HR, 05-07-2016, nr. 15/03802

Het beroep is ingesteld door de klaagster. Namens deze heeft J.O.A.N. de Vries, advocaat te Amersfoort, bij schriftuur een middel van cassatie voorgesteld. De schriftuur is aan deze beschikking gehecht en maakt daarvan deel uit.

De Advocaat-Generaal G. Knigge heeft geconcludeerd tot vernietiging van de bestreden beschikking, maar uitsluitend wat betreft de beslissingen ten aanzien van de inbeslaggenomen auto, in zoverre tot zodanige beslissing met betrekking tot verwijzen of terugwijzen als de Hoge Raad gepast zal voorkomen, en tot verwerping van het beroep voor het overige.

Het middel klaagt over de motivering van de beslissing van de Rechtbank tot ongegrondverklaring van het klaagschrift voor zover dit klaagschrift betrekking heeft op de inbeslaggenomen en nog niet teruggegeven Volkswagen Golf.

De bestreden beschikking houdt met betrekking tot de ongegrondverklaring van het klaagschrift het volgende in:

"2. De standpunten van klaagster, de raadsvrouw, de belanghebbende en de officier van justitie

Het standpunt van klaagster en haar raadsvrouw

Klaagster maakt bezwaar tegen de inbeslagneming en het uitblijven van een last tot teruggave. De raadsvrouw heeft ter zitting het klaagschrift toegelicht. Zij concludeert samengevat dat klaagster als eigenaar van de inbeslaggenomen voorwerpen moet worden aangemerkt en dat de voorwerpen aan haar moeten worden teruggegeven.

(...)

Het standpunt van de belanghebbende

Het standpunt van de belanghebbende luidt samengevat dat niet hij, [betrokkene 1], eigenaar is van de inbeslaggenomen auto, maar klaagster. Hij vindt dat de auto aan klaagster moet worden afgegeven.

Het standpunt van de officier van justitie

Het standpunt van de officier van justitie luidt samengevat dat de Volkswagen Golf onder [betrokkene 1] als bestuurder van die auto inbeslaggenomen is. In die auto is een verpakking met drugs aangetroffen. De auto staat weliswaar niet op naam van [betrokkene 1] maar is wel onder hem in beslag genomen en gelet op de regelmaat waarmee hij volgens vaststellingen door de politie gebruik maakt van die auto is de auto volgens de officier van justitie van [betrokkene 1]. De verkoper van de auto heeft bovendien verklaard dat hij de auto aan [betrokkene 1] heeft verkocht en niet aan klaagster. Gelet op het feit dat met de auto drugs zijn vervoerd, is het niet hoogst onwaarschijnlijk dat de auto verbeurd zal worden verklaard.

(...)

5. De beoordeling

Op grond van de stukken en de behandeling op de zitting stelt de raadkamer het volgende vast.

Feiten en omstandigheden

Op 29 mei 2015 is [betrokkene 1] in het kader van een strafrechtelijk onderzoek genaamd "Mastif" tijdens een grote drugsactie in Enschede aangehouden in de auto. Hij reed op dat moment in de Volkswagen Golf met het kenteken [AA-00-AA] waarin in de stuurkolom van de auto een sealbag met harddrugs is aangetroffen. Op die auto is op grond van artikel 94 Sv beslag is gelegd.

(...)

Maatstaf artikel 94 Sv

In geval van beslag op grond van artikel 94 Sv dient de rechter a) te beoordelen of het belang van strafvordering het voortduren van het beslag vordert, en zo neen, b) de teruggave van het inbeslaggenomen voorwerp aan de beslagene te gelasten, tenzij een ander redelijkerwijs als rechthebbende ten aanzien van die voorwerpen moet worden beschouwd.

Het belang van strafvordering verzet zich tegen teruggave indien het veiligstellen van de belangen waarvoor artikel 94 Sv de inbeslagneming toelaat, het voortduren van het beslag nodig maakt. Dat is bijvoorbeeld het geval wanneer de desbetreffende voorwerpen kunnen dienen om de waarheid aan de dag te brengen. Voorts verzet het door artikel 94 Sv beschermde belang van strafvordering zich tegen teruggave indien niet hoogst onwaarschijnlijk is dat de strafrechter, later oordelend, de verbeurdverklaring of onttrekking aan het verkeer van het voorwerp zal bevelen.

De raadkamer stelt hierbij voorop dat het onderzoek in raadkamer naar aanleiding van een klaagschrift als bedoeld in artikel 552a Sv een summier karakter draagt. Niet gevergd kan worden dat ten gronde in de mogelijke uitkomst van een nog te voeren hoofdzaak wordt getreden.

Oordeel raadkamer

De personenauto van het merk Volkswagen type Golf met het kenteken [AA-00-AA] is op 29 mei 2015 inbeslaggenomen onder [betrokkene 1]. [betrokkene 1] is als belanghebbende ter zitting verschenen, maar heeft zelf geen klaagschrift ingediend. Hij heeft ter zitting verklaard dat de auto niet aan hem toebehoort, maar aan klaagster. De officier van justitie heeft gesteld dat de belangen van de strafvordering zich tegen teruggave van de auto aan beslagene verzetten.

