Rb. Amsterdam, 17-08-2006, nr. 13/523303-05 en 13/021901-04 (TUL)

Telastelegging

Aan verdachte is telastegelegd hetgeen staat omschreven in de dagvaarding zoals deze ter terechtzitting is gewijzigd. Van de dagvaarding en de vordering wijziging telastelegging zijn kopieën als bijlagen 1 en 2 aan dit vonnis gehecht. De gewijzigde telastelegging geldt als hier ingevoegd.

Voorvragen

…

Waardering van het bewijs

De rechtbank acht wettig en overtuigend bewezen dat verdachte

ten aanzien van het onder 1 primair telastegelegde:

in de periode van 6 september 2005 tot 7 september 2005 te Amsterdam door geweld en een andere feitelijkheid en bedreiging met geweld [slac[slachtoffer 1] heeft gedwongen tot het ondergaan van handelingen die mede bestonden uit het seksueel binnendringen van het lichaam,

immers heeft verdachte, (meermalen) zijn tong en/of vinger(s) en/of penis in de vagina en/of anus en/of mond van die [slachtoffer 1] geduwd en/of gestopt en meermalen de vagina van die [slachtoffer 1] gelikt;

waarbij en/of waarvoor hij, verdachte, die [slachtoffer 1] (meermalen) de woorden heeft toegevoegd: “Ik ben een ontsnapte TBS-er en mijn naam is Clyde” en “Ik heb in de bak gezeten” en “Ik heb een pistool, je moet op de passagiersstoel gaan zitten, anders schiet ik je kapot” en “Wil je dat ik je afknal, [slachtoffer 1]” en “Spreid die poes” en “Probeer niet te ontsnappen want een kogel gaat sneller als jij kan rennen” en “Des te beter je meewerkt, des te sneller ben je ervan af” en “Ik ga hoe dan ook een kind bij je maken: als je niet meewerkt of als je het laat weghalen, dan weten ik of mijn vrienden je wel te vinden” en, terwijl hij op pijnlijke wijze onverhoeds zijn, verdachtes, vinger in de anus van die [slachtoffer 1] duwde “Dan weet je tenminste dat je niets te zeggen hebt” en “Als mijn vrienden er achter komen dat je mij niet hebt laten klaarkomen, dan sta ik voor gek en dan willen mijn vrienden met z’n allen over je heen gaan” en “Ik wil dit afmaken en als ik het niet kan afmaken, dan zwaait er wat”,

waarbij en/of waarvoor hij, verdachte, die [slachtoffer 1] heeft gedwongen in haar auto op de bijrijdersstoel plaats te nemen en met die auto is weggereden en die [slachtoffer 1] heeft bevolen naar locaties toe te rijden en die [slachtoffer 1] naar locaties heeft meegenomen en die [slachtoffer 1] heeft bevolen om bossages in te kruipen en een box binnen te gaan en ten behoeve van voornoemde seksuele handelingen die [slachtoffer 1] heeft gedwongen en bevolen om bepaalde houdingen aan te nemen en meermalen een of meer kledingstukken uit/opzij te trekken;

ten aanzien van het onder 2 telastegelegde:

in de periode van 6 september 2005 tot en met 7 september 2005 te Amsterdam opzettelijk [slachtoffer 1] wederrechtelijk van de vrijheid heeft beroofd en beroofd gehouden immers heeft hij, verdachte, die [slachtoffer 1] gedwongen meegenomen naar verschillende plaatsen – te weten locaties op of aan de openbare weg en een box aan de Overveenstraat en daarbij telkens die [slachtoffer 1] verboden en belet te kunnen vertrekken en te kunnen gaan en staan waar zij wilde en die [slachtoffer 1] de woorden toegevoegd: “Ik ben een ontsnapte TBS-er en mijn naam is [verdachte]” en “Ik heb in de bak gezeten” en “Ik heb een pistool. Je moet op de passagiersstoel gaan zitten, anders schiet ik je kapot” en “Als je wegrent, knal ik je af” en “Probeer niet te ontsnappen want een kogel gaat sneller als jij kan rennen”, terwijl en/of nadat hij, verdachte, die [slachtoffer 1] (meermalen) heeft verkracht;

