Rb. 's-Gravenhage, 22-06-2011, nr. 371965 / HA ZA 10-2627

Het aan Novozymes verleende octrooi EP 592 heeft betrekking op enzym granules die als additief kunnen worden toegevoegd aan diervoedingsmiddelen. Kort gezegd is de uitvinding daarin gelegen dat de deklaag van de granule bestaat uit een zout-coating, in een voorkeursuitvoeringsvorm het zout natriumsulfaat (hierna ook aangeduid met de molecuulformule Na₂SO₄).

Danisco brengt enzym-granules op de markt die net als in de onder bescherming gestelde uitvinding zijn voorzien van een zout-coating. Volgens de stellingen van Danisco bestaat de coating in haar product uit natriumsulfaat anhydraat.

Dit heeft geresulteerd in een reeks van procedures tussen partijen. Behalve de onderhavige procedure, zijn er zaken aanhangig in Denemarken, Finland, Duitsland en het Verenigd Koninkrijk. In Finland heeft Novozymes zich niet beroepen op EP 592 maar op twee gebruiksmodellen, gebaseerd op divisionals van EP 592. Onlangs heeft de Finse rechter de vorderingen van Novozymes afgewezen. In Denemarken heeft Novozymes een kort geding tegen Danisco ingesteld waarin op 4 maart 2011 vonnis zou worden gewezen. Bij het Landgericht Düsseldorf loopt een door Novozymes ingestelde inbreukprocedure tegen Danisco en Genencor. Bij de Engelse High Court is een door Danisco tegen Novozymes ingestelde nietigheidsprocedure aanhangig. Daarnaast loopt er een door Danisco ingestelde oppositieprocedure bij het Europees Octrooibureau te München.

Danisco betoogt dat het octrooi wordt geanticipeerd door de PCT aanvragen WO 92/12645 (hierna ook: WO 645 of Jacobsen) en WO 01/25412 (hierna ook: WO 412 of Bach).

Daarnaast vloeit de uitvinding volgens Danisco in het licht van de combinaties

op een voor de hand liggende wijze voort uit de stand van de techniek. Als bijkomend argument heeft Danisco in het kader van de inventiviteit ten slotte nog gesteld dat

De rechtbank zal eerst de nietigheid van het octrooi vanwege gebrek aan nieuwheid en gebrek aan inventiviteit beoordelen. Alvorens dat te doen, zal een korte uiteenzetting worden gegeven op de voor deze zaak relevante (stand van de) techniek, die is ontleend aan de over en weer niet bestreden stellingen van partijen daaromtrent.

Enzymen worden sinds jaar en dag als additief toegepast op verschillende terreinen, zoals in diervoedingsmiddelen en wasmiddelen (detergents). Als additief voor diervoedingsmiddelen worden bijvoorbeeld proteases, cellulases, amylases en phytases toegepast. Deze waren al voor de prioriteitsdatum van het octrooi bekend, zo blijkt ook uit de beschrijvingsinleiding van het octrooi (vgl. paragraaf [0036]).

Het pelleteren (het maken van korrels) van voer was op de prioriteitsdatum van EP 592 evenzeer bekend. Het heeft vele voordelen boven het mashen (eenvoudig mengen en malen) van voer. Een van die voordelen is dat het pelleteren ervoor zorgt dat vooral het zetmeelbestanddeel van het voer door dieren makkelijker wordt verteerd. Een ander voordeel is dat het pelleteren van voer zorgt voor minder stof en een betere hanteerbaarheid. De beschrijving van EP 592 vangt in paragraaf [0002] aan met deze constatering. Ook in de beschrijvingsinleiding van WO 645 (Jacobsen) wordt hiervan melding gemaakt.

