HR, 28-01-2011, nr. 09/03595

In onderdeel 1 wordt als onjuist en/of onbegrijpelijk bestreden het passeren in rov. 5.7 van het bewijsaanbod. Het passeren van het bewijsaanbod in rov. 5.7 maakt onderdeel uit van het onderzoek van de juistheid van de door [eiser] c.s. te bewijzen stelling dat in februari 2002 tussen partijen een recht van terugkoop is afgesproken in de zin dat [eiser] c.s. de aan [verweerder] c.s. verkochte onroerende zaken zouden kunnen terugkopen op een hen conveniërend moment tegen een vaste koopprijs, te weten de door [verweerder 1] verschuldigde koopsom vermeerderd met 10% (en dat die afspraak tussen partijen geldt). Het hof passeert het bewijsaanbod om drie redenen: [eiser] c.s. hebben reeds getuigen kunnen voorbrengen, het aanbod is onvoldoende gespecificeerd en het aanbod is niet ter zake dienende.

Als eerste klacht wordt aangevoerd dat het onbegrijpelijk is dat door het hof de door [eiser] c.s. te bewijzen omstandigheid dat partijen een terugkoopafspraak hebben gemaakt niet ter zake dienende acht (cassatiedagvaarding, blz. 3, eerste alinea).

De klacht slaagt niet omdat zij feitelijke grondslag mist en tevens onvoldoende onderbouwd is.

De gestelde omstandigheid dat partijen een terugkoopafspraak hebben gemaakt, beschouwt het hof op zichzelf als een relevante omstandigheid. Het hof verricht immers in de rov. 5.2 t/m 5.6 juist een onderzoek naar de juistheid van die gestelde omstandigheid, maar komt tot de bevinding dat er niet van zodanige feiten en omstandigheden is gebleken waaruit de juistheid van die gestelde omstandigheid kan worden afgeleid. In het bijzonder in rov. 5.3 geeft het hof te verstaan dat de gestelde afspraak niet in overeenstemming is met hetgeen in de onderhandse koopakte en in de akte van levering omtrent het recht van voorkeur is bepaald. Tegen die achtergrond bezien zullen om tot nader bewijs van de gestelde afspraak te kunnen worden toegelaten toch zodanige feiten en omstandigheden moeten zijn gesteld dat, ondanks dat wat in de onderhandse koopakte en in de akte van levering is bepaald, er niettemin tot het bestaan en gelding van de door [eiser] gestelde afspraak kan worden geconcludeerd. Dat acht het hof niet het geval, hetgeen het hof tot uitdrukking brengt door het bewijsaanbod als niet voldoende gespecificeerd te kwalificeren. De eerste klacht houdt niet een nadere uiteenzetting in waarom dat oordeel onbegrijpelijk is. Er wordt niet gewezen op gestelde feiten en omstandigheden die het onbegrijpelijk doen zijn dat het hof geen (voldoende) aanleiding aanwezig heeft geacht om levering van nader bewijs van de gestelde afspraak toe te laten.

De tweede klacht houdt in dat onbegrijpelijk is dat het hof het bewijsaanbod onvoldoende gespecificeerd oordeelt. Er is toch, zo wordt betoogd, aangegeven wat [eiser] c.s. hebben willen bewijzen, nl. de gestelde afspraak, en hoe zij dat willen doen (cassatiedagvaarding, blz. 3, tweede alinea).

De ongegrondheid van de tweede klacht ligt besloten in hetgeen hiervoor in 2.4 is opgemerkt. Om van een voldoende gespecificeerd bewijsaanbod ter zake van de gestelde afspraak te kunnen spreken, is het nodig dat nadere feiten en omstandigheden worden gesteld die, indien bewezen, het mogelijk maken om ondanks hetgeen in de onderhandse koopakte respectievelijk de akte van levering is bepaald, tot de conclusie te komen dat tussen partijen niet een recht van voorkeur als in de leveringsakte omschreven is overeengekomen en van kracht is maar een recht van terugkoop als door [eiser] c.s. gesteld. Aan die stelplicht hebben naar het oordeel van het hof [eiser] c.s. niet voldaan. Ook bij de tweede klacht ontbreekt een vermelding van gestelde nadere feiten en omstandigheden in het licht waarvan 's hofs oordeel onbegrijpelijk is te achten.

De derde klacht richt zich tegen de door het hof gebezigde grond voor het passeren van het bewijsaanbod dat [eiser] c.s. reeds in het kader van het voorlopige getuigenverhoor getuigen hebben kunnen voortbrengen (cassatiedagvaarding, blz. 3, derde alinea).

