verordening streeft dus de bescherming van een ander juridisch belang na dan het door die regels beschermde belang en dient de toepassing van die regels onverlet te laten.

Deze verordening moet ook gelden onverminderd de regels die voortvloeien uit andere handelingen van het Unierecht waarbij bepaalde onder deze verordening vallende aspecten van het aanbieden van diensten worden geregeld, met name de Verordeningen (EU) 2016/679(4) en (EU) 2019/1150(5) van het Europees Parlement en de Raad en een verordening betreffende een eengemaakte markt voor digitale diensten, de Richtlijnen 2002/58/EG(6), 2005/29/EG(7), 2010/13/EU(8), (EU) 2015/2366(9), (EU) 2019/790(10) en (EU) 2019/882(11) van het Europees Parlement en de Raad, en Richtlijn 93/13/EEG van de Raad (12), alsook nationale regels voor de handhaving of uitvoering van die wetgevingshandelingen van de Unie.

Zwakke betwistbaarheid en oneerlijke praktijken in de digitale sector komen bij bepaalde digitale diensten vaker voor en zijn er meer uitgesproken dan bij andere. Dat is met name het geval voor wijdverbreide en algemeen gebruikte digitale diensten die meestal rechtstreeks tussenbeide komen tussen zakelijke gebruikers en eindgebruikers en waarbij kenmerken zoals extreme schaalvoordelen, zeer sterke netwerkeffecten, het vermogen om veel zakelijke gebruikers met veel eindgebruikers te verbinden door de veelzijdigheid van die diensten, lock-in-effecten, de onmogelijkheid van multihoming of verticale integratie het vaakst voorkomen. Vaak zijn er slechts één of zeer weinig grote ondernemingen die die digitale diensten aanbieden. Die ondernemingen zijn het vaakst uitgegroeid tot poortwachters voor zakelijke gebruikers en eindgebruikers, met verstrekkende gevolgen. Zij hebben zich met name zodanig ontwikkeld dat zij in staat zijn gemakkelijk op unilaterale en schadelijke wijze commerciële voorwaarden te stellen voor hun zakelijke gebruikers en eindgebruikers. Daarom moet de focus alleen liggen op de digitale diensten die het vaakst worden gebruikt door zakelijke gebruikers en eindgebruikers en waar uit het oogpunt van de interne markt de bezorgdheid over zwakke betwistbaarheid en oneerlijke praktijken door poortwachters duidelijker en urgenter is.

In het bijzonder kunnen onlinetussenhandelsdiensten, onlinezoekmachines, besturingssystemen, onlinesocialenetwerkdiensten, videoplatformdiensten, nummeronafhankelijke interpersoonlijke communicatiediensten, cloudcomputingdiensten, virtuele assistenten, webbrowsers en onlineadvertentiediensten, waaronder tussenhandelsdiensten voor advertenties, gevolgen hebben voor een groot aantal eindgebruikers en bedrijven, wat een risico op oneerlijke handelspraktijken met zich meebrengt. Daarom moeten zij worden opgenomen in de definitie van kernplatformdiensten en binnen het toepassingsgebied van deze verordening vallen. Onlinetussenhandelsdiensten kunnen ook actief zijn op het gebied van financiële diensten en kunnen interveniëren of worden gebruikt om diensten te verlenen waarvan een niet-limitatieve lijst is opgenomen in bijlage II bij Richtlijn (EU) 2015/1535 van het Europees Parlement en de Raad (13). Voor de toepassing van deze verordening moet de definitie van kernplatformdiensten technologieneutraal zijn en ook diensten omvatten die langs verschillende weg of door middel van verschillende apparaten worden aangeboden, zoals smart-tv of in voertuigen ingebouwde digitale diensten. In bepaalde omstandigheden moet het begrip ‘eindgebruiker’ gebruikers omvatten die traditioneel als zakelijke gebruikers worden beschouwd, maar in een bepaalde situatie de kernplatformdiensten niet gebruiken om goederen of diensten aan andere eindgebruikers te leveren, zoals bedrijven die voor eigen doeleinden gebruikmaken van cloudcomputingdiensten.

Het feit dat een digitale dienst kan worden aangemerkt als kernplatformdienst geeft op zich geen aanleiding tot voldoende ernstige bezorgdheid met betrekking tot betwistbaarheid of oneerlijke praktijken. Pas wanneer een kernplatformdienst een belangrijke toegangspoort vormt en wordt geëxploiteerd door een onderneming met een aanzienlijke impact op de interne markt en een stevig verankerde en duurzame positie, of door een onderneming die in de nabije toekomst een dergelijke positie zal innemen, geeft dat aanleiding tot een dergelijke bezorgdheid. De gerichte reeks geharmoniseerde regels in deze verordening mag bijgevolg alleen van toepassing zijn op ondernemingen die zijn aangewezen op basis van die drie objectieve criteria, en alleen op de door hen aangeboden kernplatformdiensten die afzonderlijk voor zakelijke gebruikers een belangrijke toegangspoort tot de eindgebruikers vormen. Dat het mogelijk is dat een onderneming die kernplatformdiensten aanbiedt, niet alleen intervenieert tussen zakelijke gebruikers en eindgebruikers, maar ook tussen eindgebruikers onderling, bijvoorbeeld in het geval van nummeronafhankelijke interpersoonlijke communicatiediensten, mag niet de conclusie uitsluiten dat een dergelijke onderneming voor zakelijke gebruikers een belangrijke toegangspoort tot eindgebruikers is of kan zijn.

Om ervoor te zorgen dat deze verordening daadwerkelijk wordt toegepast op ondernemingen die kernplatformdiensten aanbieden waarvoor de waarschijnlijkheid dat ze aan die objectieve vereisten voldoen het grootst is, en waarbij oneerlijke praktijken die de betwistbaarheid aantasten, het vaakst voorkomen en de grootste impact hebben, moet de Commissie ondernemingen die kernplatformdiensten aanbieden en aan bepaalde kwantitatieve drempels voldoen, rechtstreeks als poortwachter kunnen aanwijzen. Dergelijke ondernemingen moeten in ieder geval worden onderworpen aan een snelle aanwijzingsprocedure die van start moet gaan zodra deze verordening van toepassing wordt.

Dat een onderneming een zeer aanzienlijke omzet in de Unie heeft en een kernplatformdienst aanbiedt in ten minste drie lidstaten, is een dwingende aanwijzing dat die onderneming een aanzienlijke impact op de interne markt heeft. Dat geldt evenzeer wanneer een onderneming die een kernplatformdienst aanbiedt in ten minste drie lidstaten, een zeer significante marktkapitalisatie of een equivalente marktprijswaarde heeft. Daarom moet worden aangenomen dat een onderneming die een kernplatformdienst aanbiedt, een aanzienlijke impact op de interne markt heeft wanneer die een kernplatformdienst aanbiedt in ten minste drie lidstaten en ofwel de in de Unie gerealiseerde groepsomzet gelijk is aan of groter is dan een specifieke, hoge drempel ofwel de marktkapitalisatie van de groep gelijk is aan of hoger is dan een bepaalde hoge absolute waarde. Voor niet-beursgenoteerde ondernemingen die kernplatformdiensten aanbieden, moet de equivalente marktprijswaarde als referentie worden gebruikt. De Commissie moet haar bevoegdheid om gedelegeerde handelingen vast te stellen kunnen gebruiken om een objectieve methode voor de berekening van die waarde te ontwikkelen.

Een hoge in de Unie gerealiseerde groepsomzet in combinatie met het drempelaantal gebruikers in de Unie van kernplatformdiensten wijst op het relatief sterke vermogen om die gebruikers te gelde te maken. Een hoge marktkapitalisatie ten opzichte van hetzelfde drempelaantal gebruikers in de Unie wijst op een relatief aanzienlijk potentieel om die gebruikers in de nabije toekomst te gelde te maken. Die potentiële tegeldemaking weerspiegelt dan weer in principe de poortwachterspositie van de betrokken ondernemingen. Beide indicatoren weerspiegelen bovendien de financiële capaciteit van de betrokken ondernemingen, waaronder hun vermogen om hun toegang tot de financiële markten te benutten om hun positie te versterken. Dat kan bijvoorbeeld het geval zijn wanneer die betere toegang wordt gebruikt om andere ondernemingen te verwerven, een vermogen waarvan ook is aangetoond dat het potentieel negatieve effecten op innovatie kan hebben. Marktkapitalisatie kan ook wijzen op de verwachte toekomstige positie en impact op de interne markt van de betrokken ondernemingen, ondanks een mogelijk relatief lage actuele omzet. De marktkapitalisatiewaarde moet worden gebaseerd op een niveau dat de gemiddelde marktkapitalisatie van de grootste beursgenoteerde ondernemingen in de Unie binnen een passende periode weerspiegelt.

Terwijl een marktkapitalisatie op of boven de drempel in het laatste boekjaar het vermoeden moet doen rijzen dat een onderneming die kernplatformdiensten aanbiedt, een aanzienlijke impact heeft op de interne markt, moet een duurzame marktkapitalisatie van de onderneming die kernplatformdiensten aanbiedt op of boven de drempel gedurende drie of meer jaren, worden gezien als een verdere versterking van dat vermoeden.

Er zouden evenwel een aantal factoren met betrekking tot marktkapitalisatie kunnen zijn die een diepgaande beoordeling vereisen om uit te maken of een onderneming die kernplatformdiensten aanbiedt, moet worden geacht een aanzienlijke impact op de interne markt te hebben. Dat zou het geval kunnen zijn wanneer de marktkapitalisatie van de onderneming die kernplatformdiensten aanbiedt, in voorgaande boekjaren aanzienlijk lager was dan de drempel en de volatiliteit van haar marktkapitalisatie gedurende de waarnemingsperiode niet in verhouding stond tot de algehele volatiliteit van de aandelenmarkt of het marktkapitalisatietraject in verhouding tot de markttendensen niet strookte met een snelle en unidirectionele groei.

Het hebben van een zeer groot aantal zakelijke gebruikers dat afhankelijk is van een kernplatformdienst om een zeer groot aantal maandelijks actieve eindgebruikers te bereiken, stelt de onderneming die die dienst aanbiedt, in staat om uit eigenbelang invloed uit te oefenen op de activiteiten van een aanzienlijk deel van de zakelijke gebruikers en wijst er in beginsel op dat die onderneming een belangrijke toegangspoort is. De respectieve relevante niveaus voor die aantallen moeten worden vastgesteld, voor de eindgebruikers, als een substantieel percentage van de totale bevolking van de Unie en, voor de drempel voor zakelijke gebruikers, als een substantieel percentage van de gehele populatie van ondernemingen die gebruikmaken van kernplatformdiensten. Actieve eindgebruikers en zakelijke gebruikers moeten zodanig worden geïdentificeerd en hun aantal moet zodanig worden berekend dat aan de hand daarvan de rol en het bereik van de betrokken specifieke kernplatformdienst adequaat kunnen worden weergegeven. Om poortwachters rechtszekerheid te bieden, moeten de elementen ter bepaling van het aantal actieve eindgebruikers en zakelijke gebruikers per kernplatformdienst worden opgenomen in een bijlage bij deze verordening. Technologische en andere ontwikkelingen kunnen op die elementen van invloed zijn. De Commissie moet derhalve de bevoegdheid krijgen om gedelegeerde handelingen vast te stellen tot wijziging van deze verordening door actualisering van de methode en de lijst van indicatoren ter bepaling van het aantal actieve eindgebruikers en actieve zakelijke gebruikers.

Met name wanneer haar positie slechts in beperkte mate kan worden betwist, neemt een onderneming die een kernplatformdienst aanbiedt, met betrekking tot haar activiteiten een stevig verankerde en duurzame positie in of zal zij die in de toekomst innemen. Dat is waarschijnlijk het geval wanneer die onderneming gedurende een periode van ten minste drie jaar in ten minste drie lidstaten een kernplatformdienst heeft verleend aan een zeer groot aantal zakelijke gebruikers en eindgebruikers.

Dergelijke drempels kunnen worden beïnvloed door marktontwikkelingen en technische ontwikkelingen. De Commissie moet derhalve de bevoegdheid krijgen om gedelegeerde handelingen vast te stellen tot nadere bepaling van de methode om na te gaan of aan de kwantitatieve drempels wordt voldaan, en om die waar nodig regelmatig aan te passen aan marktontwikkelingen en technologische ontwikkelingen. Die gedelegeerde handelingen mogen de in deze verordening vastgelegde kwantitatieve drempels niet wijzigen.

Een onderneming die kernplatformdiensten aanbiedt, moet in uitzonderlijke omstandigheden het vermoeden dat zij een aanzienlijke impact op de interne markt heeft, kunnen weerleggen door aan te tonen dat zij, hoewel zij voldoet aan de kwantitatieve drempels van deze verordening, niet voldoet aan de vereisten om als poortwachter te worden aangewezen. Het is aan die onderneming om te bewijzen dat hetgeen wordt vermoed als gevolg van het feit dat de kwantitatieve drempels worden gehaald, niet gerechtvaardigd is. Bij haar beoordeling van de overgelegde bewijzen en argumenten dient de Commissie alleen rekening te houden met de elementen die rechtstreeks verband houden met de kwantitatieve criteria, namelijk de impact op de interne markt van de onderneming die kernplatformdiensten aanbiedt, boven inkomsten of marktkapitalisatie, zoals haar omvang in absolute termen en het aantal lidstaten waar zij aanwezig is; de mate waarin de werkelijke aantallen zakelijke gebruikers en eindgebruikers de drempels overschrijden en het belang van de kernplatformdienst van de onderneming, rekening houdend met de totale omvang van de activiteiten van de respectieve kernplatformdienst, en het aantal jaren waarvoor de drempels zijn bereikt.

Elke rechtvaardiging op economische gronden die bedoeld is om mee de markt te bepalen of die moet aantonen dat een bepaald soort gedrag van de onderneming die kernplatformdiensten aanbiedt, tot efficiëntieverbeteringen leidt, moet worden verworpen, aangezien dat niet relevant is voor de aanwijzing als poortwachter. De Commissie moet argumenten die onvoldoende onderbouwd zijn omdat zij het vermoeden kennelijk niet in twijfel trekken, kunnen verwerpen binnen de voor de aanwijzing vastgelegde termijn van 45 werkdagen. De Commissie moet een besluit kunnen nemen op basis van beschikbare informatie over de kwantitatieve drempels wanneer de onderneming die kernplatformdiensten aanbiedt, het onderzoek belemmert door niet te voldoen aan de onderzoeksmaatregelen van de Commissie.

Er moet ook worden voorzien in de beoordeling van de poortwachtersrol van ondernemingen die kernplatformdiensten aanbieden welke niet aan alle kwantitatieve drempels voldoen, in het licht van de algemene objectieve vereisten dat zij een aanzienlijke impact op de interne markt hebben, voor zakelijke gebruikers als belangrijke toegangspoort tot eindgebruikers fungeren, en voordeel halen uit de stevig verankerde en duurzame positie van hun activiteiten, of dat binnen afzienbare tijd zullen doen. Indien de onderneming die kernplatformdiensten aanbiedt, een middelgrote, kleine of micro-onderneming is, moet bij de beoordeling zorgvuldig rekening gehouden worden met de vraag of een dergelijke onderneming in staat zou zijn de betwistbaarheid van de kernplatformdiensten aanzienlijk te ondermijnen, aangezien deze verordening in de eerste plaats eerder op grote ondernemingen met aanzienlijke economische macht gericht is dan op middelgrote, kleine of micro-ondernemingen.

