HvJ EU, 10-11-2016, nr. C-174/15

Om te beoordelen of de tekst en systematiek van richtlijn 2006/115 de voorgestelde uitlegging kunnen dragen, dient in de eerste plaats rekening te worden gehouden met de doelstelling van enerzijds het uitsluitende uitleenrecht en anderzijds de afwijking van dat recht voor openbare uitlening. Het doel van het uitsluitende uitleenrecht is ervoor te zorgen dat auteurs een passende vergoeding voor deze vorm van exploitatie van hun werk ontvangen. Gezien het feit dat de exploitatie van e-books door middel van uitlening een realiteit is, lijkt het mij volkomen logisch dat deze vorm van uitlening ook onder de werkingssfeer van dit uitsluitende recht valt.

Wat betreft het doel van de exceptie voor openbare uitleen, heb ik al de argumenten naar voren gebracht die naar mijn mening pleiten voor de mogelijkheid dat openbare bibliotheken voor de uitlening van e-books gebruikmaken van die exceptie.13.

In de tweede plaats dient de vraag te worden gesteld of de tekst van richtlijn 2006/115 ruimte biedt aan een uitlegging van de uitleenbepalingen die ook de uitleen van e-books omvat. Ter herinnering: artikel 1, lid 1, van deze richtlijn bepaalt dat ‘de lidstaten een recht in[stellen] om de […] uitlening van originelen en kopieën van auteursrechtelijk beschermde werken […] toe te staan of te verbieden’.14. Derhalve zou kunnen worden betoogd dat de vermelding van originelen en kopieën de draagwijdte van het uitleenrecht beperkt tot werken die zijn vastgelegd op een fysieke drager waarmee zij worden uitgeleend. Dat zou e-books uitsluiten, die normaliter via een download ter beschikking worden gesteld, dat wil zeggen zonder fysieke drager.15. Een dergelijke uitlegging is mijns inziens echter niet juist.

De kopie in de zin van de geanalyseerde bepaling mag niet worden gelijkgesteld met alleen het fysieke exemplaar van het werk. De kopie is immers slechts het resultaat van de reproductiehandeling. Het werk bestaat slechts in de vorm van het origineel en van zijn kopieën, die het resultaat zijn van de reproductie van het origineel. Terwijl een traditionele kopie — in het geval van een papieren boek — noodzakelijkerwijs op een fysieke drager wordt vastgelegd, geldt dat niet voor de digitale kopie. Overigens werd in de Franse taalversie van het voorstel voor richtlijn 92/100 niet de term ‘copie’ gebruikt maar juist de term ‘reproduction’.16. Beweren dat de reproductie van het werk niet het maken van een kopie is, zou strijdig zijn met de logica van het auteursrecht.

Ik denk ook niet dat het feit dat artikel 2, lid 1, onder b), van richtlijn 2006/115 in de Franse taalversie de term ‘prêt d'objets’ (‘uitlening van objecten’) gebruikt, in de weg staat aan een uitlegging van die richtlijn die mede omvat de uitlening van e-books. Ten eerste staat de toevoeging van het woord ‘objets’ namelijk niet in alle taalversies. Integendeel: de meeste volstaan met het woord ‘prêt’.17. Ten tweede gebruikt richtlijn 2006/115 de term ‘objets’ om alle voorwerpen van het uitleen- en verhuurrecht aan te duiden, die in artikel 3, lid 1, worden opgesomd.18. Deze term heeft dus geen eigen betekenis die, wat de werken betreft, verschilt van de termen ‘original’ (‘origineel’) en ‘copies’ (‘kopieën’).

Wat in de derde plaats het argument van de Franse regering betreft dat het beginsel van de strikte uitlegging van uitzonderingen eraan in de weg staat dat de uitlening van e-books onder het begrip ‘uitlening’ wordt gebracht, wijs ik erop dat het hier niet de uitlegging van een uitzondering maar van de regel betreft, dat wil zeggen de omvang van het uitleenrecht, zoals bepaald bij artikel 1, lid 1, van richtlijn 2006/115.

