Hof Amsterdam, 21-10-2010, nr. P07/00978, P07/00981, P07/00992, P07/996, P07/00997 en P07/00998

Tussen 16 maart 2000 en 23 november 2001 heeft belanghebbende aangiften ten invoer in het vrije verkeer gedaan voor schoeisel met de volgende goederencodes:

6402 6403 6404

9100 00 9991 90 1100 90

9939 00 9993 90

9991 90 9996 90

9993 90 9998 90

9996 90

9998 90

Bij voormelde aangiften ten invoer heeft belanghebbende verzocht om toepassing van een preferentiële tariefmaatregel. Daartoe heeft zij bij de aangiften ten invoer certificaten van oorsprong, Formulieren A, overgelegd, die als oorsprong Cambodja aangeven.

De betrokken exporteurs zijn:

Met betrekking tot exporteur [A] Co. Ltd. is gebruik gemaakt van de volgende Formulieren A:

Met betrekking tot exporteur [B] Co. Ltd. is gebruik gemaakt van de volgende Formulieren A:

Met betrekking tot exporteur [C] Co. Ltd. is gebruik gemaakt van de volgende Formulieren A:

Met betrekking tot exporteur [D] Co. Ltd. is gebruik gemaakt van het volgende Formulier A:

Op 14 maart 2000 heeft de afdeling Oorsprong van de douane Formulier A 21251, een door belanghebbende gebruikt Formulier A met betrekking tot exporteur [B] Co. Ltd., ter na controle naar Cambodja gestuurd. Bij brief van 15 september 2000 deelde het Ministry of Commerce van Cambodja de heer [E], consultant bij de Europese Commissie, ter zake van voormeld Formulier A mede:

“I have come to the following conclusion that the Certificate of Origin Form A document that you have asked for verification is a counterfeit document because, so far, our Certificate of Origin Form A serial number is only up to No. 05294.”

In de periode van 9 tot en met 19 april 2002 hebben het Europese Bureau voor fraudebestrijding (OLAF) en een Nederlandse onderzoeker als afgevaardigde van een lidstaat van de EU tezamen met de Cambodjaanse autoriteiten een onderzoek ingesteld naar de geldigheid van een groot aantal Formulieren A onder andere met betrekking tot schoeisel uit Cambodja (hierna ook: de missie). In het met dagtekening 18 juni 2002 hieromtrent uitgebrachte rapport is onder meer vermeld:

“3.2.2 In the period from 1997 OLAF has conducted a number of external investigations relating to irregular imports of footwear with a (suspected) origin of the PRC but which at import have been variously declared as being of (...) and Cambodian origin.

OLAF advised Member States of specific problems relating to exports of footwear with a, purported, origin of Cambodia by Mutual Assistance message (AM) 1999/056. It noted that, after investigating irregularities involving the import of shoes with declared preferential origin in Vietnam and Myanmar (...), it had been established that in some instances the same economic operators - (sellers, account offices, hauliers, shipping companies, etc.) -, had also been involved in preferential imports of shoes with a declared origin of Cambodia.

Information provided by a number of Member States indicated that products imported from specific exporters in Cambodia, named on certificates of origin, re-occurred in connection with imports which, after investigation or as the result of post-verification by the competent Cambodian authorities, were found not to be of Cambodian origin. Viewed in the context of earlier investigations into the same products, which had been co-ordinated by OLAF, there was a presumption that the true origin was the PRC.”

One exporter/manufacturer – [B] Co. Ltd. was found not to exist.

The names of genuine exporters/manufacturers of footwear products – [A] Co. Ltd. and [D] (Cambodia) Company Ltd. had been used, without their permission on false or counterfeit Certificates of Origin for footwear products.”

In de aanvullende motivering van 3 september 2010 heeft de gemachtigde een beroep gedaan op het arrest van het Hof van Justitie van de Europese Unie (hierna: HvJ) van 18 december 2008 in zaak C-349/07 (Sopropé). In dit arrest heeft het HvJ vastgesteld dat de ‘eerbiediging van de rechten van de verdediging’ een algemeen beginsel van gemeenschapsrecht vormt dat ook van toepassing is wanneer de administratie voornemens is een bezwarend besluit ten opzichte van een bepaalde persoon vast te stellen. Dit beginsel vereist, voor zover hier van belang, dat de (potentiële) adressaat van een besluit dat zijn belang aanmerkelijk raakt, in staat wordt gesteld naar behoren zijn standpunt kenbaar te maken over de elementen waarop de administratie haar besluit wil baseren (hierna:‘voorprocedure’). Deze procedurele verplichting rust op de autoriteiten van de lidstaten wanneer zij voornemens zijn dergelijke bezwarende besluiten te nemen, voor zover die besluiten binnen de werkingssfeer van het gemeenschapsrecht vallen. Ook uit eerdere jurisprudentie blijkt dat het recht van verdediging vereist dat een ieder tegen wie een bezwarend besluit dreigt te worden genomen naar behoren de gelegenheid krijgt zijn standpunt kenbaar te maken (arrest van 24 oktober1996, Commissie-Lisrestal, C-32/95, arrest van 21 september2000, Mediocurso/Commissie, C-462/98, en het arrest van 12 december 2002, Cipriani, C-395/00). Het recht om te worden gehoord voordat een nadelige individuele maatregel wordt genomen is daarenboven vastgelegd in artikel 41 van het op 7 december 2000 geproclameerde Handvest van de grondrechten van de Europese Unie (Pb C 364/1 van 18 december 2000) alsmede in het op 1 december 2009 in werking getreden nieuwe Handvest van de grondrechten van de Europese Unie (Pb. C 303/1 van 14 december 2007).

