HvJ EU, 15-03-2018, nr. C-256/16

Het verzoek om een prejudiciële beslissing betreft de geldigheid van uitvoeringsverordening (EU) 2016/223 van de Commissie van 17 februari 2016 tot vaststelling van een procedure voor de beoordeling van bepaalde verzoeken om behandeling als marktgerichte onderneming en verzoeken om individuele behandeling van producenten-exporteurs uit China en Vietnam en tot uitvoering van het arrest van het Hof van Justitie van de Europese Unie in de gevoegde zaken C-659/13 en C-34/14 (PB 2016, L 41, blz. 3; hierna: ‘litigieuze verordening’).

Dit verzoek is ingediend in het kader van een geding tussen Deichmann SE en het Hauptzollamt Duisburg (hoofdkantoor van de douane Duisburg, Duitsland; hierna: ‘douanekantoor’) over een verzoek om terugbetaling van antidumpingrechten die zijn betaald bij de invoer van schoeisel met bovendeel van leder in de Europese Unie.

Volgens de Commissie moet het verzoek om een prejudiciële beslissing niet-ontvankelijk worden verklaard op grond dat verzoekster in het hoofdgeding, hoewel zij ongetwijfeld bevoegd was om de Unierechter te verzoeken om nietigverklaring van de litigieuze verordening, heeft nagelaten dat te doen binnen de in artikel 263, zesde alinea, VWEU gestelde termijn. Het kan haar niet worden toegestaan die termijn te omzeilen door nu bij de verwijzende rechter aan te voeren dat die verordening ongeldig is.

Dienaangaande is het vaste rechtspraak dat een persoon die zonder enige twijfel gerechtigd was om bij de Unierechter een verzoek om nietigverklaring van een handeling in te dienen, maar dat niet heeft gedaan binnen de termijn van artikel 263, zesde alinea, VWEU, zich niet mag beroepen op de ongeldigheid van een dergelijke handeling in het kader van een bij een nationale rechter ingestelde vordering tegen een nationale maatregel die op grond van die handeling is genomen (arresten van 9 maart 1994, TWD Textilwerke Deggendorf, C-188/92, EU:C:1994:90, punt 23, en 4 februari 2016, C & J Clark International en Puma, C-659/13 en C-34/14, EU:C:2016:74, punt 56).

Wanneer in een situatie als beschreven in het vorige punt van het onderhavige arrest de betrokken nationale rechter zich tot het Hof wendt met het verzoek om die geldigheid te beoordelen in het kader van een prejudiciële beslissing, moet dat verzoek bijgevolg niet-ontvankelijk worden verklaard.

In casu hoeft evenwel niet te worden uitgemaakt of verzoekster in het hoofdgeding beslist het recht zou hebben gehad om de Unierechter te verzoeken om nietigverklaring van de litigieuze verordening, aangezien zij zich niet bevindt in de situatie als bedoeld in de in punt 39 van het onderhavige arrest aangehaalde rechtspraak. Die verordening is immers vastgesteld nadat bij de verwijzende rechter beroep is ingesteld en wordt volgens deze laatste in het kader van die procedure aan verzoekster in het hoofdgeding tegengeworpen. Verzoekster in het hoofdgeding wil dus verweer voeren, en beoogt niet de termijn te omzeilen waarbinnen zij die verordening had kunnen aanvechten bij het Gerecht van de Europese Unie.

Bijgevolg is het verzoek om een prejudiciële beslissing ontvankelijk.

Hoewel de ongeldigheidsgronden die volgens de verwijzende rechter mogelijk in het spel zijn, in de gestelde vraag niet worden genoemd, moet er, gelet op de uiteenzetting in de verwijzingsbeslissing, van worden uitgegaan dat hij met die vraag in wezen wenst te vernemen of de litigieuze verordening niet moet worden geacht ongeldig te zijn om verschillende redenen, namelijk omdat 1) zij verordening nr. 1225/2009 en niet verordening nr. 384/96 toepast, 2) artikel 14, lid 1, eerste volzin, van eerstgenoemde verordening de rechtsgrondslag ervan is, 3) zij de voorschriften inzake niet-terugwerkende kracht en verjaring niet eerbiedigt, en 4) de bevelen die erin zijn vervat, mogelijk overdreven zijn.

