Hof Amsterdam, 15-02-2011, nr. 200.029.227/01, nr. 200.029.224/01, nr. 106.007.310/01, nr. 200.029.869/01

2.1.

2.2.

2.3.

2.4.

2.5.

4.1.

4.2.

4.3.

4.4.

3.

april 1991 als vennootschap ingeschreven op de Bahamas. Als feitelijk bestuurder van Oxbridge was aan te merken de Amerikaan [ naam Amerikaan ]. De aandeelhouders van Oxbridge zijn niet bekend.

4.5.

4.6.

4.7.

4.8.

4.9.

-

American Energy B.V. (verder: American Energy), voorheen Anterra Beheer Amsterdam B.V. (verder: Anterra), verkoopdatum

9.

december 1992,

-

Censor Investments B.V. (verder: Censor), voorheen Penn (Iberi-ca) B.V. (verder: Penn), verkoopdatum eveneens 9 december 1992,

-

AE Trading B.V. (verder: AE Trading), voorheen Interbaros International Holdings B.V. (verder: Interbaros), verkoopdatum

27.

oktober 1993,

-

AE Resources N.V. (verder: AE Resources), voorheen Rentafixe N.V. (verder: Rentafixe), verkoopdatum 15 november 1994,

-

AE Mining B.V. (verder: AE Mining), voorheen Egg B.V. (verder: Egg), verkoopdatum 31 augustus 1995 en

-

AE Exploration B.V. (verder: AE Exploration), voorheen Egg II B.V. (verder: Egg II), verkoopdatum 11 september 1996.

4.10.

4.11.

4.12.

4.13.

4.14.

-

valsheid in geschrift en

-

het doen van onjuiste aangifte Vennootschapsbelasting en

-

omkoping van anderen dan ambtenaren,

welke deelneming bestond uit:

het verrichten van handelingen en het bijwonen van besprekingen betreffende de aankoop en/of verkoop van kasgeldvennootschappen, en

het overboeken en het ontvangen van het kasgeld van voormelde kasgeldvennootschappen naar en op (buitenlandse) bankrekeningen, en

het leggen en/of onderhouden van contacten”.

Het hof kwalificeerde dit feit als:

“deelneming aan een organisatie die tot oogmerk heeft het plegen van misdrijven”,

strafbaar gesteld bij artikel 140 lid 1 van het Wetboek van Strafrecht (Sr) (oud). Voor dit en een tweetal andere bewezen-verklaarde strafbare feiten werd [ X ] veroordeeld tot een gevangenisstraf van 32 maanden. Bij arrest van 7 juli 2009 heeft de Hoge Raad het door [ X ] tegen dat arrest ingestelde beroep in cassatie verworpen.

4.15.

24.

februari 2004, voor zover aan het oordeel van het hof onderworpen - onder meer bewezen verklaard dat [ Y ]

“in de periode vanaf 1 januari 1992 tot en met 11 april 2000 te Amsterdam heeft deelgenomen aan een organisatie, zijnde een samen-werkingsverband bestaande uit verdachte en American Energy B.V. (voorheen Anterra Beheer B.V.) en Oxbridge Investments Limited en [ R ] en [ M ] en [ V ] en [ Z ] en [ X ] [ T ], welke organisatie tot oogmerk had het plegen van misdrijven, te weten:

-

het doen van onjuiste aangifte Vennootschapsbelasting en

-

omkoping van anderen dan ambtenaren,

welke deelneming bestond uit

het verrichten van handelingen en het bijwonen van besprekingen betreffende de aankoop en/of verkoop van winstvennootschappen en/of

het verrichten van (voorbereidende) handelingen betreffende het overboeken en/of het ontvangen van het kasgeld van voormelde winstvennootschappen naar en/of op buitenlandse bankrekeningen

en/of het leggen en/of onderhouden van contacten”.

Het hof kwalificeerde dit feit als:

“deelneming aan een organisatie die tot oogmerk heeft het plegen van misdrijven”,

strafbaar gesteld bij art. 140 lid 1 Sr (oud). Voor dit feit werd [ Y ] veroordeeld tot een gevangenisstraf van 32 maanden. Bij arrest van 7 juli 2009 heeft de Hoge Raad het door [ Y ] tegen dat arrest ingestelde beroep in cassatie verworpen.

4.16.

-

valsheid in geschrift en

-

het doen van onjuiste aangifte vennootschapsbelasting en

-

omkoping van anderen dan ambtenaren,

welke deelneming bestond uit het verrichten van voorbereidende handelingen en het bijwonen van besprekingen betreffende de aankoop en/of verkoop van winstvennootschappen het ontvangen van kasgeld van voormelde winstvennootschappen naar en/of op (buitenlandse) bankreke-ningen en het leggen en/of onderhouden van contacten”.

Het hof kwalificeerde dit feit als:

“deelneming aan een organisatie die tot oogmerk heeft het plegen van misdrijven”,

strafbaar gesteld bij art. 140 lid 1 Sr (oud). Voor dit feit en een ander bewezenverklaard strafbaar feit werd [ Z ] veroor-deeld tot een gevangenisstraf van 24 maanden waarvan acht maanden voorwaardelijk met een proeftijd van twee jaar. Bij arrest van

7.

juli 2009 heeft de Hoge Raad het door [ Z ] tegen dat arrest ingestelde beroep in cassatie verworpen.

4.17.

4.18.

5.1.

5.2.

5.3.

5.4.

6.1.

6.2.

29.

oktober 2008 nog geen onherroepelijke beslissing in de straf-zaken was genomen, dat uit de getuigenverklaring van mr. Van der Werff, afgelegd tegenover de rechtbank in de strafzaak tegen [ Z ] (proces-verbaal van 2 en 8 september 2004), valt af te leiden dat mr. Van der Werff door bemoeienis van mr. Vrakking bij het parket is gaan werken en dat het feitencomplex dat de Ontvanger aan zijn vordering ten grondslag legt volledig is gebaseerd op de vruchten van het onderhavige (strafrechtelijke) opsporingsonderzoek. Volgens [ X ] en [ Y ] doet aan hun stellingen niet af dat er enige tijd is verlopen sinds mr. Vrakking en mr. Van der Werff collega’s waren. Bij pleidooi hebben zij nog aangevoerd dat ten aanzien van mr. Vrakking de vrees voor partijdigheid ook subjectief gerechtvaardigd is, omdat hij bewust in strijd heeft gehandeld met aanbeveling 7 van de Leidraad onpartijdigheid van de rechter (verder: de Leidraad onpartijdigheid, tot stand gekomen in opdracht van de Nederlandse Vereniging voor Rechtspraak en de vergadering van presidenten van rechtbanken en appèlcolleges).