Bij die stand van zaken moet de raadkamer met inachtneming van de toepasselijke maatstaf de vraag beantwoorden of niet hoogst onwaarschijnlijk is dat de strafrechter, later oordelend, de verbeurdverklaring of de onttrekking aan het verkeer van de inbeslaggenomen auto zal bevelen. Klaagster heeft zich op het standpunt gesteld dat zij de eigenaar/rechthebbende is van de inbeslaggenomen auto. De raadkamer is van oordeel dat het niet hoogst onwaarschijnlijk [is] dat de strafrechter, later oordelend, de verbeurdverklaring van de inbeslaggenomen auto zal bevelen in de strafzaak tegen [betrokkene 1], nu

- [betrokkene 1] tijdens een grote drugsactie in Enschede is aangetroffen in de Volkswagen Golf,

- in de stuurkolom van die [auto] een sealbag met harddrugs is gevonden waarvan [betrokkene 1] ter zitting heeft verklaard dat die drugs van hem waren,

- een geldbedrag van € 340,00 in kleine coupures is aangetroffen in die auto,

- [betrokkene 1] volgens het proces-verbaal van bevindingen van 10 juni 2015 verklaard heeft dat de auto hem € 14.500,00 heeft gekost,

- in de telefoon van [betrokkene 1] foto′s - gemaakt in de maand mei 2015 - zijn gevonden van hemzelf in en naast de Volkswagen Golf,

- in het kader van het onderzoek Mastif door het observatieteam [betrokkene 1] op een zestal dagen is gezien als gebruiker van de auto,

- in de telefoon van [betrokkene 1] gesprekken zijn gevonden waarin hij met twee verschillende personen spreekt over de verkoop van de auto,

- in de auto, naast de drugs en het geldbedrag, schoenen, maat 41, zijn gevonden evenals herenkleding,

op grond waarvan de raadkamer het aannemelijk acht dat [betrokkene 1] de feitelijke gebruiker is van die auto waarmee drugs zijn vervoerd en waardoor de auto ook vatbaar is voor verbeurdverklaring.

Voor zover klaagster en haar raadsvrouw zich op het standpunt hebben gesteld dat klaagster als eigenaar van de auto moet worden aangemerkt terwijl zij niet op de hoogte was van het gebruik van de auto door [betrokkene 1] voor criminele doeleinden, geldt dat slechts in het geval dat het belang van strafvordering het voortduren van het beslag niet meer vordert, de rechter vervolgens de vraag dient te beantwoorden of de klaagster, onder wie het beslag niet is gelegd en die stelt rechthebbende te zijn, inderdaad redelijkerwijs als rechthebbende op het in beslag genomen voorwerp kan worden aangemerkt. Nu het belang van de strafvordering zich echter wel tegen teruggave verzet, doet zich die situatie - wat er ook zij van hetgeen door klaagster of namens haar door de raadsvrouw is gesteld - in de onderhavige casus niet voor en kan die kwestie verder onbesproken blijven.

(...)

Conclusie

De raadkamer is op grond van het voorgaande van oordeel dat het klaagschrift wat betreft de inbeslaggenomen personenauto van het merk Volkswagen type Golf met het kenteken [AA-00-AA] ongegrond moet worden verklaard."

De Rechtbank heeft vastgesteld dat onder [betrokkene 1] op de voet van art. 94 Sv beslag is gelegd op de in het klaagschrift bedoelde auto, die volgens de klaagster aan haar in eigendom toebehoort. Te dezen doet zich dus het geval voor dat een ander dan de beslagene, stellende dat het inbeslaggenomen voorwerp haar in eigendom toebehoort, zich bij de Rechtbank beklaagt over de voortduring van het beslag en het uitblijven van een last tot teruggave aan haar (vgl. HR 12 januari 2016, ECLI:NL:HR:2016:19, rov. 2.3). Het oordeel van de Rechtbank komt in de kern hierop neer dat het niet hoogst onwaarschijnlijk is dat de strafrechter, later oordelend, de verbeurdverklaring van de inbeslaggenomen auto zal bevelen. Aldus heeft de Rechtbank bij de beoordeling van het klaagschrift het juiste toetsingskader vooropgesteld. De Rechtbank heeft echter de aan te leggen maatstaf niet juist toegepast door te oordelen dat "onbesproken [kan] blijven" het standpunt van de klaagster dat zij als eigenaar van de auto moet worden aangemerkt en dat zij niet op de hoogte was van het gebruik van de auto door [betrokkene 1] voor criminele doeleinden. Dit oordeel is niet zonder meer begrijpelijk, gelet op de ingevolge art. 33a, tweede lid aanhef en onder a, Sr geldende vereisten voor verbeurdverklaring.

Het middel is terecht voorgesteld.

Hetgeen hiervoor is overwogen brengt mee dat de bestreden beschikking niet in stand kan blijven en als volgt moet worden beslist.

De Hoge Raad:

vernietigt de bestreden beschikking, maar uitsluitend wat betreft de beslissing van de Rechtbank tot ongegrondverklaring van het klaagschrift ten aanzien van de inbeslaggenomen en nog niet teruggegeven Volkswagen Golf;

wijst de zaak terug naar de Rechtbank Overijssel, zittingsplaats Almelo, opdat de zaak in zoverre op het bestaande klaagschrift opnieuw wordt behandeld en afgedaan;

verwerpt het beroep voor het overige.

Deze beschikking is gegeven door de vice-president W.A.M. van Schendel als voorzitter, en de raadsheren Y. Buruma en A.L.J. van Strien, in bijzijn van de waarnemend griffier L. Nuy, en uitgesproken ter openbare terechtzitting van 5 juli 2016.