Die verschillende ongeldigheidsgronden moeten achtereenvolgens worden beoordeeld.

In de eerste plaats vraagt de verwijzende rechter zich af of de litigieuze verordening niet had moeten worden gebaseerd op verordening nr. 384/96 in plaats van op verordening nr. 1225/2009, gelet op de bewoordingen van artikel 23, tweede alinea, van deze laatste verordening en het tijdstip waarop de procedures die tot de definitieve verordening en de verlengingsverordening hebben geleid, zijn ingeleid. Voorts wijst hij erop dat als dat het geval is, de litigieuze verordening ook ongeldig is omdat de bevoegdheid om antidumpingrechten in te stellen daarbij ten onrechte wordt verleend aan de Commissie en niet aan de Raad, die daar krachtens artikel 9, lid 4, van verordening nr. 384/96 nochtans toe bevoegd is.

Het verband tussen verordening nr. 384/96 en verordening nr. 1225/2009 wordt geregeld in artikel 23 van laatstgenoemde verordening.

Dat artikel draagt het opschrift ‘Intrekking’. De eerste alinea bepaalt dat ‘[v]erordening [nr. 384/96] wordt ingetrokken’. De tweede alinea preciseert de gevolgen daarvan voor krachtens die verordening ingeleide procedures.

Vastgesteld moet worden dat de taalversies van die tweede alinea onderling van elkaar afwijken. In sommige daarvan — met name in de Duitse taalversie — heet het immers dat verordening nr. 384/96 van toepassing blijft op de krachtens die verordening ingeleide procedures, terwijl in de andere gewoon wordt bepaald dat de intrekking van die verordening de geldigheid van die procedures niet aantast.

Volgens vaste rechtspraak houdt het vereiste van een uniforme uitlegging van het Unierecht in dat de bewoordingen van een bepaling van Unierecht bij twijfel niet op zichzelf mogen worden beschouwd, maar naar de werkelijke bedoeling van de auteur en het door hem nagestreefde doel moeten worden uitgelegd, met name gelet op alle taalversies ervan (arresten van 4 februari 2016, C & J Clark International en Puma, C-659/13 en C-34/14, EU:C:2016:74, punt 122, en 25 januari 2017, Vilkas, C-640/15, EU:C:2017:39, punt 47).

In casu volgt uit overweging 1 van verordening nr. 1225/2009 dat deze verordening voornamelijk beoogt verordening nr. 384/96 te codificeren, zonder haar inhoudelijk te wijzigen.

Voorts blijkt uit het opschrift en de bewoordingen van artikel 23 van verordening nr. 1225/2009 dat de Uniewetgever met dat artikel verordening nr. 384/96 wilde intrekken, onder de uitdrukkelijke garantie evenwel dat de krachtens die verordening ingeleide procedures geldig bleven, zodat de bevoegde instellingen die procedures konden voortzetten. Volgens het merendeel van de taalversies van verordening nr. 1225/2009 bepaalde de Uniewetgever daarentegen niet dat verordening nr. 384/96 op die procedures van toepassing bleef.

Ten slotte volgt uit de rechtspraak dat Uniehandelingen in beginsel moeten worden vastgesteld overeenkomstig de ten tijde van de vaststelling geldende procedurevoorschriften (zie in die zin arrest van 14 juni 2016, Commissie/McBride e.a., C-361/14 P, EU:C:2016:434, punt 40). Net omdat verordening nr. 384/96 was ingetrokken, en gelet op het doel van verordening nr. 1225/2009, konden procedures die waren ingeleid op basis van de eerste verordening, na intrekking ervan, dus enkel nog worden voortgezet op basis van de tweede verordening.

In dit geval is de litigieuze verordening vastgesteld op 17 februari 2016, dat wil zeggen nadat verordening nr. 384/96 op 11 januari 2010 bij verordening nr. 1225/2009 was ingetrokken.

Derhalve heeft de Commissie de litigieuze verordening terecht gebaseerd op verordening nr. 1225/2009.

