Hof Arnhem, 28-07-2009, nr. 200.011.198

Voor het geding in eerste aanleg verwijst het hof naar de inhoud van de vonnissen van 17 september 2007 en 28 april 2008 die de kantonrechter (rechtbank Arnhem, sector kanton, locatie Arnhem) tussen principaal appellante/incidenteel geïntimeerde (hierna ook te noemen: Lindenhout) als gedaagde in conventie/eiseres in voorwaardelijke reconventie en principaal geïntimeerde/incidenteel appellant (hierna ook te noemen: [geïntimeerde]) als eiser in conventie/verweerder in voorwaardelijke reconventie heeft gewezen. Van die vonnissen is een fotokopie aan dit arrest gehecht.

Lindenhout heeft bij exploot van 22 juli 2008 [geïntimeerde] aangezegd van het vonnis van 28 april 2008 in hoger beroep te komen, met dagvaarding van [geïntimeerde] voor dit hof.

Bij memorie van grieven heeft Lindenhout zeven grieven tegen het bestreden vonnis aangevoerd en toegelicht. Ook heeft zij bewijs aangeboden. Zij heeft gevorderd dat het hof het bestreden vonnis zal vernietigen en, opnieuw recht doende, bij uitvoerbaar bij voorraad verklaard arrest:

met veroordeling van [geïntimeerde] in de kosten van de procedure in eerste aanleg en in hoger beroep.

Zakelijk weergegeven is op vordering van [geïntimeerde] bij het bestreden vonnis in conventie voor recht verklaard dat de Uitvoeringsregeling L I Wachtgeld van de Jeugdzorg-CAO op [geïntimeerde] van toepassing is op grond van artikel 4.10 Sociaal Plan, is Lindenhout daarbij veroordeeld om dat wachtgeld te betalen over de periode van 1 januari 2007 tot 1 januari 2010 en is Lindenhout veroordeeld tot betaling van de proceskosten in conventie.

Kort samengevat is bij het bestreden vonnis in voorwaardelijke reconventie afgewezen de door Lindenhout gevorderde verklaringen voor recht dat [geïntimeerde] op grond van Uitvoeringsregeling L I Wachtgeld van de Jeugdzorg-CAO geen recht heeft op wachtgeld en dat de betaalde € 11.472,00 bruto in mindering mag strekken op betalingen van dat wachtgeld. Daarbij is in voorwaardelijke reconventie ook afgewezen de door Lindenhout gevorderde veroordeling van Lindenhout om dat wachtgeld slechts te betalen tot 1 december 2008 en is Lindenhout veroordeeld tot betaling van de proceskosten in voorwaardelijke reconventie.

Met de grieven 1, 2, 3 en 4 in principaal beroep legt Lindenhout aan het hof voor de in het bestreden vonnis in conventie uitgesproken verklaring voor recht dat Uitvoeringsregeling L I Wachtgeld van de Jeugdzorg-CAO op [geïntimeerde] van toepassing is op grond van artikel 4.10 Sociaal Plan. Die grieven lenen zich voor gezamenlijke behandeling.

Het hof stelt voorop dat tussen partijen niet in geschil is dat de wachtgeldregeling ingevolge Uitvoeringsregeling L I Wachtgeld voor [geïntimeerde] gunstiger en voor Lindenhout duurder is, dan die ingevolge Uitvoeringsregeling L II Wachtgeld.

[geïntimeerde] beroept zich op het voor (personeel van) Nidos geldende sociaal plan en de wijze waarop Nidos daaraan uitvoering heeft gegeven, maar daaraan kan [geïntimeerde] geen rechten ontlenen. Dat sociaal plan bindt Lindenhout en [geïntimeerde] niet, is niet van toepassing op de reorganisatie van Lindenhout en staat buiten de tussen partijen bestaande arbeidsverhouding. Nidos en Lindenhout zijn twee te onderscheiden rechtspersonen die ieder zelfstandig aan het rechtsverkeer deelnemen en arbeidsverhoudingen hebben met hun eigen werknemers. Niet is gesteld of gebleken dat Nidos op enigerlei wijze bevoegd is om Lindenhout rechtens te binden, zeker niet waar het de arbeidsverhoudingen tussen Lindenhout en haar werknemers betreft. Tussen partijen geldt alleen het wegens de reorganisatie door Lindenhout op 15 mei 2003 met de vereniging ABVA KABO/FNV en vereniging CFO overeengekomen Sociaal Plan.

