HvJ EU, 16-10-2014, nr. C-387/13

Met zijn eerste vraag wenst de verwijzende rechter in wezen te vernemen of de bepalingen van verordening nr. 612/2009 en die van de verordeningen nr. 376/2008 en nr. 382/2008 zich in beginsel verzetten tegen de betaling van een uitvoerrestitutie en de vrijgave van de in dat verband gestelde zekerheid wanneer de betrokken exporteur op de datum van aanvaarding van de aangifte ten uitvoer niet beschikte over een geldig uitvoercertificaat, ook al vond de feitelijke uitvoer van de betrokken goederen plaats tijdens de geldigheidsduur van een aan hem afgegeven uitvoercertificaat.

Dienaangaande moet worden vastgesteld dat artikel 4, lid 1, van verordening nr. 612/2009 bepaalt dat het recht op restitutie alleen geldt wanneer een uitvoercertificaat wordt overgelegd aan de bevoegde douanedienst.

Aangezien artikel 4 van verordening nr. 612/2009 is opgenomen in de algemene bepalingen van die verordening betreffende het recht op restitutie moet worden opgemerkt dat het Hof met betrekking tot artikel 3 van verordening (EEG) nr. 3665/87 van de Commissie van 27 november 1987 houdende gemeenschappelijke uitvoeringsbepalingen van het stelsel van restituties bij uitvoer voor landbouwproducten (PB L 351, blz. 1, met rectificatie in PB 1988, L 337, blz. 29), dat inhoudelijk overeenstemt met artikel 5 van verordening nr. 612/2009 en deel uitmaakt van dezelfde algemene bepalingen, reeds heeft geoordeeld dat de in voormeld artikel 3 bedoelde gegevens niet alleen tot doel hebben de berekening van het juiste restitutiebedrag mogelijk te maken, maar vooral vast te stellen of er recht bestaat op deze restitutie en het onderzoek van de restitutieaanvraag op gang te brengen (arrest Dachsberger & Söhne, C-77/08, EU:C:2009:172, punt 24 en aldaar aangehaalde rechtspraak).

Wat de te verrichten controles betreft, bepaalt artikel 5, lid 7, van verordening nr. 612/2009 dat het bevoegde douanekantoor in staat moet zijn de producten waarvoor uitvoerrestituties zijn aangevraagd, fysiek te controleren en identificatiemaatregelen te nemen voor het vervoer naar het kantoor van uitgang uit het douanegebied van de Unie.

Die controles zijn immers noodzakelijk om de doelstellingen van de Unieregeling op het gebied van uitvoerrestituties te verwezenlijken (zie in die zin arresten Dachsberger & Söhne, EU:C:2009:172, punt 41 en aldaar aangehaalde rechtspraak, en Südzucker e.a., C-608/10, C-10/11 en C-23/11, EU:C:2012:444, punt 43).

Hieruit volgt dat de overlegging van het uitvoercertificaat een wezenlijk element is van het systeem voor de verificatie van de restitutieaanvragen.

In verordening nr. 612/2009 is evenwel niet nader aangegeven op welke wijze het uitvoercertificaat moet worden overgelegd. Dat is gepreciseerd in verordening nr. 376/2008 en, wat meer in het bijzonder de sector rundvlees betreft, in verordening nr. 382/2008.

Zo staat in punt 15 van de considerans van verordening nr. 376/2008 te lezen dat het uitvoercertificaat het recht geeft uit te voeren en daarom moet worden overgelegd bij de aanvaarding van de aangifte ten uitvoer.

Volgens artikel 7 van die verordening brengt het uitvoercertificaat, het recht en de verplichting mee om de daarin vermelde hoeveelheid van het betrokken product en/of goed uit te voeren, zulks tijdens de geldigheidsduur van het certificaat.

Wat de geldigheidsduur van een uitvoercertificaat betreft, blijkt uit artikel 22, lid 1, van verordening nr. 376/2008, dat ervan wordt uitgegaan dat de certificaten op de dag van indiening van de aanvraag zijn afgegeven, maar dat zij evenwel eerst vanaf de feitelijke afgifte ervan kunnen worden gebruikt. Volgens artikel 22, lid 2, van die verordening kan evenwel van die regel worden afgeweken door te bepalen dat de geldigheidsduur van het certificaat op de datum van de feitelijke afgifte ingaat, van welke mogelijkheid met name gebruik is gemaakt in artikel 10, lid 1, van verordening nr. 382/2008.