Verder moet worden vastgesteld dat in de litigieuze verordening de bevoegdheid om antidumpingrechten in te stellen terecht wordt verleend aan de Commissie in plaats van aan de Raad, aangezien de Commissie de daartoe bevoegde instelling is overeenkomstig artikel 9, lid 4, van verordening nr. 1225/2009, zoals gewijzigd bij verordening nr. 37/2014.

In de tweede plaats vraagt de verwijzende rechter zich af of artikel 14, lid 1, eerste volzin, van verordening nr. 1225/2009 een passende rechtsgrondslag vormt voor de bevelen die zijn vervat in artikel 1 van de litigieuze verordening. Hij wijst er dienaangaande op dat uit artikel 14, lid 1, eerste volzin, niet kan worden afgeleid dat deze bepaling de Commissie het recht geeft om, ten eerste, voorbereidende maatregelen te treffen ter wederinstelling van antidumpingrechten en, ten tweede, bevelen te geven die mogelijk in strijd zijn met artikel 236, lid 1, van het douanewetboek voor zover zij de nationale douaneautoriteiten beletten de uit hoofde van de definitieve verordening en de verlengingsverordening geïnde antidumpingrechten terug te betalen.

In verband met het eerste punt van twijfel van de verwijzende rechter moet erop worden gewezen dat volgens artikel 14, lid 1, eerste volzin, van verordening nr. 1225/2009 antidumpingrechten bij verordening worden ingesteld en door de lidstaten worden geïnd in de vorm, voor het bedrag en met inachtneming van de criteria die in die verordening zijn vermeld.

Uit de formulering van die bepaling volgt dat de Uniewetgever niet de bedoeling had de criteria voor de inning van antidumpingrechten limitatief te bepalen, maar de vaststelling ervan aan de Commissie wilde overlaten.

De in artikel 1 van de litigieuze verordening gegeven bevelen beogen de inning van de bij de definitieve verordening en de verlengingsverordening ingestelde antidumpingrechten veilig te stellen door de nationale douaneautoriteiten te verplichten om te wachten met het nemen van een beslissing over verzoeken van ondernemingen om terugbetaling van de door hen voldane antidumpingrechten, tot de Commissie in uitvoering van het arrest van 4 februari 2016, C & J Clark International en Puma (C-659/13 en C-34/14, EU:C:2016:74), de tarieven heeft vastgesteld waartegen die rechten hadden moeten worden geheven.

Aangezien die bevelen betrekking hebben op de inning van de antidumpingrechten in kwestie door de lidstaten, gaf artikel 14, lid 1, eerste volzin, van verordening nr. 1225/2009 de Commissie wel degelijk het recht om ze uit te vaardigen.

Wat het tweede in punt 56 van het onderhavige arrest vermelde punt van twijfel betreft, moet eraan worden herinnerd dat de litigieuze verordening ertoe strekt de maatregelen te treffen die nodig zijn om uitvoering te geven aan het arrest van 4 februari 2016, C & J Clark International en Puma (C-659/13 en C-34/14, EU:C:2016:74), waarbij het Hof heeft vastgesteld dat de definitieve verordening en de verlengingsverordening ongeldig zijn, zoals in punt 24 van het onderhavige arrest is uiteengezet.

Het is juist dat volgens vaste rechtspraak, wanneer het Hof een verordening ongeldig verklaart waarbij antidumpingrechten worden opgelegd — zoals de definitieve verordening en de verlengingsverordening —, moet worden aangenomen dat die rechten niet wettelijk verschuldigd waren in de zin van artikel 236 van het douanewetboek en in beginsel, onder de daartoe gestelde voorwaarden, moeten worden terugbetaald door de nationale douaneautoriteiten (zie in die zin arresten van 27 september 2007, Ikea Wholesale, C-351/04, EU:C:2007:547, punten 66–69, en 18 januari 2017, Wortmann, C-365/15, EU:C:2017:19, punt 34).

De juiste draagwijdte van een arrest van het Hof tot ongeldigverklaring — en dus de precieze omvang van de eruit voortvloeiende verplichtingen — moet evenwel per geval worden bepaald. Daarbij moet niet alleen met het dictum van dat arrest rekening worden gehouden, maar ook met de rechtsoverwegingen, die er de noodzakelijke steun aan bieden (zie in die zin arrest van 28 januari 2016, CM Eurologistik en GLS, C-283/14 en C-284/14, EU:C:2016:57, punt 49 en aldaar aangehaalde rechtspraak).