6.3.

6.4.

6.5.

6.6.

6.7.

6.8.

6.9.

6.10.

6.11.

6.12.

6.13.

6.14.

6.15.

6.16.

6.17.

6.18.

12.

maart 2008 heeft hij gesteld dat hij over (onder meer) die kopie de beschikking heeft, omdat – zakelijk – Censor destijds bezwaar tegen de aanslag heeft gemaakt en bij het bezwaarschrift een kopie van de bestreden aanslag heeft overgelegd. [ X ] heeft dit niet (gemotiveerd) betwist, zodat het hof van de juistheid hiervan uitgaat. Omdat Censor aldus van het bestaan van de aanslag op de hoogte was, kan ervan worden uitgegaan dat de Ontvanger haar die aanslag bekend heeft gemaakt.

6.19.

6.20.

6.21.

6.22.

6.23.

6.24.

[ Z ] heeft tegen de onder 6.21 geciteerde overweging geen grieven gericht, zodat van de juistheid daarvan moet worden uitgegaan. In dit kader merkt het hof op dat wat [ Z ] in de toelichting op zijn eerste twee grieven aanvoert geen betrekking heeft op bestaan en activiteiten van de groep (de Oxbridge-organisatie), maar slechts op zijn rol daarin. Hetzelfde geldt ten aanzien van zijn stellingen bij pleidooi in hoger beroep.

In alle zaken:

6.25.

De rechtbank heeft (vervolgens) in het vonnis van 5 juli 2006 als volgt overwogen:

“4.2.5 De rechtbank is van oordeel dat van een ieder die bij de onder 4.2.1 geschetste gang van zaken willens en wetens betrokken is geweest, in die zin dat hij wist of behoorde te begrijpen dat het groepsoptreden het gevaar schiep voor het ontstaan van schade zoals die in concreto is geleden, kan worden geoordeeld dat deze op grond van artikel 6:166 BW hoofdelijk aansprakelijk is wegens een onrechtmatige daad jegens de Ontvanger.

4.2.6. [ X c.s. ] hebben tot hun verweer aangevoerd dat de Ontvanger de grondslag van zijn vordering in dit verband niet duidelijk zou hebben omschreven. De rechtbank verwerpt de hierop ziende verweren. Uit de door de Ontvanger gestelde feiten vloeit de in rechtsover-weging 4.2.1. aangenomen onrechtmatige daad voort. Bovendien blijkt uit de verwijzing door de Ontvanger naar artikel 6:166 BW en naar de bewezenverklaringen in de strafvonnissen omtrent het lidmaatschap van een criminele organisatie eveneens de grondslag van de vordering. Het zijn [ X c.s. ] die in hun verweer getracht hebben de feiten anders te duiden, in die zin dat om veelal onduidelijke redenen verweer wordt gevoerd op individueel opgesplitste aspecten van de onder rechtsoverweging 4.2.1. aangegeven gang van zaken.

4.2.7. Het vorenoverwogene brengt met zich dat de verweren van [ X c.s. ], voor zover deze ertoe strekken dat de Ontvanger slechts ABN AMRO of de werkgevers van [ X c.s. ] had kunnen aanspreken op grond van onrechtmatige daad, eveneens worden verworpen. De onrechtmatige daad, zoals die door de rechtbank wordt aangenomen, omvat alle onderdelen in rechtsoverweging 4.2.1. genoemd, en niet slechts een onderdeel daarvan, en is gepleegd in groepsverband. Leden van de groep (hierna: de Oxbridge-organisatie) zijn derhalve ieder individueel hoofdelijk aansprakelijk. (...)”.

In de zaken [ X ] en [ Y ]:

6.26.

De grieven 21 en 22 van [ X ] houden, kort gezegd, in dat de rechtbank aldus ten onrechte art. 6:166 BW als grondslag van de vordering van de Ontvanger heeft aangemerkt en toepasselijk heeft geacht.

6.27.

De grieven falen, omdat het bestreden oordeel van de recht-bank juist is, evenals de gronden waarop dat berust. Kennelijk, en terecht, is de rechtbank er van uitgegaan dat het in overwe-ging 4.2.1 (hiervoor onder 6.21 geciteerd) genoemde niet meer aanwezig zijn van verhaalsactief in de AE-vennootschappen, zo niet een beoogd, dan toch een voorzienbaar gevolg is geweest van het in die overweging omschreven handelen van de Oxbridge-organisatie. Gezet in de sleutel van art. 6:166 BW: een of meer leden van de Oxbridge-organisatie heeft de Ontvanger onrechtmatig schade, bestaande in het niet hebben van verhaal op de AE-vennootschappen en dus het niet kunnen innen van de onderhavige belastingschulden, toegebracht, terwijl de kans op het aldus toebrengen van schade de leden van de Oxbridge-organistie had behoren te weerhouden van de onder 4.2.1 omschreven gedragingen.

In de zaken [ Z ]:

6.28.

[ Z ] heeft geen grieven tegen de onder 6.25 geciteerde overwegingen gericht, zodat het hof van de juistheid daarvan zal uitgaan.

In alle zaken:

6.29.

In het vonnis van 5 juli 2006 (overweging 4.8.6) heeft de rechtbank op grond van een aantal daarvóór in dat vonnis genoemde feiten en omstandigheden overwogen dat zij

“(...) de Ontvanger voorshands en behoudens door [ X c.s. ] te leveren tegenbewijs geslaagd (acht) in het bewijs dat [ X c.s. ] willens en wetens bij de Oxbridge-organisatie betrokken zijn geweest.”

Als onder 5.3 vermeld, zijn [ X c.s. ] bij dat vonnis toegelaten tot tegenbewijs. Vervolgens zijn ter zitting van de rechtbank van 11 december 2007 de onder 4.14-4.16 genoemde strafarresten van het hof in het geding gebracht.

6.30.

