HR, 13-11-2012, nr. 10/04533

Het Gerechtshof te Arnhem (fungerende als nevenzittingsplaats voor het Gerechtshof te Amsterdam, zo volgt uit de stukken van het geding) heeft op 30 september 2010 verdachte veroordeeld tot twee werkstraffen van ieder twee uren, subsidiair telkens één dag hechtenis, ter zake van 1. Overtreding van artikel 10, eerste lid, van de Algemene Plaatselijke Verordening Utrecht (oud) 2., en 2. Overtreding van artikel 39, eerste lid, sub b, van de Algemene Plaatselijke Verordening Utrecht (oud).3. Ter zake van het onder 3, 4, 5 en 6 tenlastegelegde is het openbaar ministerie niet-ontvankelijk verklaard in de vervolging.

Namens verdachte is beroep in cassatie ingesteld. Mr. A.J.M. Bommer, advocaat te Rotterdam, heeft een schriftuur ingezonden, houdende twee middelen van cassatie.

Het eerste middel klaagt dat het onder 1 bewezenverklaarde bestanddeel "ten aanschouwe van het daar aanwezige publiek" ontoereikend is gemotiveerd.

Ten laste van verdachte is onder 1 bewezen verklaard dat:

De bestreden uitspraak zoals aangetekend in het proces-verbaal van de terechtzitting houdt - voor zover hier van belang - het volgende in:

De tenlastelegging is toegesneden op art. 10, eerste lid, APV Utrecht, zoals deze gold ten tijde van het bewezenverklaarde feit. Deze bepaling, die onder het hoofdje "Verstoring van de openbare orde e.d." is opgenomen in Hoofdstuk 2 "Openbare orde", Afdeling 1 "Orde en veiligheid op de weg", paragraaf 1 "Bestrijding van ongeregeldheden", luidt:

De toelichting op deze bepaling luidt:

Het middel klaagt dat enkel blijkt dat verdachte verdovende middelen door middel van een folie aan het klaar maken was en niet dat er publiek aanwezig was dat deze gedraging heeft aanschouwd, zodat het bewezenverklaarde "ten aanschouwe van het daar aanwezige publiek" ontoereikend is gemotiveerd. Dit deel van de bewezenverklaring maakt geen deel uit van de delictsomschrijving in art. 10, eerste lid, APV Utrecht (oud). Het gaat om de bewezenverklaring van een verfeitelijking van de aan verdachte verweten gedraging waarmee hij de orde heeft verstoord en zich hinderlijk heeft gedragen.

Het tot het bewijs gebezigde proces-verbaal houdt inderdaad niet in dat er daadwerkelijk publiek ter plaatse aanwezig was. Het Hof heeft dienaangaande overwogen dat gelet op tijd en plaats van het gebeuren - op vrijdag 31 augustus 2007 in het Godebaldkwartier te Utrecht - het publiek de gedragingen van verdachte kon waarnemen en dat verdachte door zijn gedragingen een zodanige hinder heeft veroorzaakt dat daardoor de openbare orde is verstoord.

In een andere jegens verdachte gewezen uitspraak had het Gerechtshof te Amsterdam, zitting houdende te Arnhem, verdachte van een aantal soortgelijke gedragingen vrijgesproken en daarbij overwogen dat voor een bewezenverklaring van het bestanddeel "ten aanschouwe van het daar aanwezige publiek" buiten redelijke twijfel moet vast staan dat dit publiek kennis heeft genomen van de gedragingen als in de tenlastelegging genoemd.4. Die interpretatie van de tenlastelegging stond verder niet ter beoordeling van de Hoge Raad, maar is strikter dan mijns inziens met het oog op (het destijds geldende) art. 10 APV Utrecht geboden is. Daar kom ik hierna op terug. Het Hof kwam in die eerdere zaak ter zake van een aantal tenlastegelegde overtredingen van art. 10 APV Utrecht tot een vrijspraak van verdachte, omdat de processen-verbaal omtrent het publiek niets inhielden, waarop het Hof voorts overwoog:

