Rb. Den Haag, 18-05-2017, nr. C/09/519164 / HA RK 16-485

2. [verzoeker 2],

beiden wonende te Den Haag,

verzoekers,

gemachtigden: [gemachtigde 1] en [gemachtigde 2] te Den Haag,

tegen

DE VERENIGING VAN NEDERLANDSE GEMEENTEN,

gevestigd te Den Haag,

(verder te noemen ‘VNG’),

verweerster,

advocaat mr. A.J. Dunnik te Amsterdam.

Het verloop van de procedure blijkt uit:

De mondelinge behandeling heeft plaatsgevonden op 30 maart 2017. Namens verzoekers is de heer [gemachtigde 1] verschenen. Namens VNG zijn verschenen de heer [betrokkene 1], mevrouw [betrokkene 2] en mevrouw [betrokkene 3], vergezeld van mr. Dunnik.

Mr. Dunnik heeft een pleitnota overgelegd en voorgedragen.

Bij brieven van 21 juli 2016 heeft de heer [gemachtigde 1] zich namens verzoekers gewend tot VNG met het verzoek om inzage in de verwerking van de persoonsgegevens van verzoekers, onder meer via het VNG Forum Gemeenterecht. Hij vraagt om verstrekking van een begrijpelijk en volledig overzicht, met daarin een omschrijving van het doel of doeleinden van de verwerking, alsmede om van de beschikbare informatie de herkomst van de gegevens te verklaren. Voorts verzoekt hij VNG om aan verzoekers kopieën te verstrekken van alle op verzoekers betrekking hebbende (elektronische) documenten.

Bij brief van 16 augustus 2016 heeft VNG op voormelde brieven geantwoord. Zij geeft daarbij aan dat gegevens van verzoekers zijn verwerkt op het forum Gemeente recht/wob (hierna te noemen ‘het Forum’) en in het vraag- en briefregistratiesysteem. Als bijlage bij de brief is een overzicht van de (wijze van) verwerking van de persoonsgegevens van verzoekers gevoegd. Afschriften van onderliggende documenten worden door VNG niet verstrekt, omdat in die documenten geen andere (categorieën van) persoonsgegevens voorkomen dan die, die in de overzichten al zijn opgenomen.

Op 28 september 2016 dienen verzoekers het onderhavige verzoekschrift in.

Na enige correspondentie tussen partijen heeft VNG bij email van 14 november 2016 een meer gedetailleerd overzicht van de persoonsgegevens van verzoekers aan de heer [gemachtigde 1] toegezonden. In de email geeft zij voorts aan dat zij, mede gezien het feit dat door de wijziging van de Wob de discussie over het doen van onregelmatige aanvragen op grond van deze wet niet langer actueel is, zal overgaan tot verwijdering van de persoonsgegevens van het betreffende Forum.

Bij email van 7 december 2016 bericht de heer [gemachtigde 1] aan VNG dat het overzicht tegemoet komt aan de grieven van verzoekers, behalve voor wat betreft de lijst van ontvangers. Verzoekers vragen in dezelfde email een door VNG te betalen vergoeding ter hoogte van de proceskosten en de griffierechten, alsmede een bedrag voor de geleden immateriële schade. VNG antwoordt bij email van 22 december 2016 dat zij geen grond ziet voor toekenning van de gevraagde schadevergoeding.

Verzoekers vragen de rechtbank VNG, als verantwoordelijke voor een verzameling persoonsgegevens, te veroordelen om schriftelijk mee te delen of door VNG persoons-gegevens van verzoekers zijn verwerkt en/of nog worden verwerkt met bepaling dat de schriftelijke mededeling per geplaatst bericht op het VNG forum een zakelijke weergave bevat van de daarin vermelde persoonsgegevens, alsmede de herkomst van deze gegevens verklaart, alsmede het doel van de verwerking, vergezeld van een overzicht met daarin opgenomen een volledige lijst van ontvangers, alles onder verbeurte van een dwangsom.

Verzoekers voeren aan dat VNG in haar antwoord een algemeen overzicht heeft gegeven met categorieën van verstrekkers en ontvangers. Zij menen recht te hebben op een gedetailleerder overzicht van verstrekkers en ontvangers, alsmede van alle overige (digitale) bestanden, mappen en documenten die VNG onder zich heeft. Voorts dient per geplaatst bericht en de overige documenten het doel van de verwerking te worden opgegeven, aldus verzoekers.

