HvJ EU, 27-04-2023, nr. C-107/22

Het geharmoniseerde systeem inzake de omschrijving en de codering van goederen (hierna: ‘GS’) is in het kader van de Werelddouaneorganisatie (WCO) ingevoerd bij het op 14 juni 1983 te Brussel gesloten Internationaal Verdrag betreffende het geharmoniseerde systeem inzake de omschrijving en de codering van goederen, dat met zijn wijzigingsprotocol van 24 juni 1986 namens de Europese Economische Gemeenschap is goedgekeurd bij besluit 87/369/EEG van de Raad van 7 april 1987 (PB 1987, L 198, blz. 1). De toelichtingen op het GS worden overeenkomstig de bepalingen van dat verdrag opgesteld binnen de WCO.

Overeenkomstig artikel 3, lid 1, onder a), punt 2, van het voornoemde verdrag verbindt elke verdragsluitende partij zich om de algemene regels voor de interpretatie van het GS, alsmede alle aantekeningen op de afdelingen en de hoofdstukken en de aanvullende aantekeningen op de onderverdelingen toe te passen en de draagwijdte van de afdelingen, hoofdstukken, posten of onderverdelingen van het GS niet te wijzigen.

Regel 2, onder a), van de algemene regels voor de interpretatie van het GS bepaalt, ten eerste, dat de vermelding van een goed in een post eveneens betrekking heeft op dat goed in niet-complete of in niet-afgewerkte staat, mits het in de staat waarin het wordt aangeboden de essentiële kenmerken van het complete of het afgewerkte goed vertoont, en, ten tweede, dat deze vermelding eveneens betrekking heeft op een compleet of een afgewerkt goed of een op grond van de voorgaande bepalingen als zodanig aan te merken goed, indien het wordt aangeboden in gedemonteerde of in niet-gemonteerde staat.

De punten V tot en met VII van de toelichting op algemene regel 2, onder a), van het GS preciseren:

De algemene regels voor de interpretatie van de GN staan in het eerste deel, titel I, onder A, ervan, en bepalen:

Met zijn eerste vraag wenst de verwijzende rechter te vernemen of algemene regel 2, onder a), van de algemene regels voor de interpretatie van de GN aldus moet worden uitgelegd dat onderdelen van een satellietontvangtoestel die bestemd zijn om, na in het vrije verkeer te zijn gebracht, tot een compleet toestel te worden geassembleerd, die in één container worden vervoerd en door dezelfde aangever, op eigen naam en voor eigen rekening, op dezelfde dag bij hetzelfde douanekantoor voor het vrije verkeer worden aangegeven door middel van twee afzonderlijke aangiften voor het vrije verkeer, en die bij het in het vrije verkeer brengen eigendom zijn van twee verbonden ondernemingen, moeten worden aangemerkt als een satellietontvangtoestel dat wordt aangeboden in gedemonteerde of niet-gemonteerde staat in de zin van voornoemde regel, en dus vallen onder een en dezelfde tariefpost.

Vooraf dient eraan te worden herinnerd dat wanneer het Hof wordt verzocht om een prejudiciële beslissing over een vraag op het gebied van de tariefindeling, het tot taak heeft om de nationale rechter de criteria aan te reiken aan de hand waarvan deze de betrokken producten correct in de GN kan indelen, en niet zozeer om zelf deze producten in te delen. Deze kwalificatie van de betrokken goederen met het oog op de tariefindeling ervan vloeit namelijk voort uit een louter feitelijke vaststelling waarvoor het Hof in het kader van een prejudiciële verwijzing niet bevoegd is (arrest van 28 april 2022, PRODEX, C-72/21, EU:C:2022:312, punt 27 en aldaar aangehaalde rechtspraak).

Voorts zij opgemerkt dat volgens regel 1 van de algemene regels voor de interpretatie van de GN de bewoordingen van de posten en de aantekeningen op de afdelingen of op de hoofdstukken van deze nomenclatuur bepalend zijn voor de indeling van goederen. Het beslissende criterium voor de tariefindeling van goederen moet in het belang van de rechtszekerheid en van gemakkelijke controle in de regel worden gezocht in de objectieve kenmerken en eigenschappen ervan, zoals deze in de bewoordingen van de GN-post en in de aantekeningen bij de afdelingen of hoofdstukken zijn omschreven (arrest van 28 april 2022, PRODEX, C-72/21, EU:C:2022:312, punt 28 en aldaar aangehaalde rechtspraak).

Bovendien heeft het Hof herhaaldelijk geoordeeld dat de toelichtingen op het GS en op de GN weliswaar niet bindend zijn, maar toch belangrijke instrumenten vormen ter waarborging van de uniforme toepassing van het gemeenschappelijk douanetarief, die als zodanig nuttige gegevens bevatten voor de uitlegging daarvan (arrest van 28 april 2022, PRODEX, C-72/21, EU:C:2022:312, punt 29 en aldaar aangehaalde rechtspraak).