Een dergelijke beoordeling kan alleen plaatsvinden in het kader van een marktonderzoek, waarbij rekening wordt gehouden met de kwantitatieve drempels. Bij haar beoordeling moet de Commissie streven naar het behoud en de bevordering van innovatie en de kwaliteit van digitale producten en diensten, en kijken naar de mate waarin de prijzen eerlijk en concurrerend zijn en de mate waarin de kwaliteit of de keuze voor zakelijke gebruikers en eindgebruikers hoog dan wel groot is of blijft. Er kan rekening worden gehouden met elementen die specifiek zijn voor de betrokken ondernemingen die kernplatformdiensten aanbieden, zoals extreme schaal- of breedtevoordelen, zeer sterke netwerkeffecten, gegevensgestuurde voordelen, het vermogen om veel zakelijke gebruikers met veel eindgebruikers te verbinden door de veelzijdigheid van die diensten, lock-in-effecten, het ontbreken van multihoming, een bedrijfsstructuur in de vorm van een conglomeraat of verticale integratie. Bovendien kan een zeer hoge marktkapitalisatie, een zeer hoge verhouding tussen eigen vermogen en winst of een zeer hoge omzet dankzij eindgebruikers van een enkele kernplatformdienst, worden gebruikt als indicator van de potentiële hefboomwerking van dergelijke ondernemingen en van het kanteleffect op de markt (‘tipping’) in hun voordeel. Naast marktkapitalisatie zijn hoge relatieve groeicijfers voorbeelden van dynamische parameters die bijzonder relevant zijn voor het in kaart brengen van ondernemingen die kernplatformdiensten aanbieden en waarvan kan worden verwacht dat zij een stevig verankerde en duurzame positie zullen innemen. Indien de onderneming die kernplatformdiensten aanbiedt, het onderzoek aanzienlijk belemmert door niet te voldoen aan de onderzoeksmaatregelen van de Commissie, moet de Commissie nadelige conclusies kunnen trekken uit de beschikbare feiten en haar besluit daarop kunnen baseren.

Een specifieke reeks regels moet van toepassing zijn op ondernemingen die kernplatformdiensten aanbieden en waarvan kan worden verwacht dat zij in de nabije toekomst een stevig verankerde en duurzame positie zullen innemen. Diezelfde specifieke kenmerken van kernplatformdiensten maken hen geschikt voor een kanteleffect: zodra een onderneming die de kernplatformdienst aanbiedt, een bepaald voordeel heeft verkregen ten opzichte van concurrenten of potentiële uitdagers op het vlak van schaal of tussenhandelsmacht, kan haar positie onaantastbaar worden en kan de situatie zich zodanig ontwikkelen dat zij in de nabije toekomst waarschijnlijk stevig verankerd en duurzaam zal worden. Ondernemingen kunnen proberen dat kanteleffect tot stand te brengen en zich als poortwachter op te werpen door gebruik te maken van sommige van de oneerlijke voorwaarden en praktijken die uit hoofde van deze verordening worden gereguleerd. In een dergelijke situatie lijkt het passend om in te grijpen vóór de markt onomkeerbaar kantelt.

Een dergelijke vroegtijdige interventie moet echter beperkt blijven tot het opleggen van uitsluitend de verplichtingen die noodzakelijk en passend zijn om ervoor te zorgen dat de betrokken diensten betwistbaar blijven en dat het gekwalificeerde risico van oneerlijke voorwaarden en praktijken wordt vermeden. Verplichtingen die beletten dat de betrokken onderneming die kernplatformdiensten aanbiedt, met betrekking tot haar activiteiten een stevig verankerde en duurzame positie inneemt, zoals die welke hefboomeffecten verhinderen, en verplichtingen die de overstap naar andere aanbieders en multihoming vergemakkelijken, zijn directer op dat doel gericht. Met het oog op evenredigheid moet de Commissie bovendien uit die reeks verplichtingen alleen de verplichtingen toepassen die noodzakelijk en evenredig zijn om de doelstellingen van deze verordening te verwezenlijken, en moet zij regelmatig nagaan of die verplichtingen moeten worden gehandhaafd, geschrapt of aangepast.

Het toepassen van alleen de verplichtingen die noodzakelijk en evenredig zijn om de doelstellingen van deze verordening te verwezenlijken, moet de Commissie in staat stellen tijdig en doeltreffend in te grijpen, met volledige inachtneming van de evenredigheid van de overwogen maatregelen. Daardoor worden verder huidige of potentiële marktdeelnemers gerustgesteld wat betreft de betwistbaarheid en eerlijkheid van de betrokken diensten.

Poortwachters moeten voldoen aan de in deze verordening vastgelegde verplichtingen met betrekking tot elk van de in het desbetreffende aanwijzingsbesluit vermelde kernplatformdiensten. Bij de toepassing van de verplichtingen moet, in voorkomend geval, rekening worden gehouden met de conglomeraatpositie van poortwachters. Voorts moet het voor de Commissie mogelijk zijn om bij besluit uitvoeringsmaatregelen op te leggen aan de poortwachter. Die uitvoeringsmaatregelen moeten doeltreffend worden opgezet, rekening houdend met de kenmerken van kernplatformdiensten en de mogelijke ontduikingsrisico's en met inachtneming van het evenredigheidsbeginsel en de grondrechten van de betrokken ondernemingen, en van derden.

De zeer snel veranderende en complexe technologische aard van kernplatformdiensten noopt tot een regelmatige evaluatie van de status van poortwachters, met inbegrip van degenen die in de nabije toekomst naar verwachting met hun activiteiten een stevig verankerde en duurzame positie zullen innemen. Om alle marktdeelnemers, met inbegrip van de poortwachters, de nodige zekerheid te bieden met betrekking tot de toepasselijke wettelijke verplichtingen, is een termijn voor dergelijke regelmatige evaluaties nodig. Ook is het belangrijk dergelijke evaluaties regelmatig en ten minste om de drie jaar uit te voeren. Voorts is het belangrijk te verduidelijken dat niet elke verandering in de feiten op basis waarvan een onderneming die kernplatformdiensten aanbiedt, als poortwachter is aangewezen, tot wijziging van het aanwijzingsbesluit moet leiden. Wijziging is alleen nodig als de verandering in de feiten ook tot een wijziging van de beoordeling leidt. Of dat zo is, moet worden gebaseerd op een beoordeling per geval van de feiten en omstandigheden.

Om de betwistbaarheid en eerlijkheid van door poortwachters aangeboden kernplatformdiensten te waarborgen, moet op duidelijke en ondubbelzinnige wijze worden voorzien in een reeks geharmoniseerde regels met betrekking tot die diensten. Dergelijke regels zijn nodig om het risico van schadelijke gevolgen van praktijken van poortwachters aan te pakken ten voordele van het ondernemingsklimaat in de betrokken diensten, van de gebruikers en uiteindelijk van de samenleving als geheel. De verplichtingen komen overeen met de praktijken die, rekening houdend met de kenmerken van de digitale sector, worden geacht de betwistbaarheid te ondermijnen of oneerlijk te zijn, of beide, en die een bijzonder negatieve directe impact hebben op zakelijke gebruikers en eindgebruikers. Het moet mogelijk zijn om voor de bij deze verordening vastgestelde verplichtingen specifiek rekening te houden met de aard van de aangeboden kernplatformdiensten. De verplichtingen in deze verordening moeten niet alleen zorgen voor betwistbaarheid en eerlijkheid met betrekking tot de in het aanwijzingsbesluit vermelde kernplatformdiensten, maar ook met betrekking tot andere digitale producten en diensten waarvoor poortwachters hun positie als toegangspoort benutten en die vaak samen met of ter ondersteuning van de kernplatformdiensten worden aangeboden.

Voor de toepassing van deze verordening moet de betwistbaarheid betrekking hebben op het vermogen van ondernemingen om toegangs- en expansiedrempels doeltreffend weg te nemen en de poortwachter effectief concurrentie aan te doen op basis van de merites van hun producten en diensten. De kenmerken van kernplatformdiensten in de digitale sector, zoals netwerkeffecten, grote schaalvoordelen, en de voordelen van data hebben de betwistbaarheid van die diensten en de daarmee verband houdende ecosystemen beperkt. Een dergelijke zwakke betwistbaarheid vermindert de prikkels om te innoveren en producten en diensten voor de poortwachter, zijn zakelijke gebruikers, zijn uitdagers en klanten te verbeteren en heeft aldus negatieve gevolgen voor het innovatiepotentieel van de bredere onlineplatformeconomie. De betwistbaarheid van de diensten in de digitale sector kan ook worden beperkt als er meer dan één poortwachter is voor een kernplatformdienst. Deze verordening moet daarom bepaalde praktijken van poortwachters verbieden die de toegangs- of expansiedrempels kunnen verhogen, en bepaalde verplichtingen opleggen aan poortwachters die geneigd zijn die drempels te verlagen. De verplichtingen moeten ook betrekking hebben op situaties waarin de positie van de poortwachter zodanig verankerd kan zijn dat de concurrentie tussen platforms op korte termijn niet doeltreffend is, wat betekent dat concurrentie binnen platforms moet worden gecreëerd of vergroot.

Voor de toepassing van deze verordening moet oneerlijkheid betrekking hebben op een gebrek aan evenwicht tussen de rechten en plichten van zakelijke gebruikers wanneer de poortwachter een onevenredig voordeel verkrijgt. Marktdeelnemers, met inbegrip van zakelijke gebruikers van kernplatformdiensten en andere aanbieders van diensten die samen met of ter ondersteuning van dergelijke kernplatformdiensten worden aangeboden, moeten in staat zijn de voordelen van hun innovatieve of andere inspanningen adequaat te benutten. Vanwege hun positie als toegangspoort en hun betere onderhandelingspositie is het mogelijk dat poortwachters gedrag vertonen dat anderen niet in staat stelt ten volle de voordelen van hun eigen bijdragen te benutten, en dat zij eenzijdig onevenwichtige voorwaarden vaststellen voor het gebruik van hun kernplatformdiensten of diensten die samen met of ter ondersteuning van hun kernplatformdiensten worden aangeboden. Een dergelijk gebrek aan evenwicht wordt niet uitgesloten door het feit dat de poortwachter een bepaalde dienst kosteloos aanbiedt aan een specifieke groep gebruikers, en kan ook bestaan in het uitsluiten of discrimineren van zakelijke gebruikers, met name indien laatstgenoemden concurreren met de door de poortwachter verleende diensten. Deze verordening moet daarom verplichtingen opleggen aan poortwachters om dergelijk gedrag aan te pakken.

Betwistbaarheid en eerlijkheid zijn met elkaar verweven. Het gebrek aan, of de zwakke, betwistbaarheid van een bepaalde dienst kan een poortwachter in staat stellen oneerlijke praktijken toe te passen. Evenzo kunnen oneerlijke praktijken van een poortwachter zakelijke of andere gebruikers minder mogelijkheden bieden om de positie van de poortwachter te betwisten. Een bijzondere verplichting in deze verordening kan dus betrekking hebben op beide elementen.

De in deze verordening vastgelegde verplichtingen zijn derhalve noodzakelijk om tegemoet te komen aan vastgestelde bezorgdheden op het gebied van overheidsbeleid, aangezien er geen alternatieve en minder restrictieve maatregelen zijn om hetzelfde resultaat daadwerkelijk te bereiken, rekening houdend met de noodzaak de openbare orde te waarborgen, de privacy te beschermen en frauduleuze en bedrieglijke handelspraktijken te bestrijden.

Poortwachters verzamelen vaak rechtstreeks persoonsgegevens van eindgebruikers met het oog op het aanbieden van onlineadvertentiediensten wanneer eindgebruikers websites en softwareapplicaties van derden gebruiken. Derden verstrekken poortwachters ook persoonsgegevens van hun eindgebruikers om gebruik te kunnen maken van bepaalde diensten die door de poortwachters in het kader van hun kernplatformdiensten worden aangeboden, zoals gerichte advertenties aan betrokkenen binnen een doelgroep (‘custom audiences’). De verwerking, met het oog op het aanbieden van onlineadvertentiediensten, van persoonsgegevens van derden die gebruikmaken van kernplatformdiensten, biedt poortwachters potentiële voordelen op het gebied van gegevensaccumulatie, waardoor de toegangsdrempels worden verhoogd. Dat komt omdat poortwachters persoonsgegevens verwerken van een aanzienlijk groter aantal derden dan andere ondernemingen. Vergelijkbare voordelen zijn het gevolg van i) het combineren van persoonsgegevens van eindgebruikers die zijn verzameld via een kernplatformdienst met gegevens die zijn verzameld via andere diensten, ii) kruisgebruik van persoonsgegevens van een kernplatformdienst in andere diensten die afzonderlijk door de poortwachter worden verleend, met name diensten die niet samen met of ter ondersteuning van de betrokken kernplatformdienst worden aangeboden, en vice versa, of iii) het aanmelden van eindgebruikers bij verschillende diensten van poortwachters om persoonsgegevens te combineren. Om ervoor te zorgen dat poortwachters de betwistbaarheid van kernplatformdiensten niet op oneerlijke wijze ondermijnen, moeten zij eindgebruikers in staat stellen om vrij voor zulke gegevensverwerkings- en aanmeldingspraktijken te kiezen (opt-in) door een minder gepersonaliseerd maar gelijkwaardig alternatief aan te bieden, zonder het gebruik van de kernplatformdienst of bepaalde functies daarvan afhankelijk te stellen van de toestemming van de eindgebruiker. Dat mag geen afbreuk doen aan de verwerking door de poortwachter van persoonsgegevens of de aanmelding van eindgebruikers bij een dienst, op basis van de rechtsgrond uit hoofde van artikel 6, lid 1, punten c), d) en e), van Verordening (EU) 2016/679, maar niet van artikel 6, lid 1, punten b) en f), van die verordening.

Het minder gepersonaliseerde alternatief mag niet verschillen van, of van mindere kwaliteit zijn dan, de dienst die wordt verleend aan de eindgebruikers die toestemming verlenen, tenzij een mindere kwaliteit een rechtstreeks gevolg is van het feit dat de poortwachter de persoonsgegevens niet kan verwerken of eindgebruikers niet kan aanmelden bij een dienst. Het mag niet moeilijker zijn om toestemming te weigeren dan om die te verlenen. Indien de poortwachter om toestemming verzoekt, moet hij de eindgebruiker proactief op een expliciete, duidelijke en eenvoudige manier een gebruikersvriendelijke oplossing presenteren om zijn toestemming te verlenen, te wijzigen of in te trekken. Toestemming moet met name worden verleend door middel van een duidelijke, bekrachtigende handeling of verklaring waaruit blijkt dat de eindgebruiker vrijelijk, specifiek, geïnformeerd en ondubbelzinnig instemt, zoals gedefinieerd in Verordening (EU) 2016/679. Bij het verlenen van toestemming, en enkel wanneer van toepassing, moet de gebruiker ervan in kennis worden gesteld dat het weigeren van toestemming kan leiden tot een minder gepersonaliseerd aanbod, maar dat de kernplatformdienst voor het overige ongewijzigd blijft en dat geen functies worden geschrapt. Als de toestemming niet rechtstreeks kan worden verleend aan de kernplatformdienst van de poortwachter, moeten eindgebruikers bij wijze van uitzondering toestemming kunnen verlenen via elke dienst van derden die van die kernplatformdienst gebruikmaakt, om de poortwachter in staat te stellen persoonsgegevens te verwerken met het oog op het aanbieden van onlineadvertentiediensten.