In het vonnis van 29 oktober 2008 heeft de rechtbank geoordeeld:

“2.4.3. De rechtbank heeft in het tussenvonnis reeds een groot aantal bewijsmiddelen aangehaald op basis waarvan zij de betrokkenheid van [ X c.s. ] bij de Oxbridge-organisatie voorshands bewezen heeft geacht. (...) Met de strafarresten is aan het toen aanwezige bewijs nieuw bewijs van de betrokkenheid van [ X c.s. ] toegevoegd. Met name is in die strafarresten uitgebreid inzichtelijk gemaakt hoe de geldstromen bij de verschillende transacties inzake de American Energy vennootschappen ingericht waren en onderbouwd hoe [ X c.s. ] van een groot deel van deze transacties financieel voor hoge bedragen hebben geprofiteerd.

2.4.4.

De door [ X c.s. ] gegeven specificatie van het door hen te leveren bewijs komt in feite neer op een herhaling van de verweren die zij vergeefs gevoerd hebben in de strafprocedure. Zij hebben daarbij niet aangegeven wat de door hen te horen getuigen zouden kunnen verklaren dat af zou doen aan hetgeen de rechtbank voorshands bewezen heeft geacht of hoe hetgeen zij kunnen verklaren, af zou kunnen doen aan het bewijs omtrent het financiële profijt van [ X c.s. ] bij de transacties. (...) Ook hebben [ X c.s. ] niet toegelicht, hetgeen in het licht van de blote ontkenning wel verwacht had mogen worden, in welke zin de getuigen anders zouden verklaren indien zij opnieuw onder ede gehoord zouden worden. Nu dit alles is nagelaten, zou het naar het oordeel van de rechtbank leiden tot een onaanvaardbare vertraging van de procedure om hetgeen de strafkamers reeds hebben gedaan als het ware “over te doen” omdat de eis niet gesteld zou mogen worden dat dit te leveren tegenbewijs nader gespecificeerd moet worden.

(...)

2.5.1.

Nog los van de eisen die al dan niet gesteld mogen worden aan het aanbod tot tegenbewijs is de rechtbank van oordeel dat [ X c.s. ] onvoldoende aan hun stelplicht hebben voldaan om tot bewijs toegelaten te worden. Op dezelfde gronden als hiervoor aan de orde geweest, moet geoordeeld worden dat het – gelet op het voortgeschreden debat tussen partijen – van [ X c.s. ] verwacht had mogen worden dat zij de bevindingen van het Hof (in zijn genoemde strafarresten; hof) meer gemotiveerd hadden betwist dan door het simpelweg herhalen van het door het Hof uitgebreid gemotiveerd verworpen verweer. In die zin acht de rechtbank zich vrij om terug te komen op de eerder gegeven beslissing tot toelaten tot tegenbewijs gelet op deze nieuwe feiten en omstandigheden.

2.5.2.

Het vorenoverwogene leidt tot de conclusie dat [ X c.s. ] hun aanbod tot het leveren van tegenbewijs onvoldoende hebben gespecificeerd, dan wel onvoldoende gemotiveerd hun betrokkenheid bij de Oxbridge-organisatie hebben weersproken. Op beide gronden kan deze betrokkenheid thans als vaststaand worden aangenomen. Gelet op hetgeen is overwogen in het tussenvonnis, staat daarmee tevens hun aansprakelijkheid vast op grond van artikel 6:166 BW voor een onrechtmatige daad jegens de Ontvanger.”

Met “betrokkenheid” doelt de rechtbank kennelijk op het in overweging 4.2.5 van het vonnis van 5 juli 2006 bedoelde willens en wetens betrokken zijn. In die zin zal ook het hof in het navolgende steeds van “betrokkenheid” en/of “betrokken” spreken.

In de zaak [ X ]:

6.31.

Met grief 51 komt [ X ] op tegen het oordeel van de rechtbank dat hij zijn betrokkenheid bij de Oxbridge-organisatie onvoldoende gemotiveerd heeft weersproken. In dit verband zal het hof, waar nodig, ook ingaan op wat [ X ] in de grieven 23 tot en met 35, gericht tegen het vonnis van 5 juli 2006 en de grieven 38 tot en met 50, gericht tegen het vonnis van 29 oktober 2008, naar voren heeft gebracht. Al deze grieven hebben immers (uiteindelijk) betrekking op de vraag of hij bij de Oxbridge-organisatie betrokken was.

6.32.

Het hof stelt voorop dat het bij de beoordeling dient uit te gaan van alle op dit moment bekende feiten en omstandigheden. Dit impliceert onder meer dat het vonnis van 5 juli 2006, gewezen op een tijdstip dat het onder 4.14 genoemde strafarrest nog niet was gewezen, laat staan dat het daartegen ingestelde beroep in cassatie was verworpen, dient te worden beoordeeld in het licht van het gegeven dat dat strafarrest inmiddels (wel) is gewezen en bovendien onherroepelijk is. Omdat het hof - anders dan de rechtbank in het vonnis van 5 juli 2006 - geen argumenten zal ontlenen aan het (vernietigde) strafvonnis van de rechtbank van 24 februari 2004 noch aan de uitspraak van de belastingkamer van dit hof van 27 juli 2005 heeft [ X ] in beginsel geen belang bij een bespreking van de tegen het vonnis van 5 juli 2006 gerichte grieven 23 tot en met 35. Dit is slechts anders indien en voor zover die grieven, gelet op de toelichting daarbij, niet zozeer zien op (stappen in) de door de rechtbank gevolgde redenering, als wel op de uiteindelijk te beantwoorden vraag of [ X ] betrokken was bij de Oxbridge-organistie.

6.33.

Op zichzelf betoogt [ X ] in de grieven 28, 38, 39, 44 en 46 terecht, zakelijk, dat het strafarrest slechts dwingend bewijs (in de zin van art. 161 Rv) oplevert van de daarin bewezenver-klaarde feiten, dat in dat arrest niet is bewezenverklaard dat de organisatie het doel had belastingschulden te omzeilen en verhaalsactief te doen verdwijnen en dat het bewijsthema in de strafprocedure in zoverre wel degelijk afwijkt van het onderwerp van de bewijslevering in de onderhavige zaak. Het hof zal art. 161 Rv dan ook niet toepassen. Ook is juist wat [ X ] in de toelichting op de grieven 38 en 44 opmerkt, te weten dat het omzeilen van belastingschulden in deze zaak met het oog op de door de Ontvanger geleden schade niet van belang is. Vaststaat immers dat aan de AE-vennootschappen (alsnog) - kennelijk door de Ontvanger juist geachte - aanslagen zijn opgelegd. Relevant is dus slechts dat de Ontvanger bij de AE-vennootschappen, meer in het bijzonder Censor en AE Exploration (vgl. overweging 4.18), geen verhaal voor zijn vordering heeft gevonden (vgl. ook overweging 5.1).