Regel 2, onder a), van de algemene regels voor de interpretatie van de GN, die overeenkomt met regel 2, onder a), van de algemene regels voor de interpretatie van het GS, bepaalt dat ‘[d]e vermelding van een goed in een post […] eveneens betrekking [heeft] op dat goed in niet-complete of in niet-afgewerkte staat, voor zover dit de essentiële kenmerken van het complete of het afgewerkte goed vertoont. Deze vermelding heeft eveneens betrekking op een compleet of een afgewerkt goed of een op grond van de voorgaande volzin als zodanig aan te merken goed, indien het wordt aangeboden in gedemonteerde of in niet-gemonteerde staat.’

Uit punt VII van de toelichting op algemene regel 2, onder a), van het GS volgt dat als een gedemonteerd of een niet-gemonteerd aangeboden artikel moet worden aangemerkt een artikel waarvan de verschillende elementen bestemd zijn om te worden samengevoegd, hetzij met behulp van eenvoudige middelen (bouten en moeren, schroeven enz.), hetzij bijvoorbeeld door klinken of lassen, dit echter op voorwaarde dat het om eenvoudige montagebewerkingen gaat. Dienaangaande is de complexiteit van de montagemethode niet relevant. De verschillende elementen mogen echter geen bewerkingen ter voltooiing van hun fabricage ondergaan.

Volgens de rechtspraak van het Hof is als een goed in gedemonteerde of niet-gemonteerde staat te beschouwen het goed waarvan de bestanddelen, dat wil zeggen de onderdelen die kunnen worden geïdentificeerd als bestemd te zijn om het afgewerkte product te vormen, alle gelijktijdig ter inklaring worden aangeboden, en dat daarbij geen rekening moet worden gehouden met de montagetechniek of de ingewikkeldheid van de montagemethode (arrest van 16 juni 1994, Develop Dr. Eisbein, C-35/93, EU:C:1994:252, punt 19).

In casu blijkt uit de door de verwijzende rechter verstrekte informatie dat de bestanddelen van het betrokken goed, te weten een satellietontvangtoestel, tegelijkertijd ter inklaring zijn aangeboden.

Om deze onderdelen te kunnen beschouwen als een goed dat in gedemonteerde of niet-gemonteerde staat wordt aangeboden, is weliswaar vereist dat zij gelijktijdig ter inklaring worden aangeboden, maar uit de bewoordingen van regel 2, onder a), van de algemene regels voor de interpretatie van de GN, of uit de toelichting op regel 2, onder a), van de algemene regels voor de interpretatie van het GS blijkt niet dat voor deze bestanddelen één douaneaangifte moet worden gedaan.

Om dergelijke goederen te kunnen beschouwen als een geheel en dus als een ‘goed aangeboden in gedemonteerde of in niet-gemonteerde staat’ in de zin van regel 2, onder a), van de algemene regels voor de interpretatie van de GN is immers niet noodzakelijk dat zij bij het aanbrengen bij de douane zijn opgenomen in één aangifte. Deze omstandigheid vormt enkel een aanwijzing waaruit een dergelijke vaststelling kan worden afgeleid (zie naar analogie arrest van 10 maart 2016, VAD en Van Aert, C-499/14, EU:C:2016:155, punt 38).

Iedere andere uitlegging van het begrip ‘goed in gedemonteerde of niet-gemonteerde staat’ zou in de praktijk invoerders de mogelijkheid bieden om er door middel van een relatief eenvoudige ingreep — zoals het aangeven van goederen in afzonderlijke aangiften — voor te zorgen dat de betrokken goederen als één geheel of juist afzonderlijk worden ingedeeld, afhankelijk van wat voor hen het gunstigst is (zie naar analogie arrest van 10 maart 2016, VAD en Van Aert, C-499/14, EU:C:2016:155, punt 39).

Een dergelijke mogelijkheid is in strijd met het beginsel dat het beslissende criterium voor de tariefindeling van goederen in de regel moet worden gezocht in de objectieve kenmerken en eigenschappen ervan, en doet derhalve af aan de doelstelling inzake eenvoud van de douanecontroles en rechtszekerheid, die aan de tariefindeling van de ingevoerde goederen ten grondslag moet liggen (zie naar analogie arrest van 10 maart 2016, VAD en Van Aert, C-499/14, EU:C:2016:155, punt 40 en aldaar aangehaalde rechtspraak).

De omstandigheid dat goederen bij de douane worden aangeboden in afzonderlijke aangiften kan er op zich dus niet aan in de weg staan dat zij worden aangemerkt als ‘goederen in gedemonteerde of niet-gemonteerde staat’ in de zin van regel 2, onder a), van de algemene regels voor de interpretatie van de GN, indien ten tijde van de inklaring uit andere objectieve factoren blijkt dat deze goederen een geheel vormen en bestemd zijn om later te worden geassembleerd tot één apparaat (zie naar analogie arrest van 10 maart 2016, VAD en Van Aert, C-499/14, EU:C:2016:155, punt 43).