Tot slot moet het even gemakkelijk zijn om een toestemming in te trekken als om toestemming te verlenen. Poortwachters mogen hun online-interfaces niet zodanig ontwerpen, organiseren of beheren dat zij de eindgebruikers misleiden of manipuleren of anderszins hun vermogen om vrijelijk toestemming te geven aanzienlijk verstoren of uitermate nadelig beïnvloeden. Met name mogen poortwachters eindgebruikers niet meer dan eenmaal per jaar aansporen toestemming te verlenen voor dezelfde verwerkingsdoeleinden waarvoor zij oorspronkelijk geen toestemming hebben verleend of waarvoor zij hun toestemming hebben ingetrokken. Deze verordening doet geen afbreuk aan Verordening (EU) 2016/679, met inbegrip van het handhavingskader daarvan, die volledig van toepassing blijft op alle vorderingen van betrokkenen met betrekking tot een inbreuk op hun rechten uit hoofde van die verordening.

Kinderen verdienen speciale bescherming met betrekking tot hun persoonsgegevens, met name wat betreft het gebruik van hun persoonsgegevens voor commerciële communicatie of het opstellen van gebruikersprofielen. De bescherming van kinderen online is een belangrijke doelstelling van de Unie en moet tot uiting komen in het toepasselijke Unierecht. In dat verband moet naar behoren rekening worden gehouden met een verordening betreffende een eengemaakte markt voor digitale diensten. Niets in deze verordening ontheft poortwachters van de in het toepasselijke Unierecht neergelegde verplichting om kinderen te beschermen.

In bepaalde gevallen, bijvoorbeeld door het opleggen van contractuele voorwaarden, kunnen poortwachters zakelijke gebruikers van hun onlinetussenhandelsdiensten beperken in hun mogelijkheden om producten of diensten via andere onlinetussenhandelsdiensten of hun rechtstreekse onlineverkoopkanalen tegen gunstigere voorwaarden (bv. goedkoper) aan eindgebruikers aan te bieden. Wanneer dergelijke beperkingen betrekking hebben op onlinetussenhandelsdiensten van derden, beperken zij de betwistbaarheid tussen platforms, wat op zijn beurt de keuze aan alternatieve onlinetussenhandelsdiensten voor eindgebruikers beperkt. Wanneer dergelijke beperkingen betrekking hebben op rechtstreekse onlineverkoopkanalen, beperken zij op oneerlijke wijze de vrijheid van zakelijke gebruikers om dergelijke kanalen te gebruiken. Om ervoor te zorgen dat zakelijke gebruikers van onlinetussenhandelsdiensten van poortwachters vrijelijk andere onlinetussenhandelsdiensten of rechtstreekse onlineverkoopkanalen kunnen kiezen en onderscheid kunnen maken tussen de voorwaarden waaronder zij hun producten of diensten aan eindgebruikers aanbieden, mag niet worden aanvaard dat poortwachters zakelijke gebruikers ervan weerhouden om te differentiëren tussen de commerciële voorwaarden, waaronder de prijs. Een dergelijke beperking moet gelden voor alle maatregelen met een gelijkwaardig effect, zoals hogere commissies of het verwijderen van aanbiedingen van zakelijke gebruikers.

Om te voorkomen dat zij nog afhankelijker worden van de kernplatformdiensten van poortwachters, en om multihoming te bevorderen, moeten de zakelijke gebruikers van die poortwachters vrij zijn om het distributiekanaal te bevorderen en te kiezen dat zij het meest geschikt achten voor interactie met alle eindgebruikers welke die zakelijke gebruikers reeds hebben verworven via kernplatformdiensten die door de poortwachter of via andere kanalen worden aangeboden. Dat moet gelden voor het promoten van aanbiedingen, onder meer via een softwareapplicatie van de zakelijke gebruiker, en alsook voor elke vorm van communicatie en het sluiten van contracten tussen zakelijke gebruikers en eindgebruikers. Een verworven eindgebruiker is een eindgebruiker die reeds een commerciële relatie met de zakelijke gebruiker is aangegaan waarbij, in voorkomend geval, de poortwachter door de zakelijke gebruiker direct of indirect is vergoed voor het faciliteren van de initiële verwerving van de eindgebruiker door de zakelijke gebruiker. Dergelijke commerciële relaties kunnen tegen betaling of gratis worden aangegaan, zoals gratis uitproberen of gratis diensten, en kunnen zijn aangegaan via de kernplatformdienst van de poortwachter of via enig ander kanaal. Omgekeerd moeten eindgebruikers ook vrij zijn om aanbiedingen van de zakelijke gebruikers te kiezen en contracten met hen te sluiten, hetzij via kernplatformdiensten van de poortwachter, indien van toepassing, hetzij via een direct distributiekanaal van de zakelijke gebruiker of een ander indirect kanaal dat die zakelijke gebruiker gebruikt.

Het vermogen van eindgebruikers om inhoud, abonnementen, functies of andere artikelen te verwerven buiten de kernplatformdiensten van de poortwachter, mag niet worden ondermijnd of beperkt. Met name moet worden vermeden dat poortwachters de toegang tot en het gebruik van dergelijke diensten voor eindgebruikers beperken via een softwareapplicatie op hun kernplatformdienst. Abonnees op online-inhoud die niet via een softwareapplicatie, appstore of virtuele assistent is gekocht, mogen bijvoorbeeld niet worden belet toegang te hebben tot dergelijke online-inhoud op een softwareapplicatie op de kernplatformdienst van de poortwachter louter omdat die niet via een softwareapplicatie, appstore of virtuele assistent is gekocht.

Om een eerlijk handelsklimaat te waarborgen en de betwistbaarheid van de digitale sector te beschermen, is het belangrijk te zorgen voor vrijwaring van het recht van zakelijke gebruikers en eindgebruikers, met inbegrip van klokkenluiders, om iedere niet-naleving door poortwachters van het toepasselijke Unierecht of nationale recht aan te kaarten bij alle bevoegde administratieve of andere overheidsinstanties, met inbegrip van nationale rechterlijke instanties. Zo is het bijvoorbeeld mogelijk dat zakelijke of eindgebruikers een klacht willen indienen over verschillende soorten oneerlijke praktijken, zoals discriminerende toegangsvoorwaarden, ongerechtvaardigde sluiting van zakelijke accounts of onduidelijke redenen om producten niet meer weer te geven. Praktijken die die gebruikers op enigerlei wijze zouden beletten of hinderen om hun bezorgdheid kenbaar te maken of om verhaal te zoeken, bijvoorbeeld vertrouwelijkheidsclausules in overeenkomsten of andere schriftelijke voorwaarden, moeten daarom worden verboden. Dat verbod mag geen afbreuk doen aan het recht van zakelijke gebruikers en poortwachters om in hun overeenkomsten gebruiksvoorwaarden vast te leggen, onder meer met betrekking tot het gebruik van legale klachtenafhandelingsmechanismen, zoals het gebruik van alternatieve geschillenbeslechtingsmechanismen of van de jurisdictie van specifieke rechterlijke instanties in overeenstemming met het Unierecht en het nationale recht. Dat moet ook de rol van poortwachters in de strijd tegen illegale online-inhoud onverlet laten.

Bepaalde diensten die samen met of ter ondersteuning van relevante kernplatformdiensten van de poortwachter worden aangeboden, zoals identificatiediensten, browser-engines, betalingsdiensten of technische diensten ter ondersteuning van het aanbieden van betalingsdiensten, zoals betalingssystemen voor in-app-aankopen, zijn cruciaal voor zakelijke gebruikers om hun bedrijfsactiviteiten uit te voeren en hen in staat te stellen diensten te optimaliseren. Elke browser draait op een browser-engine, die verantwoordelijk is voor belangrijke browserfuncties zoals snelheid, betrouwbaarheid en webcompatibiliteit. Wanneer poortwachters browser-engines beheren en opleggen, zijn zij in staat de functionaliteit en de normen te bepalen die niet alleen van toepassing zullen zijn op hun eigen browsers, maar ook op concurrerende browsers en verder op softwareapplicaties voor het internet. Poortwachters mogen daarom hun positie niet gebruiken om van hun afhankelijke zakelijke gebruikers te verlangen dat zij bij de verlening van diensten of producten gebruikmaken van een van de diensten die samen met of ter ondersteuning van kernplatformdiensten door de poortwachter zelf worden aangeboden. Om te vermijden dat poortwachters zakelijke gebruikers indirect hun eigen diensten opleggen die samen met of ter ondersteuning van kernplatformdiensten worden aangeboden, moet het poortwachters ook worden verboden eindgebruikers te verplichten die diensten te gebruiken, wanneer die verplichting zou worden opgelegd in het kader van de dienst die de zakelijke gebruiker die gebruikmaakt van de kernplatformdienst van de poortwachter aan eindgebruikers verleent. Dat verbod beoogt bescherming van de vrijheid van de zakelijke gebruiker om te kiezen voor alternatieve diensten en niet die van de poortwachter, maar mag niet worden uitgelegd als een verplichting voor de zakelijke gebruiker om dergelijke alternatieven aan zijn eindgebruikers aan te bieden.

De handelwijze waarbij zakelijke gebruikers of eindgebruikers worden verplicht zich te abonneren op of zich te registreren bij andere kernplatformdiensten van poortwachters die in het aanwijzingsbesluit zijn opgenomen of die de in deze verordening opgenomen drempels inzake het aantal actieve eindgebruikers en zakelijke gebruikers halen, als voorwaarde voor het gebruik van, de toegang tot, de inschrijving op of de registratie bij een kernplatformdienst, biedt poortwachters een middel om nieuwe zakelijke en eindgebruikers te werven voor hun kernplatformdiensten en hen aan zich te binden (lock-in) door ervoor te zorgen dat zakelijke gebruikers geen toegang tot een van de kernplatformdiensten krijgen zonder dat zij zich ook voor ten minste een tweede kernplatformdienst registreren of daar een account voor aanmaken. Dat biedt poortwachters ook een potentieel voordeel op het gebied van gegevensaccumulatie. Die handelwijze kan als zodanig toegangsdrempels opwerpen en moet worden verboden.

De voorwaarden waaronder poortwachters onlineadvertentiediensten verlenen aan zakelijke gebruikers, waaronder zowel adverteerders als uitgevers, zijn vaak ondoorzichtig. Die ondoorzichtigheid houdt deels verband met de praktijken van enkele platforms, maar is ook te wijten aan de enorme complexiteit van het hedendaagse programmatische adverteren. De sector wordt geacht minder transparant te zijn geworden na de invoering van nieuwe privacywetgeving. Dat leidt er vaak toe dat adverteerders en uitgevers onvoldoende informatie en kennis hebben over de voorwaarden van de door hen aangekochte onlineadvertentiediensten en maakt het moeilijker om over te stappen op andere ondernemingen die onlineadvertentiediensten aanbieden. Bovendien zijn de kosten van onlineadvertentiediensten onder die voorwaarden waarschijnlijk hoger dan in een eerlijkere, transparantere en betwistbare platformomgeving. Die hogere kosten worden in het geval van veel dagelijkse producten en diensten waarvoor men afhankelijk is van het gebruik van onlineadvertentiediensten, wellicht doorberekend aan de eindgebruikers. Transparantieverplichtingen moeten poortwachters daarom verplichten adverteerders en uitgevers aan wie zij onlineadvertentiediensten aanbieden, desgevraagd gratis informatie te verstrekken op basis waarvan beide partijen inzicht krijgen in de prijs die wordt betaald voor elk van de verschillende onlineadvertentiediensten die als onderdeel van de relevante advertentiewaardeketen worden geleverd.

Die informatie moet op verzoek aan een adverteerder worden verstrekt op het niveau van een individuele advertentie met betrekking tot de prijs en vergoedingen die aan die adverteerder in rekening worden gebracht en, met instemming van de uitgever die eigenaar is van de inventaris waarin de reclame wordt getoond, de door die instemmende uitgever ontvangen vergoeding. Dankzij de dagelijkse verstrekking van die informatie zullen adverteerders voldoende gedetailleerde informatie kunnen ontvangen om de kosten van het gebruik van de onlineadvertentiediensten van poortwachters te vergelijken met de kosten van het gebruik van onlineadvertentiediensten van andere ondernemingen. Wanneer sommige uitgevers geen toestemming verlenen voor het delen van de relevante informatie met de adverteerder, moet de poortwachter de adverteerder informeren over de gemiddelde dagelijkse vergoeding welke die uitgevers voor de desbetreffende advertenties ontvangen. Dezelfde verplichting en beginselen voor het delen van relevante informatie over de levering van onlineadvertentiediensten moeten van toepassing zijn op verzoeken van uitgevers. Aangezien poortwachters verschillende prijsmodellen kunnen gebruiken voor het aanbieden van onlineadvertentiediensten aan adverteerders en uitgevers, bijvoorbeeld een prijs per advertentievertoning, per afbeelding of enig ander criterium, moeten poortwachters ook aangeven volgens welke methode elk van de prijzen en vergoedingen wordt berekend.

In bepaalde omstandigheden vervult een poortwachter een dubbele rol als onderneming die kernplatformdiensten aanbiedt, waarbij hij een kernplatformdienst aanbiedt, en mogelijk andere diensten die samen met of ter ondersteuning van die kernplatformdienst aan zijn zakelijke gebruikers worden verleend, terwijl hij ook met dezelfde zakelijke gebruikers concurreert of voornemens is te concurreren bij de levering van dezelfde of soortgelijke diensten of producten aan dezelfde eindgebruikers. In die omstandigheden kan een poortwachter, ten behoeve van zijn eigen diensten of producten, gebruikmaken van zijn dubbele rol om gegevens te gebruiken die door zijn zakelijke gebruikers zijn gegenereerd of verstrekt in het kader van hun activiteiten wanneer zij gebruikmaken van de kernplatformdiensten of de diensten die samen met of ter ondersteuning van die kernplatformdiensten worden verleend. De gegevens van de zakelijke gebruiker kunnen ook gegevens omvatten die door zijn eindgebruikers zijn gegenereerd of verstrekt tijdens hun activiteiten. Dat kan bijvoorbeeld het geval zijn wanneer een poortwachter zakelijke gebruikers een onlinemarktplaats of een appstore aanbiedt en tegelijkertijd diensten verleent als een onderneming die onlineretaildiensten of softwareapplicaties aanbiedt. Om te voorkomen dat poortwachters ten onrechte profiteren van hun dubbele rol, moet ervoor worden gezorgd dat zij geen gebruik maken van geaggregeerde of niet-geaggregeerde gegevens, waaronder eventueel geanonimiseerde gegevens en persoonsgegevens die niet openbaar beschikbaar zijn om soortgelijke diensten te verlenen als die van hun zakelijke gebruikers. Die verplichting moet gelden voor de poortwachter als geheel, met inbegrip van, maar niet beperkt tot, diens bedrijfsonderdeel dat concurreert met zakelijke gebruikers van een kernplatformdienst.