Voor zover hier van belang bepaalt artikel 4.10 van dat Sociaal Plan dat Lindenhout aan de werknemer waarvan de arbeidsovereenkomst wordt beëindigd, het wachtgeld L I van de Jeugdzorg-CAO garandeert tot het moment waarop de ontslagen werknemer in aanmerking komt voor gebruikmaking van de Overbruggingsregeling van het PGGM (hierna te noemen: Overbruggingsregeling). Tussen partijen is niet in geschil dat [geïntimeerde] - nu hij is geboren op [geboortedatum] 1950 - (net) niet voor gebruikmaking van de Overbruggingsregeling in aanmerking komt. Lindenhout stelt dat niet is voldaan aan het volgens artikel 4.10 Sociaal Plan geldende vereiste dat recht moet ontstaan op toetreding tot de Overbruggingsregeling. Nu [geïntimeerde] betwist dat dit vereiste wordt gesteld, spitst het geschil zich toe op de uitleg van artikel 4.10 Sociaal Plan.

Omdat het daarbij gaat om de uitleg van bewoordingen die mede door anderen dan partijen zijn opgesteld, waarbij [geïntimeerde] niet betrokken was en niet kenbaar is wat daarbij de bedoeling van de toenmalige opstellers was, dient de uitleg in beginsel naar objectieve maatstaven plaats te vinden. Aan de in het Sociaal Plan gebruikte bewoordingen gelezen in de context van het Sociaal Plan, komt voor die uitleg veel gewicht toe, nu het naar haar aard is bestemd de rechtspositie te beïnvloeden van werknemers die de bedoeling van de opstellers niet kunnen kennen, terwijl het Sociaal Plan ertoe strekt hun rechtspositie op uniforme wijze te regelen. Dit leidt niet tot een louter taalkundige uitleg, maar betekent dat bij een uitleg acht kan worden geslagen op bijvoorbeeld de ratio van hetgeen in het Sociaal Plan is geregeld en de aannemelijkheid van de rechtsgevolgen waartoe verschillende mogelijke tekstinterpretaties zouden leiden. Tussen partijen is niet in geschil dat het Sociaal Plan geen andere bepaling bevat die regelt dat Lindenhout (ook) voor de ontslagen werknemer voor wie geen aanspraak op de Overbruggingsregeling ontstaat, het wachtgeld L I van de Jeugdzorg-CAO tot enig moment garandeert. Artikel 4.10 Sociaal Plan bepaalt alleen dat Lindenhout dit wachtgeld L I garandeert tot het moment waarop de ontslagen werknemer in aanmerking komt voor gebruikmaking van de Overbruggingsregeling, zodat de bewoordingen er op duiden dat die garantie ook alleen is bedoeld te gelden voor de ontslagen werknemer voor wie ooit recht ontstaat op toetreding tot de Overbruggingsregeling. Voor de ontslagen werknemer voor wie dat recht niet ontstaat, volgt uit artikel 4.10 Sociaal Plan niet tot welk moment de daarin geregelde garantie dan zou gelden. Niet aannemelijk is dat de gevolgen waartoe de door [geïntimeerde] voorgestane tekstinterpretatie van artikel 4.10 Sociaal Plan zou leiden, met dat artikel ook daadwerkelijk zijn beoogd. Op de ontslagen werknemer voor wie geen recht ontstaat op toetreding tot de Overbruggingsregeling, is de in artikel 4.10 Sociaal Plan duidelijk verwoorde beperking van de garantie immers niet van toepassing, hetgeen - naar Lindenhout onweersproken stelt - dan tot veel meer en langere uitbetalingen aan wachtgeld L I leidt dan in het daarin verwoorde geval van de ontslagen werknemer voor wie dat recht wel ontstaat. Dat de opstellers met artikel 4.10 Sociaal Plan alleen het oog hebben gehad op de ontslagen werknemer voor wie die aanspraak wel ontstaat en daarmee niet tevens een regeling hebben willen geven voor hen die een dergelijke aanspraak niet krijgen, ziet het hof ook bevestigd in de (onder r.o. 3.15 aangehaalde) brief van 29 maart 2007.