Wat bovendien de exceptie van artikel 6, lid 1, van richtlijn 2006/115 betreft, zij eraan herinnerd dat uitzonderingen op het auteursrecht weliswaar eng moeten worden uitgelegd, maar dat die uitlegging er niettemin voor moet zorgen dat de nuttige werking van de vastgestelde uitzondering wordt beschermd en het doel ervan wordt geëerbiedigd.19. Een te enge uitlegging van het begrip ‘uitlening’ zou de nuttige werking en het doel van de exceptie schaden wat de uitlening van e-books betreft.

Om de bovengenoemde redenen ben ik van mening dat een uitlegging van het begrip ‘uitlening’ die ook de uitlening van e-books omvat, niet strijdig is met het doel noch met de tekst van richtlijn 2006/115.

In deze zaak hebben NUV alsmede de Duitse en de Franse regering betoogd dat een uitbreiding van het begrip ‘uitlening’ in de zin van richtlijn 2006/115 tot de uitlening van e-books onverenigbaar is met andere regelingen van Unierecht op het gebied van het auteursrecht, en in het bijzonder met richtlijn 2001/29. Ten eerste zou er sprake zijn van inconsistente terminologie aangezien sommige termen, zoals ‘kopie’ en ‘object’, worden gebruikt in betekenissen die onverenigbaar zijn met het begrip ‘digitale uitlening’. Ten tweede zou een dergelijke ruime uitlegging van het begrip ‘uitlening’ in strijd zijn met het recht van mededeling aan het publiek en met het recht van beschikbaarstelling voor het publiek, neergelegd in artikel 3 van richtlijn 2001/29. Dit argument komt erop neer dat de uitlening van e-books onder het recht van beschikbaarstelling voor het publiek valt, dat geen uitzondering kent die vergelijkbaar is met die van artikel 6, lid 1, van richtlijn 2006/115. Bijgevolg zou de toepassing van richtlijn 2006/115 op digitale uitlening, met inbegrip van die uitzondering, in strijd zijn met artikel 3 van richtlijn 2001/29.

Wat het eerste argument betreft, merk ik op dat als het beginsel van volmaakte terminologische consistentie binnen het auteursrecht van de Unie op onvoorwaardelijke wijze zou moeten worden toegepast, voor sommige begrippen — zoals ‘kopie’, ‘verkoop’ en ‘distributie’ — de omschrijving van het Hof in zijn arrest Usedsoft20. zou moeten worden gevolgd. Dit arrest van de Grote kamer over de uitlegging van richtlijn 2009/24/EG van het Europees Parlement en de Raad van 23 april 2009 betreffende de rechtsbescherming van computerprogramma's21., is namelijk tot op heden het enige arrest waarin het Hof een aantal termen uit het auteursrecht in een digitale context heeft uitgelegd.

Zo heeft het Hof op basis van bepalingen die in wezen dezelfde terminologie gebruiken als richtlijn 2001/2922., geoordeeld dat door het downloaden van internet wel degelijk een kopie van het werk — in dit geval een computerprogramma — beschikbaar wordt gesteld23., en dat die download, indien daarbij een licentieovereenkomst voor het gebruik ervan gedurende onbeperkte tijd wordt gesloten, een verkoop van de desbetreffende kopie vormt die leidt tot uitputting van het distributierecht voor die kopie.24.

Wanneer het beginsel van terminologische consistentie strikt wordt toegepast, moet de term ‘kopie’, die zowel in richtlijn 2001/29 als in richtlijn 2006/115 wordt gebruikt, aldus worden begrepen dat ook digitale kopieën zonder fysieke drager eronder vallen. Datzelfde beginsel biedt overigens een eenvoudige oplossing voor het — binnen de rechtsleer en ook in deze zaak — uitvoerig bediscussieerde vraagstuk van de uitputting van het distributierecht na een verkoop via download. Immers, aangezien artikel 4, lid 2, van richtlijn 2001/29 in wezen hetzelfde is geformuleerd als artikel 4, lid 2, van richtlijn 2009/24, moet het bijgevolg in beginsel op dezelfde wijze worden uitgelegd.

Indien er daarentegen van wordt uitgegaan dat dezelfde termen in het kader van richtlijn 2001/29 anders mogen worden uitgelegd dan het Hof deed in het arrest Usedsoft in het kader van richtlijn 2009/24, dan zie ik niet in waarom diezelfde ‘terminologische autonomie’ niet zou kunnen gelden in de relatie tussen richtlijn 2001/29 en richtlijn 2006/115.25.

