55 Waarborgen ten aanzien van de eigen kosten

Een eerste waarborg tegen hoge (proces)kosten wordt geboden door de mogelijkheid van door de overheid gesubsidieerde rechtsbijstand. Hierop kan aanspraak worden gemaakt door de partij die rechtsbijstand behoeft, maar onvoldoende draagkrachtig wordt bevonden.1 Indien op basis van toevoeging wordt geprocedeerd, is het de overheid – en niet de procespartij – die het salaris van de rechtsbijstandverlener betaalt.2 De tegemoetkoming in de kosten door de overheid ziet evenwel niet op een eventuele proceskostenveroordeling, zodat ook de partij die op basis van een toevoeging procedeert niet zonder meer gevrijwaard is van kosten.3

Naast de mogelijkheid van gesubsidieerde rechtsbijstand kan onder omstandigheden een rechtsbijstandverzekering worden afgesloten. Behalve de eigen kosten kan ook de eventuele proceskostenveroordeling worden verzekerd, doch tot een bepaald maximumbedrag.4 Ook voor de partij met een rechtsbijstandsverzekering geldt dus dat deze kosten zal moeten maken: naast een periodiek te betalen bedrag zullen de kosten die het door de verzekeraar gestelde maximum overstijgen zelf gedragen moeten worden.5 Een ander potentieel nadeel is dat lang niet alle geschillen onder de dekking vallen. Zo sluiten de meeste verzekeraars procedures in IE-zaken uit. Hierop wordt in hoofdstuk 5 nader ingegaan.

Ten slotte kan worden gewezen op andere mogelijke vormen van procesfinanciering, zoals resultaat gerelateerde beloningsafspraken met de advocaat. Zogenaamde no cure no pay-afspraken zijn echter vooralsnog enkel in letselschadezaken toegestaan.6 Procesfinanciering, waarbij een onafhankelijke derde de procedure financiert tegen een bepaalde vergoeding, is in opkomst en kan bijdragen aan een ruimere toegang tot de rechter voor bepaalde partijen.7 Verwacht wordt dan ook dat daarvan meer gebruik zal worden gemaakt.8