Hof 's-Gravenhage, 20-04-2010, nr. 200.018.870/01

Bij exploot van 16 oktober 2008 is Texaco in hoger beroep gekomen van het vonnis van de rechtbank Rotterdam, sector kanton, locatie Rotterdam (de kantonrechter) van 22 juli 2008 in de zaak met voormelde zaaknummers, gewezen tussen partijen.

Bij memorie van grieven (met producties) heeft Texaco acht grieven aangevoerd.

[de werknemers] hebben de grieven bij memorie van antwoord (met producties) bestreden.

Op 13 oktober 2009 hebben partijen schriftelijk gepleit.

Tot slot heeft Texaco haar procesdossier overgelegd en is arrest gevraagd.

De kantonrechter heeft in voormeld vonnis onder 2.1. t/m 2.6. een aantal feiten vastgesteld alsmede onder 3.1. de vordering van [de werknemers] weergegeven. Tegen een en ander is in hoger niet opgekomen, zodat ook het hof daarvan uitgaat, met dien verstande dat in eerste aanleg en in hoger beroep in geschil is of Texaco ‘over de jaren 1997 t/m 1999’ een werkgeversbijdrage heeft betaald die verder strekte dan het doorbetalen van de op het salaris van [de werknemers] ingehouden pensioenpremie.

Het gaat in deze zaak, kort gezegd en met inachtneming van het voorgaande, om het volgende.

Tussen [de werknemers] en Texaco hebben gedurende de jaren 1997, 1998 en 1999 arbeidsovereenkomsten bestaan. In het kader hiervan waren [de werknemers] opgenomen in een pensioenregeling. Op basis van die regeling hebben zij recht op pensioen verkregen. Deze rechten kunnen zij uitoefenen jegens Stichting Pensioenfonds Texaco Nederland te Rotterdam (‘het pensioenfonds’). Texaco heeft gedurende voormelde jaren pensioenpremie op het salaris van [de werknemers] ingehouden en aan het pensioenfonds afgedragen.

Artikel 16 van het pensioenreglement luidt als volgt:

De financieringsovereenkomst bevat onder meer de volgende bepalingen:

Op 1 januari 1995 is tussen Texaco en haar Ondernemingsraad een ‘Protocol inzake pensioenen Texaco/O.R.’ (‘het Protocol’) tot stand gekomen.

Blijkens artikel 15 van het Protocol kunnen de deelnemers (in casu [de werknemers]), ingevolge een derdenbeding, rechten uit het Protocol geldend maken jegens Texaco.

Het Protocol bevat voorts onder meer de volgende bepalingen:

Artikel 3 van de Bijlage bij het Protocol luidt als volgt:

Het jaarverslag 2001 van het pensioenfonds bevat onder meer de volgende tekst:

Een ongedateerde brief van Texaco aan het pensioenfonds, die blijkens haar tekst uit 2002 stamt, bevat onder meer de volgende tekst:

In de brief van het pensioenfonds aan de deelnemers van 20 december 2002 betreffende ‘Toeslag per 1 januari 2003’ is onder meer als volgt vermeld:

Het jaarverslag 2002 van het pensioenfonds bevat onder meer de volgende tekst:

In de brief van 4 november 2003 deelt het pensioenfonds aan de — toenmalige — advocaat van Texaco mede:

Het jaarverslag 2003 van het pensioenfonds bevat onder meer de volgende tekst:

In eerste aanleg vorderden [de werknemers] — kort gezegd — Texaco te veroordelen om:

In het vonnis waarvan beroep heeft de kantonrechter deze vorderingen toegewezen (zoals in het dictum van dat vonnis vermeld).

Het hof zal de met de grieven en de toelichting daarop aan de orde gestelde vragen hieronder behandelen en overweegt daartoe als volgt.

Allereerst zal worden behandeld de tussen partijen in geschil zijnde vraag of er over de jaren 1997 t/m 1999 sprake was van een bijdrage van Texaco in de pensioenpremie in de zin van artikel 13 van het Protocol (zie hierboven sub 2.4.).