Overigens doet het arrest Art & Allposters International26. naar mijn mening niets af aan de conclusies die kunnen worden getrokken uit het arrest Usedsoft. Eerstgenoemd arrest betrof namelijk het rechtstreeks overbrengen van een werk van een fysieke houder (papier) naar een andere fysieke houder (canvas) met gebruikmaking van een chemisch (niet digitaal) procedé. In dat kader heeft het Hof in dat arrest geoordeeld dat de Uniewetgever met de invoering van het distributierecht auteurs zeggenschap heeft willen geven over de eerste verhandeling van elketastbare zaak waarin hun intellectuele schepping is belichaamd27., terwijl de vervanging van de drager tot de schepping van een nieuwe (tastbare) zaak leidde28. en er dus geen sprake kon zijn van uitputting van dat distributierecht29.. De vraag of dat recht kon zijn uitgeput na de eigendomsoverdracht van een digitale kopie van een werk, is in die zaak echter geenszins aan de orde geweest.

Wat het tweede in punt 49 genoemde argument betreft, inzake het recht van mededeling aan het publiek en het recht van beschikbaarstelling voor het publiek, volstaat de opmerking dat richtlijn 92/100 ouder is dan richtlijn 2001/29 en dat laatstgenoemde richtlijn — gelet op overweging 20 en artikel 1, lid 2, onder b), ervan — geen invloed heeft op en op generlei wijze afbreuk doet aan de geldende bepalingen van Unierecht betreffende onder andere het uitleenrecht in richtlijn 92/100 (gecodificeerd bij richtlijn 2006/115). Richtlijn 92/100 is derhalve een lex specialis ten opzichte van richtlijn 2001/29. Ditzelfde argument is overigens ook naar voren gebracht in de zaak die leidde tot het arrest Usedsoft en is door het Hof op vergelijkbare wijze beantwoord.30. De uitlening van e-books kwalificeren als ‘uitlening’ in de zin van richtlijn 2006/115 is dan ook niet strijdig met artikel 3 van richtlijn 2001/29.

Verder is betoogd dat de uitlening van e-books, behalve de eigenlijke uitleenhandeling, reproductiehandelingen met zich brengt, zowel door de bibliotheek als door de gebruiker, hetgeen in strijd zou zijn met het uitsluitende recht van auteurs om een dergelijke reproductie toe te staan of te verbieden, zoals is vastgelegd in artikel 2 van richtlijn 2001/29.

Wat evenwel de reproductie door bibliotheken betreft, deze valt naar mijn mening onder de uitzondering op het reproductierecht van artikel 5, lid 2, onder c), van richtlijn 2001/29, gelezen in het licht van het arrest van het Hof ‘Technische Universität Darmstadt’31.. Deze bepaling voorziet in een uitzondering op het reproductierecht ten aanzien van: ‘in welbepaalde gevallen, de reproductie door voor het publiek toegankelijke bibliotheken […] die niet het behalen van […] economisch of commercieel voordeel nastreven’. In dit arrest heeft het Hof geoordeeld dat die uitzondering van toepassing kan zijn om bibliotheken in de gelegenheid te stellen mededeling aan het publiek te doen op grond van een andere uitzondering die is bepaald in artikel 5, lid 3, onder n), van richtlijn 2001/29.32. Naar analogie moet de uitzondering van artikel 5, lid 2, onder c), van diezelfde richtlijn een rol kunnen spelen om bibliotheken de mogelijkheid te bieden gebruik te maken van de uitleenexceptie van artikel 6, lid 1, van richtlijn 2006/115.

Wat betreft de reproductiehandeling die de gebruiker op zijn computer of op enig ander apparaat voor het lezen van e-books verricht bij het downloaden van het bij de bibliotheek geleende boek, ben ik van mening dat zij onder de dwingend voorgeschreven uitzondering van artikel 5, lid 1, van richtlijn 2001/29 valt. Die reproductie is immers tijdelijk aangezien de kopie op het apparaat van de gebruiker aan het einde van de uitleenperiode automatisch wordt verwijderd of gedeactiveerd. Ook is zij incidenteel en vormt zij een bestanddeel van een technisch procedé, namelijk de download. En ten slotte is haar enige doel het mogelijk maken van een rechtmatig gebruik van het werk in het kader van de digitale uitlening, en heeft zij geen zelfstandige economische waarde. Een dergelijke reproductie voldoet dus aan de voorwaarden van artikel 5, lid 1, van richtlijn 2001/29, zoals uitgelegd in de rechtspraak van het Hof.33.