In die omstandigheden moet in het onderhavige geval de juiste draagwijdte van de ongeldigheidsverklaring in het dictum van het arrest van 4 februari 2016, C & J Clark International en Puma (C-659/13 en C-34/14, EU:C:2016:74), worden bepaald in het licht van de rechtsoverwegingen van datzelfde arrest, die er de noodzakelijke steun aan bieden.

Om te beginnen blijkt uit de punten 79, 112, 135 en 177 van dat arrest dat het Hof de definitieve verordening en de verlengingsverordening ongeldig heeft verklaard wegens twee verschillende, maar onderling verband houdende onwettigheden. Ten eerste hebben de Raad en de Commissie die verordeningen in strijd met artikel 2, lid 7, onder b), van verordening nr. 384/96 vastgesteld zonder eerst te beslissen op de verzoeken om behandeling als marktgerichte onderneming die waren ingediend door bepaalde producenten-exporteurs waarop het aan die verordeningen ten grondslag liggende onderzoek betrekking had. Ten tweede hebben de Raad en de Commissie in strijd met artikel 9, lid 5, van verordening nr. 384/96 nagelaten de verzoeken om individuele behandeling van diezelfde producenten-exporteurs te onderzoeken.

Voorts volgt uit de punten 39, 108, 120 en 131 van dat arrest dat al die producenten-exporteurs met hun verzoeken beoogden in het kader van de verschillende voorbereidende maatregelen ter instelling van antidumpingrechten een individuele behandeling te krijgen, die de Raad en de Commissie ertoe had kunnen brengen hun lagere antidumpingrechten op te leggen dan die waarin de definitieve verordening en de verlengingsverordening voorzagen.

Tot slot volgt uit de punten 174 en 177 van het arrest van 4 februari 2016, C & J Clark International en Puma (C-659/13 en C-34/14, EU:C:2016:74), dat bij het onderzoek dat het Hof in dat arrest heeft verricht, niet is gebleken van andere feiten of omstandigheden die de geldigheid van de definitieve verordening en de verlengingsverordening konden aantasten.

Gelet op die overwegingen moet worden vastgesteld dat de Commissie, om te voldoen aan haar verplichting het arrest van 4 februari 2016, C & J Clark International en Puma (C-659/13 en C-34/14, EU:C:2016:74), uit te voeren, ervan mocht uitgaan dat het haar taak was de door de betrokken producenten-exporteurs ingediende verzoeken te onderzoeken om uit te maken of voor hen lagere antidumpingrechten hadden moeten worden vastgesteld dan die waarin de definitieve verordening en de voorlopige verordening voorzagen.

Het was immers slechts een deel van de antidumpingrechten die op grond van die verordeningen waren geïnd, overeenkomend met het eventuele verschil tussen het tarief waartegen zij in die verordeningen waren vastgesteld en het tarief waartegen zij hadden moeten worden vastgesteld als de onwettigheden niet hadden plaatsgevonden die het Hof heeft geconstateerd in zijn arrest van 4 februari 2016, C & J Clark International en Puma (C-659/13 en C-34/14, EU:C:2016:74), dat ten onrechte was opgelegd en om die reden aan de betrokkenen moest worden terugbetaald. In die context kan artikel 236 van het douanewetboek niet aldus worden uitgelegd dat het de Commissie verbiedt de nationale autoriteiten te gelasten, pas te beslissen op de verzoeken om terugbetaling van die antidumpingrechten wanneer de procedure is afgerond die het haar juist mogelijk moet maken dat verschil te berekenen.

In die omstandigheden was er in het licht van de in de punten 62 en 63 van dit arrest aangehaalde rechtspraak geen reden om de betrokken antidumpingrechten onmiddellijk en volledig terug te betalen.

Aangezien de bevelen in artikel 1 van de litigieuze verordening niet in strijd zijn met artikel 236, lid 1, van het douanewetboek, was de Commissie wel degelijk gerechtigd om ze vast te stellen op de grondslag van artikel 14, lid 1, eerste volzin, van verordening nr. 1225/2009.