Volgens Texaco is dat het geval als gevolg van het door haar in december 2002 betaalde bedrag van € 1,2 miljoen. Daarbij beroept Texaco zich met name op de inhoud van de hierboven sub 2.9. bedoelde brief.

Volgens [de werknemers] kan de in die brief bedoelde betaling niet worden aangemerkt als bijdrage van Texaco over de jaren 1997 /1999 in de zin van het Protocol.

Naar het oordeel van het hof hebben [de werknemers] op dit punt het gelijk aan hun kant, waartoe het volgende wordt overwogen.

Beide partijen maken blijkens hun stellingen ten aanzien van het Protocol uitdrukkelijk onderscheid tussen een werkgevers- en een werknemersdeel van de bijdrage. Dat spoort met hetgeen in artikel 13 sub b van het Protocol is verwoord: ‘de bijdrage van de deelnemers zal in geen geval hoger zijn dan de bijdrage van Texaco’. Door Texaco is voorts niet (ook niet subsidiair) aangevoerd dat het door Texaco aan het pensioenfonds doorbetalen van de door Texaco op de salarissen ingehouden werknemersbijdragen moet worden aangemerkt als ‘bijdrage van Texaco’ in voormelde zin. Ook het hof zal dat doorbetalen — dat in deze zaak op zich niet in geschil is — dus niet als zodanig aanmerken. Hier geldt dus niet dat de bijdrage van Texaco inclusief die van de deelnemers is (hier dus anders dan in artikel 6 van de financieringsovereenkomst).

Ten overvloede wordt hierbij het volgende aangetekend. Mede gelet op de ‘nevenschikking’ in artikel 13 sub b van de daar vermelde bijdrage van respectievelijk de deelnemers en Texaco interpreteert het hof — aan de hand van het Haviltex-criterium voor overeenkomsten die (zoals in dit geval) een derdenbeding bevatten, derhalve in lijn daarmee geobjectiveerd — voormelde bepaling aldus dat de bijdrage van Texaco (lees: de bijdrage die Texaco uiteindelijk zelf dient te dragen) minstens gelijk moet zijn aan de bijdrage van de deelnemers (die op hun salaris wordt ingehouden). Indien partijen bij het Protocol iets anders zouden hebben beoogd, zou een formulering in de zin van bijvoorbeeld ‘de bijdrage van Texaco wordt minimaal gesteld op het bedrag van de door Texaco op het salaris ingehouden en aan het pensioenfonds afgedragen deelnemersbijdragen’ naar het oordeel van het hof ook meer in de rede hebben gelegen.

In de jaarverslagen van het pensioenfonds over de jaren 2001, 2002 en 2003 (zie hierboven sub 2.5., 2.8. en 2.10.) is vermeld dat in 1999 met Texaco is overeengekomen dat het werkgeversdeel van de premie '‘definitief vast te stellen op nihil’. Door Texaco is niet gesteld dat die weergave als zodanig onjuist zou zijn, zodat het hof van de juistheid daarvan uitgaat. Dat betekent dat onderzocht moet worden of die — kennelijk uitdrukkelijke — beslissing van het pensioenfonds om aldus — in overeenstemming met Texaco — de premie voor 1997 t/m 1999 vast te stellen op nihil, naderhand is teruggedraaid of — op enigerlei wijze, al dan niet met instemming van Texaco — is vervangen door een andere. Immers, in artikel 6 van de financieringsovereenkomst (zie hierboven sub 2.3.) is bepaald dat de te betalen bijdrage wordt vastgesteld door het bestuur van het pensioenfonds, op basis van een advies van haar actuaris. Blijkens de laatste alinea van genoemd artikel kan Texaco ‘slechts’ aan de noodrem trekken. Dat de te betalen bijdrage in de praktijk wordt vastgesteld op basis van een afspraak tussen pensioenfonds — in het bestuur waarvan blijkens haar statuten de helft van de leden door Texaco worden benoemd — en Texaco, doet aan voormelde formele in de financieringsovereenkomst geregelde posities niet af.