6.34.

Uit de overwegingen 6.22 en 6.27 van dit arrest blijkt dat en waarom het hof van oordeel is dat de leden van de Oxbridge-organisatie (op grond van art. 6:166 BW) aansprakelijk zijn voor de door de Ontvanger als gevolg van het ontbreken van verhaal voor de onderhavige belastingschulden geleden schade. De nog te beantwoorden vraag is dus (slechts) of [ X ] bij de Oxbridge-organisatie betrokken was. Die betrokkenheid moet dan, vanwege de schade waarvoor in deze zaak door de Ontvanger verhaal wordt gezocht, ook bestaan ten aanzien van Censor (voorheen Penn) en AE Exploration (voorheen Egg II).

6.35.

Kern van de door [ X ] op de pagina's 20 tot en met 24, in zijn toelichting op grief 28 en bij pleidooi (pleitnota, sub 37-40) geponeerde stellingen is, dat hij slechts betrokken was bij de verkoop van de AE-vennootschappen door VDK aan Oxbridge, maar (daarna) geen zeggenschap had over/in de AE-vennootschappen. Daarom was hij niet betrokken bij de (fictieve) investeringen van die vennootschappen en/of hun (onjuiste) belastingaangiften en had hij evenmin van het een of het ander wetenschap. Omdat hij geen bestuurder of beleidsbepaler van de AE-vennootschappen was, rustte op hem geen rechtsplicht "tot onderzoek van enige aard naar de juistheid van de aangiften vennootschapsbelasting, naar de realiteit van de investeringen of het voornemen tot exploitatie van de activa" (memorie van grieven, pagina 21). Met mogelijke verkorting van verhaalsrechten van de Ontvanger behoefde hij dan ook geen rekening te houden en hij heeft op geen enkele wijze meegewerkt aan het leeghalen van de AE-vennootschappen, aldus [ X ].

6.36.

Noch met de onder 6.31 genoemde grieven (dus ook niet met de grieven 31, 34, 40 en 45), noch anderszins heeft [ X ] voldoende gemotiveerd de juistheid betwist van het (onherroepe-lijke) strafarrest in zijn zaak, voor zover dat in het eerste onderdeel van hoofdstuk 3 concludeert (zie in het bijzonder pagina 258) dat [ X ] "in meer dan aanzienlijke mate" van de transacties in de AE-vennootschappen persoonlijk heeft geprofi-teerd. Bovendien is, anders dan [ X ] in de toelichting op grief 38 (overigens onder een onduidelijke verwijzing in voetnoot 70) kennelijk meent, uit het strafarrest niet af te leiden dat pas na de Rentafixe-transactie geldstromen in zijn richting zijn gegaan. Integendeel, in (de genoemde pagina van) het strafarrest wordt in dit opzicht slechts de transactie in Egg II uitgezonderd. Het hof verwijst bovendien naar de pagina's 237 (met betrekking tot Anterra en Penn) en 241-242 (met betrekking tot Interbaros) van het strafarrest. Daar wordt vermeld, kort gezegd, dat onder anderen aan [ X ] de liquide middelen van deze vennootschappen zijn toegevloeid.

6.37.

Bij deze stand van zaken kon en kan [ X ] er niet mee volstaan zich op het (formele) standpunt te stellen, dat hij slechts betrokken was bij de verkoop van de AE-vennootschappen en dat hij op de ontwikkelingen daarna geen zicht had noch behoefde te hebben, maar had hij voor zijn aanzienlijke persoonlijke verrijking, telkens direct na de 'closing', een (bevredigende) verklaring moeten geven. Op zijn minst had hij een verklaring moeten geven voor de herkomst van de respectieve geldbedragen en moeten aangeven op basis waarvan hij daarop recht had. Nu hij een en ander niet heeft gedaan – zijn persoonlijke verklaring ten pleidooie in hoger beroep maakt dat niet anders -, is het hof van oordeel dat [ X ] onvoldoende gemotiveerd heeft weersproken dat hij bij de Oxbridge-organisatie betrokken was in de onder 6.30, slot, bedoelde zin. Dit geldt óók ten aanzien van de Egg II-transactie, hoewel in de strafzaak in zoverre geen persoonlijk voordeel van [ X ] is vastgesteld. Tegen de achtergrond van zijn betrokkenheid bij de andere, eerdere, transacties waarvan vast-staat dat hij aanzienlijk persoonlijk voordeel had genoten, had het op de weg van [ X ] gelegen zijn (op zichzelf) niet ter discussie staande rol bij de Egg II transactie toe te lichten. Dat heeft hij echter niet gedaan. Het hof is daarom van oordeel dat [ X ] onvoldoende gemotiveerd heeft bestreden dat hij bij de Egg II transactie betrokken was in de zin van overweging 6.30. Wat hij in grief 28 ten aanzien van onderdeel F van het strafar-rest opmerkt doet, indien en voorzover al feitelijk juist, aan al het voorgaande niet af, zodat het hof hierop niet zal ingaan.

6.38.

Op het voorgaande stuiten alle onder 6.31 genoemde grieven af. Ten aanzien van de grieven 41, 42 en 46 tot en met 50 voegt het hof daaraan nog toe dat aan (tegen)bewijslevering niet kan worden toegekomen omdat [ X ], als zojuist gezegd, onvoldoende gemotiveerd heeft weersproken dat hij bij de Oxbridge-organisatie betrokken was. Om die reden wordt zijn bewijsaanbod, voor zover dat betrekking heeft op zijn (niet-)betrokkenheid bij de Oxbridge-organistie, als niet ter zake dienend verworpen.

In de zaak [ Y ]:

6.39.