Lindenhout komt dus terecht op tegen de in het bestreden vonnis gegeven uitleg van artikel 4.10 Sociaal Plan zodat dit vonnis moet worden vernietigd. Als gevolg daarvan ligt het in het bestreden vonnis beslechte geschil binnen de grenzen van de rechtsstrijd in hoger beroep ter beslissing aan het hof voor. Mede gelet op de door partijen in principaal en incidenteel beroep geformuleerde vorderingen liggen daarmee de navolgende vorderingen thans ter beslissing aan het hof voor.

Samengevat heeft [geïntimeerde] in conventie gevorderd bij uitvoerbaar bij voorraad verklaard arrest

In voorwaardelijke reconventie, uitsluitend voor het geval recht op wachtgeld L 1 mocht bestaan, heeft Lindenhout gevorderd

Met betrekking tot de door [geïntimeerde] in conventie primair gevorderde verklaring voor recht dat de wachtgeldregeling L I van toepassing is op grond van artikel 57 lid 1 Jeugdzorg-CAO, overweegt het hof als volgt.

Voor zover hier van belang bepaalt artikel 57 lid 1 Jeugdzorg-CAO dat aan de werknemer die wordt ontslagen vanwege vermindering of beëindiging van de werkzaamheden, reorganisatie of fusie van de voorziening als gevolg van een door het Ministerie van VWS en/of het Ministerie van Justitie opgelegde bezuinigings- en/of saneringsmaatregel, een wachtgeld wordt toegekend overeenkomstig Uitvoeringsregeling L I Wachtgeld. Partijen verschillen van mening over de vraag of [geïntimeerde] in termen van dat artikel is ontslagen als gevolg van opgelegde bezuinigings- en/of saneringsmaatregelen. Hier spitst het geschil zich toe op de uitleg van artikel 57 lid 1 Jeugdzorg-CAO.

Omdat het hierbij gaat om de uitleg van CAO-bewoordingen die door anderen dan partijen zijn opgesteld en niet kenbaar is wat daarbij de bedoeling van de opstellers was, dient ook hier tot uitgangspunt dat de uitleg van artikel 57 lid 1 Jeugdzorg-CAO naar objectieve maatstaven dient plaats te vinden. Daarbij dient aan de gebruikte bewoordingen veel gewicht te worden toegekend, nu de Jeugdzorg-CAO naar haar aard bestemd is de rechtspositie te beïnvloeden van derden die de bedoeling van de opstellers van de Jeugdzorg-CAO niet kunnen kennen, terwijl de Jeugdzorg-CAO er nu juist toe strekt hun rechtspositie op uniforme wijze te regelen. Dat leidt ook hier niet tot een slechts taalkundige uitleg maar betekent wel dat aan de gebruikte bewoordingen veel gewicht dient te worden toegekend, zeker nu onbestreden is dat een daarbij geformuleerde toelichting ontbreekt en er geen aanleiding bestaat hierbij acht te slaan op elders gebruikte CAO-formuleringen. Voor zover hier van belang en met inachtneming van het voorgaande, dient artikel 57 lid 1 Jeugdzorg-CAO zo te worden uitgelegd dat aan de werknemer met een arbeidsovereenkomst voor onbepaalde tijd die wordt ontslagen vanwege beëindiging van de werkzaamheden een wachtgeld wordt toegekend overeenkomstig de bepalingen van Uitvoeringsregeling L I Wachtgeld, indien die beëindiging het gevolg is van een door de overheid in het kader van de jeugdzorg aan de werkgever opgelegde bezuinigings- en/of saneringsmaatregel. Artikel 57 lid 1 Jeugdzorg-CAO geeft immers geen regeling voor elk geval waarin een beëindiging zijn oorzaak vindt in een bezuinigings- en/of saneringsmaatregel van overheidswege, maar alleen voor het geval dat het zijn oorzaak vindt in een dergelijke maatregel die afkomstig is van het Ministerie van VWS en/of het Ministerie van Justitie aan wier Ministers in het kader van de toenmalige Wet op de Jeugdzorg bijzondere taken en bevoegdheden waren opgedragen, en die bovendien als bezuinigings- en/of saneringsmaatregel werd opgelegd door een van die beide Ministeries. Partijen verschillen van mening over de (door de kantonrechter negatief beantwoorde) vraag of de wijziging in nationale wet- en regelgeving en in beleid en uitvoeringspraktijk op het gebied van het vreemdelingenrecht als een bezuinigings- en/of saneringsmaatregel van overheidswege kan worden aangemerkt. Nog daargelaten dat die bedoelde wijziging niet is aan te merken als bezuinigings- en/of saneringsmaatregel maar gericht is op de regulering van (de gevolgen van) de toestroom aan vreemdelingen, is een daarop gevolgd ontslag vanwege beëindiging van de werkzaamheden niet het gevolg van een door de overheid in het kader van de jeugdzorg aan Lindenhout opgelegde bezuinigings- en/of saneringsmaatregel. Nu niet is gesteld of gebleken dat [geïntimeerde] is ontslagen vanwege beëindiging van de werkzaamheden als gevolg van een door de overheid in het kader van de jeugdzorg aan Lindenhout opgelegde bezuinigings- en/of saneringsmaatregel, is de door [geïntimeerde] in conventie primair gevorderde verklaring voor recht dat de wachtgeldregeling L I van toepassing is op grond van artikel 57 lid 1 Jeugdzorg-CAO niet toewijsbaar. Gelet hierop moet de door [geïntimeerde] in conventie primair gevorderde veroordeling van Lindenhout tot betaling van de wachtgeldregeling L I worden afgewezen. Dit brengt mee dat ook de door [geïntimeerde] in conventie primair gevorderde veroordeling van Lindenhout tot betaling van de wachtgeldregeling L I tot de leeftijd van [geïntimeerde] van 65 jaar, niet toewijsbaar is.