In de derde plaats wenst de verwijzende rechter te vernemen of de aan de definitieve verordening en de verlengingsverordening ten grondslag liggende procedure met de litigieuze verordening op rechtsgeldige wijze kon worden hervat met het oog op het opnieuw instellen van de bij die verordeningen opgelegde antidumpingrechten voor de periode waarin deze aanvankelijk van toepassing waren. Hij vraagt zich namelijk af of een dergelijke hervatting, gelet op het feit dat die antidumpingrechten niet meer van toepassing waren op het ogenblik dat de litigieuze verordening is vastgesteld, niet in strijd is met het verbod van terugwerkende kracht, dat eerst was neergelegd in artikel 10, lid 1, van verordening nr. 384/96 en nadien in artikel 10, lid 1, van verordening nr. 1225/2009, alsook met de verjaringsregel van artikel 221, lid 3, van het douanewetboek.

In dat verband moet, wat om te beginnen de mogelijkheid betreft om de aan de definitieve verordening en de verlengingsverordening ten grondslag liggende procedure te hervatten om de bij die verordeningen ingestelde antidumpingrechten opnieuw op te leggen voor de periode waarin deze aanvankelijk van toepassing waren, worden opgemerkt dat wanneer een verordening tot instelling van antidumpingrechten bij een arrest van het Hof nietig of ongeldig wordt verklaard, de instelling die de maatregelen moet nemen die nodig zijn om dat arrest uit te voeren, de aan die verordening ten grondslag liggende procedure kan heropenen, ook al voorziet de toepasselijke regeling niet uitdrukkelijk in die mogelijkheid (zie in die zin arrest van 28 januari 2016, CM Eurologistik en GLS, C-283/14 en C-284/14, EU:C:2016:57, punten 51 en 52).

Voorts volgt uit vaste rechtspraak dat tenzij de gehele procedure nietig is door de vastgestelde onregelmatigheid, de betrokken instelling de procedure kan heropenen in de fase waarin die onregelmatigheid is begaan, teneinde een handeling vast te stellen ter vervanging van een eerdere, nietig of ongeldig verklaarde handeling (arrest van 28 januari 2016, CM Eurologistik en GLS, C-283/14 en C-284/14, EU:C:2016:57, punt 51).

De aan de definitieve verordening en de verlengingsverordening ten grondslag liggende procedure kon met de litigieuze verordening dus rechtsgeldig worden heropend.

Wat verder de vraag betreft of de procedure ook kan worden hervat wanneer de betrokken antidumpingrechten niet meer van toepassing zijn, gelet op de toepasselijke bepalingen inzake het verbod van terugwerkende kracht, blijkt uit de rechtspraak van het Hof dat een instelling van de Unie die gebruikmaakt van de in de punten 73 en 74 van het onderhavige arrest vermelde mogelijkheid om de procedure te heropenen, overeenkomstig de beginselen van de toepassing van de wet in de tijd, de materiële bepalingen in acht moet nemen die van kracht waren ten tijde van de feiten waarop de nietig of ongeldig verklaarde verordening ziet (zie in die zin arrest van 14 juni 2016, Commissie/McBride e.a., C-361/14 P, EU:C:2016:434, punt 40).

Overeenkomstig artikel 10, lid 1, van verordening nr. 384/96 kan in casu de hervatting van de procedure met de litigieuze verordening er dus niet op uitlopen dat de verordening die aan het einde van de procedure wordt vastgesteld ter vervanging van de definitieve verordening en de verlengingsverordening, de antidumpingrechten opnieuw instelt, met toepassing ervan op producten die in het vrije verkeer zijn gebracht vóór die verordeningen in werking zijn getreden.

De bewoordingen van artikel 10, lid 1, van verordening nr. 384/96 verbieden een dergelijke hervatting van de procedure daarentegen niet ingeval de betrokken antidumpingrechten intussen niet meer van toepassing zijn, mits de rechten opnieuw worden ingesteld voor de periode waarin zij aanvankelijk golden, in casu dus voor producten die in het vrije verkeer zijn gebracht nadat de definitieve verordening en de verlengingsverordening in werking zijn getreden.