Er is niet gesteld of gebleken dat de actuaris, op wiens advies de te betalen bijdrage over enig jaar door het pensioenfonds blijkens artikel 6 van de financieringsovereenkomst wordt vastgesteld, heeft geadviseerd om de bijdrage van Texaco over 1997 t/m 1999 op een ander bedrag dan nihil te stellen. Dat uitvoering van de financieringsovereenkomst — gelet op met name artikel 6 daarvan — meebracht dat naderhand alsnog over 1997 t/m 1999 een bijdrage moest worden en ook is vastgesteld, acht het hof ook bepaald niet aannemelijk, gelet op het feit dat er kennelijk in de jaren daarna — in ieder geval in 2000 en 2001 — voldoende middelen in het pensioenfonds aanwezig waren om de bijdrage — voor de deelnemers en voor Texaco — voor die jaren op nihil te stellen.

Voor een dergelijk ‘terugdraaien/vervangen’ bieden voormelde jaarstukken naar het oordeel van het hof voorts geen enkel aanknopingspunt. Daaruit blijkt uitsluitend dat de recente waardedaling van de beleggingen van het pensioenfonds onder meer een financiële injectie (‘een extra storting’) en het — feitelijk na een ‘premium holiday’ van een zes jaar voor Texaco en drie jaar voor de deelnemers — vanaf 2003 weer gaan heffen van premie noodzakelijk maakten. Met betrekking tot de brief van het pensioenfonds van 20 december 2002 (zie hierboven sub 2.7.) geldt mutatis mutandis hetzelfde.

De hierboven sub 2.9. bedoelde brief is — gelet op voormelde omstandigheden en de regeling ten aanzien van de termijn waarbinnen moet worden betaald in artikel 5 van de financieringsovereenkomst (zie hierboven sub 2.3.) — naar het oordeel van het hof onvoldoende concreet en specifiek om daarin een ‘terugdraaien/vervangen’ van een uitdrukkelijke eerdere beslissing van het pensioenfonds ten aanzien van de vaststelling van de bijdrage over 1997 t/m 1999 te lezen. Dit wordt niet anders als ook de tweede zin van de hierboven sub 2.6. geciteerde brief daarbij wordt betrokken, aangezien ook deze daarvoor onvoldoende concreet en specifiek is.

Het argument van Texaco dat zij niet wilde erkennen dat bij gebreke van een (regulier) werkgeversdeel in de premie ook geen werknemersbijdrage was verschuldigd, kan Texaco in dit verband niet baten, aangezien niet is gesteld of gebleken dat een dergelijk effect niet op andere wijze had kunnen worden bereikt. Bijvoorbeeld door in een ‘terugdraai/vervang-afspraak’ een expliciet voorbehoud ter zake te vermelden en/of een verwijzing naar voormelde waardedaling als reden voor het terugdraaien/vervangen op te nemen.

Anders dan Texaco heeft aangevoerd, leidt het feit dat het in de oorspronkelijke beslissing/afspraak vervatte voornemen om de ingehouden en afgedragen werknemersbijdrage in een nieuw te ontwerpen pensioenplan een bestemming te gegeven, geen vervolg heeft gekregen (omdat er naderhand is besloten geen nieuw pensioenplan te maken), niet tot een ander oordeel. Immers, het aldus geen bestemming geven van die werknemersbijdrage leidt er niet (automatisch) toe dat ook de ‘vervallen’ werkgeversbijdrage over die jaren weer is herleefd.

Bij gebreke van andere, concrete, feiten ter onderbouwing van het voormelde standpunt van Texaco — hetgeen Texaco heeft gesteld en overgelegd (waaronder de verklaringen van betrokken functionarissen) is daartoe naar het oordeel van het hof niet toereikend — brengt het bovenstaande, in onderlinge samenhang bezien, mee dat het er voor moet worden gehouden dat over de jaren 1997 t/m 1999 geen sprake was van een bijdrage van Texaco in de zin van artikel 13 van het Protocol en dat de betaling eind 2002 van € 1,2 miljoen een extra kapitaalinjectie was in verband met de als gevolg van de waardedaling van de beleggingen opgetreden dekkingsproblemen bij het pensioenfonds.

Dan komt vervolgens aan de orde of artikel 13 van het Protocol (zie hierboven sub 2.4.) meebrengt dat — in de hierboven vastgestelde situatie, derhalve geen bijdrage van Texaco over 1997 t/m 1999 — de werknemersbijdrage over die jaren op nihil had moeten worden gesteld. Volgens [de werknemers] is het geval, Texaco heeft dat weersproken.