ten aanzien van het onder 3 telastegelegde:

in de periode van 6 september 2005 tot en met 7 september 2005 te Amsterdam met het oogmerk om zich wederrechtelijk te bevoordelen door geweld en bedreiging met geweld [slachtoffer 1] heeft gedwongen tot afgifte van een mobiele telefoon toebehorende aan [slachtoffer 1], welke geweld en welke bedreiging met geweld hierin bestonden dat hij, verdachte, die [slachtoffer 1], terwijl hij haar van haar vrijheid beroofd hield, en terwijl en/of nadat hij, verdachte, die [slachtoffer 1] (meermalen) heeft verkracht de woorden heeft toegevoegd: “Ik ben een ontsnapte TBS-er en mijn naam is [verdachte]” en “Ik heb in de bak gezeten” en “Ik heb een pistool. Je moet op de passagiersstoel gaan zitten, anders schiet ik je kapot” en “Wil je dat ik je afknal, [slachtoffer 1]” en “Probeer niet te ontsnappen want een kogel gaat sneller als jij kan rennen” en “Des te beter je meewerkt, des te sneller ben je ervan af” en “Geef me je telefoon”;

en

in de periode van 6 september 2005 tot en met 7 september 2005 te Amsterdam met het oogmerk van wederrechtelijke toe-eigening heeft weggenomen een portemonnee en een bedrag aan geld, totaal ongeveer 350 euro, toebehorende aan [slachtoffer 1], welke diefstal werd voorafgegaan en vergezeld van geweld en bedreiging met geweld tegen [slachtoffer 1], gepleegd met het oogmerk om die diefstal voor te bereiden en gemakkelijk te maken, welke geweld en welke bedreiging met geweld hierin bestonden dat hij, verdachte, die [slachtoffer 1] terwijl hij haar van haar vrijheid beroofd hield en terwijl en/of nadat hij, verdachte, die [slachtoffer 1] (meermalen) heeft verkracht, de woorden heeft toegevoegd: “Ik ben een ontsnapte TBS-er en mijn naam is Clyde” en “Ik heb in de bak gezeten” en “Ik heb een pistool. Je moet op de passagiersstoel gaan zitten, anders schiet ik je kapot” en “Wil je dat ik je afknal, [slachtoffer 1]” en “Probeer niet te ontsnappen want een kogel gaat sneller dan jij kan rennen” en “Des te beter je meewerkt, des te sneller ben je ervan af”;

ten aanzien van het onder 4 telastegelegde:

op 28 december 2004 te Amsterdam door bedreiging met geweld en een andere feitelijkheid [slacht[slachtoffer 2] heeft gedwongen tot het ondergaan van handelingen die bestonden uit het meermalen seksueel binnendringen van het lichaam van die [slachtoffer 2], hebbende verdachte die [slachtoffer 2] gedwongen te dulden dat verdachte zijn, verdachtes, penis meermalen in de vagina van die [slachtoffer 2] bracht, en bestaande die bedreiging met geweld en die andere feitelijkheid hierin dat verdachte de voordeur van de woning van voornoemde [slachtoffer 2] heeft opengeduwd en vervolgens die woning is binnengegaan en tegen die [slachtoffer 2] heeft gezegd: “Je maakt mij paranoia. Houd je kop, anders schiet ik je dood. En dan schiet ik mijn eigen ook door mijn kop. Maar eerst ga jij eraan.”, en dat hij, verdachte, meermalen tegen voornoemde [slachtoffer 2] heeft gezegd haar dood te zullen schieten en daarbij met zijn hand voelde aan de binnenzijde van zijn, verdachtes, jas en tegen die [slachtoffer 2] vertelde dat het vuurwapen op scherp stond, en tegen die [slachtoffer 2] heeft gezegd: “Houd je kop of ik schiet je dood” en die [slachtoffer 2] gevolgd is naar het toilet en tegen die [slachtoffer 2] heeft gezegd dat zij het licht uit moest doen en dat die [slachtoffer 2] haar broek moest laten zakken en zich om moest draaien en zich voorover moest buigen en met een vuurwapen en/of vinger tegen de achterzijde van het hoofd van die [slachtoffer 2] heeft geduwd en daarbij tegen die [slachtoffer 2] heeft gezegd dat zij moest doen wat hij zei, anders zou hij haar neerschieten en voornoemde [slachtoffer 2] steeds lager naar de grond heeft geduwd en aldus voor die [slachtoffer 2] telkens een bedreigende situatie heeft doen ontstaan.