Bij mashvoerprocessen vindt geen stoombehandeling plaats. Bij het proces van vervaardiging van gepelleteerde voersamenstellingen wordt het echter noodzakelijk geacht om het mashvoer aan een stoombehandeling van rond 80^oC te onderwerpen teneinde de viscositeit te verlagen en het aantal levensvatbare pathogenen te verkleinen en met name eventueel aanwezige salmonellabacteriën te doden. Dit stoom-pelleteren van mashvoer was op de prioriteitsdatum aldus eveneens bekend (zie bijv. WO 645 (Jacobsen), p.1, r.13–16; WO 980 (Barendse), p.2, r.12–14). In de hieronder opgenomen afbeelding is schematisch een stoom-pelleteerinrichting weergegeven:

Ten slotte was op de prioriteitsdatum ook het gebruik van zout-coatings voor het verbeteren van de opslagstabiliteit van enzymgranules voor met name wasmiddelen bekend. Het octrooi noemt in de beschrijving de publicatie van Markussen (WO 793).

Het octrooi heeft betrekking op het vervaardigen van een voersamenstelling via de methode van stoom-pelleteren. Onafhankelijke conclusie 1 heeft betrekking op een werkwijze voor het vervaardigen van een voersamenstelling omvattende het mengen van voerbestanddelen met nader gespecificeerde enzym bevattende granules en het met stoom behandelen en pelleteren van dit mengsel. Onafhankelijke conclusie 25 heeft betrekking op het gebruik van de enzym bevattende granules voor het vervaardigen van een met stoom behandelde, gepelleteerde voersamenstelling.

Conclusies 1 en 25 hebben als kenmerkende maatregel dat de coating van de granule een zout omvat dat een constante vochtigheidsgraad heeft bij 20^oC van meer dan 60%.

Uit de voorbeelden van het octrooi (vgl. r.o. 2.6.) blijkt dat in het bijzonder natriumsulfaat een voor toepassing van de uitvinding geschikt zout is.

Het octrooi legt niet uit waarom de uitvinding werkt. In het bijzonder wordt niet uitgelegd welke functie een geschikt zout in de coating vervult tijdens het stoom-pelleteren. Partijen zijn het erover eens dit procedé nog het best wordt verwoord in de octrooiaanvrage van Danisco (vgl. r.o. 2.9.). Het komt kort gezegd hierop neer dat wanneer de granule wordt onderworpen aan stoom-pelleteren, er een kinetisch proces plaatsvindt waarbij de om de kern van de granule aangebrachte hygroscopische zout-coating water begint op te nemen en aldus, gedurende de relatief korte duur van het stoom-pelleteren, voorkomt dat het water de enzym bevattende kern van de granule bereikt, zodat de activiteit van het enzym zoveel mogelijk behouden blijft.

Nu uit het voorgaande blijkt dat conclusie 1 als nieuw ten opzichte van WO 645 (Jacobsen) en WO 412 (Bach) dient te worden aangemerkt, geldt zulks evenzeer voor de van die conclusie afhankelijke volgconclusies 2 t/m 24. Hetzelfde is het geval voor de use-claim volgens conclusie 25 en de daarvan afhankelijke conclusie 26.

Daarmee wordt toegekomen aan de beoordeling van de inventiviteit van het octrooi.

Met Novozymes is de rechtbank van oordeel dat WO 645 (Jacobsen) als meest nabije stand van de techniek moet worden aangemerkt. Deze publicatie leert het gebruik van een hydrofobe coating van vet en/of een wax teneinde de activiteit van het enzym in de granule te behouden tijdens stoom-pelleteren. WO 645 (Jacobsen) ziet ook primair op het gebruik van de enzym bevattende granules voor diervoeding. De overige publicaties vormen meer afgelegen standen van de techniek. Zo heeft WO 793 (Markussen), welk document Danisco tot uitgangspunt zou willen nemen, geen betrekking op stoom-pelleteren maar beschrijft het het gebruik van een zout-coating voor de stabiliteit van het enzym tijdens opslagcondities en dan primair voor detergenten. Met name gaat het dan om de inwerking op het enzym van zuurstof of bleekmiddelen (p. 1 WO 793 (Markussen) beschrijving, r. 17–21). De typische vocht- en warmteproblemen bij stoom-pelleteren waarvoor WO 645 (Jacobsen) een oplossing biedt, doen zich hier niet voor. Ook WO 980 (Barendse) is verder afgelegen. Dat document beschrijft de verbetering van de stabiliteit van enzymen tijdens stoom-pelleteren door toevoeging van koolhydraten aan de kern van de granule. Dit is, zoals uit het boek ‘Industrial Enzymology’ (vgl. r.o. 2.8.) blijkt, een technisch andersoortige oplossing waarbij het enzym wordt opgenomen door een drager om aldus te proberen de kern van de granule hete-stoombestendig te maken (de zogenaamde MG-methode) waarvan op de prioriteitsdatum al bekend was dat deze methode, in vergelijking met de zogenaamde CT-methode waarbij een coating wordt aangebracht zoals bij WO 645 (Jacobsen), minder goede prestaties liet zien.