VNG voert gemotiveerd verweer, dat hierna - voor zover nodig - zal worden besproken.

Het verzoek is gebaseerd op artikel 46 van de Wet bescherming persoonsgegevens (Wbp). Dit artikel bepaalt onder meer dat een belanghebbende zich tot de rechtbank kan wenden met het schriftelijk verzoek de verantwoordelijke te bevelen alsnog een verzoek als bedoeld in (onder meer) artikel 35 Wbp toe te wijzen. Een dergelijk verzoek moet binnen zes weken na ontvangst van het antwoord van de verantwoordelijke worden ingediend. VNG heeft bij brief van 16 augustus 2016 op het verzoek van verzoekers gereageerd. Het onderhavige verzoek is tijdig (op 28 september 2016) ingediend.

VNG voert aan dat zij op enig moment over onvoldoende capaciteit beschikte om de vele vragen van gemeenten over hoe om te gaan met aanvragen op grond van de Wet openbaarheid van bestuur (Wob) te kunnen behandelen. Het bestuur van VNG besloot daarom een online forum te openen, zodat gemeenten met elkaar konden overleggen over de wijze van aanpak en afhandeling van Wob verzoeken. Volgens de ‘Community Guidelines’ biedt VNG dit platform aan om gemeenten de mogelijkheid te bieden met elkaar in discussie te gaan en om informatie te delen in een besloten omgeving waar vrij gesproken kan worden. Deelnemers gaan onder meer akkoord met de regel dat zij geen persoonlijke of privé-gegevens van derden op het Forum plaatsen, tenzij het strikt noodzakelijk is voor de correcte afronding van een vraag/discussiepunt. VNG is als beheerder van het Forum aan te merken als verwerker van persoonsgegevens op het forum. Zij is daarmee ook de verantwoordelijke als bedoeld in de Wbp.

VNG voert aan dat veel gemeenten in de afgelopen jaren werden geconfronteerd met partijen, die op grond van de Wob verzoeken indienden, die niet gericht waren op het verkrijgen van informatie. Deze verzoeken waren er volgens VNG op gericht om dwangsommen te innen die de betreffende gemeenten zouden verbeuren als niet tijdig op het verzoek werd beslist. In gevallen van (vermoed) misbruik van de Wob kunnen gemeenten dit via het Forum kenbaar maken en kunnen zij met elkaar overleg voeren over de wijze van aanpak en afhandeling van dergelijke verzoeken. Voor specifieke Wob verzoeken is het daarbij noodzakelijk de persoonsgegevens van betrokkenen te vermelden. Op deze wijze kan worden nagegaan of bepaalde personen bij meerdere gemeenten Wob-verzoeken hebben ingediend die mogelijk gericht zijn op het innen van een dwangsom. Met deze uitleg heeft VNG naar het oordeel van de rechtbank het doel van de verwerking van de persoonsgegevens van verzoekers op het Forum voldoende omschreven.

Met ingang van 1 oktober 2016 heeft de wetgever de dwangsom bij Wob-verzoeken afgeschaft. De discussie over al dan niet onregelmatige aanvragen op grond van de Wob, gericht op het innen van een dwangsom, is hiermee komen te vervallen. Namens VNG is bij email van 14 november 2016 aan de heer [gemachtigde 1] meegedeeld dat VNG zal overgaan tot verwijdering van de persoonsgegevens van (naar de rechtbank aanneemt) verzoekers. Als bijlage bij deze email is een gedetailleerd overzicht gevoegd van de persoonsgegevens van verzoekers. In reactie hierop heeft de heer [gemachtigde 1] bij brief van 7 december 2016 aan VNG bericht dat het overzicht tegemoet komt aan de grieven van verzoekers, met uitzondering van een opgave van een lijst van ontvangers.

