HR, 25-01-2011, nr. 08/04957

Het Gerechtshof te 's‑Gravenhage heeft bij arrest van 12 november 2008 verdachte wegens 1. en 2. ‘medeplegen van opzettelijk handelen in strijd met het in artikel 3 onder C van de Opiumwet gegeven verbod, meermalen gepleegd’ veroordeeld tot een gevangenisstraf voor de duur van 169 dagen, waarvan 120 dagen voorwaardelijk met een proeftijd van 2 jaren, met aftrek als bedoeld in art. 27 Sr, een taakstraf in de vorm van een werkstraf voor de duur van 240 uren, subsidiair 120 dagen hechtenis, en een geldboete van € 38.000,-, subsidiair 220 dagen hechtenis, met verbeurdverklaring, onttrekking aan het verkeer en teruggave van inbeslaggenomen voorwerpen zoals in het arrest omschreven.

Deze zaak hangt samen met de zaak tegen [betrokkene 1] (nr. 08/04959), waarin ik vandaag eveneens concludeer.

Namens verdachte heeft mr. R.A. van der Horst, advocaat te Amsterdam, bij schriftuur twee middelen van cassatie voorgesteld.

Het eerste middel behelst de klacht dat het Hof de beslissing tot oplegging van een geldboete van € 38.000,- onvoldoende heeft gemotiveerd, althans dat deze beslissing zonder nadere motivering onbegrijpelijk is.

Het Hof heeft de verdachte onder meer veroordeeld tot betaling van een geldboete van € 38.000,-. Het Hof heeft dienaangaande onder het hoofd ‘strafmotivering’ het volgende overwogen:

Blijkens de toelichting klaagt het middel in de eerste plaats over de overweging van het Hof dat het toepassing heeft gegeven aan art. 12 (oud) Opiumwet aangezien ter terechtzitting in hoger beroep is komen vast te staan dat de waarde van de hoeveelheid hennep en hasjiesj, met betrekking tot welke de onder 1 en 2 bewezenverklaarde feiten zijn begaan, hoger is dan een vierde gedeelte van het maximum der geldboete op die feiten gesteld.

Art. 12 (oud) Opiumwet1. luidde ten tijde van de bewezenverklaarde feiten2., voor zover hier van belang, als volgt:

De feiten waarvoor de verdachte is veroordeeld worden ingevolge art. 3 onder C in verbinding met art. 11, tweede lid, Opiumwet bedreigd met een geldboete van de vierde categorie. Ten tijde van het begaan van deze feiten bedroeg de vierde categorie op grond van art. 23, vierde lid (oud), Sr € 11.250,-, terwijl de vijfde categorie € 45.000,- bedroeg. Door een geldboete van € 38.000,- op te leggen heeft het Hof derhalve overeenkomstig art. 12 (oud) Opiumwet een geldboete van de naast hogere categorie opgelegd.

Volgens De Jong3. behoeft in een geval als het onderhavige niet op basis van de bewijsmiddelen te kunnen worden vastgesteld dat de waarde van de zaken, waarmee of met betrekking tot welke de feiten zijn begaan, hoger is dan het vierde gedeelte van het maximum der geldboete op die feiten gesteld. Hij baseert deze opvatting op de wetsgeschiedenis (Kamerstukken II 1981–1982, 17 524, nr. 3 (Memorie van Toelichting) p. 40).4. Daarin wordt immers gesproken over het door middel van art. 12 Opiumwet gerealiseerde ‘meer flexibele strafmaximum’, hetgeen er volgens hem niet op lijkt te duiden dat voornoemde omstandigheid op basis van wettige bewijsmiddelen moet worden vastgesteld. Wat hier ook van zij, deze waarde zal wel — net als andere gegevens die de rechter wenst te gebruiken bij de straftoemeting — moeten zijn gebleken uit het onderzoek ter terechtzitting.5.

Uit de bewijsmiddelen kan (enkel) worden afgeleid dat het gaat om 15.900 gram hennep (feit 1) en 78 gram hasj (feit 2). Daaruit volgt evenwel niet wat de waarde is van deze hennep en hasj. Het proces-verbaal van de zitting van het Hof van 29 oktober 2008 houdt in dat de voorzitter de korte inhoud heeft meegedeeld van de stukken van het voorbereidend onderzoek en alle overige stukken van onderzoek, voor zover van belang met het oog op enige door het Hof te nemen beslissing, waaronder de stukken die door het Hof als bewijsmiddel zijn gebezigd. Tot die stukken behoort onder meer een ‘aanvraag machtiging strafrechtelijk financieel onderzoek en machtiging handhaven van beslag als conservatoir beslag’ (rapport van politie) van 16 december 2004.6. Als grondslag daarvan wordt in dat rapport onder meer gepresenteerd een verdenking van art. 3, onder B, C en D in verband met art. 11 en 12 van de Opiumwet. In die aanvraag wordt op basis van in de fouillering van verdachte aangetroffen notities vastgesteld dat de verkoopprijs van hennep f 6,- per gram was. Het lijkt er op dat de aanduiding van het geldbedrag in guldens en niet in euro's berust op een kennelijke vergissing. Maar zelfs wanneer van guldens wordt uitgegaan, is de waarde7. van de aangetroffen 15.900 gram (f 95.400) veel hoger dan het vierde gedeelte van het maximum der geldboete op die feiten gesteld te weten € 2.812,50 (een kwart van het maximum van de vierde geldboetecategorie € 11.250,-). Ik teken voorts aan dat in het rapport het verband tussen de waarde van de hennep en de (in het verband van een strafrechtelijk financieel onderzoek noodzakelijke8.) verhoging van de geldboetecategorie uitdrukkelijk wordt gelegd. Op pagina 2 van het rapport wordt immers geconcludeerd dat gezien de bepalingen van artikel 12 van de Opiumwet verhoging kan worden toegepast.9.