Voorzover in de telastelegging taal- en/of schrijffouten voorkomen, zijn deze verbeterd. Verdachte is hierdoor niet in zijn verdediging geschaad.

Het bewijs

De rechtbank grondt haar beslissing dat verdachte het bewezen geachte heeft begaan op de feiten en omstandigheden die in de hierna genoemde bewijsmiddelen zijn vervat:

Ten aanzien van het onder 1 tot en met 4 bewezen geachte:

Een proces-verbaal van verhoor van getuige d.d. 13 december 2005 van de rechter-commissaris, belast met de behandeling van strafzaken in deze rechtbank.

Dit proces-verbaal houdt onder meer in als verklaring van de [slachtoffer 1], zakelijk weergegeven:

Alle uren dat ik met verdachte ben geweest, is onder dwang geweest. Ik denk dat ik een paar keer mijn bewustzijn heb verloren door de pijn, doordat hij mij pijn deed, door het al die tijd in één houding moeten liggen, maar ook door de uitputting. Ook heeft hij meer keren gezegd dat, als ik zou vluchten, de kogels sneller zouden zijn dan ik zou rennen. Hij heeft meer keren gezegd dat hij mij van het leven zou beroven als ik zou tegenstribbelen. Uiteraard heb ik tegengestribbeld. Als ik dat deed, werd hij alleen maar agressiever. Op het moment (de politierechter begrijpt ‘6 september 2005’) dat hij (de rechtbank begrijpt ‘verdachte’) mij in de auto wilde hebben, toonde hij veel agressie. Hij heeft een heel dreigend gezicht; hij kan heel dreigend uit zijn ogen kijken. Hij is vrij fors voor zijn lengte en hij straalt agressie uit. Ook zei hij dat ik in de auto moest stappen omdat hij mij anders neer zou schieten en dat hij een ontsnapte tbs-er was. Dit alles heeft hij drie keer gezegd omdat ik de eerste twee keer nog niet kon bevatten wat hij zei. Hij begon daar ook voor het eerst over een pistool dat hij bij zich zou hebben. Terwijl hij dat zei, hield hij zijn handen in zijn zakken. Als hij zijn handen buiten zijn zakken had gehouden, had ik misschien minder snel geloofd dat hij een vuurwapen bij zich had. Ik wist dat er een paar weken eerder een negroïde man was ontsnapt uit een tbs-kliniek, zodat zijn bewering juist kon zijn. Toen hij zei dat hij een ontsnapte tbs-er was en dat hij zou schieten als ik niet in zou stappen, raakte ik in verwarring.

Ik heb vanaf het eerste moment gezegd dat ik niet wilde wat hij deed, dat ik weg wilde, dat ik wilde dat hij me liet gaan en dat ik bang was. Hij reageerde daarop door er over heen te praten, of dingen in de trant van dat ik niet kon ontsnappen.

Een proces-verbaal van verhoor van getuige d.d. 28 februari 2006 van de rechter-commissaris, belast met de behandeling van strafzaken in deze rechtbank.