WO 412 (Bach) ten slotte openbaart het gebruik van een dikkere coating van de granules, waarbij in het bijzonder zout-coatings als geschikt worden genoemd. Deze publicatie is evenwel door Danisco zelf niet tot vertrekpunt gekozen, zodat de rechtbank daarvan evenmin zal uitgaan.

Wanneer WO 645 (Jacobsen) wordt vergeleken met de technische kenmerken uit conclusie 1 van het octrooi, ontbreekt het kenmerk dat de coating uit een zout bestaat dat bij 20^oC een constante vochtigheid heeft van meer dan 60%. Het technisch effect hiervan is een verbeterde enzymactiviteit/stabiliteit bij stoom-pelleteren (vgl. paragraaf [0003] van de beschrijvingsinleiding van het octrooi). Het op objectieve wijze op te lossen technische probleem vormt zodoende het verschaffen van een verbeterde enzymactiviteit/stabiliteit bij stoom-pelleteren.

Danisco heeft de stelling betrokken dat de gemiddelde vakman, gesteld voor het hiervoor geformuleerde objectieve technische probleem, op basis van de combinatie van WO 645 (Jacobsen) tezamen met WO 793 (Markussen) tot de uitvinding volgens EP 592 zou komen. De rechtbank volgt Danisco daarin niet, waartoe het navolgende redengevend is.

In de eerste plaats geldt dat WO 645 (Jacobsen) betrekking heeft op een geheel andere oplossing om de granule tegen de hoge temperaturen bij stoom-pelleteren te beschermen, namelijk — zoals hiervoor aan de orde geweest — het gebruik van een hydrofobe vet- of wax-coating. Jacobsen bevat ook geen pointer naar de publicatie van WO 793 (Markussen) en Danisco heeft die ter zitting desgevraagd ook niet kunnen aanwijzen. In de tweede plaats heeft Markussen in het geheel geen betrekking op stoom-pelleteren. Markussen leert het gebruik van een zout-coating ter bescherming van de enzym bevattende granule tegen inactivatie tijdens opslag. Inderdaad wordt ook hier geopenbaard dat voor een verbeterde enzymstabiliteit, in het bijzonder bij hoge vochtigheidscondities, een coating van een hoofdzakelijk in water oplosbare stof met een hoge constante vochtigheid (lees: zout) moet worden gebruikt, maar het document leert niet dat een dergelijke coating ook geschikt is voor stoom-pelleteren. Danisco wijst er nog op dat Jacobsen in Markussen expliciet als stand van de techniek wordt genoemd. Zij stelt dat de in Markussen geopenbaarde zout-coating ten opzichte van de vet-/wax-coating van Jacobsen een belangrijke verbetering van enzymen in vochtige omstandigheden vormt. Dit is volgens haar voor de vakman een duidelijke aanwijzing is van de gunstige effecten van de zout-coating bij hoge vochtigheidscondities. Het zou voor hem dan ook voor de hand liggen om de in Markussen geopenbaarde zout-coating toe te passen ter bescherming van de enzymen in het proces van stoom-pelleteren zoals dat in Jacobsen wordt geopenbaard. De rechtbank acht dit echter een vorm van hindsight-redeneren. Die redenering gaat immers, zonder dat vaststaat dat de vakman de publicatie van Markussen op basis van Jacobsen zou raadplegen, uit van de informatie zoals geopenbaard in Markussen, terwijl de in die publicatie ook opgenomen verwijzing naar Jacobsen wordt aangegrepen om op een reverse-engineering-achtige wijze weer uit te komen bij de voor stoom-pelleteren geschikte, hydrofobe granules van Jacobsen.