Bijgevolg kan niet worden vastgesteld dat de hervatting van de procedure in casu in strijd is met het in artikel 10, lid 1, van verordening nr. 384/96 vervatte verbod van terugwerkende kracht op grond dat de bij de definitieve verordening en de verlengingsverordening ingestelde antidumpingrechten niet langer van toepassing waren op het ogenblik dat de litigieuze verordening is vastgesteld.

Wat ten slotte de regel van artikel 221, lid 3, van het douanewetboek betreft, moet in herinnering worden gebracht dat die er inderdaad niet alleen aan in de weg staat dat het bedrag van de douaneschuld aan de schuldenaar wordt meegedeeld nadat drie jaar zijn verstreken sinds het ontstaan ervan, maar ook ertoe leidt dat die douaneschuld na het verstrijken van die termijn verjaart (zie in die zin arrest van 23 februari 2006, Molenbergnatie, C-201/04, EU:C:2006:136, punten 39 en 41).

Zoals het Hof reeds heeft geoordeeld, is die regel volgens de bewoordingen zelf van artikel 221, lid 3, van het douanewetboek echter alleen van toepassing op de mededeling van het bedrag van de douaneschuld aan de schuldenaar, en staat het in zoverre uitsluitend aan de nationale douaneautoriteiten die bevoegd zijn om een dergelijke mededeling te doen, die regel uit te voeren (zie in die zin arrest van 13 maart 2003, Nederland/Commissie, C-156/00, EU:C:2003:149, punten 63 en 64).

Voorts volgt uit artikel 221, lid 1, van het douanewetboek dat het bedrag van de douaneschuld pas aan de schuldenaar mag worden meegedeeld nadat het is geboekt, waarbij de boeking er volgens artikel 217, lid 1, van het douanewetboek in bestaat dat de bevoegde douaneautoriteit dat bedrag berekent zodra zij over de nodige gegevens beschikt (zie in die zin arresten van 23 februari 2006, Molenbergnatie, C-201/04, EU:C:2006:136, punt 46, en 16 juli 2009, Snauwaert e.a., C-124/08 en C-125/08, EU:C:2009:469, punten 21 en 23).

Bijgevolg kan de verjaringsregel van artikel 221, lid 3, van het douanewetboek er niet aan in de weg staan dat de Commissie een verordening vaststelt tot instelling of wederinstelling van antidumpingrechten, en kan die regel haar a fortiori niet beletten de aan die vaststelling voorafgaande procedure te openen of te hervatten, aangezien elk van deze handelingen noodzakelijkerwijs plaatsvindt vóór de bevoegde nationale douaneautoriteiten het uit hoofde van de betrokken verordening te innen bedrag van de rechten berekenen en aan de schuldenaar meedelen.

In casu is het dus pas wanneer de Commissie de bij de litigieuze verordening heropende procedure heeft afgerond met de wederinstelling van de bij de definitieve verordening en de verlengingsverordening opgelegde antidumpingrechten tegen de juiste tarieven, dat de nationale douaneautoriteiten de daarmee overeenstemmende rechten kunnen bepalen en aan de schuldenaren meedelen. Het is de taak van die autoriteiten om er in elk concreet geval, onder het toezicht van de bevoegde nationale rechters, voor te zorgen dat artikel 221, lid 3, van het douanewetboek wordt nageleefd, door te verifiëren of een dergelijke mededeling nog kan worden verricht, gelet op de termijn van drie jaar waarin de eerste volzin van die bepaling voorziet en de eventuele schorsing van die termijn overeenkomstig de tweede volzin ervan.

Die heropening van de procedure is dus niet in strijd met de verjaringsregel van artikel 221, lid 3, van het douanewetboek.

In de vierde en laatste plaats vraagt de verwijzende rechter zich af of de bevelen die in de litigieuze verordening worden gegeven, niet buitensporig zijn. Met het oog op de uitvoering van het arrest van 4 februari 2016, C & J Clark International en Puma (C-659/13 en C-34/14, EU:C:2016:74), hadden volgens hem minder verregaande maatregelen kunnen volstaan.

