Hof 's-Gravenhage, 10-02-2009, nr. 22-007382-06

Onderzoek van de zaak

Dit arrest is gewezen naar aanleiding van het onderzoek op de terechtzitting in eerste aanleg en het onderzoek op de terechtzittingen in hoger beroep van dit hof van 9 mei 2008 en 27 januari 2009.

Het hof heeft kennisgenomen van de vordering van de advocaat-generaal en van hetgeen door en namens de verdachte naar voren is gebracht.

Op 23 november 2005 omstreeks 15.18 uur heeft op de zuidelijke rijbaan van een autosnelweg, de Rijksweg A15, te Rotterdam ter hoogte van hectometerpaal 44.8 (hof: ter hoogte van de afslag Spijkenisse) een ongeval plaats gevonden. Een vrachtauto (hof: bestuurd door de verdachte) is vanaf de noordelijke rijbaan van de A15 geheel door de geleiderail van de middenberm gereden en op de zuidelijke rijbaan nagenoeg frontaal op een zwarte Volkswagen bestelbus gebotst en heeft deze ongeveer 60 meter achteruit gedrukt. Als gevolg van deze aanrijding is de bestuurder van de bestelbus zodanig gewond geraakt, dat hij ter plaatse is overleden.1

[Verbalisant 1] heeft ter plaatse waargenomen dat de vangrail in de middenberm ter hoogte van de afslag Spijkenisse vernield was. De vrachtwagen die tegen het bestelbusje was gebotst, stond met de voorzijde in de richting van Europoort, tegengesteld aan de rijrichting van die rijbaan.2

Omstreeks 15.30 uur bleek - na onderzoek door de dienstdoende arts van de traumahelicopter - de bestuurder van de Volkswagen Transporter te zijn overleden. Na onderzoek bleek het slachtoffer te zijn genaamd, Harami. Het slachtoffer is geïdentificeerd door zijn collega's.3

Het tijdstip van overlijden van de bestuurder,

A.K. Harami, geboren op 3 maart 1962 te Berkane (Marokko), is vastgesteld op 23 november 2005 te 15.15 uur.4

Het letsel dat bij het slachtoffer Harami is waargenomen, kan worden verklaard door een verkeersongeval.5

5b. Verklaringen van getuigen

Door getuigen is het volgende verklaard:

[Getuige 1] reed op 23 november 2005 omstreeks 15.10 uur in de Botlektunnel en zag tijdens het naar beneden rijden van de tunnel dat de vrachtauto van verdachte langzaam slingerend reed. Bij het omhoog rijden stuurde de verdachte plotseling vanaf de rechterrijstrook sterk naar links en ging voor [getuige 1] rijden op de middelste rijstrook. [Getuige 1] moest hard remmen om een aanrijding te voorkomen en schatte dat de afstand tussen de twee vrachtauto's niet meer dan 20 centimeter was. De verdachte reageerde niet op het tweemaal seinen door [getuige 1]. Even buiten de Botlektunnel vertoonde verdachtes vrachtauto nog steeds een langzaam slingerend rijgedrag. Net na het viaduct reed de verdachte de vluchtstrook op, gelegen aan de rechterzijde van de rijbaan, remde en zijn remlichten lichtten op. Vervolgens reed de verdachte met een behoorlijke snelheid linksaf de rijbaan op en stak deze haaks over, als gevolg waarvan [getuige 1] hard remde om een aanrijding te voorkomen, en verdachtes vrachtauto reed door de midden vangrail heen en kwam op de andere rijbaan richting Rotterdam terecht. Na de aanrijding van de verdachte met een Volkswagen busje, heeft [getuige 1] de verdachte in de cabine van zijn vrachtauto - buiten bewustzijn - aangetroffen, met een wondje aan zijn hoofd waaruit bloed kwam.6

[Getuige 2] reed omstreeks 15.10 uur op de A15 richting Europoort en wilde ter hoogte van de afslag Spijkenisse de vrachtauto van de verdachte inhalen, maar werd er door zijn vrouw op geattendeerd dat de linker richtingaanwijzer van die vrachtauto knipperde, waarna [getuige 2] gas terug nam en de vrachtauto naar links kwam. Dit viel op omdat verder niemand rechts reed. Hierna reed de vrachtauto naar rechts tot hij op de vluchtstrook terecht kwam. Even later zag [getuige 2] in zijn spiegel de vrachtauto naar links komen en door de vangrail heen rijden.7