Dit alles leidt tot de conclusie dat niet kan worden aangenomen dat de gemiddelde vakman, uitgaande van Jacobsen (WO 645) als most promising springboard in combinatie met Markussen (WO 793) en gesteld voor het hiervoor geformuleerde probleem, tot de in EP 592 geopenbaarde oplossing van een zout-coating zou zijn gekomen.

De overige in r.o. 4.5. genoemde combinaties van documenten kunnen reeds daarom onbesproken blijven nu die niet uitgaan van WO 645 (Jacobsen) als closest prior art.

Ten slotte heeft Danisco nog betoogd dat Novozymes niet heeft aangetoond dat het probleem, een verbeterde stabiliteit bij stoom-pelleteren, niet over de gehele breedte van de conclusie is opgelost, waarbij gerefereerd wordt aan paragraaf [0139] van de beschrijving waarin wordt aangegeven dat ‘some hydrated salts have a negative influence on the stability of the granules per se and on the pelleting stability’. De conclusies 1 en 25, aldus Danisco, zijn in zeer ruime bewoordingen gesteld en omvatten ook deze niet-werkende uitvoeringsvormen, hetgeen leidt tot een gebrek aan inventiviteit althans niet-nawerkbaarheid.

Dit betoog wordt niet gevolgd. Het is aan Danisco om aan te tonen dat de gemiddelde vakman, gebruik makend van zijn common general knowledge, op basis van het octrooi niet in staat zou zijn om de uitvinding, zonder undue burden, na te werken. De enkele stelling dat in de beschrijving wordt gezegd dat bepaalde gehydrateerde zouten een negatieve invloed hebben op de stabiliteit, is daartoe niet voldoende. In de beschrijving wordt immers aangegeven onder welke omstandigheden dit zich kan voordoen, terwijl ter zake bovendien voorkeursuitvoeringsvormen worden genoemd waarin de coating niet uit een gehydrateerd zout bestaat, althans niet uit een zout dat meer dan 4 watermoleculen bij 50^oC bevat. Voor zover Danisco heeft bedoeld te stellen dat EP 592 hierdoor uitvindingshoogte ontbeert, wordt zij daarin evenmin gevolgd. In de beschrijving, met name in de paragrafen [0145] t/m [0149], wordt immers bij wijze van uitwerking van het in paragraaf [0144] opgenomen — met conclusie 1 overeenkomende — kenmerk dat het zout bij een temperatuur van 20^oC een constante vochtigheid heeft van meer dan 60%, een reeks van geschikte zouten geopenbaard, waarvan niet in geschil is dat in hoofdzaak alle het objectief technische probleem oplossen. Onder die omstandigheden voldoet het octrooi aan de vereisten van inventiviteit.

Nu uitspraak wordt gedaan in de hoofdzaak, behoeft de door Danisco tevens gevorderde voorlopige voorziening, die is ingesteld voor het geval de hoofdzaak vertraging oploopt, geen verdere behandeling.

Danisco zal als de in het ongelijk gestelde partij worden veroordeeld in de kosten van de procedure in conventie. Tussen partijen bestaat overeenstemming dat die kosten tot zover aan de zijde van Novozymes kunnen worden begroot op € 137.500,00.