Zakelijke gebruikers kunnen ook onlineadvertentiediensten kopen van een onderneming die kernplatformdiensten aanbiedt met het oog op het leveren van goederen en diensten aan eindgebruikers. In dat geval kan het gebeuren dat de gegevens niet op de kernplatformdienst worden gegenereerd, maar door de zakelijke gebruiker aan de kernplatformdienst worden geleverd of op basis van zijn activiteiten via de betrokken kernplatformdienst worden gegenereerd. In bepaalde gevallen kan de kernplatformdienst die reclame aanbiedt een dubbele rol spelen, te weten als onderneming die onlineadvertentiediensten aanbiedt én als onderneming die diensten aanbiedt die concurreren met zakelijke gebruikers. Bijgevolg moet het verbod voor poortwachters met een dubbele rol om gegevens van zakelijke gebruikers te gebruiken, ook gelden voor de gegevens die een kernplatformdienst van bedrijven ontvangt met het oog op het aanbieden van onlineadvertentiediensten in verband met die kernplatformdienst.

Het verbod om gegevens van zakelijke gebruikers te gebruiken moet met betrekking tot cloudcomputingdiensten ook gelden voor gegevens die door zakelijke gebruikers van de poortwachter worden verstrekt of gegenereerd in het kader van hun gebruik van de cloudcomputingdienst van de poortwachter, of via zijn appstore die eindgebruikers van cloudcomputingdiensten toegang geeft tot softwareapplicaties. Dat verbod mag geen afbreuk doen aan het recht van de poortwachter om geaggregeerde gegevens te gebruiken voor het verlenen van andere diensten die samen met of ter ondersteuning van hun kernplatformdienst worden verleend, zoals gegevensanalysediensten, met inachtneming van Verordening (EU) 2016/679 en Richtlijn 2002/58/EG, alsook van de desbetreffende verplichtingen in deze verordening met betrekking tot dergelijke diensten.

Een poortwachter kan verschillende middelen inzetten om zijn eigen diensten of producten of die van derden op zijn besturingssysteem, virtuele assistent of browser te bevoordelen ten nadele van dezelfde of soortgelijke diensten die eindgebruikers via andere derden zouden kunnen verkrijgen. Dat kan bijvoorbeeld gebeuren wanneer bepaalde softwareapplicaties of -diensten vooraf door een poortwachter worden geïnstalleerd. Om vrije keuze door de eindgebruiker te waarborgen, mogen poortwachters eindgebruikers er niet van weerhouden softwareapplicaties die op hun besturingssysteem zijn geïnstalleerd te verwijderen. De poortwachter mag die verwijdering alleen kunnen beperken wanneer dergelijke softwareapplicaties essentieel zijn voor de werking van het besturingssysteem of het apparaat. Poortwachters moeten eindgebruikers ook in staat stellen de standaardinstellingen van het besturingssysteem, de virtuele assistent en de browser gemakkelijk te wijzigen wanneer die standaardinstellingen hun eigen softwareapplicaties en diensten begunstigen. Bij het eerste gebruik door de gebruikers van een onlinezoekmachine, virtuele assistent of browser van de poortwachter die in het aanwijzingsbesluit is vermeld, moet er een keuzescherm verschijnen, zodat de eindgebruikers een andere standaarddienst kunnen selecteren wanneer het besturingssysteem van de poortwachter hen naar die onlinezoekmachine, virtuele assistent of browser leidt en wanneer de virtuele assistent of de browser van de poortwachter de gebruiker naar de in het aanwijzingsbesluit vermelde onlinezoekmachine leidt.

De regels die een poortwachter vaststelt voor de distributie van softwareapplicaties kunnen in bepaalde omstandigheden de mogelijkheden van eindgebruikers om softwareapplicaties of appstores van derden te installeren en daadwerkelijk te gebruiken op hardware of besturingssystemen van die poortwachter beperken, evenals de mogelijkheden van eindgebruikers om toegang te krijgen tot dergelijke softwareapplicaties of appstores buiten de kernplatformdiensten van die poortwachter. Dergelijke beperkingen kunnen het vermogen van ontwikkelaars van softwareapplicaties om alternatieve distributiekanalen te gebruiken en de mogelijkheid voor eindgebruikers om tussen verschillende softwareapplicaties uit verschillende distributiekanalen te kiezen beperken, en moeten worden verboden omdat ze oneerlijk zijn en de betwistbaarheid van kernplatformdiensten kunnen aantasten. Om betwistbaarheid te waarborgen, moet de poortwachter de softwareapplicaties of appstores van derden bovendien in staat stellen de eindgebruiker ertoe aan te zetten te beslissen of die dienst de standaard moet worden en die wijziging gemakkelijk uit te voeren.

Om ervoor te zorgen dat softwareapplicaties of appstores van derden de integriteit van de hardware die of het besturingssysteem dat door de poortwachter ter beschikking wordt gesteld, niet in gevaar brengen, moet het voor de betrokken poortwachter mogelijk zijn daarvoor evenredige technische of contractuele maatregelen te nemen, indien de poortwachter kan aantonen dat dergelijke maatregelen noodzakelijk en gerechtvaardigd zijn en dat er geen minder beperkende middelen zijn om de integriteit van de hardware of het besturingssysteem te waarborgen. De integriteit van de hardware of het besturingssysteem moet alle ontwerpopties omvatten die moeten worden uitgevoerd en gehandhaafd om de hardware of het besturingssysteem te beschermen tegen ongeoorloofde toegang, door ervoor te zorgen dat de voor de betrokken hardware of het betrokken besturingssysteem gespecificeerde beveiligingscontroles niet kunnen worden omzeild. Om ervoor te zorgen dat softwareapplicaties of appstores van derden de veiligheid van eindgebruikers niet ondermijnen, moet het voor de poortwachter bovendien mogelijk zijn om strikt noodzakelijke en evenredige maatregelen en instellingen, andere dan standaardinstellingen, toe te passen, zodat eindgebruikers doeltreffend beveiligd zijn wat betreft softwareapplicaties of appstores van derden, indien de poortwachter aantoont dat dergelijke maatregelen en instellingen strikt noodzakelijk en gerechtvaardigd zijn en dat er geen minder beperkende middelen zijn om dat doel te bereiken. De poortwachter mag dergelijke maatregelen niet als een standaardinstelling of als voorinstallatie uitvoeren.

Poortwachters zijn vaak verticaal geïntegreerd en bieden eindgebruikers bepaalde producten of diensten aan via hun eigen kernplatformdiensten of via een zakelijke gebruiker waarover zij zeggenschap uitoefenen, hetgeen vaak tot belangenconflicten leidt. Zo biedt een poortwachter bijvoorbeeld zijn eigen onlinetussenhandelsdiensten aan via een onlinezoekmachine. Wanneer poortwachters die producten of diensten op de kernplatformdienst aanbieden, kunnen zij hun aanbod beter positioneren wat betreft de rangschikking, en bijbehorende website-indexatie en webcrawling, dan de producten of diensten van derden die ook op die kernplatformdienst actief zijn. Dat kan bijvoorbeeld het geval zijn met producten of diensten, waaronder andere kernplatformdiensten, die in de door onlinezoekmachines gegeven resultaten worden gerangschikt, of die geheel of gedeeltelijk zijn ingebed in de resultaten van onlinezoekmachines, gegroepeerde resultaten die in een bepaald thema zijn gespecialiseerd, die samen met de resultaten van een onlinezoekmachine worden weergegeven en door bepaalde eindgebruikers worden beschouwd of gebruikt als een afzonderlijke of aanvullende dienst naast de onlinezoekmachine.

Andere voorbeelden zijn softwareapplicaties die worden verspreid via appstores, video's die via een videoplatform worden verspreid, producten of diensten die prominent worden weergegeven in de nieuwsfeed van een onlinesocialenetwerkdienst, producten of diensten die in de zoekresultaten zijn gerangschikt of op een onlinemarktplaats worden weergegeven en producten of diensten die via een virtuele assistent worden aangeboden. Het reserveren van een betere positie van het eigen aanbod door de poortwachter kan zelfs vóór de rangschikking na een zoekopdracht plaatsvinden, bijvoorbeeld tijdens webcrawling en website-indexatie. Zo kan de poortwachter reeds tijdens de webcrawling, als ontdekkingsproces waarbij nieuwe en bijgewerkte inhoud wordt gevonden, evenals tijdens de website-indexatie, waarbij de tijdens het webcrawlingproces gevonden inhoud wordt opgeslagen en georganiseerd, zijn eigen inhoud bevoordelen ten opzichte van die van derden. In die omstandigheden speelt de poortwachter een dubbele rol, enerzijds als tussenpersoon voor derde ondernemingen en anderzijds als onderneming die rechtstreeks producten of diensten aanbiedt. Bijgevolg kunnen dergelijke poortwachters de betwistbaarheid voor die producten of diensten op die kernplatformdiensten rechtstreeks ondermijnen, ten nadele van zakelijke gebruikers waarover de poortwachter geen zeggenschap heeft.

In dergelijke situaties mag de poortwachter in geen enkele vorm, of dat nu met juridische, commerciële of technische middelen gebeurt, de producten of diensten die hij zelf aanbiedt of die hij aanbiedt via een zakelijke gebruiker waarover hij zeggenschap heeft, een gedifferentieerde of preferentiële behandeling geven in de rangschikking op de kernplatformdienst en de gerelateerde website-indexatie en webcrawling. Om ervoor te zorgen dat die verplichting doeltreffend is, moeten de voorwaarden die voor de rangschikking gelden, ook in het algemeen eerlijk en transparant zijn. De rangschikking moet in dat verband betrekking hebben op alle vormen van relatieve zichtbaarheid, met inbegrip van weergave-, rating-, link- of spraakresultaten, en moet ook gevallen omvatten waarin een kernplatformdienst slechts één resultaat aan de eindgebruiker presenteert of meedeelt. Om ervoor te zorgen dat die verplichting doeltreffend is en niet kan worden ontdoken, moet zij ook van toepassing zijn op maatregelen die een gelijkwaardig effect hebben als de gedifferentieerde of preferentiële behandeling in de rangschikking. De op grond van artikel 5 van Verordening (EU) 2019/1150 vastgestelde richtsnoeren moeten ook de uitvoering en handhaving van die verplichting vergemakkelijken.

Poortwachters mogen de vrije keuze van eindgebruikers niet beperken of verhinderen door het technisch of anderszins onmogelijk te maken om naar andere softwareapplicaties en -diensten over te stappen of zich op andere softwareapplicaties en -diensten te abonneren. Op die manier kunnen meer ondernemingen hun diensten aanbieden, waardoor uiteindelijk de eindgebruikers meer keuze krijgen. Poortwachters moeten een vrije keuze bieden, ongeacht of zij de fabrikant zijn van de hardware waarmee toegang kan worden verkregen tot dergelijke softwareapplicaties of -diensten, en mogen geen kunstmatige technische of andere belemmeringen opwerpen om het overstappen onmogelijk of ondoeltreffend te maken. Het louter aanbieden van een bepaald product of een bepaalde dienst aan consumenten, onder meer door middel van voorinstallatie, en de verbetering van het aanbod voor eindgebruikers, zoals betere prijzen of een hogere kwaliteit, mogen niet als verboden overstapbelemmering worden aangemerkt.

Poortwachters kunnen eindgebruikers beletten toegang te krijgen tot online-inhoud en -diensten, softwareapplicaties inbegrepen. Daarom moeten er regels worden vastgesteld die ervoor zorgen dat het gedrag van poortwachters geen afbreuk doet aan het recht van eindgebruikers op toegang tot een open internet. Poortwachters kunnen eindgebruikers ook technisch beperken in hun vermogen om daadwerkelijk over te stappen tussen verschillende ondernemingen die internettoegangsdiensten aanbieden, met name middels hun zeggenschap over hardware of besturingssystemen. Dat leidt tot een verstoring van het gelijke speelveld voor internettoegangsdiensten en schaadt uiteindelijk de eindgebruikers. Daarom moet ervoor worden gezorgd dat poortwachters eindgebruikers niet onnodig beperken in hun keuze van de onderneming die internettoegangsdiensten aanbiedt.

Een poortwachter kan diensten of hardware, zoals draagbare apparaten, aanbieden die toegang hebben tot hardware of softwarekenmerken van een apparaat dat via een besturingssysteem of een virtuele assistent toegankelijk is of wordt gecontroleerd, teneinde eindgebruikers specifieke functies te bieden. In dat geval vereisen concurrerende aanbieders van diensten of hardware, zoals aanbieders van draagbare apparatuur, een even doeltreffende interoperabiliteit met en, ten behoeve van interoperabiliteit, toegang tot dezelfde hardware- of softwarefuncties om eindgebruikers een concurrerend aanbod te kunnen bieden.

Poortwachters kunnen ook een dubbele rol spelen als ontwikkelaar van besturingssystemen en als fabrikant van apparatuur, ook met betrekking tot de technische functies die dergelijke apparaten kunnen hebben. Zo kan, bijvoorbeeld, een poortwachter die fabrikant van een apparaat is, de toegang tot sommige functionaliteiten van dat apparaat beperken, zoals technologie voor directe communicatie, veilige elementen en processoren, authenticatiemechanismen en de software die wordt gebruikt voor de exploitatie van die technologieën die nodig kunnen zijn voor de doeltreffende verlening van een dienst die samen met of ter ondersteuning van de kernplatformdienst wordt verleend door de poortwachter, evenals door een potentiële derde onderneming die dergelijke diensten verleent.

Indien dubbele rollen worden gebruikt op een wijze die verhindert dat andere aanbieders van diensten en hardware onder gelijke voorwaarden toegang hebben tot hetzelfde besturingssysteem en dezelfde hardware en software als die welke door de poortwachter beschikbaar worden gesteld of worden gebruikt bij het aanbieden van zijn eigen complementaire of ondersteunende diensten of hardware, zou dat innovatie door die andere aanbieders en de keuze voor eindgebruikers aanzienlijk kunnen ondermijnen. De poortwachters moeten daarom worden verplicht om kosteloos te zorgen voor effectieve interoperabiliteit met en, ten behoeve van interoperabiliteit, toegang tot dezelfde besturingssystemen, hardware en software als die welke beschikbaar zijn of worden gebruikt bij het aanbieden van hun eigen complementaire en ondersteunende diensten en hardware. Een dergelijke toegang kan ook worden vereist door softwareapplicaties die verband houden met de betrokken diensten die samen met of ter ondersteuning van de kernplatformdienst worden verleend, teneinde functionaliteiten die interoperabel zijn met die van poortwachters, doeltreffend te ontwikkelen en aan te bieden. Het doel van de verplichtingen is concurrerende derden in staat te stellen om via interfaces of soortgelijke oplossingen interconnectie met de respectieve kenmerken even effectief tot stand te brengen als via de diensten of hardware van de poortwachter zelf.