Dit proces-verbaal houdt onder meer in als verklaring van de [getuige], zakelijk weergegeven:

Ik kan mij onder meer het volgende herinneren van het voorval met de verdachte die ik [verdachte] noem en het meisje begin september 2005. Op een gegeven moment kwam in de box dat verdrietige stemmetje van dat meisje naar boven. Het meisje zei “wil je nu ophouden, je bent al de hele dag met mij op sleeptouw”. Het meisje had pijn.

Later heb ik de babyolie gehaald nadat het meisje begon te grienen. [verdachte] zei in de box op een niet vriendelijke manier tegen het meisje “als je nou je benen niet wijd doet, dan zwaait er wat.” Ik ben babyolie gaan halen omdat het meisje begon te jammeren dat het genoeg was geweest.

Een proces-verbaal met nummer 2004314858-1 van 28 december 2004, in de wettelijke vorm opgemaakt door de daartoe bevoegde opsporingsambtenaren H. Balsing en R.G.A. Berlips (doorgenummerde pagina 5 en 6).

Dit proces-verbaal houdt onder meer in als verklaring van verbalisanten, zakelijk weergegeven:

Op dinsdag 28 december 2004 omstreeks 18:43 kregen wij een oproep dat zich een zedenmisdrijf had afgespeeld te Amsterdam. Ter plekke gekomen, zagen wij, verbalisanten, dat een vrouw, bewoonster van perceel [adres], hevig geëmotioneerd was en totaal overstuur. Zij verklaarde ons met horten en stoten het volgende:

Ruim een uur geleden werd er bij mij aan de deur gebeld. Nadat ik had opengedaan zag ik dat er een man voor de deur stond, die ik ken onder de naam [verdachte]. [verdachte] heeft in mijn woning wel een halfuur tegen mij zitten praten. Hij vertelde mij dat hij een pistool had en dat hij mij wel zou kunnen neerschieten, en meer van dergelijke dingen. [verdachte] maakte mij wel erg bang.

[verdachte] heeft mij in het toilet verkracht. Hij is met zijn penis in mij geweest. Hij kreeg hem niet goed stijf. Ik moest steeds voorovergebogen staan. Ik kan [verdachte] goed herkennen.”

Een proces-verbaal met nummer 2004314858-1 van 29 december 2004, in de wettelijke vorm opgemaakt door de daartoe bevoegde opsporingsambtenaar L.J. Timmermans (doorgenummerde pagina’s 7 tot en met 11).

Dit proces-verbaal houdt onder meer in als verklaring van de [slachtoffer 2], zakelijk weergegeven:

Ik zag dat op 28 december 2004 te Amsterdam [verdachte] zijn voet tussen de voordeur en het kozijn plaatste en de voordeur openduwde. [verdachte] drong als het ware mijn woning binnen. [verdachte] (de rechtbank leest ‘[verdachte]’) heeft later gezegd: “Je maakt mij paranoia. Houd je kop, ander schiet ik je dood en dan schiet ik mijn eigen ook door mijn kop, maar eerst ga jij eraan”. Ik werd bang, maar wilde zo kalm mogelijk overkomen. [verdachte] herhaalde echter vaak dat hij mij ging doodschieten. [verdachte] voelde daarbij met een van zijn handen aan de binnenzijde van zijn jas alsof hij naar een pistool greep. [verdachte] vertelde dat hij een pistool bij zich had. Ook zei [verdachte] dat het pistool op scherp stond. Ik geloofde dat [verdachte] een pistool bij zich had. Ik was inmiddels enorm bang voor [verdachte]. Ik dacht dat ik het nieuwe jaar niet meer zou zien. Toen ik even later begon te huilen, reageerde [verdachte] hierop door te zeggen: “Houd je kop of ik schiet je dood”.