Novozymes heeft gesteld dat Danisco met de verhandeling in Nederland van haar Phyzyme XP TPT (Thermal Protection Technology)-granules indirect inbreuk maakt op conclusies 1 t/m 4, 6 t/m 8, 13 en 15 t/m 20 van EP 592 aangezien die granules kwalificeren als wezenlijke bestanddelen in de zin van artikel 73 lid 1 Rijksoctrooiwet 1995 (hierna: ROW 1995) voor toepassing van de werkwijze volgens conclusie 1 van het octrooi en de daarvan genoemde afhankelijke conclusies.

Danisco heeft betwist dat zij indirecte inbreuk pleegt omdat

Het eerste verweer wordt verworpen op grond van de redenering in r.o. 4.15. t/m 4.46., welke hier als herhaald en ingelast dient te worden beschouwd.

Daarmee wordt toegekomen aan de vraag of de granules van Danisco onder de beschermingsomvang van de ingeroepen conclusies van EP 592 vallen. Danisco stelt dat de TPT-granules een coating bevatten met Na₂SO₄, natriumsulfaat anhydraat. Dit zout, dat ook wel wordt aangeduid als thenardiet, voldoet volgens haar niet aan het kenmerk dat het bij een temperatuur van 20^oC een constante vochtigheidsgraad bezit van meer dan 60%. De rechtbank verwerpt dat standpunt en overweegt daartoe als volgt.

Bij de beoordeling wordt vooropgesteld dat de beschermingsomvang van een in Nederland geldend (deel van een Europees) octrooi wordt bepaald door de conclusies in de context van de beschrijving en de tekeningen op de wijze zoals artikel 69 Europees Octrooiverdrag en het daarbij behorende protocol voorschrijft.

Net als in het kader van het hiervoor besproken niet-nieuwheidsargument op basis van Jacobsen, houdt Danisco — ingegeven door professor Bendix — ook hier vast aan een te strikte, letterlijke uitleg van conclusie 1 van het octrooi.

Inderdaad is niet in geschil dat natriumsulfaat anhydraat bij 20^oC fysisch geen evenwicht kan vormen met een verzadigde waterige oplossing omdat dit zout bij genoemde temperatuur in een waterige oplossing spontaan converteert in natriumsulfaat decahydraat, in molecuulformule Na₂SO₄.10H₂O, ook wel aangeduid als glauberzout. Niet in geschil is voorts dat dit laatste zout voldoet aan de kenmerkende maatregel van conclusie 1 van EP 592. De redenering van Danisco komt er echter op neer dat het dan het decahydraat is dat aan het in conclusie 1 genoemde vereiste voldoet, niet het anhydraat waaruit haar coating bestaat (dat zelf een constante vochtigheidsgraad heeft bij een temperatuur van 32,4^oC of hoger), zodat het anhydraat niet voldoet aan alle kenmerken van conclusie 1.

Zoals hiervoor in r.o. 4.24. e.v. is overwogen, zou de gemiddelde vakman evenwel begrijpen dat de paramater van constante vochtigheidsgraad in conclusie 1 van EP 592 wordt gebruikt voor de selectie van (de hygroscopische eigenschappen van) een voor toepassing van de uitvinding geschikt zout. Hij ziet daarnaast dat het octrooi — zoals Dr. Brittain zegt — vele voorbeelden verschaft van oplosbare zouten die aan het in conclusie 1 opgenomen vereiste van constante vochtigheid voldoen, waaronder natriumsulfaat, dat in het octrooi als een geschikt zout voor toepassing van de uitvinding wordt geopenbaard.