De bestreden besluiten betreffen navorderingen van douanerecht gebaseerd op artikel 220 van het CDW, welke besluiten aan belanghebbende zijn meegedeeld in overeenstemming met het bepaalde in artikel 221 van het CDW, en vallen derhalve binnen de werkingssfeer van het gemeenschapsrecht. Tussen partijen is niet in geschil dat de UTB’s de belangen van belanghebbende aanmerkelijk raken. Het Hof gaat daar in het navolgende van uit.

Belanghebbende stelt zich op het standpunt dat het verdedigingsbeginsel is geschonden. Belanghebbende stelt dat geen overeenstemming omtrent de feiten bestond alvorens de UTB’s werden vastgesteld. Ook thans is niet duidelijk of de certificaten al dan niet zijn afgegeven door de bevoegde douaneautoriteiten, aldus belanghebbende.

De inspecteur betwist dat het verdedigingsbeginsel is geschonden. Hij voert aan dat de eerbiediging van de rechten van de verdediging voldoende is gewaarborgd door het horen in de bezwaarfase en de zitting bij de rechtbank. De inspecteur stelt in dit verband dat belanghebbende ook na het opleggen van de UTB’s geen actie heeft ondernomen om de toedracht van de zaken na te gaan. Belanghebbende had het mogelijke nadeel van het niet tijdig aankondigen van de UTB’s kunnen ondervangen door naspeuring te verrichten.

Het Hof stelt vast dat nu belanghebbende, naar tussen partijen niet in geschil is, niet op enigerlei wijze in de gelegenheid is gesteld zich vooraf uit te laten over de elementen waarop de UTB’s werden gebaseerd, het beginsel van eerbiediging van de rechten van de verdediging is geschonden. Gelet op de rechtspraak van het HvJ vormt het vooraf horen een element van de rechten van de verdediging waar niet aan voorbij kan worden gegaan. Procedurele fouten bij de totstandkoming van een besluit leiden echter, gelet op zowel het nationale als het communautaire recht, niet zonder meer tot vernietiging van het desbetreffende besluit. In dit verband zij wat het communautaire recht betreft verwezen naar het arrest HvJ 10 juli 1980, Distillers Company/Commissie, 30/78, Jurispr. blz. 2229, waarin in punt 26 het volgende wordt overwogen:

“26. Gelet op het vorenoverwogene is een onderzoek van de door verzoekster gestelde procedurefouten niet nodig. Dit ware slechts anders indien de administratieve procedure, waren deze fouten niet gemaakt, eventueel tot een ander resultaat had kunnen leiden. (…)”,

Wat het nationale recht betreft zij onder meer verwezen naar de arresten Hoge Raad 18 april 2003, nr. 37 790, BNB 2003/267 en 15 mei 2009, nr. 08/00437, BNB 2009/169, waaruit volgt dat de schending van procedureregels geen gevolgen heeft indien de belastingplichtige door de gang van zaken niet is benadeeld.

Nu belanghebbende door het rauwelijks opleggen van de UTB’s niet in staat is gesteld in te gaan op de feiten die ten grondslag liggen aan de op te leggen navorderingaanslag is belanghebbende naar ’s Hofs oordeel benadeeld en kan aan de schending van de procedureregel niet voorbij worden gegaan. Het Hof neemt daarbij in overweging dat ten aanzien van de vraag of de ingetrokken certificaten al dan niet door de bevoegde autoriteiten waren afgegeven onduidelijkheid bestond en dat deze onduidelijkheid in ieder geval tot één week voor het doen van de uitspraak op bezwaar ook bij de inspecteur bestond. In dit verband zij gewezen op het hoorverslag en op de brief van 15 mei 2006 van de inspecteur. Desgevraagd heeft de inspecteur ter zitting erkend dat ten tijde van het voeren van het hoorgesprek niet duidelijk was door wie de desbetreffende certificaten zijn uitgegeven. Belanghebbende is, doordat zij niet van het voornemen van het uitreiken van de UTB’s op de hoogte is gesteld, in deze situatie wezenlijk in haar verdedigingsbelangen geschaad.

Slotsom

Gelet op het hiervoor overwogene kan naar het oordeel van het Hof aan het procedurele gebrek, bestaande uit het niet horen van belanghebbende alvorens de UTB’s werden uitgereikt, niet voorbij worden gegaan. Het hoger beroep is gegrond.