Zoals blijkt uit punt 27 van de considerans van verordening nr. 376/2008 en punt 9 van de considerans van verordening nr. 382/2008, worden de uitvoercertificaten in sommige sectoren waarop de gemeenschappelijke ordening van de landbouwmarkten betrekking heeft, immers pas na een bedenktijd afgegeven, teneinde de Europese Commissie de gelegenheid te geven de marktsituatie, de aangevraagde hoeveelheden en de betrokken uitgaven te beoordelen en, in voorkomend geval, bijzondere maatregelen te nemen ten aanzien van aanvragen die in behandeling zijn.

Volgens artikel 23, lid 1, van verordening nr. 376/2008 wordt het uitvoercertificaat overgelegd aan het douanekantoor waar de aangifte ten uitvoer wordt aanvaard. Volgens artikel 23, lid 2, van die verordening wordt dit certificaat bij de aanvaarding van de aangifte ten uitvoer aan de douaneautoriteiten overgelegd of ter beschikking van deze autoriteiten gehouden.

Uit hetgeen voorafgaat volgt dat een geldig uitvoercertificaat in beginsel door de exporteur moet worden overgelegd bij de aanvaarding van de aangifte ten uitvoer door het bevoegde douanekantoor. Aan die conclusie wordt in beginsel niet afgedaan door het feit dat die exporteur ten tijde van de daadwerkelijke uitvoer van de betrokken goederen, voor die goederen over een uitvoercertificaat beschikte.

Gelet op een en ander moet op de eerste vraag worden geantwoord dat de bepalingen van verordening nr. 612/2009 en die van de verordeningen nr. 376/2008 en nr. 382/2008 aldus moeten worden uitgelegd dat zij zich in beginsel verzetten tegen de betaling van een uitvoerrestitutie en de vrijgave van de in dat verband gestelde zekerheid wanneer de betrokken exporteur op de datum van aanvaarding van de aangifte ten uitvoer niet beschikte over een geldig uitvoercertificaat, ook al vond de feitelijke uitvoer van de betrokken goederen plaats tijdens de geldigheidsduur van het aan hem afgegeven uitvoercertificaat.

Met zijn tweede vraag wenst de verwijzende rechter in wezen te vernemen of de bepalingen van verordening nr. 612/2009 en die van de verordeningen nr. 376/2008 en nr. 382/2008 zich in omstandigheden als die in het hoofdgeding verzetten tegen een regularisatie achteraf, in dier voege dat de transactie op het uitvoercertificaat kan worden afgeschreven en op basis daarvan tot uitbetaling van de uitvoerrestitutie, c.q. vrijgave van de gestelde zekerheid, kan worden overgegaan.

In dat verband zij eraan herinnerd dat met betrekking tot de feiten van het hoofdgeding vaststaat dat de aangifte ten uitvoer is aanvaard de dag vóór de fysieke afgifte van het uitvoercertificaat. De in het hoofdgeding aan de orde zijnde goederen zijn evenwel slechts feitelijk uitgevoerd na de afgifte van dat certificaat en tijdens de geldigheidsduur ervan.

Bovendien blijkt uit niets in de verwijzingsbeslissing dat de in punt 39 van het onderhavige arrest bedoelde bedenktijd niet in acht zou zijn genomen of dat naar aanleiding van de fysieke controles door de bevoegde autoriteiten was gebleken dat de gegevens in de aangifte ten uitvoer onjuist waren, op een onjuist nummer van het uitvoercertificaat na.

In die omstandigheden moet worden nagegaan, zoals de Commissie in haar schriftelijke opmerkingen heeft gesuggereerd, of de onregelmatigheid waaronder het aan de bevoegde autoriteiten overgelegde dossier lijdt achteraf kan worden rechtgezet.

In dat verband zij in de eerste plaats opgemerkt dat hoewel verordening nr. 612/2009 geen enkele bepaling bevat waarmee die onregelmatigheid kan worden rechtgezet, artikel 24, lid 6, van verordening nr. 376/2008 voorziet in een regularisatiemogelijkheid, met name wanneer de met de uitkering van de restitutie belaste autoriteit op de dag van de aanvaarding van de aangifte in het bezit is van het geldige uitvoercertificaat.