Anders dan Danisco betoogt, geldt dit niet slechts voor natriumsulfaat decahydraat maar ook voor het anhydraat: natriumsulfaat wordt in generieke zin in het octrooi geopenbaard. Dit volgt bijvoorbeeld uit paragraaf [0137] van de beschrijving, waar het natriumsulfaat blijkens de gebruikte molecuulformule in de anhydrate vorm wordt bedoeld. Dit wordt bevestigd door de eerste zin van de daaropvolgende paragraaf [0138] welke aangeeft dat het zout óók een gehydrateerd zout mag zijn (‘The salt may also be a hydrated salt (…)’), met andere woorden: het in paragraaf [0137] genoemde anhydrate natriumsulfaat-zout is zeker ook geschikt. Tegelijkertijd wordt in bijvoorbeeld paragraaf [0145] de decahydraat vorm van het natriumsulfaat geopenbaard, nu achter de molecuulformule de aanduiding (CH_20oC=93%) is opgenomen, verwijzend naar de constante vochtigheidsgraad van 93% bij een temperatuur van 20^oC. Het gebruik van zowel het hydraat als het anhydraat wordt teruggezien bij het in de beschrijving genoemde voorbeeld 1 (vgl. r.o. 2.6.). Bij de granules 1 en 2 wordt gezegd dat zij bereid worden met Na₂SO₄, derhalve de anhydrate vorm. Bij granule 3 wordt het gebruik van MgSO₄.7H₂O voorgeschreven, zijnde een hydrate vorm van magnesiumsulfaat (heptahydraat = met zeven watermoleculen). Het is niet logisch en consistent om bij magnesiumsulfaat wél te vermelden dat het om de gehydrateerde variant gaat, maar dit bij natriumsulfaat niet te doen. Dit betekent dat ook in dit voorbeeld het gebruik van natriumsulfaat anhydraat wordt geopenbaard.

Aldus zou de vakman op basis van de beschrijving, maar ook bijvoorbeeld op basis van volgconclusies 6 en 7, begrijpen dat natriumsulfaat, hetzij in hydraat-, hetzij in anhydraat-vorm, voor de toepassing van de uitvinding als een geschikt zout kan worden aangemerkt. Hij zou immers op grond van zijn algemene vakkennis inzien dat het natriumsulfaat anhydraat in een waterige oplossing hydrateert, zodat niet de constante vochtigheid van het anhydraat maar die van het decahydraat relevant is, dat wel in strikte zin voldoet aan het in conclusie 1 genoemde kenmerk. De enkele omstandigheid dat het anhydraat zelf niet aan de kenmerken maatregel voldoet, betekent in casu niet dat van inbreuk geen sprake is.

Danisco heeft nog betoogd dat uit het feit dat in de voorbeelden in het octrooischrift anhydrate vormen worden genoemd, niet mag worden afgeleid dat anhydrate vormen ook door het octrooi worden beschermd omdat Novozymes het constante vochtigheids-criterium tijdens de verlening als een beperking in de hoofdconclusie heeft aangebracht en aldus afstand zou hebben gedaan van zouten die daaraan niet voldoen. Dat betoog wordt niet gevolgd. Derden, zoals Danisco, mogen immers slechts aannemen dat de aanvrager van het octrooi door de in het octrooischrift gebezigde formulering afstand heeft willen doen van een gedeelte van de bescherming waarop het octrooi aanspraak geeft indien daartoe, gelet op de inhoud van het octrooischrift in het licht van eventuele andere bekende gegevens, zoals het verleningsdossier, goede gronden bestaan. Nu uit het octrooi, noch uit het — door Danisco maar zeer ten dele overgelegde — verleningsdossier van dergelijke gronden is gebleken, kan niet worden aangenomen dat Novozymes uitdrukkelijk afstand van de bescherming van natriumsulfaat anhydraat heeft gedaan.

Uit het vorenstaande volgt dat de TPT-granules van Danisco onder de beschermingsomvang van conclusie 1 van EP 592 vallen. Nu zulks niet separaat is bestreden, vallen de granules evenzeer onder de beschermingsomvang van de conclusies 2 t/m 4, 6 t/m 8, 13 en 15 t/m 20 van EP 592.

Daarmee staat voorts vast dat de TPT-granules van Danisco moeten worden aangemerkt als wezenlijk bestanddelen in de zin van artikel 73 lid 1 ROW 1995. Niet bestreden is dat Danisco weet dat de granules voor toepassing van geoctrooieerde werkwijze volgens de uitvinding geschikt zijn.