Artikel 35 lid 2 Wbp bepaalt onder meer dat de mededeling van de verantwoordelijke een overzicht dient te bevatten van de ontvangers of categorieën van ontvangers. VNG heeft aangegeven dat het principe van het Forum is dat alle gemeenten toegang hebben tot het Forum, zodat alle geplaatste meldingen voor alle gemeenten zichtbaar zijn. Het betreft hier medewerkers van alle gemeenten die betrokken zijn bij de behandeling van Wob-verzoeken, en medewerkers van VNG die bij het onderwerp zijn betrokken. VNG heeft nog opgemerkt dat zij geen gegevens opslaat van bezoekers van het Forum. Hiermee heeft VNG naar het oordeel van de rechtbank voldaan aan haar verplichting tot het doen van opgave van de (categorie van) ontvangers. Bovendien is niet gebleken dat de informatie op het Forum betreffende verzoekers op enigerlei wijze is gedeeld met mensen en/of instanties buiten de gemeenten. Van verzoekers mag worden verwacht dat zij zich er aan de hand van de thans ontvangen informatie van moeten kunnen vergewissen of hun persoonsgegevens op het Forum al dan niet juist en rechtmatig worden verwerkt en al dan niet terecht kunnen worden ingezien door bezoekers van het Forum bestaande uit de categorie ‘medewerkers van gemeenten’.

Gelet op het vorenstaande zal het verzoek met betrekking tot het Forum worden afgewezen, aangezien VNG inmiddels aan haar verplichtingen als bedoeld in de Wbp heeft voldaan.

Verzoekers vragen voorts VNG te bevelen een zakelijke weergave te verstrekken van (eventuele) digitale bestanden en/of mappen waarin persoonsgegevens van verzoekers zijn verwerkt.

VNG heeft bij brief van 16 augustus 2016 geantwoord dat de persoonsgegevens van verzoekers, naast de verwerking in het Forum, tevens zijn opgenomen in het vraag- en briefregistratiesysteem en dat van een verdere of andere verwerking van persoonsgegevens in door VNG beheerde databestanden niet is gebleken. Met deze mededeling zijn verzoekers naar het oordeel van de rechtbank op dit onderdeel van hun verzoek door VNG voldoende geïnformeerd.

De in het registratiesysteem opgenomen persoonsgegevens worden aangeleverd door medewerkers van gemeenten en/of derden buiten de ledenkring van VNG die een vraag hebben gesteld aan de VNG, alsmede door de VNG medewerkers die de vragen hebben beantwoord. Als ontvangers van de persoonsgegevens gelden de medewerkers van VNG aan wie de vraag wordt voorgelegd, alsmede de gemeenten en de derden buiten de ledenkring van VNG van wie hun vraag door VNG wordt beantwoord. VNG heeft niet gespecificeerd aangegeven wie worden bedoeld met derden buiten de ledenkring van VNG. Een dergelijk vage (zeer ruime) omschrijving van (onbekende) ontvangers valt naar het oordeel van de rechtbank niet onder de in artikel 35 lid 2 Wbp bedoelde ‘categorie van ontvangers’. VNG zal derhalve worden bevolen aan verzoekers een volledig en gedetailleerd overzicht te verstrekken van de ontvangers die zij heeft aangeduid met ‘derden buiten de ledenkring van VNG’. Hetzelfde geldt voor de herkomst van de persoonsgegevens. Ook daarvoor kan niet worden volstaan met ‘derden buiten de ledenkring van VNG’.

Veroordeling van VNG tot betaling van een dwangsom zal worden afgewezen, aangezien er geen redenen zijn gesteld of gebleken waarom VNG geen gevolg zal geven aan deze beschikking.

Gelet op het vorenstaande zal de rechtbank als volgt beslissen.

Aangezien VNG pas na indiening van het verzoekschrift gedeeltelijk (voor wat betreft het Forum) aan het verzoek heeft voldaan en voorts als de grotendeels in het ongelijk gestelde partij dient te worden beschouwd, zal de rechtbank VNG veroordelen in de kosten van deze procedure.

De rechtbank:

- beveelt VNG om verzoekers binnen vier weken na betekening van deze beschikking een volledig schriftelijk overzicht in begrijpelijk vorm te verstrekken van de ontvangers van de persoonsgegevens van verzoekers met betrekking tot het vraag- en briefregistratiesysteem, alsmede van de herkomst van de persoonsgegevens,

- veroordeelt VNG in de kosten van deze procedure, tot op heden aan de zijde van verzoekers begroot op € 79,00 aan verschotten (griffierecht) en € 904,00 aan salaris voor de gemachtigde van verzoekers,

- verklaart deze beschikking tot hiertoe uitvoerbaar bij voorraad,

- wijst het meer of anders verzochte af.

Deze beschikking is gegeven door mr. G.H.I.J. Hage en in het openbaar uitgesproken op 18 mei 2017.1.