Omdat de grieven 23 tot en met 32, 35 en 38 tot en met 51 van [ X ] ook in de zaak [ Y ] toepasselijk zijn, dienen de overwegingen 6.31 tot en met 6.34 in zoverre – mutatis mutandis – als hier herhaald en ingelast te worden beschouwd. Deze grieven zijn echter niet toegelicht met feiten en omstandigheden die specifiek op [ Y ] betrekking hebben en die, in het licht van het onder 4.15 genoemde (onherroepe-lijke) strafarrest in zijn zaak en de overwegingen daarin die op zijn rol in de Oxbridge-organisatie betrekking hebben, als een (voldoende gemotiveerde) betwisting van zijn betrokkenheid bij die organisatie zouden kunnen worden aangemerkt. In dit verband merkt het hof op dat de toelichting op grief 28 – zeker vanaf pagina 59 - uitsluitend feiten en omstandigheden met betrekking tot [ X ] vermeldt en dat [ Y ] gemotiveerd had moeten aangeven in hoeverre een en ander ook ten aanzien van hem geldt. Verder heeft het hof reeds onder 3.6 overwogen dat het alles wat [ X ] in zijn memorie onder het kopje “De (niet-)betrokkenheid van [ X ]” (pagina 20-25) heeft aangevoerd in de zaak [ Y ] buiten beschouwing laat.

6.40.

Ook overweging 6.38 dient – mutatis mutandis – als hier herhaald en ingelast te worden beschouwd.

In de zaak [ Z ]:

6.41.

[ Z ] heeft geen uitdrukkelijke grief gericht tegen het oordeel van de rechtbank (overweging 2.5.2 van het vonnis van

29 oktober 2008) dat hij zijn betrokkenheid bij de Oxbridge-organisatie onvoldoende gemotiveerd heeft weersproken. Voor zover een dergelijke grief moet worden gelezen in (de toelichting op) de grieven 1 en 2, aangevuld door de stellingen bij pleidooi in hoger beroep, merkt het hof op dat [ Z ] niet, althans onvoldoende concreet, gedetailleerd en onderbouwd, heeft aangege-ven dat en waarom het zeer uitvoerig gemotiveerde (onherroepelij-ke) strafarrest van het hof in zijn zaak (als onder 4.16 vermeld) onjuist is, met name met betrekking tot wat het hof heeft overwogen op de pagina’s 193 (vanaf “[ Z ] is naar eigen zeggen...”), 231 (vanaf “Voorgaande bewijsmiddelen leiden tot de volgende vaststellingen”) tot en met 233, 246 (vanaf “Het hof stelt op basis van voormelde bewijsmiddelen het volgende vast...“) tot en met 247, 250 (vanaf “Het hof doet de volgende vaststellingen:...”), 252 (vanaf “Op basis van voormelde bewijsmiddelen...”), 253, 286 (vanaf “Het voorgaande neemt niet weg...”) tot en met 290, 293 tot 295 (te weten tot “F9...”), 299 (vanaf “F10...”) tot 304 (te weten tot “F12...”) en 314 (vanaf “Conclusies” tot “In onderdeel F...”).

6.42.

Het gaat er – naar uit de zojuist weergegeven passages volgt – niet om dat [ Z ] (naar hij bij pleidooi in hoger beroep heeft erkend), extra commissies heeft ontvangen en die niet fiscaal heeft verantwoord, maar dat hij actief heeft meegewerkt aan het wegsluizen van de liquide middelen van de AE-vennootschappen via een door (onder anderen) hemzelf opgezet versluieringstraject. Voor de vele feitelijke handelingen in dat verband waarvan het hof in het strafarrest melding heeft gemaakt, heeft [ Z ] geen (bevredigende) verklaring gegeven. Netzomin als [ X ] kan hij zich er in de gegeven omstandigheden met vrucht achter verschuilen dat zijn bemoeienis met de zaak na het sluiten van de desbetreffende verkooptransactie ophield. Het hof is dan ook van oordeel dat [ Z ] onvoldoende gemotiveerd heeft weersproken dat hij bij de Oxbridge-organisatie betrokken was in de onder 6.30, slot, bedoelde zin. Dat in de strafzaak niet is vastgesteld dat [ Z ] vóór de Rentafixe-transactie persoonlijk voordeel heeft genoten doet daaraan niet af.

6.43.

Vanwege het voorgaande kan aan bewijslevering niet worden toegekomen, reden waarom het door [ Z ] bij pleidooi gedane bewijsaanbod wordt gepasseerd. Onbesproken kan blijven de redene-ring van de rechtbank ten aanzien van het bewijs in (overweging 4.7 van) het vonnis van 5 juli 2006, terwijl niet behoeven te worden beantwoord de vragen of de rechtercommissaris bevoegd was te beslissen zoals zij ter zitting van 11 december 2007 heeft gedaan, of het de rechtbank vrijstond terug te komen van haar beslissing om [ Z ] tot (tegen)bewijs toe te laten en of de rechtbank al dan niet terecht nadere eisen aan het bewijsaanbod van [ Z ] heeft gesteld. De grieven 2 tot en met 6, die een en ander aan de orde stellen, kunnen, indien gegrond, niet tot vernietiging van de bestreden vonnis leiden en behoeven dus geen bespreking.

In alle zaken:

6.44.

Uit al het voorgaande volgt, zeer kort samengevat:

-

dat de Ontvanger op AE Exploration en Censor belastingvorderin-gen heeft tot een totaalbedrag van € 17.976.767,= (overigens exclusief heffings- of invorderingsrente),

-

dat dit bedrag door deze vennootschappen niet is voldaan,

-

dat de Ontvanger dit bedrag als gevolg van onrechtmatig hande-len van de Oxbridge-organisatie niet bij deze vennootschappen kan invorderen of op hen kan verhalen,

-

dat [ X c.s. ] bij de Oxbridge-organisatie, óók ten aanzien van de transacties in (thans) AE Exploration en Censor, betrokken waren en daarom voor de door de Ontvanger te dezen geleden schade (in verband met de hierna te bespreken verweren: in beginsel) op grond van art. 6:166 BW (hoofdelijk) aansprakelijk zijn.

In de zaken [ X ] en [ Y ]:

6.45.

[ X ] heeft weliswaar (in de toelichting op grief 6) gesteld dat de Ontvanger geen enkele (lees:) invorderingspoging ten opzichte van de AE-vennootschappen heeft ondernomen en dat niet vaststaat dat een dergelijke poging bij voorbaat kansloos was, maar hij had – in het licht van het tussen partijen gevoerde debat - gemotiveerd moeten stellen dat AE Exploration en Censor wèl verhaal bieden of zouden hebben geboden. Omdat hij dat niet heeft gedaan, gaat het hof ervanuit dat de Ontvanger geen verhaal heeft op deze vennootschappen. Om dezelfde reden faalt grief 75 van [ X ] in zoverre.