Lindenhout stelt haar vordering in reconventie voorwaardelijk in, namelijk uitsluitend voor het geval voor [geïntimeerde] recht op wachtgeld L 1 mocht bestaan. Nu uit het voorgaande volgt dat die voorwaarde niet is vervuld, behoeft de door Lindenhout in reconventie voorwaardelijk ingestelde vordering geen bespreking.

[geïntimeerde] baseert de in conventie subsidiair gevorderde verklaring voor recht dat de opzegging van het dienstverband door Lindenhout kennelijk onredelijk is, op een gestelde kennelijk onredelijke opzegging van de arbeidsovereenkomst met betrekking tot de gevolgen van die opzegging. Naar aanleiding daarvan overweegt het hof in algemene zin het volgende met betrekking tot de gevallen waarin een werknemer een beroep doet op de kennelijke onredelijkheid van de opzegging op grond van het gevolgencriterium van artikel 7:681 lid 2 aanhef en onder b BW.

Bij de beoordeling van de vraag of de gevolgen van de opzegging voor de werknemer te ernstig zijn in vergelijking met het belang van de werkgever bij de opzegging, dient de rechter alle omstandigheden van het geval ten tijde van het ontslag in onderlinge samenhang in aanmerking te nemen (o.a. HR 15 februari 2008, NJ 2008, 111). Hierbij kunnen onder meer de hierna genoemde omstandigheden een rol spelen.

Indien is geoordeeld dat de opzegging kennelijk onredelijk is, komt de schadevergoeding aan de orde. De hoogte van de schadevergoeding wordt als volgt begroot.

Schadevergoeding = X x Y x Z

X-factor: het aantal gewogen dienstjaren.

Voor de berekening van X wordt de diensttijd afgerond op hele jaren. Vervolgens worden de dienstjaren op de volgende wijze gewogen: dienstjaren voor het 40e levensjaar tellen voor 1, van het 40e tot het 50e voor 1,5 en elk dienstjaar vanaf het 50e telt voor 2. Een periode van meer dan zes maanden wordt naar boven afgerond.

Y-factor: laatstverdiende salaris.

Bij de berekening van Y zal worden uitgegaan van het bruto maandsalaris, in ieder geval vermeerderd met vaste en overeengekomen looncomponenten, zoals vakantietoeslag, een vaste dertiende maand, een structurele overwerkvergoeding en een vaste ploegentoeslag. Behoudens zeer uitzonderlijke gevallen zullen niet tot Y (laatstverdiende salaris) worden gerekend: het werkgeversaandeel pensioenpremie, de auto van de zaak, onkostenvergoedingen, het werkgeversaandeel in de ziektekostenverzekering en niet structurele looncomponenten (bijvoorbeeld niet structurele bonus).

Z-factor: correctiefactor.

