Rb. Haarlem, 15-11-2011, nr. AWB 10/2628, 11/5672, 11/5681

Uit het arrest van het Hof van Justitie van de Europese Unie (hierna: HvJ) van 18 december 2008 in zaak C-349/07 (Sopropé) volgt dat de ‘eerbiediging van de rechten van de verdediging’ een algemeen beginsel van unierecht vormt dat ook van toepassing is wanneer de administratie voornemens is een bezwarend besluit ten opzichte van een bepaalde persoon vast te stellen.

Dit beginsel vereist, voor zover hier van belang, dat de (potentiële) adressaat van een besluit dat zijn belang aanmerkelijk raakt, in staat wordt gesteld naar behoren zijn standpunt kenbaar te maken over de elementen waarop de administratie haar besluit wil baseren. Deze procedurele verplichting rust op de autoriteiten van de lidstaten wanneer zij voornemens zijn dergelijke bezwarende besluiten te nemen, voor zover die besluiten binnen de werkingssfeer van het gemeenschapsrecht vallen.

Eiseres stelt zich op het standpunt dat het beginsel van eerbieding van de rechten van de verdediging is geschonden, aangezien de utb’s zonder vooraankondiging zijn opgelegd en eiseres niet in de gelegenheid is gesteld haar zienswijze kenbaar te maken over de gronden waarop de utb’s zijn gebaseerd.

De rechtbank is van oordeel dat eiseres in een procedure als de onderhavige, die is ingeleid met verzoeken ex artikel 239 van het CDW en waarbij tussen partijen vaststaat dat de afwijzende beschikkingen van 31 januari 2008 de voor bezwaar vatbare beschikkingen zijn als bedoeld in artikel 26, eerste lid, van de Algemene wet inzake rijksbelastingen in combinatie met artikel 8:2, eerste lid, aanhef en onder a, van de Algemene Douanewet en artikel 4, aanhef en onder 5, van het CDW, in onderhavige procedure enkel die beschikkingen ter beoordeling staan. Het gesloten systeem van rechtsmiddelen verzet zich tegen een beoordeling van de utb’s of de gang van zaken daaromtrent. Reeds om die reden kan eiseres zich er niet met succes op kan beroepen dat in het kader van het opleggen van de utb’s het beginsel van eerbieding van de rechten van de verdediging niet zou zijn nageleefd.

Het voorgaande laat overigens onverlet dat verweerder in de onderhavige procedure de onder 4.3 genoemde rechten van verdediging dient te eerbiedigen. Uit de stukken van het geding blijkt dat dit is gebeurd, er heeft immers voor het afwijzen van de terugbetalingsverzoeken een zienswijzegesprek plaatsgevonden waarin verweerder kenbaar heeft gemaakt dat en waarom er zijns inziens geen sprake is van een bijzondere situatie als bedoeld in artikel 239 van het CDW. Het beroep op schending van het beginsel van de eerbiediging van de rechten van de verdediging faalt derhalve.

Verzoek om terugbetaling, bijzondere situatie

Artikel 239 van het CDW voorziet in de mogelijkheid om voldane invoerrechten terug te betalen of kwijt te schelden. Blijkens de tekst van artikel 905, eerste lid, van de Toepassingsbepalingen Communautair Douanewetboek (hierna: TCDW) is terugbetaling of kwijtschelding afhankelijk van twee cumulatieve voorwaarden, namelijk het bestaan van een bijzondere situatie en de afwezigheid van frauduleuze handelingen of klaarblijkelijke nalatigheid van de zijde van de belanghebbende. Volgens vaste rechtspraak van het HvJ is sprake van een bijzondere situatie indien de belanghebbende zich in een uitzonderlijke positie bevindt ten opzichte van de andere marktdeelnemers die dezelfde activiteit verrichten (HvJ 25 februari 1999, zaak C-86/97, Trans-Ex-Import).

Eiseres stelt zich op het standpunt dat sprake is van een bijzondere situatie, aangezien de doauneautoriteiten weloverwogen hebben toegelaten dat overtredingen werden begaan, teneinde een lopend strafrechtelijk onderzoek naar (omleidings)fraude van Chinese schoenen niet te doorkruisen, terwijl eiseres als aangever daarvan niet op de hoogte was. In dit verband wijst eiseres in grote lijnen onder meer op het volgende:

Verweerder heeft opgemerkt dat hem niet bekend is dat er in de periode dat de onderhavige aangiften werden gedaan een strafrechtelijk onderzoek liep met betrekking tot de oorsprong van schoeisel uit Bangladesh, waarvan eiseres bewust in het ongewisse is gelaten om het strafrechtelijke onderzoek niet te hinderen. Aangezien de doorlopende zekerheid voldoende was, was er geen reden om toepassing te geven aan het bepaalde in artikel 248 TCDW.

De rechtbank overweegt dienaangaande het volgende. Met al hetgeen eiseres naar voren heeft gebracht, ook in onderlinge samenhang bezien, heeft zij op geen enkele wijze aannemelijk gemaakt dat er ten tijde van de onderhavige aangiften ten invoer een strafrechtelijk onderzoek liep naar de invoer van schoeisel met als aangeven land van oorsprong Bangladesh, laat staan dat de onderhavige aangiften door de douane conform zijn afgedaan in de wetenschap dat de Form A’s die bij de aangiften waren overgelegd vals waren en er bewust voor is gekozen om eiseres daarvan niet op de hoogte te stellen om het strafrechtelijke onderzoek niet te hinderen. De rechtbank wijst daarbij op het volgende. Uit het enkele feit dat het onderzoeksrapport van het OLAF er melding van maakt dat het onderzoek onder meer tot doel had om de authenticiteit van documenten uit Bangladesh die sinds 2002 bij de invoer van schoeisel werden overgelegd te verifiëren, volgt niet dat er sinds 2002 een strafrechtelijk onderzoek loopt naar schoeisel met aangegeven oorsprong Bangladesh. Die gevolgtrekking kan evenmin worden verbonden aan het feit dat er sinds 1995 diverse onderzoeken lopen naar ‘de omleiding van schoenen uit China’ via andere landen dan Bangladesh. Daarnaast is in de hiervoor onder 2.2.2 weergegeven tekst van AM-melding [D] geen enkele steun te vinden voor de stelling dat die melding als selectiegegeven importeur [B] had. Voorts merkt de rechtbank op, dat indien het de bedoeling van de douane was geweest om eiseres in het ongewisse te laten van een lopend strafrechtelijk onderzoek, het niet voor de hand ligt dat de douane eiseres er bij de verificatie van de aangiften van op de hoogte stelt dat er een controle à posteriori zal worden ingesteld naar de geldigheid van de bij de aangiften overgelegde Form A’s. Verder heeft eiseres ter zitting toegelicht dat de doorlopende zekerheidstelling voldoende was om de onderhavige douaneschuld te kunnen betalen. Naar het oordeel van de rechtbank volgt hieruit dat de douane niet gehouden was toepassing te geven aan het bepaalde in artikel 248 van het TCDW. De rechtbank is op grond van het voorgaande dan ook van oordeel dat niet aannemelijk is geworden dat zich een situatie heeft voorgedaan als bedoeld in het arrest van het HvJ van 7 september 1999, zaak C-61/98 (De Haan Beheer B.V.).

Eiseres heeft zich voorts op het standpunt gesteld dat sprake is van een bijzondere situatie, omdat bij de afgifte van de onderhavige Form A’s corrupte ambtenaren van de bevoegde douaneautoriteit, te weten het [H] te [I] (Bangladesh) zijn betrokken.