Ten slotte heeft Danisco — in de marge — nog betwist dat zij in Nederland voorbehouden handelingen zou verrichten met als argument dat het haar Nederlandse distributeur is die die handelingen verricht, doch daaraan wordt voorbijgegaan nu Novozymes gemotiveerd heeft gesteld dat Danisco blijkens de als productie 11 door Novozymes overgelegde printscreens van haar Engelstalige website de TPT-granules in Nederland aanbiedt. Danisco heeft daarbij niet weersproken dat genoemde website blijkens de inrichting daarvan mede gericht is op Nederland, terwijl vast is komen te staan dat Danisco op die website communiceert dat voor de aanschaf van haar producten in bepaalde landen contact kan worden opgenomen met haar lokale distributeur, waarbij voor Nederland de naam en contactgegevens van de Nederlandse distributeur worden weergegeven. Bovendien heeft Novozymes ter zitting onbestreden naar voren gebracht dat Danisco op de verpakking van de TPT-granules de gebruiksaanwijzing in de Nederlandse taal heeft gesteld (welke verpakking ook is getoond), hetgeen, in samenhang beschouwd met de (weder)verkoop via een lokale distributeur, een in het verkeer brengen van het wezenlijke bestanddeel in Nederland oplevert. Onder die omstandigheden wordt het verweer van Danisco dat zij niet zelf in Nederland voorbehouden handelingen verricht verworpen.

Het sub b) van het petitum gevorderde verbod indirecte inbreuk te maken zal worden toegewezen als na te melden. Dat geldt niet voor het tevens gevorderde verbod op basis van directe inbreuk, nu Novozymes ten aanzien daarvan niet aan haar stelplicht heeft voldaan. De rechtbank ziet aanleiding te bepalen dat het verbod eerst werking heeft na betekening van dit vonnis.

De sub c) gevorderde opgave van de door Danisco met de verkoop van de TPT-producten in Nederland gerealiseerde winst ligt eveneens voor toewijzing gereed. Dat Danisco eerst bij het instellen van de eis in reconventie desbewust zou zijn geraakt, heeft Novozymes onder verwijzing naar paragraaf 5 van de dagvaarding van Danisco doeltreffend weerlegd, zodat de opgave zich dient uit te strekken over een periode die aanvangt op 28 juni 2010, zijnde de datum waarop Danisco wist of redelijke gronden had om te weten dat zij met de verhandeling van de TPT-granules indirect inbreuk maakte op EP 592. Voor de door Novozymes gevorderde eerdere datum is onvoldoende grondslag aanwezig. De opgave wordt beperkt tot handelingen die met betrekking tot Nederland zijn verricht. Omwille van de praktische uitvoerbaarheid wordt de termijn bepaald op 2 maanden.

Naast opgave van de behaalde winst, is eveneens gerechtvaardigd een bevel tot verzending van een recall-brief aan de afnemers, een en ander op de wijze als in het dictum is verwoord.

Datzelfde geldt voor de sub e) gevorderde vernietiging, waartegen Danisco als zodanig geen separaat verweer heeft gevoerd.

Voldoende aannemelijk is verder geworden dat de mogelijkheid bestaat dat Novozymes door de vastgestelde octrooiinbreuk enige schade heeft geleden. Een en ander zal in een (eventuele) schadestaatprocedure aan de orde dienen te komen. De vordering tot schadevergoeding op te maken bij staat is derhalve voor toewijzing vatbaar. Ten aanzien daarvan wordt nog opgemerkt dat schadevergoeding en/of winstafdracht eerst verschuldigd is vanaf 28 juni 2010.

De op te leggen dwangsommen zullen worden gemaximeerd.

Nu uitspraak wordt gedaan in de hoofdzaak, behoeft de voorlopige voorziening, die is ingesteld voor het geval de hoofdzaak vertraging zou oplopen, geen verdere behandeling.

Danisco zal als de in het ongelijk gestelde partij worden veroordeeld in de kosten van de procedure in reconventie. Tussen partijen bestaat overeenstemming dat die kosten tot zover aan de zijde van Novozymes kunnen worden begroot op € 137.500,00.