In de Z-factor worden alle omstandigheden van het geval ten tijde van het ontslag gewogen, onder meer de hiervoor genoemde omstandigheden. Uitgangspunt is Z=0,5. Daarbij heeft te gelden dat deze factor beoogt in beginsel de maximale schadevergoeding bij een kennelijk onredelijke opzegging vast te leggen. Slechts in bijzondere gevallen kan deze factor hoger uitvallen dan 0,5. De Z-factor van 0,5 beoogt aan te sluiten bij de bestaande praktijk van de (gepubliceerde en ongepubliceerde) rechtspraak van de hoven van de laatste jaren.

Afronding: de schadevergoeding wordt afgerond in ronde getallen en betreft een brutobedrag.

Maximering: de schadevergoeding zal in beginsel niet hoger zijn dan de verwachte inkomstenderving tot aan de pensioengerechtigde leeftijd.

Het vorenstaande in aanmerking nemende, overweegt het hof in de onderhavige zaak als volgt.

Dat de opzegging van de arbeidsovereenkomst berust op de onbestreden bedrijfseconomische grond en ook volgens de daarvoor geldende regels is geschied, belet niet dat de opzegging vanwege de gevolgen kennelijk onredelijk kan zijn. De opzegging kan vanwege de gevolgen kennelijk onredelijk zijn, indien Lindenhout de onevenredigheid tussen haar eigen belang bij beëindiging van de arbeidsovereenkomst en de te verwachten nadelige gevolgen daarvan voor [geïntimeerde], uit het oog heeft verloren. In dit geval kunnen de door Lindenhout ingeroepen bedrijfseconomische omstandigheden als zodanig niet aan [geïntimeerde] worden toegerekend, maar komen die omstandigheden voor risico van Lindenhout. Niet is echter gesteld of gebleken dat Lindenhout een verwijt daarvan kan worden gemaakt. Op

Nu de door [geïntimeerde] in conventie primair en subsidiair ingestelde vorderingen worden afgewezen, zal het hof ook de in conventie gevorderde veroordeling van Lindenhout tot betaling van een vergoeding wegens buitengerechtelijke (incasso)kosten, afwijzen.

Slotsom

Lindenhout komt in principaal hoger beroep terecht op tegen het bestreden vonnis. Het hof zal het bestreden vonnis vernietigen en de conventionele vordering van [geïntimeerde] alsnog afwijzen. Op de door Lindenhout in reconventie voorwaardelijk ingestelde vordering behoeft niet te worden beslist. Het hof zal het incidenteel hoger beroep verwerpen. Als de in het ongelijk gestelde partij zal [geïntimeerde] in de proceskosten van het principaal en incidenteel hoger beroep worden veroordeeld. Als de in het ongelijk gestelde partij zal [geïntimeerde] in de proceskosten van de eerste aanleg in conventie worden veroordeeld en zal Lindenhout in de kosten van de eerste aanleg in reconventie worden veroordeeld.

Het hof, recht doende in hoger beroep:

in principaal hoger beroep:

vernietigt het vonnis van 28 april 2008 dat de kantonrechter (rechtbank Arnhem, sector kanton, locatie Arnhem) tussen partijen in conventie en in reconventie heeft gewezen en doet opnieuw recht;

wijst de vordering in conventie van [geïntimeerde] af en veroordeelt [geïntimeerde] in de kosten van de eerste aanleg in conventie, aan de zijde van Lindenhout begroot op € 800,00 voor salaris overeenkomstig het liquidatietarief;

veroordeelt Lindenhout in de kosten van de eerste aanleg in reconventie, aan de zijde van [geïntimeerde] begroot op € 400,00 voor salaris overeenkomstig het liquidatietarief;

veroordeelt [geïntimeerde] in de kosten van het principaal hoger beroep, tot aan deze uitspraak aan de zijde van Lindenhout begroot op € 1.631,00 voor salaris overeenkomstig het liquidatietarief en op € 365,74 voor griffierecht en kosten appeldagvaarding;

in incidenteel hoger beroep:

verwerpt het incidenteel beroep;

veroordeelt [geïntimeerde] in de kosten van het incidenteel hoger beroep, tot aan deze uitspraak aan de zijde van Lindenhout begroot op € 815,50 voor salaris overeenkomstig het liquidatietarief;

in principaal en incidenteel hoger beroep:

verklaart de proceskostenveroordelingen uitvoerbaar bij voorraad.

Dit arrest is gewezen door mrs. H. Wammes, C.J.H.G. Bronzwaer en M.G.W.M. Stienissen en is in tegenwoordigheid van de griffier uitgesproken ter openbare terechtzitting van 28 juli 2009.