De voorwaarden waaronder poortwachters onlineadvertentiediensten verlenen aan zakelijke gebruikers, daaronder zowel adverteerders als uitgevers begrepen, zijn vaak ondoorzichtig. Dat leidt vaak tot een gebrek aan informatie voor adverteerders en uitgevers over de impact van een bepaalde advertentie. Ter verdere verbetering van de eerlijkheid, transparantie en betwistbaarheid van de in het aanwijzingsbesluit vermelde onlineadvertentiediensten en van de onlineadvertentiediensten die volledig geïntegreerd zijn met de andere kernplatformdiensten van dezelfde onderneming, moeten poortwachters, adverteerders, uitgevers en derden die daartoe door adverteerders en uitgevers zijn gemachtigd, op verzoek kosteloos toegang verlenen tot hun instrumenten voor prestatiemeting en tot de gegevens, met inbegrip van geaggregeerde en niet-geaggregeerde gegevens, die nodig zijn voor adverteerders, voor gemachtigde derden zoals reclamebureaus die namens een onderneming reclame plaatsen en voor uitgevers om hun eigen onafhankelijke verificatie van de levering van de betrokken onlineadvertentiediensten uit te voeren.

Poortwachters hebben toegang tot grote hoeveelheden gegevens die zij verzamelen bij de verlening van kernplatformdiensten en andere digitale diensten. Om ervoor te zorgen dat poortwachters de betwistbaarheid van kernplatformdiensten of het innovatiepotentieel van de dynamische digitale sector niet ondermijnen door overstappen of multihoming te beperken, moeten eindgebruikers en door een eindgebruiker gemachtigde derden effectieve en onmiddellijke toegang krijgen tot de gegevens die zij hebben verstrekt of die zijn gegenereerd door hun activiteiten op de betrokken kernplatformdiensten van de poortwachter. De gegevens moeten worden verstrekt in een formaat dat onmiddellijk en effectief toegankelijk is voor en kan worden gebruikt door de eindgebruiker of de betrokken derde partij die daartoe gemachtigd is door de eindgebruiker waaraan de gegevens worden overgedragen. Poortwachters moeten er door middel van passende en kwalitatief hoogstaande technische maatregelen, zoals applicatieprogramma-interfaces, ook voor zorgen dat eindgebruikers of door eindgebruikers gemachtigde derden de gegevens vrij, permanent en in realtime kunnen overdragen. Dat moet ook gelden voor alle andere gegevens op verschillende aggregatieniveaus die nodig zijn om dergelijke overdraagbaarheid daadwerkelijk mogelijk te maken. Voor alle duidelijkheid zij opgemerkt dat de verplichting voor de poortwachter om te zorgen voor effectieve overdraagbaarheid van gegevens uit hoofde van deze verordening een aanvulling vormt op het recht op overdraagbaarheid van gegevens uit hoofde van Verordening (EU) 2016/679. Het faciliteren van overstappen naar andere aanbieders of multihoming moet op zijn beurt leiden tot een grotere keuze voor eindgebruikers en een stimulans zijn voor poortwachters en zakelijke gebruikers om te innoveren.

Zakelijke gebruikers die gebruikmaken van door poortwachters aangeboden kernplatformdiensten en eindgebruikers van dergelijke zakelijke gebruikers, leveren en genereren een grote hoeveelheid gegevens. Om ervoor te zorgen dat zakelijke gebruikers toegang hebben tot de relevante gegevens die op die manier zijn gegenereerd, moet de poortwachter op hun verzoek gratis effectieve toegang tot die gegevens bieden. Die toegang moet ook worden verleend aan derden waarmee de zakelijke gebruiker een contract heeft gesloten en die voor de zakelijke gebruiker als verwerker van die gegevens optreden. De toegang moet toegang omvatten tot gegevens die door dezelfde zakelijke gebruikers en dezelfde eindgebruikers van die zakelijke gebruikers worden verstrekt of gegenereerd in het kader van andere diensten die door dezelfde poortwachter worden verleend, met inbegrip van diensten die samen met of ter ondersteuning van kernplatformdiensten worden aangeboden, indien dat onlosmakelijk verbonden is met het desbetreffende verzoek. Een poortwachter mag geen contractuele of andere beperkingen opleggen om zakelijke gebruikers te beletten toegang te krijgen tot relevante gegevens en moet het voor zakelijke gebruikers mogelijk maken hun eindgebruikers toestemming te vragen om die gegevens op te vragen en er toegang toe te krijgen indien een dergelijke toestemming is vereist uit hoofde van Verordening (EU) 2016/679 en Richtlijn 2002/58/EG. Poortwachters moeten ook zorgen voor continue en realtime toegang tot dergelijke gegevens door middel van passende technische maatregelen, bijvoorbeeld door hoogwaardige applicatieprogramma-interfaces of geïntegreerde instrumenten voor zakelijke gebruikers van geringe omvang in te voeren.

De waarde van onlinezoekmachines voor hun respectieve zakelijke gebruikers en eindgebruikers neemt toe naarmate het totale aantal van dat soort gebruikers toeneemt. Ondernemingen die onlinezoekmachines aanbieden, verzamelen en bewaren geaggregeerde datasets met informatie over de zoekopdrachten van gebruikers en de wijze waarop zij zijn omgegaan met de zoekresultaten. Die ondernemingen verzamelen die gegevens op basis van zoekopdrachten op hun eigen onlinezoekmachine en, in voorkomend geval, van zoekopdrachten op de platforms van hun commerciële downstreampartners. Als poortwachters toegang hebben tot dergelijke gegevens over rangschikkingen, zoekopdrachten, kliks en weergaven, vormt dat een belangrijke toegangs- of expansiedrempel die de betwistbaarheid van onlinezoekmachines ondermijnt. Poortwachters moeten daarom worden verplicht om andere ondernemingen die dergelijke diensten aanbieden, onder eerlijke, redelijke en niet-discriminerende voorwaarden toegang te verlenen tot de gegevens over rangschikkingen, zoekopdrachten, kliks en weergaven in verband met door consumenten gegenereerde gratis en betaalde zoekopdrachten op onlinezoekmachines, zodat die derde ondernemingen hun diensten kunnen optimaliseren en de relevante kernplatformdiensten kunnen beconcurreren. Die toegang moet ook worden verleend aan derden waarmee een aanbieder van een onlinezoekmachine een contract heeft gesloten en die voor die onlinezoekmachine als verwerker van die gegevens optreden. Bij het verlenen van toegang tot zijn zoekgegevens moet een poortwachter de bescherming van de persoonsgegevens van eindgebruikers tegen onder meer mogelijke heridentificatierisico's waarborgen met passende middelen zoals anonimisering van die gegevens, zonder daarbij de kwaliteit of bruikbaarheid van de gegevens substantieel aan te tasten. Persoonsgegevens zijn geanonimiseerd indien die op dusdanige wijze onomkeerbaar zijn gewijzigd dat informatie geen betrekking heeft op een geïdentificeerde of identificeerbare natuurlijke persoon of indien persoonsgegevens zodanig anoniem zijn gemaakt dat de betrokkene niet of niet meer identificeerbaar is.

Voor de appstores, onlinezoekmachines en onlinesocialenetwerkdiensten die in het aanwijzingsbesluit worden genoemd, moeten de poortwachters algemene toegangsvoorwaarden bekendmaken en toepassen die eerlijk, redelijk en niet-discriminerend zijn. Die algemene voorwaarden moeten voorzien in een alternatief geschillenbeslechtingsmechanisme van de Unie dat gemakkelijk toegankelijk, onpartijdig, onafhankelijk en gratis is voor de zakelijke gebruiker, onverminderd de eigen kosten van de zakelijke gebruiker, en in evenredige maatregelen om misbruik van het geschillenbeslechtingsmechanisme door zakelijke gebruikers te voorkomen. Het geschillenbeslechtingsmechanisme mag geen afbreuk doen aan het recht van zakelijke gebruikers om verhaal te halen bij gerechtelijke instanties overeenkomstig het Unierecht en het nationale recht. Met name poortwachters die toegang verlenen tot appstores zijn voor zakelijke gebruikers belangrijk als toegangspoort tot hun eindgebruikers. Gezien de ongelijke onderhandelingspositie van de poortwachters en de zakelijke gebruikers van hun appstores, mag het poortwachters niet worden toegestaan algemene voorwaarden, waaronder prijsstellingsvoorwaarden, op te leggen die oneerlijk zouden zijn of tot ongerechtvaardigde differentiatie zouden leiden.

Prijsstellingsvoorwaarden of andere algemene toegangsvoorwaarden moeten als oneerlijk worden beschouwd indien zij leiden tot een onevenwicht tussen de rechten en plichten van zakelijke gebruikers of tot een voordeel voor de poortwachter dat niet in verhouding staat tot de door de poortwachter aan zakelijke gebruikers verleende dienst of tot een nadeel voor zakelijke gebruikers bij het aanbieden van dezelfde of soortgelijke diensten als de poortwachter. De volgende benchmarks kunnen als maatstaf dienen om de eerlijkheid van algemene toegangsvoorwaarden te bepalen: tarieven of voorwaarden van andere appstoreproviders die dezelfde of soortgelijke diensten aanbieden; tarieven of voorwaarden van de aanbieder van de appstore voor andere aanverwante of soortgelijke diensten of voor andere soorten eindgebruikers; tarieven of voorwaarden van de aanbieder van de appstore voor dezelfde dienst in andere geografische regio's; tarieven of voorwaarden van de aanbieder van de appstore voor dezelfde dienst die de poortwachter aan zichzelf verstrekt. Die verplichting mag geen toegangsrecht inhouden en mag geen afbreuk doen aan het vermogen van aanbieders van appstores, onlinezoekmachines en onlinesocialenetwerkdiensten om de vereiste verantwoordelijkheid op zich te nemen in de strijd tegen illegale en ongewenste inhoud, zoals bepaald in een verordening betreffende een eengemaakte markt voor digitale diensten.

Poortwachters kunnen het zakelijke gebruikers en eindgebruikers moeilijker maken zich uit te schrijven van een kernplatformdienst waarop zij zich eerder hebben geabonneerd. Er zijn derhalve regels nodig om te voorkomen dat poortwachters het recht van zakelijke gebruikers en eindgebruikers om vrij te kiezen welke kernplatformdienst zij gebruiken, aantasten. Om zakelijke gebruikers en eindgebruikers vrijelijk te kunnen laten kiezen, mag een poortwachter het zakelijke gebruikers of eindgebruikers niet onnodig moeilijk of ingewikkeld maken hun abonnement op een kernplatformdienst op te zeggen. Een account sluiten of een abonnement opzeggen mag niet ingewikkelder zijn dan een account openen of een abonnement nemen. Poortwachters mogen geen extra kosten aanrekenen wanneer zij contracten met hun eindgebruikers of zakelijke gebruikers beëindigen. Poortwachters moeten te allen tijde zorgen voor evenredige opzeggingsvoorwaarden die eindgebruikers zonder onnodige moeilijkheden kunnen toepassen, onder meer met betrekking tot de redenen voor opzegging, de opzeggingstermijn of de opzeggingsvorm. Dat doet geen afbreuk aan de nationale wetgeving die van toepassing is overeenkomstig het Unierecht tot vaststelling van de rechten en plichten van eindgebruikers in verband met de opzeggingsvoorwaarden inzake de verlening van kernplatformdiensten.

Door het gebrek aan interoperabiliteit kunnen poortwachters die nummeronafhankelijke interpersoonlijke communicatiediensten aanbieden, profiteren van sterke netwerkeffecten, wat de betwistbaarheid afzwakt. Bovendien bieden poortwachters, ongeacht of het gaat om ‘multihome’-eindgebruikers, vaak nummeronafhankelijke interpersoonlijke communicatiediensten aan als onderdeel van hun platformecosysteem, waardoor de toetredingsdrempels voor andere aanbieders van dergelijke diensten nog hoger worden en de kosten voor eindgebruikers om over te stappen, stijgen. Onverminderd Richtlijn (EU) 2018/1972 van het Europees Parlement en de Raad (14) en met name de voorwaarden en procedures van artikel 61, moeten poortwachters daarom, kosteloos en op verzoek, interoperabiliteit met bepaalde basisfuncties van de nummeronafhankelijke interpersoonlijke communicatiediensten die zij aan hun eindgebruikers verlenen, waarborgen aan derde aanbieders van dergelijke diensten.

Poortwachters moeten zorgen voor interoperabiliteit voor derde aanbieders die hun nummeronafhankelijke interpersoonlijke communicatiediensten verlenen of voornemens zijn te verlenen aan eindgebruikers en zakelijke gebruikers in de Unie. Om de praktische uitvoering van die interoperabiliteit te vergemakkelijken, moet de betrokken poortwachter worden verplicht een referentieofferte te publiceren met de technische details en algemene voorwaarden inzake interoperabiliteit met zijn nummeronafhankelijke interpersoonlijke communicatiediensten. De Commissie moet indien nodig het Orgaan van Europese regelgevende instanties voor elektronische communicatie kunnen raadplegen om te bepalen of de technische details en de algemene voorwaarden die zijn bekendgemaakt in de referentieofferte die de poortwachter voornemens is toe te passen of heeft toegepast, de naleving van die verplichting waarborgen.

In alle gevallen moeten de poortwachter en de verzoekende aanbieder ervoor zorgen dat de interoperabiliteit een hoog niveau van veiligheid en gegevensbescherming niet in de weg staat, overeenkomstig hun verplichtingen uit hoofde van deze verordening en het toepasselijke Unierecht, met name Verordening (EU) 2016/679 en Richtlijn 2002/58/EG. De verplichting met betrekking tot interoperabiliteit mag geen afbreuk doen aan de informatie en keuzes die uit hoofde van deze verordening en andere wetgeving van de Unie, met name Verordening (EU) 2016/679, beschikbaar moeten worden gesteld aan eindgebruikers van de nummeronafhankelijke interpersoonlijke communicatiediensten van de poortwachter en de verzoekende aanbieder.

Om de doeltreffendheid van de bij deze verordening vastgestelde verplichtingen te waarborgen en er tegelijkertijd voor te zorgen dat die beperkt blijven tot wat nodig is om betwistbaarheid te waarborgen en de schadelijke gevolgen van de oneerlijke praktijken van poortwachters aan te pakken, is het van belang die verplichtingen duidelijk te omschrijven en af te bakenen, zodat de poortwachter ze volledig kan naleven, met volledige inachtneming van de toepasselijke wetgeving, en met name Verordening (EU) 2016/679 en Richtlijn 2002/58/EG en de wetgeving inzake consumentenbescherming, cyberbeveiliging, productveiligheid en toegankelijkheidsvoorschriften, waaronder Richtlijn (EU) 2019/882 en Richtlijn (EU) 2016/2102 van het Europees Parlement en de Raad (15). Poortwachters moeten ervoor zorgen dat ze deze verordening vanaf de ontwerptafel naleven. Daarom moeten de nodige maatregelen zoveel mogelijk worden geïntegreerd in het door de poortwachters gebruikte technologische ontwerp.

In bepaalde gevallen kan het passend zijn dat de Commissie, na overleg met de betrokken poortwachter en na derden in de gelegenheid te hebben gesteld opmerkingen te maken, nadere verduidelijking verstrekt over bepaalde maatregelen die de betrokken poortwachter moet nemen om effectief te voldoen aan de verplichtingen die nader kunnen worden gespecificeerd of, in geval van omzeiling, aan alle verplichtingen. Een dergelijke nadere specificatie moet met name mogelijk zijn ingeval de uitvoering van een verplichting die nader kan worden gespecificeerd, kan worden beïnvloed door een scala aan diensten binnen één categorie kernplatformdiensten. Daartoe moet de poortwachter de Commissie kunnen verzoeken om een aantal van de maatregelen die hij moet nemen om effectief te voldoen aan de verplichtingen, nader te specificeren.