6.46.

Het onder 6.44 overwogene wordt niet anders, indien de betrokken belastingaanslagen in enig opzicht onjuist zouden zijn, bijvoorbeeld omdat, zoals [ X ] stelt, de onderhavige (navor-derings)aanslag aan Censor te laat is opgelegd en/of de aan AE Exploration opgelegde aanslagen door een territoriaal onbevoeg-de inspecteur zijn vastgesteld. Met het al dan niet aan [ X ] tegenwerpen van de formele rechtskracht van de onderhavige aanslagen heeft dat niets te maken. Grief 63 van [ X ] faalt dan ook, voor zover deze anders betoogt. Die grief faalt, evenals grief 15, bovendien ook voor zover [ X ] daarmee betoogt dat hem ten onrechte door de Ontvanger inzage is geweigerd in de fiscale dossiers van de AE-vennootschappen. Het stond de Ontvanger immers op grond van het bepaalde in art. 67 Iw 1990 (oud) in beginsel niet vrij die dossiers aan [ X ] ter inzage te geven. [ X ] heeft geen concrete feiten of omstandigheden aangevoerd die nopen tot het oordeel dat dat in dit geval anders was.

6.47.

Het feit dat de Ontvanger in het kader van de minnelijke regeling met de Bank heeft afgezien van de invordering van een aantal aan de Bank opgelegde navorderingsaanslagen ten belope van € 39.955.611,= kan – anders dan [ X ] in de toelichting op grief 66 stelt - niet worden aangemerkt als het niet voldoen van de Ontvanger aan zijn schadebeperkingsplicht, reeds omdat dat feit geen verband houdt met de aan Censor en AE Exploration opgelegde en onverhaalbaar gebleken aanslagen. Voor zover nodig wordt verder verwezen naar wat onder 6.55 en 6.56 zal worden overwogen.

6.48.

Niet relevant is – anders dan [ X ] met grief 70 betoogt - dat de onderhavige belastingaanslagen van AE Exploration geen rol speelden in de strafzaken. Waar het om gaat is dat voldoende is komen vast te staan dat [ X ] en [ Y ] betrokken waren bij de door de Oxbridge-organisatie jegens de Ontvanger begane onrechtmatige daad die er onder meer toe heeft geleid dat bij deze vennootschappen voor de Ontvanger geen verhaalsactief aanwezig was.

6.49.

De stelling van [ X ] in grief 76 dat de rechtbank de mate van eigen schuld van de Ontvanger te laag heeft vastgesteld, acht het hof, voor zover deze stelling is gebaseerd op andere feiten en omstandigheden dan de onder 4.11 bedoelde rulings, waarop hierna zal worden ingegaan, onvoldoende toegelicht.

In alle zaken

6.50.

De grieven 9, 67 en 68 van [ X ], grief 2 van [ Y ] en grief 10 van [ Z ] houden alle in dat de rechtbank - in de overwegingen 4.1.6 van het vonnis van 5 juli 2006 en overweging 2.7.3 van het vonnis van 29 oktober 2008 - ten onrechte heeft geoordeeld dat een eventuele verjaring van de onderhavige belastingaanslagen er niet aan in de weg staat dat de Ontvanger de desbetreffende bedragen op de grondslag onrechtmati-ge daad als schadevergoeding van [ X c.s. ] kan vorderen. In dit verband beroepen [ X c.s. ] zich in het bijzonder op de navol-gende passage uit wetsgeschiedenis bij art. 27 IW 1990 (oud):

“Het innen van belastingschulden met behulp van een dagvaarding valt niet onder de dwanginvordering (...). Dit brengt onder andere mee dat strikt genomen nadat de verjaring van de dwanginvordering is ingetreden, inning van de belastingschuld met behulp van bevoegdheden in de sfeer van de civiele rechtsvordering (de ‘gewone’ dagvaarding) mogelijk zou zijn. Zulks achten wij uiteraard niet gewenst. Daarom zal in de Leidraad Invordering 1989 worden opgenomen dat nadat de verjaring is ingetreden, inning van de belastingschuld met gebruikma-king van aan de civiele rechtsvordering ontleende bevoegdheden, achterwege blijft.”

Art 27 lid 1 IW 1990 (oud) luidt, tot goed begrip, als volgt:

“Het recht tot dwanginvordering alsmede het recht tot verrekening met betrekking tot een belastingaanslag verjaren door verloop van vijf jaren na de aanvang van de dag volgende op die waarop die aanslag geheel invorderbaar is dan wel, indien zulks tot een later tijdstip leidt, vijf jaren na de aanvang van de dag volgende op die waarop de laatste akte van vervolging ter zake van die aanslag aan de belastingschuldige is betekend.”

Volgens [ X c.s. ] ziet de geciteerde passage uit de wetsge-schiedenis (bij uitstek) op een vordering van de Ontvanger jegens derden met als grondslag onrechtmatige daad en volgt daaruit, in combinatie met het feit dat het recht tot dwanginvordering van de onderhavige aanslagen is verjaard, dat de Ontvanger (ook) zijn vorderingsrecht uit onrechtmatige daad heeft verloren.

6.51.

Het hof zal er bij de beoordeling van deze grieven van uit gaan dat het recht tot dwanginvordering van de onderhavige aan-slagen, zoals [ X c.s. ] stellen, inmiddels is verjaard. Grief 69 van [ X ], die opkomt tegen het andersluidende oordeel van de rechtbank op dit punt, behoeft daarom geen bespreking.

6.52.

De inmiddels vervallen Leidraad Invordering 1990 (verder: de Leidraad Invordering) luidt, voor zover thans van belang:

§1.Verjaring

1.(Art.27, §1) Algemeen

Artikel 27 van de wet bepaalt dat het recht tot dwanginvordering en het recht tot verrekening verjaren door verloop van vijf jaren na de aanvang van de dag volgende op die waarop die belastingaanslag geheel invorderbaar is dan wel, als dit tot een later tijdstip leidt, vijf jaren na de aanvang van de dag volgende op die waarop de laatste akte van vervolging terzake van die belastingaanslag aan de belastingschuldige is betekend.

(...)

Alhoewel artikel 27 invordering door middel van een dagvaarding na verloop van de in dat artikel genoemde termijn onverlet laat wordt van deze mogelijkheid nooit gebruik gemaakt wanneer de in artikel 27 genoemde verjaring is ingetreden.”