[Getuige 3] reed op de A15 richting Europoort en zag omstreeks 15.10 uur, toen hij net uit de Botlektunnel kwam, dat de vrachtauto van verdachte abrupt van de rechterrijbaan naar de linkerrijbaan kwam, terwijl er op dat moment geen verkeer op de rechterrijbaan reed. Vervolgens ging de vrachtauto weer abrupt naar de rechterrijbaan en kort daarna kwam hij abrupt naar links en reed dwars door de vangrail. [Getuige 3] heeft vol geremd oom de vrachtwagen te ontwijken.8

[Getuige 4] reed op de A15 richting Rotterdam (hof: zuidbaan) en zag dat de vrachtauto van verdachte (hof: op de noordbaan) van de meest rechtse rijbaan naar links ging en de beide rijstroken schuin overstak en vervolgens door de vangrail reed en op de zuidbaan terecht kwam. Aldaar probeerde hij (verdachte) te corrigeren - waarbij hij een hoop lading verloor - en kwam op de rijstrook het dichtst bij de midden vangrail terecht.9

[Getuige 5] reed omstreeks 15.17 uur op de zuidbaan en zag dat de vrachtauto van verdachte dwars door de vangrail reed en recht op hem, [getuige 5] af reed. [Getuige 5] stuurde zijn vrachtauto naar rechts en ook de vrachtauto van verdachte stuurde, gezien zijn rijrichting, naar rechts.10

[Getuige 6] reed omstreeks 15.15 uur op de linkerrijstrook van de zuidbaan van de A15 richting Rotterdam en zag een busje dat vóór hem reed, op hem afkomen, voortgeduwd door een vrachtwagen. Tijdens het passeren kwam er een grote hoeveelheid zwarte vloeistof, een soort bagger, over de gehele auto van [getuige 5].11

Bewijsoverweging

Uit de hiervoor onder 5a en 5b weergegeven gebezigde bewijsmiddelen - in onderling verband en samenhang bezien - concludeert het hof dat de verdachte op 23 november 2005 op de Rijksweg A15 als bestuurder van een vrachtauto die geladen was met slib, op de bewezenverklaarde wijze de controle over zijn auto heeft verloren, waardoor de auto door de vangrail van de middenberm is gereden en op de andere weghelft frontaal tegen een bestelbusje is aangebotst. Het zwaar beschadigde bestelbusje is daarna door de vrachtauto ongeveer 60 meter achteruit gedrukt. Als gevolg van dit ongeval is de bestuurder van het bestelbusje ernstig bekneld geraakt en ter plaatse van het ongeval komen te overlijden.

5c. Verweer

De raadsvrouw van de verdachte heeft ter terechtzitting in hoger beroep bepleit dat de verdachte vlak vóór en

ten tijde van het tenlastegelegde ongeval een epileptisch insult heeft gehad, zodat sprake is van verontschuldigbare onmacht. De raadsvrouw heeft geconcludeerd tot vrijspraak ter zake van het primair tenlastegelegde en ter zake van het subsidiair tenlastegelegde tot ontslag van alle rechtsvervolging, vanwege afwezigheid van alle schuld.

5d. Oordeel van het hof

Bij de beantwoording van de vraag of aannemelijk is dat de verdachte ten tijde van het ongeval een epileptisch insult heeft gehad, heeft het hof mede acht geslagen op een briefrapport d.d. 29 augustus 2006 van H.J. Vroon, neuroloog. Bij zijn onderzoek - in april 2006 - geeft de verdachte aan dat hij zich tijdens het rijden in een snoepje had verslikt, waardoor hij fors moest hoesten, waarna een wegraking is opgetreden. Betrokkene geeft aan nooit eerder een wegraking te hebben doorgemaakt. Deze deskundige komt tot de volgende diagnose: wegraking waarvoor op neurologisch gebied geen verklaring kan worden gevonden. Geen epilepsie. Waarschijnlijk wegraking door tensiedaling na hoesten.

Voorts heeft het hof acht geslagen op brieven van 8 januari 2008, respectievelijk 22 april 2008, van dr. P.W. Wirtz, neuroloog. Na onderzoek van de verdachte in december 2007 - naar aanleiding van een gegeneraliseerd insult in november 2007 - stelt deze deskundige als diagnose: epileptische aanval, waarschijnlijk de tweede aanval, met epileptiforme afwijkingen op het EEG. Deze arts heeft de verdachte anti-epileptica geadviseerd, hetgeen de verdachte heeft geweigerd.