Ik meen dat gelet op het voorgaande geconcludeerd kan worden dat de waardebepaling van de hennep die verdachte aanwezig heeft gehad voldoende is gebleken bij het onderzoek ter terechtzitting. Het aantal grammen en de verkoopprijs (waarde) per gram kwamen aan de orde en daarmee is de som eenvoudig gemaakt. Voor het eerste bewezen verklaarde feit kon gelet hierop een geldboete tot een maximum van € 45.000,- worden opgelegd. Er is geen enkele aanleiding te veronderstellen dat ook het maximum voor het tweede feit is opgehoogd naar een volgende geldboetecategorie. Het maximum was voor dat feit € 11.250,-. Uitgaande van meerdaadse samenloop en daarmee toepassing van art. 57 Sr (welke bepaling door het Hof in zijn arrest is aangehaald) was het maximum van de geldboete in het onderhavige geval € 56.250,-.

In de toelichting op het middel wordt er voorts over geklaagd dat de strafoplegging onbegrijpelijk is gelet op hetgeen het Hof heeft overwogen ten aanzien van de draagkracht van de verdachte.

De klacht neemt als uitgangspunt dat het Hof bij de motivering van de opgelegde geldboete heeft geoordeeld dat de draagkracht van de verdachte niet in de weg stond aan het opleggen van een zeer aanzienlijke geldboete. Dat uitgangspunt berust echter op een verkeerde lezing van de bestreden uitspraak en de overwegingen van het Hof en mist daardoor feitelijke grondslag.

Het Hof heeft in de hiervoor onder 5 weergegeven overwegingen immers enkel overwogen dat het bij de vaststelling van de geldboete naast andere factoren ook rekening heeft gehouden met de draagkracht van de verdachte. Anders dan de steller van het middel aanvoert, was het Hof niet gehouden tot een nadere motivering, nu op de terechtzitting in hoger beroep van 29 oktober 2008 door de verdediging ten aanzien van de draagkracht van de verdachte geen uitdrukkelijk onderbouwd standpunt is ingenomen dat daartoe noopte.10.

In de toelichting op het middel wordt er tenslotte over geklaagd dat er sprake is van een ‘dubbele ontneming van hetzelfde geldbedrag van € 38.000,-’.

De klacht neemt als uitgangspunt dat het Hof de hoogte van de opgelegde geldboete heeft bepaald aan de hand van het in de woning van de verdachte inbeslaggenomen geldbedrag. Ook dat uitgangspunt berust evenwel op een verkeerde lezing van de bestreden uitspraak en de overwegingen van het Hof en mist daardoor eveneens feitelijke grondslag.

Uit voornoemde overwegingen van het Hof volgt immers dat het Hof de hoogte van de opgelegde geldboete heeft bepaald aan de hand van de omstandigheid dat het feit is gepleegd uit financieel winstbejag, de waarde van de hoeveelheid hennep en hasj en de draagkracht van de verdachte. De enkele omstandigheid dat aan de verdachte ook in de ontnemingszaak een betalingsverplichting van (onder meer) € 38.000,- is opgelegd, brengt niet met zich mee dat er dus sprake is van een ‘dubbele ontneming van hetzelfde geldbedrag van € 38.000,-’. Anders dan de steller van het middel aanvoert, was het Hof gelet op hetgeen de verdediging ten aanzien van de strafoplegging heeft aangevoerd (zie noot 10) ook in zoverre niet gehouden tot een nadere motivering.

Het middel faalt.

Het tweede middel bevat de klacht dat de redelijke termijn als bedoeld in art. 6, eerste lid, EVRM in de cassatiefase is overschreden.

De verdachte heeft op 26 november 2008 beroep in cassatie ingesteld. De stukken zijn op 9 september 2009 ter griffie van de Hoge Raad binnengekomen. De Hoge Raad zal hoogst waarschijnlijk uitspraak doen nadat meer dan twee jaren zijn verstreken na het instellen van het cassatieberoep. Dit brengt mee dat de redelijke termijn als bedoeld in art. 6, eerste lid, EVRM inderdaad is overschreden. Het middel is terecht voorgesteld. Dit moet leiden tot strafvermindering.

Het tweede middel slaagt, terwijl het eerste middel faalt. Gronden waarop de Hoge Raad gebruik zou moeten maken van zijn bevoegdheid de bestreden uitspraak ambtshalve te vernietigen, heb ik niet aangetroffen.

Deze conclusie strekt tot vernietiging van de bestreden uitspraak, maar uitsluitend wat betreft het aantal uren te verrichten taakstraf en de duur van de vervangende hechtenis. De Hoge Raad kan de hoogte daarvan verminderen naar de gebruikelijke maatstaf. Voor het overige strekt deze conclusie tot verwerping van het beroep.

De Procureur-Generaal bij de Hoge Raad der Nederlanden

AG