De Commissie moet vrij kunnen beslissen of en wanneer een dergelijke nadere specificatie moet worden verstrekt, met inachtneming van het gelijkheidsbeginsel, het evenredigheidsbeginsel en het beginsel van behoorlijk bestuur. In dat verband moet de Commissie de belangrijkste onderliggende redenen van haar beoordeling kenbaar maken, met inbegrip van eventuele handhavingsprioriteiten. Dat proces mag niet worden gebruikt om deze verordening minder doeltreffend te maken. Voorts doet dat proces geen afbreuk aan de bevoegdheden van de Commissie om een besluit vast te stellen waarbij de niet-naleving door een poortwachter van een van de verplichtingen uit hoofde van deze verordening wordt geconstateerd, en waarbij eventueel geldboeten of dwangsommen worden opgelegd. De Commissie moet de procedure kunnen heropenen, ook wanneer de gespecificeerde maatregelen niet doeltreffend blijken te zijn. Een heropening wegens ondoeltreffendheid van een bij besluit vastgestelde specificatie moet de Commissie in staat stellen de specificatie prospectief te wijzigen. De Commissie moet ook een redelijke termijn kunnen vaststellen waarbinnen de procedure kan worden heropend indien de gespecificeerde maatregelen niet doeltreffend blijken te zijn.

Als aanvullend element ter waarborging van de evenredigheid moeten poortwachters de mogelijkheid krijgen om, voor zover nodig, in uitzonderlijke omstandigheden die buiten hun macht vallen, zoals een onvoorziene externe schok waardoor een aanzienlijk deel van de vraag van de eindgebruiker naar de betrokken kernplatformdienst tijdelijk wegvalt, om schorsing van een specifieke verplichting te verzoeken, in welk geval de poortwachter moet kunnen aantonen dat naleving van een specifieke verplichting de economische levensvatbaarheid van zijn activiteiten in de Unie in gevaar brengt. De Commissie moet aangeven welke uitzonderlijke omstandigheden het toestaan van de schorsing rechtvaardigen en moet die regelmatig opnieuw beoordelen om na te gaan of de voorwaarden voor het toestaan van de schorsing nog steeds van toepassing zijn.

In uitzonderlijke omstandigheden die uitsluitend om redenen van volksgezondheid of openbare veiligheid gerechtvaardigd zijn, zoals vastgelegd in het Unierecht en uitgelegd door het Hof van Justitie, moet de Commissie kunnen besluiten dat een specifieke verplichting niet van toepassing is op een specifieke kernplatformdienst. Indien die openbare belangen worden geschaad, zou dat er kunnen op wijzen dat de kosten voor de samenleving als geheel om een bepaalde verplichting af te dwingen, in een specifiek uitzonderlijk geval te hoog en dus onevenredig zijn. Waar passend moet de Commissie de naleving kunnen bevorderen door te beoordelen of een beperkte en naar behoren gemotiveerde schorsing of vrijstelling gerechtvaardigd is. Dat moet de evenredigheid van de verplichtingen in deze verordening waarborgen zonder afbreuk te doen aan de beoogde effecten inzake eerlijkheid en betwistbaarheid. Wanneer een dergelijke vrijstelling wordt verleend, moet de Commissie haar besluit ieder jaar evalueren.

Binnen de termijn voor het nakomen van hun verplichtingen uit hoofde van deze verordening moeten poortwachters de Commissie door middel van verplichte rapportage in kennis stellen van de maatregelen die zij voornemens zijn uit te voeren of hebben uitgevoerd om de doeltreffende naleving van die verplichtingen te waarborgen, met inbegrip van de maatregelen betreffende de naleving van Verordening (EU) 2016/679, voor zover die relevant zijn voor de naleving van de verplichtingen uit hoofde van deze verordening, zodat de Commissie haar plichten uit hoofde van deze verordening kan nakomen. Daarnaast moet een duidelijke en begrijpelijke niet-vertrouwelijke samenvatting van die informatie openbaar worden gemaakt, daarbij rekening houdend met de gerechtvaardigde belangen van poortwachters wat betreft de bescherming van hun bedrijfsgeheimen en andere vertrouwelijke informatie. De niet-vertrouwelijke informatie moet derden in staat stellen te beoordelen of de poortwachters de verplichtingen uit hoofde van deze verordening nakomen. De rapportage laat eventuele handhavingsmaatregelen van de Commissie op enig moment na de rapportage onverlet. De Commissie moet online een link naar de niet-vertrouwelijke samenvatting van het verslag publiceren, samen met alle overige voor het publiek bestemde informatie die wordt verkregen op basis van de informatieverplichtingen uit hoofde van deze verordening, op zodanige wijze dat de informatie in een bruikbare vorm en integraal toegankelijk is, met name voor kleine en middelgrote ondernemingen (kmo's, ook wel midden- en kleinbedrijf of mkb genoemd).

De verplichtingen van poortwachters mogen alleen worden geactualiseerd na een grondig onderzoek naar de aard en de impact van specifieke praktijken waarvan na diepgaand onderzoek is vastgesteld dat zij, op dezelfde manier als de in deze verordening vastgelegde oneerlijke praktijken, oneerlijk zijn of de betwistbaarheid beperken, en die mogelijk buiten het toepassingsgebied van de huidige reeks verplichtingen vallen. De Commissie moet, hetzij op eigen initiatief, hetzij op een met redenen omkleed verzoek van ten minste drie lidstaten, een onderzoek kunnen instellen om te bepalen of de bestaande verplichtingen moeten worden geactualiseerd. Bij het indienen van met redenen omklede verzoeken moeten de lidstaten informatie kunnen toevoegen over nieuwe aanbiedingen van producten, diensten, software of kenmerken die aanleiding geven tot bezorgdheid met betrekking tot betwistbaarheid of eerlijkheid, ongeacht of die worden gedaan in het kader van bestaande kernplatformdiensten of anderszins. Indien de Commissie het na een marktonderzoek noodzakelijk acht essentiële elementen van deze verordening te wijzigen, bijvoorbeeld door nieuwe verplichtingen in te voeren die afwijken van de bij deze verordening geregelde kwesties inzake betwistbaarheid of eerlijkheid, moet zij een voorstel tot wijziging van deze verordening indienen.

Gezien de aanzienlijke economische macht van poortwachters is het belangrijk dat de verplichtingen doeltreffend worden toegepast en niet worden omzeild. Daartoe moeten de betrokken regels gelden voor alle praktijken van een poortwachter, ongeacht hun vorm en ongeacht of die van contractuele, commerciële, technische of andere aard zijn, voor zover de praktijk overeenstemt met het soort praktijk waarop een van de verplichtingen van deze verordening betrekking heeft. Poortwachters mogen geen gedragingen vertonen die de doeltreffendheid van de in deze verordening vastgelegde verboden en verplichtingen zouden ondermijnen. Die gedragingen omvatten het door de poortwachter gebruikte ontwerp, de niet-neutrale presentatie van de keuzes van eindgebruikers of het gebruik van de structuur, functie of werkwijze van een gebruikersinterface of een deel daarvan om de autonomie, besluitvorming of keuzes van gebruikers te ondergraven of in te perken. Voorts mag de poortwachter ook geen gedrag vertonen dat de uit hoofde van deze verordening vereiste interoperabiliteit ondermijnt, bijvoorbeeld door gebruik te maken van ongerechtvaardigde technische beschermingsmaatregelen of discriminerende gebruiksvoorwaarden, onrechtmatig aanspraak te maken op auteursrechten op app-interfaces of misleidende informatie te verstrekken. Poortwachters mogen hun aanwijzing niet ontwijken door hun kernplatformdiensten kunstmatig te segmenteren, te verdelen, onder te verdelen, te fragmenteren of te splitsen om de in deze verordening vastgelegde kwantitatieve drempels te omzeilen.

Om ervoor te zorgen dat de beoordeling van de poortwachtersstatus op doeltreffende wijze plaatsvindt en de lijst van door een poortwachter aangeboden kernplatformdiensten kan worden aangepast, moeten de poortwachters de Commissie vooraf in kennis stellen van al hun voorgenomen overnames van andere ondernemingen die kernplatformdiensten, andere diensten binnen de digitale sector of andere diensten voor dataverzameling aanbieden. Dergelijke gegevens moeten niet alleen worden gebruikt in het kader van de beoordeling van de status van individuele poortwachters, maar leveren ook informatie op die van cruciaal belang is voor het monitoren van bredere tendensen op het vlak van betwistbaarheid in de digitale sector en kunnen daarom in overweging worden genomen in het kader van de marktonderzoeken waarin deze verordening voorziet. Voorts moet de Commissie de lidstaten van dergelijke informatie in kennis stellen, aangezien die kan worden gebruikt voor concentratiecontroles op nationaal niveau en de nationale bevoegde autoriteit die overnames onder bepaalde omstandigheden aan de Commissie kan voorleggen met het oog op concentratiecontrole. De Commissie moet jaarlijks een lijst publiceren van de overnames waarvan zij door de poortwachter in kennis is gesteld. Met het oog op de nodige transparantie en bruikbaarheid van die informatie voor de verschillende doeleinden waarin deze verordening voorziet, moeten poortwachters ten minste informatie verschaffen over de bij de concentratie betrokken ondernemingen, hun jaarlijkse omzet in de Unie en wereldwijd, hun werkterrein, met inbegrip van activiteiten die rechtstreeks met de concentratie verband houden, de transactiewaarde of een schatting daarvan, een samenvatting van de concentratie, met inbegrip van de aard en de redenen ervan, en een lijst van de bij de operatie betrokken lidstaten.

De belangen van eindgebruikers op het gebied van gegevensbescherming en privacy zijn altijd relevant bij beoordelingen van mogelijke negatieve effecten van de waargenomen praktijk van poortwachters met betrekking tot het verzamelen van grote hoeveelheden gegevens van eindgebruikers. Het waarborgen van een geschikt niveau van transparantie van de door poortwachters gehanteerde profileringspraktijken, met inbegrip van, maar niet beperkt tot profilering in de zin van artikel 4, punt 4), van Verordening (EU) 2016/679, bevordert de betwistbaarheid van kernplatformdiensten. Transparantie zorgt voor externe druk op poortwachters om van diepgaande consumentenprofilering niet de industrienorm te maken, aangezien potentiële nieuwkomers of startende aanbieders niet in dezelfde mate, minder diepgaand en niet op vergelijkbare schaal toegang hebben tot dergelijke gegevens. Meer transparantie moet ervoor zorgen dat andere ondernemingen die kernplatformdiensten aanbieden, zich beter kunnen differentiëren door een betere bescherming van de persoonlijke levenssfeer te garanderen.

Om die transparantieverplichting een minimum aan doeltreffendheid te geven, moeten poortwachters ten minste op een onafhankelijk geaudite manier beschrijven op welke basis zij profileren, onder meer door aan te geven of er gebruik wordt gemaakt van persoonsgegevens en gegevens die overeenkomstig Verordening (EU) 2016/679 worden afgeleid uit de activiteiten van de gebruiker, hoe die gegevens worden verwerkt, met welk doel het profiel wordt opgesteld en uiteindelijk wordt gebruikt, hoe lang de profilering duurt, welk effect een dergelijke profilering heeft op de diensten van de poortwachter en welke stappen zijn ondernomen om eindgebruikers effectief in kennis te stellen van het gebruik van de profilering en daarvoor hun toestemming te vragen, met de mogelijkheid toestemming te weigeren of in te trekken. De Commissie moet de geaudite beschrijving doorgeven aan het Europees Comité voor gegevensbescherming om informatie te verstrekken over de handhaving van de gegevensbeschermingsregels van de Unie. De Commissie moet de bevoegdheid krijgen om, in overleg met de Europese Toezichthouder voor gegevensbescherming, het Europees Comité voor gegevensbescherming, het maatschappelijk middenveld en deskundigen, de methode en de procedure voor de geaudite beschrijving te ontwikkelen, in overeenstemming met Verordeningen (EU) nr. 182/2011(16) en (EU) 2018/1725(17) van het Europees Parlement en de Raad.

Om ervoor te zorgen dat de doelstellingen van deze verordening volledig en duurzaam worden verwezenlijkt, moet de Commissie kunnen beoordelen of een onderneming die kernplatformdiensten aanbiedt, als poortwachter moet worden aangewezen, ook als die niet aan de in deze verordening vastgelegde kwantitatieve drempels voldoet, of aanvullende maatregelen gerechtvaardigd zijn naar aanleiding van systematische niet-naleving door een poortwachter, of meer diensten in de digitale sector moeten worden toegevoegd aan de lijst van kernplatformdiensten, en of nog meer praktijken die in dezelfde mate oneerlijk zijn en de betwistbaarheid van digitale markten beperken, moeten worden onderzocht. Een dergelijke beoordeling moet worden gebaseerd op marktonderzoeken die binnen een passend tijdsbestek worden uitgevoerd, met gebruikmaking van duidelijke procedures en termijnen, om het geplande effect van deze verordening op de betwistbaarheid en eerlijkheid in de digitale sector te ondersteunen en om de benodigde rechtszekerheid te bieden.

De Commissie moet na een marktonderzoek kunnen vaststellen dat een onderneming die een kernplatformdienst aanbiedt, voldoet aan alle overkoepelende kwalitatieve criteria om als poortwachter te worden geïdentificeerd. Die onderneming moet dan in beginsel voldoen aan alle in deze verordening vastgelegde verplichtingen. De Commissie mag poortwachters die zij heeft aangewezen als poortwachters omdat het voorzienbaar is dat ze in de nabije toekomst een stevig verankerde en duurzame positie zullen innemen, echter uitsluitend verplichtingen opleggen die noodzakelijk en passend zijn om te voorkomen dat de betrokken poortwachter met betrekking tot zijn activiteiten een stevig verankerde en duurzame positie verkrijgt. Met betrekking tot dergelijke opkomende poortwachters moet de Commissie er rekening mee houden dat die status in beginsel van tijdelijke aard is, en daarom moet op een bepaald moment worden besloten of een dergelijke onderneming die kernplatformdiensten aanbiedt, moet worden onderworpen aan alle verplichtingen voor poortwachters omdat hij een stevig verankerde en duurzame positie heeft verworven, of dat uiteindelijk niet aan de voorwaarden voor aanwijzing wordt voldaan, waardoor alle eerder opgelegde verplichtingen moeten worden opgeheven.

De Commissie moet onderzoeken en beoordelen of aanvullende gedragscorrigerende of, waar passend, structurele maatregelen gerechtvaardigd zijn om ervoor te zorgen dat de poortwachter de doelstellingen van deze verordening niet kan ondergraven door systematische niet-naleving van een of meer van de in deze verordening vastgelegde verplichtingen. Dat is het geval indien de Commissie binnen een periode van acht jaar ten minste drie besluiten wegens niet-naleving tegen een poortwachter heeft uitgevaardigd, die betrekking kunnen hebben op verschillende kernplatformdiensten en verschillende in deze verordening vastgelegde verplichtingen, en indien de poortwachter zijn invloed op de interne markt, de economische afhankelijkheid van de zakelijke gebruikers en eindgebruikers van zijn kernplatformdiensten of zijn positie heeft gehandhaafd, uitgebreid of verder heeft versterkt. Een poortwachter moet worden geacht zijn positie te hebben gehandhaafd, uitgebreid of versterkt wanneer hij, ondanks de handhavingsmaatregelen van de Commissie, zijn belang als toegangspoort voor zakelijke gebruikers om eindgebruikers te bereiken, behoudt of verder heeft geconsolideerd of versterkt.