Ten slotte heeft met name de Franse regering in deze zaak het argument aangevoerd dat uit de door het Hof in de arresten Commissie/Frankrijk34. en Commissie/Luxemburg35. aanvaarde verschillende behandeling, voor de belasting over de toegevoegde waarde, van fysieke boeken en boeken die via een download worden gedistribueerd, blijkt dat die twee verschijningsvormen van boeken niet gelijkwaardig zijn. Hierbij wil ik in de eerste plaats opmerken dat in deze zaak de vraag niet is of papieren boeken en e-books als zodanig vergelijkbaar zijn maar of de uitlening van e-books gelijkwaardig is aan de uitlening van traditionele boeken. Vanuit dat oogpunt zijn deze twee vormen van uitlening — zoals ik in punt 31 van deze conclusie heb vastgesteld — mijns inziens gelijkwaardig wat hun wezenlijke en objectief relevante kenmerken betreft.

In de tweede plaats merk ik op dat de uitspraak van het Hof in die twee arresten is gebaseerd op de bewoordingen van de bepalingen van het Unierecht inzake de belasting over de toegevoegde waarde (btw), die — aangezien zij leveringen langs digitale weg als diensten beschouwen — geen ruimte bieden voor toepassing van een verlaagd btw-tarief op de levering van boeken zonder fysieke drager. Uitlening is evenwel altijd een dienst, ongeacht of het een e-book of een papieren boek betreft. Bijgevolg is het aangevoerde, in de rechtspraak gemaakte onderscheid in casu niet relevant.

Overigens levert dit onderscheid tussen papieren boeken en e-books bij de belastingheffing lastige vragen op ten aanzien van de verenigbaarheid ervan met het beginsel van neutraliteit, dat op fiscaal gebied het equivalent is van het gelijkheidsbeginsel.36. Vermeldenswaard is dat de Commissie onlangs een actieplan betreffende de btw heeft gepubliceerd waarin uitdrukkelijk wordt voorzien in de aanpassing van de btw-tarieven voor e-books en digitale tijdschriften aan die van papieren boeken.37. Die aanpak bevestigt het standpunt dat de Commissie in deze zaak heeft ingenomen, dat e-books en papieren boeken in wezen gelijkwaardig zijn.

Ik trek uit het voorgaande de conclusie dat een uitlegging van het begrip ‘uitlening’ in de zin van artikel 1, lid 1, van richtlijn 2006/115 volgens welke dit begrip mede de uitlening van e-books omvat, waardoor de uitleenexceptie van artikel 6, lid 1, van die richtlijn erop van toepassing is, geenszins onverenigbaar of inconsistent is met het geheel van bepalingen van Unierecht inzake het auteursrecht.

De Unie is overeenkomstsluitende partij bij diverse internationale overeenkomsten op het gebied van het auteursrecht, met name bij het Verdrag van de Wereldorganisatie voor de intellectuele eigendom inzake auteursrecht (WCT), dat op 20 december 1996 te Genève is aangenomen.38. Handelingen van afgeleid recht dienen dus in overeenstemming te zijn met dit verdrag en tevens op overeenkomstige wijze te worden uitgelegd.39. Derhalve dient te worden nagegaan of een uitlegging van het begrip ‘uitlening’ in artikel 1, lid 1, van richtlijn 2006/115, inhoudende dat dit ook de uitlening van e-books omvat, in overeenstemming is met het verdrag inzake het auteursrecht.

Dit verdrag bevat geen bepalingen over het uitleenrecht. Hooguit behandelt het het recht van commerciële verhuur (artikel 7), dat wil zeggen de verhuur tegen vergoeding van computerprogramma's, cinematografische werken en werken belichaamd in fonogrammen.40. Openbare uitlening noch e-books vallen onder deze bepaling.

Dat uitlening — en zeker van e-books — toch onder het verdrag inzake het auteursrecht valt, is vanwege het feit dat dit een specifieke exploitatiewijze van het recht op mededeling aan het publiek vormt, waaraan artikel 8 van dit verdrag is gewijd41.. Dit recht is in beginsel omgezet in het Unierecht, namelijk bij artikel 3 van richtlijn 2001/29. Richtlijn 2006/115 is evenwel een lex specialis ten opzichte van richtlijn 2001/29, met inbegrip van artikel 3 daarvan.42.