Dat is in het hoofdgeding echter juist niet het geval.

Het Hof heeft evenwel reeds geoordeeld dat een uitvoer in de zin van verordening nr. 612/2009 een douaneregeling is en dat de algemene bepalingen van het douanewetboek van toepassing zijn op alle aangiften ten uitvoer ter zake van goederen waarvoor een restitutie geldt, onverminderd bijzondere bepalingen (zie in die zin arrest Nowaco Germany, C-353/04, EU:C:2006:522, punten 45–47). Een regularisatie achteraf van de aangifte ten uitvoer zou dus kunnen worden gebaseerd op artikel 78 van het douanewetboek (zie in die zin arrest Südzucker e.a., EU:C:2012:444, punt 46).

In de tweede plaats heeft het Hof aangaande de draagwijdte van voormeld artikel 78 gepreciseerd dat de logica hiervan erin bestaat de douaneprocedure af te stemmen op de werkelijke situatie (arrest Terex Equipment e.a., C-430/08 en C-431/08, EU:C:2010:15, punt 56). Bovendien maakt dat artikel geen onderscheid tussen fouten of vergissingen die wél en andere dergelijke situaties die niet kunnen worden rechtgezet (arresten Overland Footwear, C-468/03, EU:C:2005:624, punt 63, en Südzucker e.a., EU:C:2012:444, punt 47). De bewoordingen ‘onjuiste of onvolledige gegevens’ moeten aldus worden uitgelegd dat daaronder zowel materiële fouten of vergissingen als een onjuiste uitlegging van het toepasselijke recht vallen (arresten Overland Footwear, EU:C:2005:624, punt 63, en Terex Equipment e.a., EU:C:2010:15, punt 56).

Hieruit volgt dat wanneer de exporteur in omstandigheden als die in het hoofdgeding de douaneautoriteiten verzoekt om zijn aangifte ten uitvoer in die zin te regulariseren dat zij moet worden geacht op een later tijdstip te zijn gedaan, op welk tijdstip deze exporteur beschikte over een geldig uitvoercertificaat, artikel 78 van het douanewetboek in beginsel een dergelijke regularisatie mogelijk maakt.

Bijgevolg ‘kunnen’ de douaneautoriteiten op basis van artikel 78, lid 1, van dat wetboek ambtshalve of op verzoek van de aangever overgaan tot herziening van de datum van de aangifte en dus van de datum van aanvaarding ervan.

Evenwel houden de douaneautoriteiten in het kader van de beoordeling die zij bij die gelegenheid verrichten, met name rekening met de mogelijkheid om de vermeldingen in de opnieuw te onderzoeken aangifte en in het verzoek tot herziening te controleren (arresten Overland Footwear, EU:C:2005:624, punt 47, en Terex Equipment e.a., EU:C:2010:15, punt 59).

Wanneer uit de herziening blijkt dat de doelstellingen van de betrokken regeling geen gevaar liepen, met name doordat de goederen waarop de aangifte ten uitvoer betrekking had daadwerkelijk zijn uitgevoerd en de bevoegde autoriteiten over voldoende bewijzen beschikken om de uitgevoerde hoeveelheid in verband te brengen met het certificaat dat de uitvoer daadwerkelijk dekt, moeten de douaneautoriteiten derhalve overeenkomstig artikel 78, lid 3, van het douanewetboek de nodige maatregelen nemen om een en ander recht te zetten, rekening houdend met de gegevens waarover zij beschikken (zie in die zin arresten Overland Footwear, EU:C:2005:624, punt 52, en Terex Equipment e.a., EU:C:2010:15, punt 62).

Mitsdien moet de tweede vraag aldus worden beantwoord dat de bepalingen van verordening nr. 612/2009 en die van de verordeningen nr. 376/2008 en nr. 382/2008, gelezen in samenhang met artikel 78 van het douanewetboek, aldus moeten worden uitgelegd dat zij zich in beginsel niet verzetten tegen een regularisatie achteraf van de aangifte ten uitvoer, in dier voege dat de betrokken transactie op het uitvoercertificaat kan worden afgeschreven en op basis daarvan tot uitbetaling van de uitvoerrestitutie, c.q. vrijgave van de gestelde zekerheid, kan worden overgegaan.

Gelet op het antwoord op de tweede vraag, behoeft de derde prejudiciële vraag niet te worden beantwoord.