Tot slot heeft het hof in aanmerking genomen een rapport van het NFI d.d. 15 oktober 2008, opgemaakt door

dr. B. Kubat. Volgens deze deskundige is niet uit te sluiten dat de verdachte vlak vóór en ten tijde van het ongeval een epileptische aanval had. Mogelijk was het bewustzijn van de verdachte na het ongeval gedaald, waardoor hij als bewusteloos werd ingeschat, maar ook kan deze bewusteloosheid gesimuleerd zijn, of veroorzaakt door een epileptische aanval danwel - gezien het hoofdletsel - door het geweld op zijn hoofd (een hersenschudding). Geheugenverlies kan optreden zowel bij epilepsie als bij een hersenschudding, die zowel de tijd vóór, tijdens en na het ongeval bestrijkt. Het is dan ook vrijwel zeker dat de verdachte, indien hij een epileptische aanval heeft gehad, zich daar niets van herinnert. Tot slot is het mogelijk dat de verdachte tijdens een partiële epilepsie bepaalde handelingen heeft verricht, die een min of meer correcte reactie zijn of min of meer passen bij de situatie waarin hij zich bevindt. Als kanttekeningen bij het voorgaande gelden - volgens de deskundige - de volgende:

bij een eerste onderzoek van de verdachte in 2006 zijn geen aanwijzingen gevonden voor een epileptische aanval, maar een eenmalige EEG-registratie laat in 30-50% van de gevallen geen afwijkingen zien, terwijl er bij meerdere registraties wel epileptiforme activiteit gevonden wordt;

de diagnose epilepsie wordt gesteld, mede op grond van de beschrijving van een aanval door de betrokkene zelf, of door een waarnemer van de aanval.

Overigens geeft deze deskundige nog aan dat de conclusie van neuroloog Vroon dat de wegraking zou zijn veroorzaakt door hoesten, zeer onwaarschijnlijk lijkt, temeer nu er geen meldingen zijn dat de verdachte vaker na of tijdens het hoesten een wegraking zou hebben gehad.

Het hof stelt vast dat uit deze deskundigenrapportages niet eenduidig de conclusie valt te trekken dat aannemelijk is geworden dat de verdachte ten tijde van het ongeval daadwerkelijk een epileptisch insult heeft gehad.

In samenhang met hetgeen hiervoor is weergegeven heeft het hof voorts met name ook het volgende meegewogen bij de vraag of aannemelijk is dat de verdachte ten tijde van het ongeval een epileptisch insult heeft gehad:

De verdachte heeft voorafgaande aan het tenlastegelegde - na een 14 uur durende werkdag - een korte nachtrust genoten.12

Ten tijde van het ongeval had de verdachte reeds 9 uur gewerkt.13

De verdachte had op de dag van het tenlastegelegde nauwelijks gegeten, te weten drie boterhammen omstreeks 9.00 uur.14

De verdachte heeft wisselend verklaard over de mogelijke oorzaak van zijn wegraking. Pas na onderzoek in december 2007, waarbij de diagnose epileptische aanval is gesteld, stelt de verdachte zich op het standpunt dat hij ten tijde van het ongeval een dergelijk insult heeft gehad.

Blijkens zijn verklaring ter zitting in hoger beroep van 27 januari 2009 heeft hij evenwel weer zijn eerste standpunt herhaald dat hij voor zijn gevoel ten tijde van het ongeval een black out heeft gehad.

Bovendien is de verdachte niet bereid gebleken anti-epileptica te gebruiken. Ook beschouwt hij zichzelf ondanks zijn beroep op het gegeven dat hij aan epilepsie zou lijden, nog steeds als een bekwaam en ervaren chauffeur.15 Blijkens zijn documentatie is de verdachte na dit ongeval onder andere aangehouden voor rijden tijdens een schorsing van de geldigheid van zijn rijbewijs. Naar het oordeel van het hof geeft de verdachte daarmee blijk weinig angst te hebben voor een epileptisch insult.

Hoewel naar het oordeel van het hof - in het bijzonder gelet op voornoemd NFI-rapport van dr. Kubat - theoretisch weliswaar niet met volledige zekerheid kan worden uitgesloten dat de verdachte kort vóór en ten tijde van het ongeval een epileptisch insult heeft gehad, acht het hof dit gezien al het bovenstaande - in onderling verband en samenhang bezien - onaannemelijk. Het hof verwerpt mitsdien het verweer.

Het hof is derhalve van oordeel dat het ongeval door verwijtbare aanmerkelijke onachtzaamheid van de verdachte is veroorzaakt.