Anders dan in die eerdere strafzaak heeft het Hof in de onderhavige zaak wel aan de datum en plaats ontleend dat er buiten redelijke twijfel vast staat dat de verweten gedraging "ten aanschouwe van het daar aanwezige publiek" werd verricht. Kennelijk heeft het Hof dat oordeel gebaseerd op de algemene ervaringsregel dat op een vrijdag op die plaats publiek aanwezig is aldaar. Het ging om vrijdag 31 augustus 2007 in het Godebaldkwartier te Utrecht. Omtrent het tijdstip van de verweten gedraging heeft het Hof niets vastgesteld. Zonder nadere motivering van het Hof, die ontbreekt, is het oordeel van het Hof dat de gedraging "ten aanschouwe van het daar aanwezige publiek" is verricht mijns inziens niet begrijpelijk. Het enkele gegeven dat de verweten gedraging in het openbaar is verricht lijkt me onvoldoende voor bewezenverklaring van de omstandigheid dat het feit "ten aanschouwe van het daar aanwezige publiek" is verricht. Daaropvolgend kan de vraag gesteld worden in hoeverre de bewezenverklaring niet met weglating van dit verfeitelijkte onderdeel verbeterd kan worden gelezen. Ik meen evenwel dat dan niet zonder meer sprake is van hinderlijk gedrag of een ordeverstoring in de zin van art. 10 APV Utrecht (oud). Dat de gedraging in het openbaar wordt verricht is daartoe onvoldoende.

Over de interpretatie van "ten aanschouwe van het aanwezige publiek" nog het volgende.

Anders dan in een eerdere zaak van hetzelfde Hof heeft het Hof in de onderhavige zaak toereikend geacht dat het publiek de verweten gedraging "kan" waarnemen en niet dat verdachtes gedraging ook daadwerkelijk werd waargenomen. De aanwezigheid van publiek zou in dat geval voldoende zijn voor bewezenverklaring van het desbetreffende bestanddeel. Dat komt mij als een juist uitgangspunt voor.5. De bewoordingen van het bestanddeel zijn daarmee in overeenstemming en voorts strookt een dergelijke uitleg met het doel van art. 10 APV Utrecht (oud). Nu evenwel niet zonder meer uit de bewijsmotivering kan volgen dat de gedraging überhaupt in aanwezigheid van publiek is verricht, is het middel terecht voorgesteld.

Het tweede middel klaagt dat het onder 2 bewezenverklaarde bestanddeel "dat aan weggebruikers en/of bewoners onnodig overlast of hinder werd veroorzaakt" ontoereikend is gemotiveerd. Uit de bewijsmiddelen volgt enkel dat verdachte met anderen de doorgaande route belemmerde en niet dat andere weggebruikers daadwerkelijk in hun route werden belemmerd en daardoor overlast of hinder hebben ondervonden, aldus de steller van het middel.

Ten laste van verdachte is onder 2 bewezen verklaard dat:

De bestreden uitspraak zoals aangetekend in het proces-verbaal van de terechtzitting houdt - voor zover hier van belang - het volgende in:

De verweten gedraging vond plaats op dinsdag 4 september 2007 in het Smakkelaarsveld in Utrecht. De verbalisant zag dat verdachte met een aantal anderen de doorgaande route toen en daar belemmerde. Voorts is tot het bewijs gebezigd dat het de verbalisant ambtshalve bekend is dat het hinderlijk ophouden van deze groep als hinderlijk en bedreigend wordt ervaren en dat door hun aanwezigheid winkeliers en/of passanten afwijken van hun bedoelde route teneinde deze groep te mijden. Ook ten aanzien van deze gedraging heeft het Hof het tijdstip van de verweten gedraging evenwel niet vastgesteld, zodat het oordeel van het Hof dat verdachte met de verweten gedraging aan weggebruikers en/of bewoners ('passanten') onnodig overlast of hinder veroorzaakte mijns inziens ontoereikend is gemotiveerd.

Beide middelen slagen. Ambtshalve heb ik geen grond aangetroffen die tot vernietiging aanleiding behoort te geven.

Deze conclusie strekt tot vernietiging van de bestreden uitspraak en tot verwijzing naar het Gerechtshof te Arnhem, teneinde de zaak op het bestaande hoger beroep ten aanzien van het onder 1 en 2 tenlastegelegde opnieuw te berechten en af te doen.