In casu noemt de verwijzende rechter objectieve factoren die ervoor pleiten dat de in het hoofdgeding aan de orde zijnde onderdelen worden aangemerkt als een ‘goed in gedemonteerde of niet-gemonteerde staat’ in de zin van voornoemde regel 2, onder a). In het bijzonder merkt de verwijzende rechter op dat deze onderdelen bestemd waren om, na in het vrije verkeer te zijn gebracht, tot één eindproduct te worden samengevoegd, dat zij in één container zijn vervoerd, dat zij bij hetzelfde douanekantoor door dezelfde aangever, op eigen naam en voor eigen rekening voor het vrije verkeer zijn aangegeven, en dat deze onderdelen bij het in het vrije verkeer brengen eigendom waren van twee verbonden ondernemingen.

Dergelijke omstandigheden kunnen bevestigen dat het gaat om een goed in gedemonteerde of niet-gemonteerde staat. Zoals de Europese Commissie terecht heeft opgemerkt, moet de omstandigheid dat de betrokken onderdelen zijn aangegeven in afzonderlijke aangiften voor het vrije verkeer samen met de andere relevante omstandigheden worden beoordeeld, maar is zij op zich niet doorslaggevend.

Dientengevolge moet algemene regel 2, onder a), van de algemene regels voor de interpretatie van de GN aldus worden uitgelegd dat onderdelen van een satellietontvangtoestel die bestemd zijn om, na in het vrije verkeer te zijn gebracht, tot een compleet toestel te worden geassembleerd, die in één container worden vervoerd en door dezelfde aangever, op eigen naam en voor eigen rekening, op dezelfde dag bij hetzelfde douanekantoor voor het vrije verkeer worden aangegeven door middel van twee afzonderlijke aangiften voor het vrije verkeer, en die bij het in het vrije verkeer brengen eigendom zijn van twee verbonden ondernemingen, moeten worden aangemerkt als een satellietontvangtoestel dat wordt aangeboden in gedemonteerde of niet-gemonteerde staat in de zin van voornoemde regel, en dus vallen onder een en dezelfde tariefpost, voor zover uit objectieve factoren blijkt dat deze onderdelen een geheel vormen en alle bestanddelen van dat toestel omvatten.

Met zijn tweede vraag wenst de verwijzende rechter te vernemen of regel 2, onder a), van de algemene regels voor de interpretatie van de GN aldus moet worden uitgelegd dat hij ook van toepassing is wanneer sommige van de betrokken goederen worden aangegeven voor het vrije verkeer, terwijl de overige onder de douaneregeling extern communautair douanevervoer worden geplaatst.

Gelet op het antwoord op de eerste vraag moet worden vastgesteld dat de omstandigheid dat dergelijke goederen bij de douane worden aangeboden in afzonderlijke aangiften, om later te worden geassembleerd, er op zich niet aan in de weg kan staan dat zij worden aangemerkt als ‘goed in gedemonteerde of niet-gemonteerde staat’ in de zin van regel 2, onder a), van de algemene regels voor de interpretatie van de GN, indien ten tijde van de inklaring uit andere objectieve factoren blijkt dat deze goederen een geheel vormen en dat zij bestemd zijn om later te worden geassembleerd tot één goed.

Zoals de Commissie terecht heeft opgemerkt, kan de wijze waarop de goederen zijn aangegeven of de douaneregeling waaronder zij naar hun eindbestemming zijn vervoerd, een van de objectieve factoren vormen die relevant zijn voor de beoordeling of voornoemde regel 2, onder a), van toepassing is. Deze omstandigheden kunnen echter op zich niet doorslaggevend zijn, aangezien de verwijzende rechter bij deze beoordeling rekening moet houden met alle andere relevante objectieve factoren.

In dit verband is niet relevant dat verordening (EEG) nr. 2913/92 van de Raad van 12 oktober 1992 tot vaststelling van het communautair douanewetboek (PB 1992, L 302, blz. 1), die van toepassing is op de in het hoofdgeding aan de orde zijnde periode, niet uitdrukkelijk voorzag in de mogelijkheid om voor het vrije verkeer aangegeven goederen en onder de douaneregeling extern communautair douanevervoer aangegeven goederen gezamenlijk in aanmerking te nemen met het oog op hun tariefindeling.

Zoals de Nederlandse regering terecht heeft opgemerkt, zou iedere andere uitlegging ertoe leiden dat regel 2, onder a), van de algemene regels voor de interpretatie van de GN zou kunnen worden omzeild, aangezien importeurs door een relatief eenvoudige handeling — namelijk door de zending op te delen en de goederen onder twee douaneregelingen aan te geven alvorens deze in het vrije verkeer te brengen — ervoor zouden kunnen zorgen dat de goederen als geheel of juist afzonderlijk zullen worden ingedeeld, afhankelijk van welk tarief het meest voordelig is.

Dientengevolge moet algemene regel 2, onder a), van de algemene regels voor de interpretatie van de GN aldus worden uitgelegd dat hij ook van toepassing is wanneer sommige van de betrokken goederen worden aangegeven voor het vrije verkeer, terwijl de overige onder de douaneregeling extern communautair douanevervoer worden geplaatst.