Het verdrag inzake het auteursrecht biedt echter in artikel 10, lid 1, de verdragsluitende partijen de mogelijkheid te voorzien in uitzonderingen op en beperkingen van de daarin verleende rechten, mits het gaat om ‘bijzondere gevallen die geen afbreuk doen aan een normale exploitatie van het werk en die niet op ongerechtvaardigde wijze schade toebrengen aan de rechtmatige belangen van de auteur’. Deze voorwaarden worden gewoonlijk de ‘driestappentoets’ genoemd. Mijns inziens voldoet de openbare-uitleenexceptie van artikel 6, lid 1, van richtlijn 2006/115, wat betreft e-books, aan die drie voorwaarden.

Wat ten eerste de voorwaarde betreft dat er sprake moet zijn van bijzondere gevallen, merk ik op dat de openbare-uitleenexceptie twee beperkingen kent. Aan de ene kant betreft zij niet alle vormen van mededeling aan het publiek, maar alleen één specifieke vorm, namelijk uitlening, dat wil zeggen het ter beschikking stellen voor beperkte tijd. Aan de andere kant geldt de uitzondering alleen voor instellingen (bibliotheken) die toegankelijk zijn voor het publiek en die geen voordeel genieten van die uitlening. Bovendien heeft de openbare-uitleenexceptie een legitieme doelstelling van openbaar belang, namelijk — heel ruim geformuleerd — het voor iedereen toegankelijk maken van cultuur.

Ten tweede, met betrekking tot de voorwaarde dat geen afbreuk mag worden gedaan aan een normale exploitatie van het werk, heeft met name NUV in haar opmerkingen verklaard43. dat de uitlening van e-books via een download — anders dan de traditionele uitlening van papieren boeken — zozeer lijkt op de gebruikelijke distributievormen van die boeken dat zij de normale exploitatie van de auteursrechten benadeelt doordat zij te gemakkelijk de aanschaf van het boek op de markt verdringt. Dat komt volgens NUV hoofdzakelijk door het feit dat de digitale uitlening geen fysieke gang van de gebruiker naar de bibliotheek vereist en daardoor lijkt op aankoop via internet, en door het feit dat het in de bibliotheek geleende e-book — aangezien het geen sporen van gebruik vertoont — eenzelfde kenmerk als een gekocht boek bezit, dat wil zeggen dat het altijd ‘nieuw’ is. Bovendien vergroot het gemak waarmee e-books zonder kwaliteitsverlies kunnen worden gereproduceerd het risico van een gebruik dat verder gaat dan wat is toegestaan in geval van uitleen.

Die argumenten houden evenwel geen rekening met de overige kenmerken van de uitlening van een e-book die haar onderscheiden van koop. In de eerste plaats is die uitlening beperkt in de tijd en biedt dus enkel de mogelijkheid om kennis te nemen van de inhoud van het boek zonder een kopie ervan te bewaren. Daarnaast wordt de mogelijkheid van uitlening beperkt door het aantal exemplaren (of digitale kopieën) dat de bibliotheek ter beschikking heeft, zodat de gebruiker niet zeker weet of hij een bepaald e-book op het gewenste tijdstip kan lenen. Ten slotte tonen meerdere studies aan dat de uitlening van boeken — zowel van traditionele als van digitale — de verkoop niet vermindert maar juist kan verhogen doordat zij mensen aanzet tot lezen.44.

Het enkele feit dat sommige handelaren van e-books commerciële modellen hebben ontwikkeld die lijken op elektronische verhuur, vormt op zichzelf geen beletsel voor de toepassing van de openbare-uitleenexceptie op e-books. Die exceptie heeft immers een legitiem doel van algemeen belang dat niet kan worden beperkt tot de gebieden die de economische activiteit niet bestrijkt. Anders zou iedere uitleenactiviteit kunnen worden verdrongen door commerciële verhuur, ongeacht of het materiële of immateriële zaken betreft, zodat de exceptie haar nuttig effect zou verliezen.