De Commissie moet in dergelijke gevallen de bevoegdheid hebben om, met inachtneming van het evenredigheidsbeginsel, de nodige gedragscorrigerende en structurele maatregelen op te leggen. In dat verband moet de Commissie de bevoegdheid hebben om, voor zover een dergelijke maatregel evenredig en noodzakelijk is voor het handhaven of herstellen van de door de systematische niet-naleving aangetaste eerlijkheid en betwistbaarheid, de poortwachter gedurende een beperkte periode te verbieden een concentratie aan te gaan met betrekking tot de kernplatformdiensten, de andere diensten die in de digitale sector worden aangeboden of de diensten die het mogelijk maken gegevens te verzamelen waarop de systematische niet-naleving betrekking heeft. Om de daadwerkelijke betrokkenheid van derden mogelijk te maken en om corrigerende maatregelen te kunnen testen voor de toepassing ervan, moet de Commissie een gedetailleerde niet-vertrouwelijke samenvatting van de zaak en de te nemen maatregelen publiceren. De Commissie moet de procedure kunnen heropenen, ook wanneer de gespecificeerde maatregelen niet doeltreffend blijken te zijn. Een heropening wegens ondoeltreffendheid van een bij besluit vastgestelde maatregel moet de Commissie in staat stellen de maatregel prospectief te wijzigen. De Commissie moet ook een redelijke termijn kunnen vaststellen waarbinnen de procedure kan worden heropend indien de maatregelen niet doeltreffend blijken te zijn.

Indien een poortwachter in de loop van een onderzoek naar systematische niet-naleving toezeggingen doet aan de Commissie, moet laatstgenoemde, indien zij van oordeel is dat de toezeggingen de effectieve naleving van de verplichtingen van deze verordening waarborgen, een besluit kunnen nemen waarbij die toezeggingen voor de betrokken poortwachter bindend worden verklaard. In dat besluit moet ook worden vastgelegd dat er geen gronden meer zijn voor een optreden van de Commissie met betrekking tot de onderzochte niet-naleving. Bij de beoordeling of de toezeggingen van de poortwachter volstaan om de daadwerkelijke naleving van de verplichtingen uit hoofde van deze verordening te waarborgen, moet de Commissie rekening kunnen houden met de tests die de poortwachter heeft uitgevoerd om de doeltreffendheid van de toezeggingen in de praktijk aan te tonen. De Commissie moet nagaan of het toezeggingsbesluit volledig wordt nageleefd en zijn doelstellingen bereikt, en moet het recht hebben het besluit te heropenen indien zij tot de bevinding komt dat de toezeggingen niet doeltreffend zijn.

De diensten in de digitale sector en de soorten praktijken in verband met die diensten kunnen snel en sterk veranderen. Om ervoor te zorgen dat deze verordening actueel blijft en een doeltreffend en alomvattend antwoord biedt op de problemen die poortwachters met zich meebrengen, is het belangrijk te voorzien in een regelmatige evaluatie van de lijsten van kernplatformdiensten en van de verplichtingen waarin deze verordening voorziet. Dat is met name belangrijk om ervoor te zorgen dat een praktijk die de betwistbaarheid van kernplatformdiensten kan beperken of die oneerlijk is, wordt vastgesteld. Hoewel het gezien de snel veranderende aard van de digitale sector belangrijk is om regelmatig een evaluatie uit te voeren, moeten ten behoeve van de rechtszekerheid met betrekking tot de regelgevingsvoorwaarden alle evaluaties binnen een redelijke en passende termijn worden uitgevoerd. Verder moeten marktonderzoeken ervoor zorgen dat de Commissie op grond van solide bewijzen kan beoordelen of zij moet voorstellen deze verordening te wijzigen door de lijsten van kernplatformdiensten te evalueren, uit te breiden of nader te specificeren. Zij moeten er tevens voor zorgen dat de Commissie op grond van solide bewijzen kan beoordelen of zij moet voorstellen de in deze verordening vastgestelde verplichtingen te wijzigen, dan wel of zij een gedelegeerde handeling tot actualisering van die verplichtingen moet vaststellen.

De Commissie moet voor gedragingen van poortwachters die niet onder de in deze verordening vastgelegde verplichtingen vallen, een marktonderzoek naar nieuwe diensten en nieuwe praktijken kunnen openen om na te gaan of de verplichtingen uit hoofde van deze verordening moeten worden aangevuld middels een gedelegeerde handeling vallend binnen het toepassingsgebied van de machtiging die in deze verordening voor dergelijke gedelegeerde handelingen wordt vastgelegd, of middels indiening van een voorstel tot wijziging van deze verordening. Dat laat de mogelijkheid voor de Commissie om in passende gevallen een procedure uit hoofde van artikel 101 of 102 VWEU in te leiden onverlet. Een dergelijke procedure wordt uitgevoerd overeenkomstig Verordening (EG) nr. 1/2003 van de Raad (18). In dringende gevallen waarin de mededinging ernstig en onherstelbaar dreigt te worden geschaad, moet de Commissie overwegen voorlopige maatregelen overeenkomstig artikel 8 van Verordening (EG) nr. 1/2003 te treffen.

Indien poortwachters zich schuldig maken aan oneerlijke praktijken of praktijken die afbreuk doen aan de betwistbaarheid van de kernplatformdiensten die reeds uit hoofde van deze verordening zijn aangewezen, maar die praktijken niet uitdrukkelijk onder de verplichtingen van deze verordening vallen, moet de Commissie deze verordening kunnen actualiseren door middel van gedelegeerde handelingen. Dergelijke actualiseringen door middel van gedelegeerde handelingen moeten aan dezelfde onderzoeksnorm voldoen en moeten dus voorafgegaan worden door een marktonderzoek. Voorts moet de Commissie dergelijke praktijken vaststellen met toepassing van een vooraf bepaalde norm. Die wettelijke norm moet ervoor zorgen dat het soort verplichtingen dat op elk gegeven moment uit hoofde van deze verordening aan poortwachters kan worden opgelegd, voldoende voorspelbaar is.

Met het oog op een effectieve uitvoering en naleving van deze verordening moet de Commissie over sterke onderzoeks- en handhavingsbevoegdheden beschikken op basis waarvan zij de in deze verordening vastgelegde regels kan onderzoeken, handhaven en monitoren, en tegelijkertijd kan zorgen voor de eerbiediging van het grondrecht om te worden gehoord en om toegang te hebben tot het dossier in het kader van de handhavingsprocedures. De Commissie moet over die onderzoeksbevoegdheden tevens beschikken om marktonderzoeken te kunnen uitvoeren, onder meer met het oog op de actualisering en evaluatie van deze verordening.

De Commissie moet de bevoegdheid krijgen om de voor de toepassing van deze verordening vereiste informatie op te vragen. De Commissie moet met name toegang hebben tot alle relevante documenten, gegevens, databanken, algoritmen en informatie die nodig zijn om onderzoeken te openen en uit te voeren en om toezicht te houden op de naleving van de verplichtingen uit hoofde van deze verordening, ongeacht wie dergelijke informatie bezit en ongeacht de vorm of het formaat ervan, het opslagmedium of de plaats waar die zijn opgeslagen.

De Commissie moet ondernemingen of ondernemersverenigingen rechtstreeks kunnen verzoeken alle relevante bewijzen, gegevens en informatie te verstrekken. Bovendien moet de Commissie voor de toepassing van deze verordening alle relevante informatie kunnen opvragen bij de bevoegde autoriteiten in de lidstaat of bij natuurlijke personen of rechtspersonen. In het kader van de naleving van een besluit van de Commissie zijn ondernemingen verplicht feitelijke vragen te beantwoorden en documenten te verstrekken.

De Commissie moet voorts de bevoegdheid krijgen om bij ondernemingen of ondernemersverenigingen inspecties te verrichten, personen te horen die mogelijk over nuttige informatie beschikken, en de afgelegde verklaringen op te nemen.

Voorlopige maatregelen kunnen een belangrijk middel zijn om ervoor te zorgen dat de inbreuk waarnaar onderzoek wordt gedaan, lopende het onderzoek geen ernstige en onherroepelijke schade toebrengt aan zakelijke gebruikers of eindgebruikers van poortwachters. Dat is een belangrijk middel om te voorkomen dat er zich ontwikkelingen voordoen die aan het einde van de procedure zeer moeilijk bij een besluit van de Commissie ongedaan kunnen worden gemaakt. De Commissie moet derhalve de bevoegdheid hebben om voorlopige maatregelen te gelasten in het kader van een procedure tot eventuele vaststelling van een besluit van niet-naleving. Die bevoegdheid moet gelden wanneer de Commissie een voorlopige vaststelling heeft gedaan van een inbreuk door poortwachters en er risico bestaat op ernstige en onherstelbare schade voor zakelijke gebruikers of eindgebruikers van poortwachters. Voorlopige maatregelen mogen uitsluitend voor een bepaalde periode gelden, hetzij tot de afronding van de procedure door de Commissie, hetzij voor een vaste termijn, die indien noodzakelijk en passend kan worden verlengd.

De Commissie moet de nodige maatregelen kunnen nemen om toezicht te houden op de daadwerkelijke uitvoering en naleving van de in deze verordening vastgelegde verplichtingen. Zo moet de Commissie, om zich te laten bijstaan in dat proces, onafhankelijke externe deskundigen en auditoren kunnen aanstellen, onder meer, in voorkomend geval, van bevoegde autoriteiten van de lidstaten, zoals autoriteiten voor gegevensbescherming of consumentenbescherming. Bij de benoeming van auditoren moet de Commissie zorgen voor voldoende rotatie.

De naleving van de bij deze verordening opgelegde verplichtingen moet met geldboeten en dwangsommen kunnen worden afgedwongen. Daarom moet ook het passende niveau van de geldboeten en dwangsommen voor niet-naleving van de verplichtingen en schending van de procedureregels worden vastgesteld, met inachtneming van passende verjaringstermijnen, in overeenstemming met de beginselen van evenredigheid en ne bis in idem. De Commissie en de betrokken nationale autoriteiten moeten hun handhavingsacties coördineren om ervoor te zorgen dat die beginselen worden nageleefd. De Commissie moet met name rekening houden met geldboeten en dwangsommen die voor dezelfde feiten aan dezelfde rechtspersoon zijn opgelegd door middel van een eindbesluit in procedures betreffende een inbreuk op andere Unie- of nationale voorschriften, om ervoor te zorgen dat de totale opgelegde geldboeten en dwangsommen overeenstemmen met de ernst van de gepleegde inbreuken.

Om ervoor te zorgen dat aan ondernemersverenigingen opgelegde geldboeten voor door hen begane inbreuken daadwerkelijk worden geïnd, moet worden vastgelegd onder welke voorwaarden de Commissie de leden van de ondernemersvereniging met betrekking tot betaling van de boete kan aanspreken indien de vereniging insolvent is.

In het kader van procedures uit hoofde van deze verordening moet de betrokken onderneming het recht krijgen om door de Commissie te worden gehoord en moeten de genomen besluiten breed worden bekendgemaakt. Het recht op behoorlijk bestuur, het recht op toegang tot het dossier en het recht om te worden gehoord, moeten worden gewaarborgd, maar het is van essentieel belang dat vertrouwelijke informatie wordt beschermd. Met inachtneming van de vertrouwelijkheid van de informatie moet de Commissie er voorts voor zorgen dat alle informatie waarop het besluit gebaseerd is, in die mate openbaar wordt gemaakt dat degene tot wie het besluit is gericht de feiten en overwegingen die tot het besluit hebben geleid, kan begrijpen. Ook moet ervoor worden gezorgd dat de Commissie alleen informatie gebruikt die op grond van deze verordening voor de toepassing van deze verordening is verzameld, tenzij uitdrukkelijk anders is bepaald. Ten slotte moeten bepaalde zakelijke bescheiden, zoals de communicatie tussen advocaten en hun cliënten, onder bepaalde voorwaarden als vertrouwelijk kunnen worden aangemerkt indien aan de desbetreffende voorwaarden is voldaan.

Bij het opstellen van niet-vertrouwelijke samenvattingen voor publicatie om belanghebbende derden in staat te stellen opmerkingen te maken, dient de Commissie terdege rekening te houden met het rechtmatige belang van ondernemingen bij de bescherming van hun bedrijfsgeheimen en andere vertrouwelijke informatie.

Een coherente, doeltreffende en complementaire handhaving van de op poortwachters toegepaste beschikbare rechtsinstrumenten vereist samenwerking en coördinatie tussen de Commissie en de nationale autoriteiten, binnen de grenzen van hun bevoegdheden. De Commissie en de nationale autoriteiten moeten samenwerken en hun acties ter handhaving van de beschikbare rechtsinstrumenten die van toepassing zijn op poortwachters in de zin van deze verordening, onderling afstemmen, en handelen naar het beginsel van loyale samenwerking van artikel 4 van het Verdrag betreffende de Europese Unie (VEU). De steun van de nationale autoriteiten aan de Commissie moet het onder meer mogelijk maken de Commissie alle nodige informatie te verstrekken waarover zij beschikken of de Commissie op haar verzoek te assisteren bij de uitoefening van haar bevoegdheden, zodat ze beter in staat is haar taken uit hoofde van deze verordening uit te voeren.

De Commissie is de enige tot handhaving van deze verordening bevoegde autoriteit. Ter ondersteuning van de Commissie moet het voor de lidstaten mogelijk zijn hun nationale tot handhaving van de mededingingsregels bevoegde autoriteiten te machtigen onderzoek in te stellen naar een mogelijke niet-naleving door poortwachters van bepaalde verplichtingen uit hoofde van deze verordening. Dat zou met name van belang kunnen zijn wanneer niet direct duidelijk is of het gedrag van een poortwachter een inbreuk kan vormen op deze verordening, op de mededingingsregels waarvoor de nationale bevoegde autoriteit handhavingsbevoegdheid heeft, of op beide. De nationale tot handhaving van de mededingingsregels bevoegde autoriteit moet de Commissie verslag uitbrengen over haar bevindingen ten aanzien van een mogelijke niet-naleving door poortwachters van bepaalde verplichtingen uit hoofde van deze verordening, opdat de Commissie daar als enige handhaver van de bepalingen van deze verordening onderzoek naar kan instellen.