Dienaangaande blijkt uit de rechtspraak dat de vaststelling dat een Uniehandeling ongeldig is, tot rechtsgevolg heeft dat de instelling die die handeling heeft aangenomen, de maatregelen moet treffen die nodig zijn om de vastgestelde onrechtmatigheid te verhelpen, aangezien de verplichting die artikel 266 VWEU oplegt in geval van arresten tot nietigverklaring naar analogie van toepassing is. Die instelling beschikt evenwel over een ruime beoordelingsbevoegdheid bij de keuze van die middelen, voor zover zij verenigbaar zijn met het dictum van het betrokken arrest en de rechtsoverwegingen die er de noodzakelijke steun aan bieden (zie in die zin arrest van 28 januari 2016, CM Eurologistik en GLS, C-283/14 en C-284/14, EU:C:2016:57, punten 48 en 76 en aldaar aangehaalde rechtspraak).

Gelet op die ruime beoordelingsbevoegdheid zijn die maatregelen slechts onrechtmatig wanneer zij kennelijk ongeschikt zijn om het nagestreefde doel te bereiken (zie naar analogie arresten van 8 februari 2000, Emesa Sugar, C-17/98, EU:C:2000:70, punt 53, en 6 september 2017, Slowakije en Hongarije/Raad, C-643/15 en C-647/15, EU:C:2017:631, punt 207).

In het onderhavige geval volgt evenwel ten eerste uit de bovenstaande overwegingen dat bij het onderzoek van de bevelen die zijn vervat in artikel 1 van de litigieuze verordening niet is gebleken dat zij onverenigbaar zijn met het dictum en de rechtsoverwegingen van het arrest van 4 februari 2016, C & J Clark International en Puma (C-659/13 en C-34/14, EU:C:2016:74).

Ten tweede blijkt niet dat de Commissie een kennelijke beoordelingsfout heeft gemaakt door voor die maatregelen te kiezen. Met de aan de nationale douaneautoriteiten opgelegde verplichting om haar de verzoeken om terugbetaling door te sturen die bij hen overeenkomstig artikel 236 van het douanewetboek zijn ingediend, kan de Commissie er namelijk voor zorgen dat zij beschikt over alle gegevens die relevant zijn met het oog op het ongedaan maken van de onwettigheden die het Hof heeft vastgesteld in het arrest van 4 februari 2016, C & J Clark International en Puma (C-659/13 en C-34/14, EU:C:2016:74), zonder dat daarbij een extra administratieve last wordt opgelegd aan de betrokken ondernemers of de behandeling van de verzoeken in kwestie ongerechtvaardigde vertraging oploopt. Overigens moet erop worden gewezen dat de behandeling van die verzoeken onderworpen is aan de termijn van artikel 1, lid 2, van de litigieuze verordening en dat eventuele vertraging kan worden vergoed door middel van de betaling van rente (zie in die zin arrest van 18 januari 2017, Wortmann, C-365/15, EU:C:2017:19, punt 37).

Gelet op een en ander moet op de gestelde vraag worden geantwoord dat bij het onderzoek ervan niet is gebleken van feiten of omstandigheden die de geldigheid van de litigieuze verordening kunnen aantasten.

Ten aanzien van de partijen in het hoofdgeding is de procedure als een aldaar gerezen incident te beschouwen, zodat de verwijzende rechterlijke instantie over de kosten heeft te beslissen. De door anderen wegens indiening van hun opmerkingen bij het Hof gemaakte kosten komen niet voor vergoeding in aanmerking.

Het Hof (Derde kamer) verklaart voor recht:

Bij het onderzoek van de gestelde vraag is niet gebleken van feiten of omstandigheden die de geldigheid kunnen aantasten van uitvoeringsverordening (EU) 2016/223 van de Commissie van 17 februari 2016 tot vaststelling van een procedure voor de beoordeling van bepaalde verzoeken om behandeling als marktgerichte onderneming en verzoeken om individuele behandeling van producenten-exporteurs uit China en Vietnam en tot uitvoering van het arrest van het Hof van Justitie van de Europese Unie in de gevoegde zaken C-659/13 en C-34/14.

ondertekeningen