Deze klacht strandt reeds op het gebrek aan belang erbij. De beslissing tot het passeren van het bewijsaanbod kan al ten volle worden gedragen door het — blijkens het voorgaande vruchteloos bestreden — gegeven dat het bewijsaanbod onvoldoende gespecificeerd is.

Onderdeel 2 keert zich tegen het passeren door het hof van het bewijsaanbod in rov. 5.9 in het kader van de beoordeling van het beroep van [eiser] c.s. op dwaling. Het aanbod tot nadere bewijslevering wijst het hof af omdat het relevantie mist. Hiermee bedoelt het hof dat het bewijsaanbod geen betrekking heeft op gestelde feiten en omstandigheden die, indien bewezen, tot het honoreren van het beroep op dwaling kunnen leiden. In het eerste gedeelte van het onderdeel worden vier omstandigheden genoemd, waaromtrent [eiser] c.s., naar zij hebben gesteld, een verkeerde voorstelling van zaken hebben gehad en die bij een juiste voorstelling aanleiding zouden geweest om de overeenkomst als in rechte vastgesteld niet aan te gaan. Het betreft:

In het tweede gedeelte van onderdeel 2 worden onder a t/m d feiten en omstandigheden genoemd, die te bewijzen zijn aangeboden. De vraag is of gezegd kan worden dat die feiten en omstandigheden, indien bewezen, tot het gegrond bevinden van het beroep op dwaling zouden kunnen leiden.

Voorop moet worden gesteld dat een beroep op dwaling niet reeds slaagt wanneer bij een partij bij het aangaan van de een overeenkomst een onjuiste voorstelling heeft voorgezeten en zij bij een juiste voorstelling de overeenkomst niet of onder andere voorwaarden zou hebben afgesloten. Zoals ook uit artikel 6:228, lid 1 BW blijkt is ook een zekere betrokkenheid van de wederpartij bij de dwaling vereist. De wederpartij dient de dwaling met een inlichting te hebben opgeroepen of was zodanig bekend met, althans behoorde zodanig bekend te zijn met, de dwaling dat hij de dwalende partij daarover had behoren in te lichten of verkeerde bij het aangaan van de overeenkomst in dezelfde onjuiste voorstelling. In rov. 5.8 neemt het hof die betrokkenheid van [verweerder] c.s. in aanmerking.

Voor vrijwel alle feiten en omstandigheden die in het tweede gedeelte van onderdeel 2 worden opgesomd, geldt dat zij wel op een of andere wijze [eiser] c.s. zelf raken maar geen betrekking hebben op een betrokkenheid van [verweerder] c.s. bij de onjuiste voorstelling bij [eiser] c.s. op een wijze als hiervoor in 2.10 vermeld. Dit betekent dat voor vrijwel alle aangevoerde feiten en omstandigheden geldt dat zij, ook indien bewezen, niet tot het aanvaarden van het beroep van [eiser] c.s. op dwaling kunnen leiden en dat zij dus als niet relevant kunnen worden aangemerkt.

Een uitzondering vormt de onder d genoemde omstandigheid dat ook [verweerder] c.s. hebben gedwaald over de fiscale consequenties van de transactie. Het beroep op die omstandigheid kan [eiser] c.s. echter niet baten, omdat het hof te dien aanzien in rov. 5.8, laatste alinea, — in cassatie onbestreden — heeft geoordeeld dat ‘[eiser] zelf stelt dat [verweerder 1] daarvan niet op de hoogte was’. Daarmee wil het hof zeggen dat er aan de kant van [verweerder] c.s. voor wat de fiscale consequenties van de transactie betreft geen sprake van dwaling heeft kunnen zijn, omdat zij van het bestaan van dit probleem niet afwisten en zich daaromtrent dan ook geen voorstelling hebben gemaakt.

In verband met de onder b vermelde omstandigheid dat [eiser] ervan uitgingen dat zij in de woning konden blijven en dat [verweerder] c.s. dat wisten, is nog van belang dat het hof daaromtrent in rov. 5.8, vierde alinea, overweegt dat ontwikkelingen na de transactie, die tot beëindiging van de bewoning kunnen leiden, niet leiden tot een (te honoreren beroep op) dwaling. Hiermee geeft het hof toepassing aan de bepaling in artikel 6:228 lid 2 BW dat een vernietiging wegens dwaling niet kan worden gegrond op een dwaling, die een uitsluitend toekomstige omstandigheid betreft. Dit oordeel is ook in cassatie onbestreden gebleven.

De klachten in de onderdelen 1 en 2, zo volgt uit het voorgaande, treffen geen doel.