HR, 10-02-2017, nr. 16/05124

1. De rechtbank Rotterdam heeft bij beschikking van 29 mei 2015 de echtscheiding tussen partijen uitgesproken en – voor zover thans van belang – ten laste van de man aan de vrouw een uitkering tot levensonderhoud van € 1.036,- per maand toegekend, bij vooruitbetaling te voldoen voor het eerst op de dag dat de echtscheidingsbeschikking is of zal zijn ingeschreven in de registers van de burgerlijke stand.

2. Het gerechtshof Den Haag heeft de beschikking van de rechtbank vernietigd voor zover het de partneralimentatie met ingang van 1 januari 2016 betreft en heeft, in zoverre opnieuw beschikkende, (i) de door de man te betalen uitkering tot levensonderhoud voor de vrouw met ingang van 1 januari 2016 bepaald op € 770,- per maand, vanaf de datum van de beschikking bij vooruitbetaling te voldoen; (ii) bepaald dat de vrouw niet is gehouden tot terugbetaling van hetgeen zij eventueel teveel aan partneralimentatie heeft ontvangen; (iii) bepaald dat de verplichting van de man om aan de vrouw een uitkering tot levensonderhoud te verstrekken eindigt op 27 juli 2023. Het hof voorts de beschikking voor het overige bekrachtigd en het meer of anders verzochte afgewezen.

De vrouw heeft tegen deze beschikking tijdig1.cassatieberoep ingesteld.

3. Het middel rechtvaardigt geen behandeling in cassatie, omdat het klaarblijkelijk niet tot cassatie kan leiden. Daartoe geldt het volgende.

4. Het cassatiemiddel is gericht tegen rov. 28 waarin het hof tot het oordeel komt dat de lotsverbondenheid van partijen met ingang van 27 juli 2023 (de datum waarop de vrouw naar verwachting een AOW-uitkering zal ontvangen) in zodanige mate zal zijn komen te vervallen dat in redelijkheid niet langer van de man kan worden gevergd dat hij een bijdrage in de kosten van het levensonderhoud van de vrouw voldoet.

5. Onderdeel 3 (de onderdelen 1 en 2 bevatten geen klachten) klaagt dat dit oordeel rechtens onjuist is, althans onbegrijpelijk of onvoldoende is gemotiveerd omdat op de man een verzwaarde stelplicht rust en op het hof een verzwaarde motiveringsplicht vanwege het ingrijpende karakter van de beslissing tot limitering.

Gelet op hetgeen het hof in rov. 27 heeft overwogen heeft het hof niet miskend dat er op de man een verzwaarde stelplicht rust:

“27 (…)

In verband met de ingrijpende gevolgen van limitering dienen hoge eisen te worden gesteld aan de te stellen en zo nodig te bewijzen bijzondere omstandigheden die limitering rechtvaardigen (vgl. onder meer HR 18 april 1997, NJ 1997, 571).”

Vervolgens heeft het hof in rov. 28 de omstandigheden opgesomd die limitering volgens het hof rechtvaardigen en daarmee aan zijn verzwaarde motiveringsplicht voldaan. Hierop stuit het onderdeel af.

6. De onderdelen 4-6 richten zich in het bijzonder tegen de overweging van het hof dat de opleidingsmogelijkheden en de kansen van de vrouw op de arbeidsmarkt niet door het huwelijk negatief zijn beïnvloed en dat vermindering van de verdiencapaciteit van de vrouw daarentegen is veroorzaakt door een ongeluk van de vrouw op 21 juli 2008 als gevolg waarvan zij arbeidsongeschikt is geraakt en dat zij ter compensatie daarvan een letselschadeuitkering ontvangt. Volgens de onderdelen is dit oordeel onvoldoende begrijpelijk gemotiveerd omdat het hof voorbij is gegaan aan essentiële stellingen van de vrouw.

7. De vrouw heeft tijdens de mondelinge behandeling van 22 januari 2015 gesteld dat het huwelijk met de man haar in haar verdiencapaciteit heeft beperkt omdat “partijen tijdens het huwelijk afspraken dat de vrouw minder zou gaan werken” en dat “[a]ls gevolg van het minder werken haar WIA-uitkering [is] gebaseerd op een lager loon.”2.. Zij heeft deze stelling niet met stukken onderbouwd.