De beslissing om een dergelijke onderzoeksprocedure in te leiden, moet onder de exclusieve bevoegdheid van de Commissie vallen. Om te voorkomen dat er uit hoofde van deze verordening overlappende onderzoeken worden uitgevoerd, moet de betrokken nationale bevoegde autoriteit de Commissie voorafgaand aan haar eerste onderzoeksmaatregel met betrekking tot een mogelijke niet-naleving door poortwachters van bepaalde verplichtingen uit hoofde van deze verordening, van haar maatregel in kennis stellen. De nationale bevoegde autoriteiten moeten nauw samenwerken en hun acties afstemmen met de Commissie wanneer zij nationale mededingingsregels tegen poortwachters, onder meer met betrekking tot de vaststelling van geldboeten, handhaven. Daartoe moeten zij, wanneer zij op basis van nationale mededingingsregels tegen poortwachters een procedure inleiden, de Commissie daarvan in kennis stellen. Die kennisgeving moet tevens plaatsvinden voordat zij poortwachters in het kader van een dergelijke procedure verplichtingen opleggen. Om dubbel werk te voorkomen, moet informatie uit de ontwerpbeslissing op grond van artikel 11 van Verordening (EG) nr. 1/2003, indien van toepassing, als kennisgeving uit hoofde van deze verordening kunnen worden gebruikt.

Voor een geharmoniseerde toepassing en handhaving van deze verordening is het belangrijk dat de nationale autoriteiten, nationale rechterlijke instanties inbegrepen, over alle informatie beschikken die nodig is om hun beslissingen niet in strijd te laten zijn met een besluit van de Commissie uit hoofde van deze verordening. Nationale rechterlijke instanties moeten in staat worden gesteld de Commissie te verzoeken informatie of adviezen te verstrekken over vraagstukken die betrekking hebben op de toepassing van deze verordening. De Commissie moet daarnaast mondelinge of schriftelijke opmerkingen kunnen voorleggen aan de nationale rechterlijke instanties. Dat laat de mogelijkheid voor nationale rechterlijke instanties om uit hoofde van artikel 267 VWEU een prejudiciële beslissing te vragen onverlet.

Om te zorgen voor samenhang en effectieve complementariteit bij de uitvoering van deze verordening en van andere sectorale verordeningen die van toepassing zijn op poortwachters, moet de Commissie op de deskundigheid van een specifieke groep op hoog niveau kunnen rekenen. Die groep op hoog niveau moet de Commissie waar relevant ook kunnen bijstaan met advies, deskundigheid en aanbevelingen in algemene aangelegenheden die verband houden met de uitvoering of handhaving van deze verordening. De groep op hoog niveau moet bestaan uit de relevante Europese organen en netwerken, en de samenstelling moet een hoog niveau van deskundigheid en een geografisch evenwicht waarborgen. De leden van de groep op hoog niveau moeten regelmatig verslag uitbrengen aan de organen en netwerken die zij vertegenwoordigen over de in het kader van de groep uitgevoerde taken, en moeten hen in dat verband raadplegen.

Aangezien de besluiten die de Commissie uit hoofde van deze verordening neemt, overeenkomstig het VWEU onderworpen zijn aan toetsing door het Hof van Justitie, moet het Hof van Justitie overeenkomstig artikel 261 VWEU volledige rechtsmacht hebben met betrekking tot geldboeten en dwangsommen.

De Commissie moet de mogelijkheid hebben om richtsnoeren te ontwikkelen voor nadere sturing over verschillende aspecten van deze verordening, of om ondernemingen die kernplatformdiensten aanbieden te helpen de verplichtingen uit hoofde van deze verordening na te leven. Dergelijke richtsnoeren moeten met name kunnen worden opgesteld aan de hand van de ervaring die de Commissie middels het toezicht op de naleving van deze verordening heeft opgedaan. Het verstrekken van richtsnoeren uit hoofde van deze verordening is een prerogatief van de Commissie en het is alleen aan haar om daartoe te besluiten; het mag niet worden beschouwd als een constitutief element om naleving door de betrokken ondernemingen of ondernemersverenigingen van de verplichtingen uit hoofde van deze verordening af te dwingen.

De uitvoering van sommige verplichtingen van poortwachters, onder meer op het gebied van toegang tot, alsook overdraagbaarheid en interoperabiliteit van gegevens, zou baat kunnen hebben bij het gebruik van technische normen. In dat verband moet de Commissie, waar dat passend en nodig is, de Europese normalisatie-instellingen kunnen verzoeken die te ontwikkelen.

Teneinde ervoor te zorgen dat de markten in de digitale sector in de hele Unie waarop poortwachters aanwezig zijn, betwistbaar en eerlijk zijn, moet aan de Commissie de bevoegdheid worden overgedragen om overeenkomstig artikel 290 VWEU handelingen vast te stellen met betrekking tot de wijziging van de methode in de bijlage bij deze verordening waarmee wordt bepaald of aan de kwantitatieve drempels voor actieve eindgebruikers en actieve zakelijke gebruikers voor de aanwijzing van poortwachters is voldaan, met betrekking tot nadere specificatie van de aanvullende elementen van die methode welke niet in die bijlage zijn opgenomen, en met betrekking tot aanvulling van de bestaande uit hoofde van deze verordening geldende verplichtingen, ingeval de Commissie op basis van een marktonderzoek heeft vastgesteld dat de verplichtingen met betrekking tot praktijken die de betwistbaarheid van kernplatformdiensten beperken of die oneerlijk zijn, moeten worden geactualiseerd, en de beoogde bijwerking binnen het toepassingsgebied valt van de machtiging die in deze verordening voor dergelijke gedelegeerde handelingen wordt vastgelegd.

Bij de vaststelling van gedelegeerde handelingen in het kader van deze verordening is het van bijzonder belang dat de Commissie bij haar voorbereidende werkzaamheden tot passende raadplegingen overgaat, onder meer op deskundigenniveau, en dat die raadplegingen gebeuren in overeenstemming met de beginselen die zijn vastgelegd in het Interinstitutioneel Akkoord van 13 april 2016 over beter wetgeven(19). Met name om te zorgen voor gelijke deelname aan de voorbereiding van gedelegeerde handelingen moeten het Europees Parlement en de Raad alle documenten op hetzelfde tijdstip als de deskundigen van de lidstaten ontvangen, en hebben hun deskundigen systematisch toegang tot de vergaderingen van de deskundigengroepen van de Commissie die zich bezighouden met de voorbereiding van de gedelegeerde handelingen.

Om eenvormige voorwaarden te waarborgen voor de uitvoering van deze verordening, moeten aan de Commissie uitvoeringsbevoegdheden worden toegekend om maatregelen vast te stellen die poortwachters moeten treffen teneinde daadwerkelijk te voldoen aan de verplichtingen uit hoofde van deze verordening; om een specifieke aan een poortwachter opgelegde verplichting geheel of gedeeltelijk te schorsen; om een poortwachter geheel of gedeeltelijk vrij te stellen van een specifieke verplichting; om de maatregelen vast te stellen die een poortwachter moet treffen wanneer hij de verplichtingen uit hoofde van deze verordening ontduikt; om een marktonderzoek af te ronden voor de aanwijzing van poortwachters; om maatregelen op te leggen in geval van systematische niet-naleving; om voorlopige maatregelen tegen een poortwachter te gelasten; om toezeggingen bindend te maken voor een poortwachter; om de constatering van een niet-naleving te beschrijven; om de uiteindelijk verschuldigde dwangsom vast te stellen; om de vorm, inhoud en andere bijzonderheden van kennisgevingen, indieningen van informatie, met redenen omklede verzoeken en verplichte verslagen van poortwachters te bepalen; om met het oog op de totstandbrenging van interoperabiliteit operationele en technische regelingen vast te stellen, alsook de methode en de procedure voor de geaudite beschrijving van technieken voor de profilering van consumenten; om praktische regelingen te treffen voor procedures, de verlenging van termijnen, de uitoefening van rechten tijdens procedures en inzageverlening, alsook voor de samenwerking en coördinatie tussen de Commissie en de nationale autoriteiten. Die bevoegdheden moeten worden uitgeoefend in overeenstemming met Verordening (EU) nr. 182/2011.

Voor de vaststelling van een uitvoeringshandeling met de praktische regelingen voor de samenwerking en onderlinge afstemming tussen de Commissie en de lidstaten moet de onderzoeksprocedure worden gevolgd. Voor de resterende uitvoeringshandelingen op grond van deze verordening moet de raadplegingsprocedure worden gevolgd. Die resterende uitvoeringshandelingen hebben namelijk betrekking op de praktische aspecten van de bij deze verordening vastgestelde procedures, zoals vorm, inhoud en andere details van uiteenlopende procedurele stappen, op de praktische regelingen voor die stappen, zoals verlenging van procedurele termijnen of het recht om te worden gehoord, en op individuele uitvoeringsbesluiten die gericht zijn aan een poortwachter.

Overeenkomstig Verordening (EU) nr. 182/2011 moet elke lidstaat in het raadgevend comité vertegenwoordigd zijn en de samenstelling van zijn delegatie bepalen. Een delegatie kan onder meer bestaan uit deskundigen van de bevoegde autoriteiten in de lidstaten, die over deskundigheid beschikken voor een specifiek onderwerp dat aan het raadgevend comité wordt voorgelegd.

Klokkenluiders kunnen de aandacht van de bevoegde autoriteiten vestigen op nieuwe informatie waarmee de bevoegde autoriteiten inbreuken op deze verordening beter kunnen opsporen en die de bevoegde autoriteiten in staat stelt sancties op te leggen. Er moeten passende regelingen worden ingevoerd waarmee klokkenluiders de bevoegde autoriteiten op daadwerkelijke of potentiële inbreuken op deze verordening attent kunnen maken en die de klokkenluiders beschermen tegen represailles. Daartoe moet in deze verordening worden vastgelegd dat Richtlijn (EU) 2019/1937 van het Europees Parlement en de Raad (20) van toepassing is op de melding van inbreuken op deze verordening en op de bescherming van personen die dergelijke inbreuken melden.

Om de rechtszekerheid te vergroten, moet de toepasselijkheid, op grond van deze verordening, van Richtlijn (EU) 2019/1937 op meldingen van inbreuken op deze verordening en op de bescherming van personen die dergelijke inbreuken melden, in die richtlijn worden weergegeven. De bijlage bij Richtlijn (EU) 2019/1937 moet bijgevolg dienovereenkomstig worden gewijzigd. Het is aan de lidstaten om ervoor te zorgen dat die wijziging wordt weergegeven in hun overeenkomstig Richtlijn (EU) 2019/1937 vastgestelde omzettingsmaatregelen, hoewel de omzetting in nationaal recht geen voorwaarde is voor de toepasselijkheid, vanaf de toepassingsdatum van deze verordening, van die richtlijn op het melden van inbreuken op deze verordening en op de bescherming van personen die dergelijke inbreuken melden.

Consumenten moeten hun rechten met betrekking tot de verplichtingen die uit hoofde van deze verordening aan poortwachters worden opgelegd, kunnen afdwingen door middel van representatieve vorderingen in overeenstemming met Richtlijn (EU) 2020/1828 van het Europees Parlement en de Raad (21). Daartoe moet in deze verordening worden bepaald dat Richtlijn (EU) 2020/1828 van toepassing is op de representatieve vorderingen die worden ingesteld tegen poortwachters wegens inbreuken op bepalingen van deze verordening die de collectieve belangen van consumenten schaden of kunnen schaden. De bijlage bij die richtlijn moet derhalve dienovereenkomstig worden gewijzigd. Het is aan de lidstaten om ervoor te zorgen dat die wijziging wordt weergegeven in hun overeenkomstig Richtlijn (EU) 2020/1828 vastgestelde omzettingsmaatregelen, hoewel de omzetting in nationaal recht in dat verband geen voorwaarde is voor de toepasselijkheid van die richtlijn op die representatieve vorderingen. De toepasselijkheid van Richtlijn (EU) 2020/1828 op de representatieve vorderingen die worden ingesteld tegen poortwachters wegens inbreuken op bepalingen van deze verordening die de collectieve belangen van consumenten schaden of kunnen schaden, moet ingaan vanaf de toepassingsdatum van de wettelijke en bestuursrechtelijke bepalingen van de lidstaten die nodig zijn om die richtlijn om te zetten, of vanaf de toepassingsdatum van deze verordening, al naargelang welke datum het laatst valt.

De Commissie moet deze verordening op gezette tijden evalueren en nauwlettend de effecten ervan op de betwistbaarheid en eerlijkheid van zakelijke relaties in de onlineplatformeconomie monitoren, met name om na te gaan of de verordening in het licht van technologische of commerciële ontwikkelingen moet worden gewijzigd. In het kader van die evaluatie moeten de lijst van kernplatformdiensten alsook de verplichtingen voor poortwachters en de handhaving daarvan regelmatig geëvalueerd worden om ervoor te zorgen dat de digitale markten in de hele Unie betwistbaar en eerlijk zijn. In dat verband moet de Commissie ook het toepassingsgebied van de verplichting inzake de interoperabiliteit van nummeronafhankelijke elektronischecommunicatiediensten evalueren. Om een brede blik te krijgen op de ontwikkelingen in de digitale sector, moet bij de evaluatie rekening worden gehouden met de ervaringen van de lidstaten en belanghebbenden. Het moet voor de Commissie in dat verband ook mogelijk zijn om rekening te houden met de adviezen en verslagen die haar worden voorgelegd door het Waarnemingscentrum voor de onlineplatformeconomie, dat bij Besluit C(2018)2393 van de Commissie van 26 april 2018 werd opgericht. Na de evaluatie neemt de Commissie passende maatregelen. De Commissie moet bij de beoordelingen en evaluaties van de praktijken en verplichtingen waarin deze verordening voorziet, een hoog niveau van bescherming en eerbiediging van de gemeenschappelijke rechten en waarden, met name gelijkheid en non-discriminatie, waarborgen.

Onverminderd de begrotingsprocedure en met behulp van bestaande financieringsinstrumenten moeten toereikende personele, financiële en technische middelen aan de Commissie worden toegewezen, zodat zij op doeltreffende wijze haar taken kan verrichten en haar bevoegdheden kan uitoefenen met het oog op de handhaving van deze verordening.

Aangezien het doel van deze verordening, namelijk zorgen voor een betwistbare en eerlijke digitale sector in het algemeen en betwistbare en eerlijke kernplatformdiensten in het bijzonder, met het oog op de bevordering van innovatie, kwaliteitsvolle digitale producten en diensten, eerlijke en concurrerende prijzen, alsmede hoge kwaliteit en keuzevrijheid voor eindgebruikers in de digitale sector, niet voldoende door de lidstaten kan worden verwezenlijkt, maar vanwege het bedrijfsmodel en de activiteiten van de poortwachters en vanwege de omvang en de effecten van hun activiteiten, beter door de Unie kan worden verwezenlijkt, kan de Unie, overeenkomstig het in artikel 5 VEU neergelegde subsidiariteitsbeginsel, maatregelen nemen. Overeenkomstig het in hetzelfde artikel neergelegde evenredigheidsbeginsel gaat deze verordening niet verder dan nodig is om die doelstelling te verwezenlijken.

De Europese Toezichthouder voor gegevensbescherming is overeenkomstig artikel 42 van Verordening (EU) 2018/1725 geraadpleegd en heeft op 10 februari 2021 advies uitgebracht (22).

Deze verordening eerbiedigt de grondrechten en neemt de beginselen in acht die zijn erkend in het Handvest van de grondrechten van de Europese Unie, en met name de artikelen 16, 47 en 50. Bij de uitlegging en toepassing van deze verordening moeten die rechten en beginselen dienovereenkomstig in acht worden genomen,