6.53.

Uit deze passage volgt dat op zichzelf juist is de stelling van [ X c.s. ] dat de Leidraad Invordering inhoudt dat de Ontvanger een vordering wegens verkorting van zijn verhaalsrecht langs civielrechtelijke weg achterwege dient te laten, indien het recht tot dwanginvordering is verjaard. Dit laatste was echter ten tijde van het uitbrengen van de inleidende dagvaardingen in deze zaak, op 15 november 2002, nog niet het geval, respectieve-lijk omdat i) (zoals onder 6.19 is overwogen) in het najaar van 1999 ter zake van de onderhavige belastingschulden dwangbevelen aan AE Exploration zijn betekend en ii) de aan Censor opgelegde (navorderings) aanslag dateert van 28 februari 1998. De Ontvanger heeft dus niet in strijd met de Leidraad Invordering gehandeld door de onderhavige vordering tegen [ X c.s. ] in te stellen. Gevoegd bij het feit dat AE Exploration en Censor voor de onderhavige belastingschulden geen verhaal bieden of hebben geboden, leidt de (enkele) omstandigheid dat het recht op dwang-invordering van de betrokken belastingschulden in de loop van dit geding is verjaard er niet toe dat het ten tijde van de aanvang van de procedure bestaande recht van de Ontvanger om zijn schade als gevolg van het gebrek aan verhaal op AE Exploration en Censor bij [ X c.s. ] te verhalen alsnog is komen te vervallen. Dat dit anders is volgt ook niet uit (de geciteerde passage uit) de Leidraad. Een andere opvatting zou ertoe leiden dat de Ontvanger gehouden zou zijn geweest om, uitsluitend met het oog op en in het kader van de onderhavige verhaalsprocedure, ten opzichte van de betrokken belastingplichtigen stuitingshandelingen te verrich-ten. Dit acht het hof nodeloos formalistisch. Het hof neemt daarbij nog in aanmerking dat het geen enkele rechtvaardiging ziet voor het voordeel dat [ X c.s. ] zouden genieten, indien aan een dergelijk (gering) verzuim van de Ontvanger in de gegeven omstandigheden de door [ X c.s. ] gewenste rechtsgevolgen zouden worden verbonden.

6.54.

De conclusie is dat de onder 6.50 genoemde grieven falen.

6.55.

Grief 73 van [ X ] en grief 7 van [ Z ] houden beide in dat de rechtbank (in overweging 2.7.5 van het vonnis van

29 oktober 2008) ten onrechte heeft geoordeeld dat het feit dat de Ontvanger met de Bank de onder 4.17 omschreven minnelijke regeling heeft getroffen er niet aan in de weg staat dat [ X c.s. ] als hoofdelijk schuldenaren worden aangesproken voor de onderhavige (resterende) schade.

6.56.

In het midden kan blijven of juist is de stelling van [ X ] dat het de Ontvanger op grond van artikel 53, paragraaf 3, van de Leidraad Invordering niet vrijstond de Bank (gedeelte-lijk) te ontslaan van haar betalingsverplichting jegens hem. Ook als [ X ] hierin gelijk heeft is het gevolg daarvan namelijk niet dat [ X c.s. ] niet meer met succes door de Ontvanger tot vergoeding van de (resterende) schade zouden kunnen worden aange-sproken. [ X c.s. ] en de Bank zijn immers allen - aangenomen al dat ook de Bank, zoals [ X c.s. ] stellen, op grond van art. 6:166 BW jegens de Ontvanger aansprakelijk is - hoofdelijke schuldenaren en de tussen de Ontvanger en de Bank gesloten vaststellingsovereenkomst laat zowel de verbintenissen van [ X c.s. ] ten opzichte van de Ontvanger als mogelijke uit de onderlinge verhouding van [ X c.s. ] en de Bank voortspruitende regresaanspraken onverlet. [ X c.s. ] worden door de overeenkomst tussen de Ontvanger en de Bank dus niet in hun rechten (in het bijzonder ten opzichte van de Bank) bekort of anderszins benadeeld.

6.57.

Anders dan [ Z ] in de toelichting op zijn grief en bij pleidooi in hoger beroep, ten slotte, nog heeft betoogd, is er wel degelijk een relevant verschil tussen hem en de Bank dat rechtvaardigt dat de Bank wel en hij niet met betaling van een deel van de schade wordt gekweten: de Bank heeft de Ontvanger als gevolg van de minnelijke regeling immers bijna € 33 miljoen betaald. [ Z ] heeft dat niet gedaan. Bovendien kan [ Z ] als gevolg van het feit dat de Bank bijna € 33 miljoen heeft betaald nog slechts voor een bedrag van (in hoofdsom) maximaal

€ 17.9786.767,= door de Ontvanger worden aangesproken.

6.58.

De slotsom is dat de onder 6.55 genoemde grieven falen.

6.59.

Grief 76 van [ X ], voorzover nog niet besproken, grief 8 van [ Z ] en grief 3 in incidenteel hoger beroep hebben alle betrekking op de vraag of en, zo ja, in welke mate de Ontvanger eigen schuld heeft aan de door hem geleden schade en deze schade voor zijn rekening moet blijven (art. 6:101 BW). De rechtbank heeft op dat punt in het vonnis van 29 oktober 2008 als volgt geoordeeld:

“2.8.3. De rechtbank is echter wel van oordeel dat de Ontvanger in enige mate zelf heeft bijgdragen aan de hoogte van de schade door de verregaande medewerking die is verleend bij de handel in de Amercian Energy vennootschappen, die zelfs zo ver strekte dat in ieder geval één contra legem ruling is afgegeven waardoor de schade is opgelopen. (...)

2.8.4.

Het in de vorige rechtsoverweging overwogene doet er niet aan af dat hoofdoorzaak van het ontstaan van de schade blijft dat een groep mensen die onder meer bestond uit zeer gespecialiseerde belastingrechtdeskundigen het oogmerk heeft gehad een constructie op te zetten om zichzelf ten nadele van de belastingdienst te verrijken. De rechtbank bepaalt dit alles in overweging nemende de eigen schuld van de Ontvanger op 5% van de totale schade”.