De man heeft betwist dat de verdiencapaciteit van de vrouw door het huwelijk is verminderd en heeft gesteld dat de vrouw tijdens het huwelijk altijd een inkomen heeft gehad. Hij heeft daarbij een concreet bedrag genoemd (in 2007: € 11.612-). De man heeft daarnaast gesteld dat de vrouw als gevolg van een ongeluk niet meer kan werken, hetgeen een omstandigheid is die niets met het huwelijk heeft te maken. Hij heeft voorts de door de vrouw gestelde behoefte betwist en herhaald dat zij vanwege het ongeval “allerhande kosten krijgt vergoed.”3..

In hoger beroep heeft de vrouw aangevoerd dat haar verdiencapaciteit tijdens het huwelijk is veranderd “omdat zij op 21 juli 2008 als gevolg van een ongeval (…) volledig arbeidsongeschikt is geraakt” (onderstr. de vrouw) en dat zij “tijdens het huwelijk niet [heeft] gewerkt omdat zij volledig arbeidsongeschikt is”4.. Zij heeft haar stelling dat partijen hebben afgesproken dat zij tijdens het huwelijk minder zou gaan werken en dat daardoor haar verdiencapaciteit is verminderd, in hoger beroep niet gehandhaafd. Het hof mocht deze stelling dan ook buiten beschouwing laten. Het oordeel dat de opleidingsmogelijkheden en de kansen van de vrouw op de arbeidsmarkt niet door het huwelijk negatief zijn beïnvloed, is dan ook niet onbegrijpelijk. De onderdelen 4-6 falen mitsdien.

8. Onderdeel 7, dat klaagt dat het afzien van ouderdomspensioenverevening bij de vorige echtscheiding onvoldoende motivering is voor de beslissing tot limitering van de partneralimentatie, ziet er in de eerste plaats aan voorbij dat het hof alle in rov. 28 genoemde omstandigheden in onderlinge samenhang bezien heeft meegewogen bij zijn uiteindelijke oordeel dat de man alimentatie dient te betalen tot het moment dat de vrouw een AOW-uitkering ontvangt.

In het onderdeel wordt betoogd dat de man “in rechte niet [heeft] gesteld dat het door de vrouw afzien van ouderdomspensioenverdeling in het kader van haar vorige echtscheiding ten gevolge heeft gehad dat zij daarom afstand heeft gedaan van een substantieel aandeel in het ouderdomspensioen van haar éénnavorige echtgenoot. Tengevolge waarvan haar een verwijt kan worden gemaakt van de omstandigheid dat zij na het bereiken van de pensioengerechtigde leeftijd niet zelfstandig kan voorzien in haar financiële behoefte.”

Dit betoog mist feitelijke grondslag. Zowel in het verweerschrift in appel (onder 46) als tijdens de behandeling in hoger beroep5.heeft de man gesteld dat de vrouw geen pensioen heeft omdat zij bij haar eerste echtscheiding afstand heeft gedaan van verevening van het tijdens dat huwelijk opgebouwde ouderdomspensioen en dat dat haar eigen keuze is.

Het meewegen van deze omstandigheid is derhalve niet onbegrijpelijk.

9. Onderdeel 8 klaagt ten slotte dat het hof ten onrechte de constatering in rov. 25 “dat de tot op heden betaalde alimentatie niet de volledige behoefte van de vrouw dekt” niet als omstandigheid in rov. 28 heeft meegewogen.

Het hof heeft in rov. 7 geoordeeld dat de door de rechtbank vastgestelde aanvullende behoefte van de vrouw van € 1.889.- bruto per maand niet in geschil is en is vervolgens in rov. 22 tot de conclusie gekomen dat de draagkracht van de man met ingang van 1 januari 2016 € 770,- per maand bedraagt. Nu de draagkracht van de man niet verder reikt dan dat bedrag, is de omstandigheid dat niet de volledige behoefte van de vrouw wordt gedekt terecht betrokken bij de vraag of terugbetaling van de teveel betaalde alimentatie van de vrouw kan worden gevergd. Het onderdeel faalt dan ook.

De conclusie strekt tot niet-ontvankelijkheid van de vrouw in haar cassatieberoep op de voet van art. 80a RO.

De Procureur-Generaal bij de

Hoge Raad der Nederlanden

A-G