Het feit dat uitgevers en tussenhandelaren licenties voor digitale uitlening aan bibliotheken aanbieden en eigen verhuurmodellen ontwikkelen voor het ter beschikking stellen gedurende beperkte tijd, toont daarentegen aan dat digitale uitlening als zodanig — in tegenstelling tot wat soms wordt beweerd — de exploitatie van auteursrechten niet schaadt.

Wat de risico's betreft die verbonden zijn aan de uitlening van e-books, merk ik op dat door treffen van technische beschermingsmaatregelen, die tegenwoordig universeel worden toegepast, zoals de automatische deactivering van de kopie na afloop van de uitleenperiode, de onmogelijkheid om te printen of de blokkering van extra kopieën, die risico's substantieel kunnen worden verminderd.

In ieder geval is het uiteindelijk aan de lidstaten om, indien zij een openbare-uitleenexceptie voor e-books willen invoeren, zodanige regels voor die exceptie op te stellen dat deze vorm van uitlening daadwerkelijk een functioneel equivalent wordt van de traditionele uitlening en geen afbreuk doet aan de normale exploitatie van de auteursrechten. Met oplossingen als het in het hoofdgeding aan de orde zijnde ‘one copy one user’ model of het verplichte gebruik van technische beschermingsmaatregelen kan dit resultaat worden bereikt.

Ten derde mag de uitzondering volgens de laatste voorwaarde niet op ongerechtvaardigde wijze schade toebrengen aan de rechtmatige belangen van de auteurs. Dat zijn, wat betreft het beheer van de aan het auteursrecht verbonden vermogensrechten, vooral economische belangen. In een omgeving die uitsluitend wordt beheerst door de wetten van de markt hangt het vermogen van auteurs om voor hun belangen op te komen vooral af van hun onderhandelingspositie jegens de uitgevers. Sommige auteurs zijn zeker in staat om bevredigende voorwaarden te bedingen, maar andere zijn dat niet, zoals blijkt uit het standpunt van Lira en Pictoright in deze zaak. In het geval van invoering van de openbare-uitleenexceptie voorziet artikel 6, lid 1, van richtlijn 2006/115 in een vergoeding voor de auteurs. Aangezien die vergoeding niet afhangt van onderhandelingen tussen auteur en uitgever, zorgt zij niet alleen voor de bescherming van de legitieme belangen van de auteur, maar kan zij zelfs voordeliger voor hen zijn.

Bijgevolg verzet artikel 8 van het verdrag inzake het auteursrecht juncto artikel 10 van dat verdrag zich mijns inziens niet ertegen dat het begrip ‘uitlening’ in de zin van artikel 1, lid 1, van richtlijn 2006/115 aldus wordt uitgelegd dat het ook de uitlening van e-books omvat.

Daar zou nog tegenin gebracht kunnen worden dat de termen ‘origineel’ en ‘kopie’ in richtlijn 2006/115 op dezelfde wijze moeten worden opgevat als de vergelijkbare termen ‘origineel’ en ‘exemplaar’ in de artikelen 6 en 7 van het verdrag inzake het auteursrecht. Volgens de interpretatieve verklaring bij die twee artikelen, die aan het verdrag is gehecht, ‘[gaat] het daarbij slechts […] om vastgelegde exemplaren die als tastbare voorwerpen in het verkeer kunnen worden gebracht’.45. Dit zou dus betekenen dat de uitlening van e-books niet onder het begrip ‘uitlening van originelen en kopieën’ van richtlijn 2006/115 valt.

Deze bepalingen uit het verdrag inzake het auteursrecht hebben echter betrekking op het distributierecht (artikel 6) en op het recht van commerciële verhuur van andere objecten dan boeken (artikel 7). Ik denk derhalve niet dat die interpretatieve verklaring, wanneer zij naar analogie wordt toegepast op richtlijn 2006/115, zich ertegen verzet dat deze vergelijkbare termen anders worden uitgelegd wanneer het een exploitatievorm betreft waarop artikel 8 van dat verdrag van toepassing is.

Bovendien, waar het Hof in het arrest Usedsoft46., betreffende het distributierecht van computerprogramma's, waarop overduidelijk de betrokken interpretatieve verklaring van toepassing is, heeft geoordeeld dat het distributierecht en het beginsel van de uitputting daarvan eveneens van toepassing zijn op de verkoop via een download, dan kan hetzelfde temeer gelden in het geval van uitlening, waarop noch het distributierecht noch het recht van verhuur van toepassing is.