Naar het oordeel van het hof zou het in artikel 13 van het Protocol beoogde resultaat — globaal en in theorie — op drie manieren hebben kunnen worden bereikt:

Hierboven sub 4.10. is reeds overwogen dat de hiervoor de sub 5.2.a) bedoelde variant zich feitelijk niet heeft voorgedaan. Nu niet is gesteld of gebleken dat de sub 5.2.b) en c) bedoelde varianten zich hebben voorgedaan houdt het hof het ervoor dat ook daarvan geen sprake is. Onder deze omstandigheden konden [de werknemers] hun vordering inrichten zoals zij hebben gedaan. Enige beperking ter zake heeft het hof niet in welke regeling dan ook maar kunnen aantreffen.

Volgens Texaco ziet artikel 13 van het Protocol niet op de ‘reguliere’ bijdrage van Texaco (lees: die voor de nominale pensioenen) maar uitsluitend op die voor de indexatie. Daarbij heeft Texaco onder meer verwezen naar de in voormeld artikel vermelde ‘toeslagen-intentie’ en het onderwerp van het Protocol, zijnde (volgens Texaco) uitsluitend toeslagen en de financiering daarvan. Er was over de jaren 1997 t/m 1999 — zo begrijpt het hof uit de stellingen van partijen — geen sprake van een bijdrage van de deelnemers ten behoeve van de toeslagen. Volgens Texaco mist de vordering van [de werknemers] daarom feitelijke grondslag.

Het hof verwerpt voormeld standpunt van Texaco in verband met het volgende.

Het bovenstaande leidt tot het oordeel dat het hof artikel 13 sub b van het Protocol aldus verstaat, dat de daar bedoelde bijdrage van Texaco bestaat uit de ‘reguliere’ bijdrage voor de nominale pensioenen en de extra bijdrage voor de toeslagen, en dat deze bijdrage in totaal minstens gelijk moet zijn aan de reglementaire deelnemersbijdrage.

Het hof verwerpt voorts het beroep van Texaco op verjaring, waartoe het volgende wordt overwogen.

Het bovenstaande leidt er toe dat de vorderingen van [de werknemers] in beginsel toewijsbaar zijn. Anders dan Texaco heeft aangevoerd staat de Pensioenwet of de Pensioen- en spaarfondsenwet zoals destijds van toepassing was, daaraan niet in de weg.

Alvorens een definitief oordeel te vormen, heeft het hof behoefte aan nadere informatie over de situatie die daardoor kan ontstaan en om deze met partijen — liefst met daarbij ook het pensioenfonds — te bespreken.

Dit mede gelet op de inhoud van de jaarstukken 2001 en 2002 van het pensioenfonds: als de situatie in het pensioenfonds toen — met de toen daar nog aanwezige door Texaco ingehouden en afgedragen deelnemersbijdragen over 1997 t/m 1999 — al zo was als daarin is beschreven, dan rijst de vraag of inmiddels sprake is van of rekening moet worden gehouden met aanvullende besluitvorming door het pensioenfonds en Texaco over de bijdrage van zowel de deelnemers als Texaco over het jaar 2002. Het hof wil voorkomen dat er onnodig ingewikkelde situaties ontstaan die in het kader van overleg kunnen worden vermeden.

Verder wil het hof worden geïnformeerd omtrent de inhoud van de ingevolge de eerste alinea van het dictum van het bestreden vonnis te verstrekken — en naar het hof voorshands aanneemt: inmiddels verstrekte — informatie en eventuele discussie daarover tussen partijen.

Daarom zal een comparitie van partijen worden gelast, die mede zal kunnen worden benut voor het beproeven van een regeling in der minne.

Iedere verdere beslissing zal worden aangehouden.

Het hof:

Dit arrest is gewezen door mrs. M.H. van Coeverden, C.G. Beyer-Lazonder en V. Disselkoen en is uitgesproken ter openbare terechtzitting van 20 april 2010 in aanwezigheid van de griffier.