6.3.2 Boekhoudkundige debitering (JOR 2004, 29)

De rechtbank Amsterdam getuigde in Mendel q.q.-ABN Amro van een geheel andere zienswijze. Deze zaak zou uiteindelijk leiden tot het in de volgende paragraaf te bespreken arrest.1NETnet maakte in het betalingsverkeer met haar debiteuren gebruik van een automatisch incassosysteem en had een tripartiet incassocontract gesloten met ABN Amro en de BankGiroCentrale. NETnet werd op 29 mei 2001 failliet verklaard. Op de datum van het faillissement bedroeg het saldo op de incassorekening NLG 1.081.270,27. ABN Amro heeft op en na de dag van het faillissement, te weten in de periode van 29 mei 2001 tot en met 26 juni 2001, voor een bedrag van NLG 103.796,45 opdrachten uitgevoerd van (de banken van) debiteuren van NETnet tot terugboeking van de door hen via een automatische incasso aan NETnet overgeboekte bedragen. ABN Amro heeft de bankrekening van NETnet met deze bedragen gedebiteerd. De curator van NETnet bestrijdt deze debiteringen en stelt dat de bank niet bevoegd was het bedrag dat zij uit hoofde van de na de faillissementsdatum uitgevoerde terugboekingen heeft voldaan, te verrekenen met hetgeen zij op de faillissementsdatum aan NETnet verschuldigd was uit hoofde van het creditsaldo op de door NETnet aangehouden rekeningen bij ABN Amro, althans dat de bank het door haar verrekende bedrag dient te restitueren aan de boedel. De rechtbank stelt de curator in het ongelijk. Zij leidt uit het incassocontract af dat de rekening van de incassant voorwaardelijk wordt gecrediteerd. Er heeft geen volkomen betaling plaatsgevonden en NETnet heeft niet meer rechten gekregen dan uit het incassocontract voortvloeien. Met de vervulling van de ontbindende voorwaarde is het recht van NETnet vervallen om over het na automatische incasso verhoogde saldo van haar bankrekening te kunnen beschikken. Het met de automatische incasso verbonden bedrag behoort van rechtswege niet meer tot het saldo op haar bankrekening. NETnet moet zich laten welgevallen dat haar saldo dienovereenkomstig wordt verminderd. De vraag of er sprake zou kunnen zijn van ongedaanmakingsverbintenissen is niet aan de orde, nu NETnet nimmer het onvoorwaardelijk recht om over het automatisch geïncasseerde bedrag te beschikken heeft verkregen. Het faillissement van NETnet is op het voorgaande niet van invloed. Het op de faillissementsdatum bestaande vorderingsrecht van NETnet op de bank ter zake van het creditsaldo op de bankrekening betrof met betrekking tot de automatisch geïncasseerde gelden ter zake waarvan de in het incassocontract vermelde termijn nog niet was verstreken, een voorwaardelijk vorderingsrecht. Door de vervulling van de voorwaarde is het vorderingsrecht van de (boedel van) NETnet op de bank komen te vervallen en behoort het automatisch geïncasseerde bedrag terzake waarvan het recht om de incasso te laten terugboeken is aangewend, van rechtswege niet langer tot het vermogen van (de boedel van) NETnet. Met andere woorden: de curator moest zich neerleggen bij de debitering van de rekening door ABN Amro.