[ X c.s. ] menen dat de eigen schuld van de Ontvanger op 100%, althans een veel hoger percentage dan 5, moet worden gesteld, de Ontvanger meent dat hij in het geheel geen eigen schuld heeft, althans dat [ X c.s. ] hoe dan ook zijn volledige schade hebben te vergoeden. Het hof oordeelt als volgt.

6.60.

Allereerst wordt verworpen de stelling van [ Z ] dat de Ontvanger, kort gezegd, eigen schuld aan de schade heeft, omdat hij geen voorlopige aanslagen heeft opgelegd. Niet is immers door [ Z ] gesteld, noch is gebleken, dat de betrokken vennoot-schappen, AE Exploration en Censor, in dat geval die aanslagen wel zouden hebben betaald en/of dat de Ontvanger dan wel verhaal op hen had kunnen nemen.

6.61.

Veronderstellenderwijs aangenomen, voorts, dat – anders dan de Ontvanger verdedigt - de onderhavige schade feitelijk mede het gevolg is van een of meer van de onder 4.11 vermelde rulings van [ inspecteur Utrecht ] en/of [ inspecteur Amsterdam ], al dan niet contra legem, is het hof, anders dan kennelijk de rechtbank, van oordeel dat de vergoe-dingsplicht van [ X c.s. ] geheel in stand dient te blijven, omdat de billijkheid dit wegens de uiteenlopende ernst van de gemaakte fouten eist (art. 6:101 lid 1, slot, BW). Daarbij wordt vooropgesteld dat de schade in overwegende mate het gevolg is van omstandigheden die aan [ X c.s. ] moeten worden toegerekend. Immers, uit al het voorgaande blijkt dat [ X c.s. ] zich willens en wetens schuldig hebben gemaakt, zakelijk, aan het benadelen van de Ontvanger door actief mee te werken aan het wegmaken van diens verhaal en dat zij daarvan zelf in belangrijke mate ten koste van de Ontvanger hebben geprofiteerd. Daarbij hebben zij bovendien, naar onherroepelijk is vastgesteld, strafbaar gehan-deld. Anderzijds echter is onvoldoende concreet gesteld, noch is gebleken i) dat Guiljam en/of Bruins Slot zich bij hun litigieuze handelen hebben laten leiden door andere belangen dan die van de betrokken belastingschuldigen en/of van de belastingdienst en/of ii) dat het onrechtmatig handelen van de Oxbridge-organisatie en de als gevolg daarvan door de Ontvanger geleden schade zodanig waarschijnlijk of voorzienbaar waren dat [ inspecteur Utrecht ] en/of [ inspecteur Amsterdam ] op die grond in redelijkheid niet konden handelen zoals zij hebben gedaan. Onder deze omstandigheden is het hof van oordeel dat er geen aanleiding bestaat een deel van de door de Ontvanger geleden schade voor zijn rekening te laten.

6.62.

Dit betekent dat de onder 6.59 genoemde grieven van [ X c.s. ] falen en de grief van de Ontvanger gegrond is.

In de zaken [ X ] en [ Y ]:

6.63.

Met grief 77 betoogt [ X ] (uitsluitend) op de grond dat de Ontvanger die rente niet heeft gevorderd, dat de rechtbank ten onrechte heffingsrente over de hoofdsom heeft toegewezen.

6.64.

Omdat de Ontvanger in eerste aanleg wel invorderingsrente had gevorderd en deze rente – naar van algemene bekendheid is - even hoog is als heffingsrente, heeft [ X ] bij deze grief geen rechtens te respecteren belang. Overigens vordert de Ontvanger, blijkens zijn petitum in incidenteel hoger beroep, thans wel heffingsrente. [ X c.s. ] hebben niet hebben aangevoerd dat deze rente moet worden afgewezen omdat de Ontvanger invorderingsrente – en geen heffingsrente - had moeten vorderen.

In de zaken [ X ], [ Y ] en [ Z ] II:

6.65.

Uit al het voorgaande volgt dat het principaal hoger beroep, voor zover gericht tegen de in conventie gewezen bestreden vonnissen, dient te worden verworpen en dat het incidenteel hoger beroep gegrond is. Om die reden zal het hof – onder vernietiging in zoverre van de bestreden vonnissen – het in eerste aanleg afgewezen deel van de vordering van de Ontvanger, te vermeerderen met de door deze gevorderde en op zichzelf onweersproken heffingsrente, alsnog toewijzen. De hiervoor niet besproken grieven behoeven geen behandeling. Het bewijsaanbod van [ X c.s. ] wordt, voor zover in het voorgaande niet besproken, als niet ter zake dienend althans onvoldoende concreet en specifiek van de hand gewezen.

In de zaak [ Z ] I:

6.66.

Bij deze stand van zaken kan de conclusie geen andere zijn dan dat de rechtbank bij het vonnis van 5 juli 2006 terecht de reconventionele vordering van [ Z ] heeft afgewezen, zodat ook de tegen die beslissing gerichte grief 11 geen doel treft.

6.67.

Het vonnis van 5 juli 2006, voor zover in reconventie gewezen, zal dan ook worden bekrachtigd. De laatste volzin van overweging 6.65 geldt – mutatis muntandis – als hier herhaald en ingelast. [ Z ] zal, als de in het ongelijk gestelde partij, worden verwezen in de proceskosten, met dien verstande dat de kosten van de Ontvanger zullen worden begroot op nihil. Er is, omdat hij aanvankelijk verstek heeft laten gaan, bij de Ontvanger geen griffierecht geheven (wat het hof zo zal laten) en de Ontvanger heeft in de zaken [ Z ] tegelijk geconcludeerd.

In de zaken [ X ], [ Y ] en [ Z ] II:

6.68.

[ X c.s. ] zullen, als de in het ongelijk gestelde partij-en, in hun onderscheiden zaken in de proceskosten van zowel het principaal beroep als het incidenteel beroep worden verwezen, met dien verstande dat aan de pleidooien telkens slechts één punt (in het principaal hoger beroep) zal worden toegekend, omdat de zaken grote gelijkenis vertonen en, gevoegd, op een en dezelfde zitting zijn behandeld. Het hof gaat ten aanzien van het principaal beroep uit van tarief VIII en ten aanzien van het incidenteel beroep van tarief VII. Het hof acht, mede omdat ook de Ontvanger bij de voeging was gebaat, bovendien geen termen aanwezig om ten aanzien het (voegings)incident in de zaak [ Z ] II een kostenveroordeling uit te spreken.