Later ben ik naar het toilet gelopen. Opeens stond [verdachte] ook in de toiletruimte. Ik hoorde [verdachte] daar tegen mij zeggen dat ik het licht moest uitdoen en mijn broek moest laten zakken. [verdachte] zei tegen mij ik mij moest omdraaien. Ik stond nu dus met mijn rug naar hem toegekeerd. [verdachte] zei dat ik voorover moest buigen. Ik deed dit, want ik voelde tegen de achterzijde van mijn hoofd werd geduwd. Ik weet niet wat dat was, een pistool of een vinger. [verdachte] zei dat ik moest doen wat hij zei, anders zou hij mij doodschieten. Ik was doodsbang. [verdachte] zei tegen mij dat ik mij zelf moest vingeren en aan mijzelf moest zitten. Ik zei hem wel duizend keer dat ik dit niet wilde. Ik vroeg hem waarom hij dit nou deed. [verdachte] duwde mij ook steeds lager naar de grond, zodoende kwam ik keihard op mijn knieën terecht. [verdachte] penetreerde mij, terwijl ik voorover geboden stond, vaginaal. Dit lukte maar gedeeltelijk omdat hij geen volledige erectie kreeg. [verdachte] wilde dat ik hem aftrok. Ik deed dit niet. Er kwam opeens een soort van oerkracht in me. Ik gaf [verdachte] een duw en rende de woning uit. Ik rende voor mijn leven. Bij mij benedenbuurman, [buurman van slachtoffer 2], ben ik binnengelaten en heb ik de politie gebeld.

Ten aanzien van het onder 4 bewezen geachte:

Een proces-verbaal van bevindingen met nummer 2004314858-1 van 31 december 2004, in de wettelijke vorm opgemaakt door de daartoe bevoegde opsporingsambtenaren L.J. Timmermans en S. Teuthof (doorgenummerde pagina 50).

Dit proces-verbaal houdt onder meer in als verklaring van de verbalisanten, zakelijk weergegeven:

Op 31 augustus 2004 (de rechtbank begrijp ‘31 december 2004’) verklaarde [buurman van slachto[buurman van slachtoffer 2], wonende op het adres [adres] dat er op 28 december 2004 tussen 18:30 en 19:00 uur veelvuldig hard werd aangebeld. [buurman van slachtoffer 2] zag zijn buurvrouw [slachtoffer 2] volledig over haar toeren voor de deur staan. Zij huilde en stond te trillen. [buurman van slachtoffer 2] hoorde [slachtoffer 2] zeggen dat zij verkracht was.

Een proces-verbaal met nummer 2004314858-11 van 31 december 2004, in de wettelijke vorm opgemaakt door de daartoe bevoegde opsporingsambtenaren S. Teuthof en G.J. van den Haak (doorgenummerde pagina’s 58 tot en met 62).

Dit proces-verbaal houdt onder meer in als verklaring van verdachte, zakelijk weergegeven:

Ik ga nu praten over de avond waarop het gebeurd is. Dan heb ik het over woensdag- of dinsdagavond. Ik heb die avond seks met [slachtoffer 2] gehad. Wij zijn in de badkamer geweest. Hierna is zij weggelopen. Ik heb seks met haar gehad, terwijl zij voorover gebogen stond. Ik ben denk ik drie of vier keer in haar geweest.

Een proces-verbaal met nummer 2004314858-3 van 28 december 2004, in de wettelijke vorm opgemaakt door de daartoe bevoegde opsporingsambtenaar S. Teuthof (doorgenummerde pagina 46).

Dit proces-verbaal houdt onder meer in als verklaring van de verbalisant, zakelijk weergegeven:

Op 28 december 2004 wees aangeefster [slachtoffer 2] tijdens een fotoconfrontatie foto nummer 56 aan, waarbij zij verklaarde dat dat de dader was. Uit de HKS blijkt dat dit de foto is van: [verdachte].

De aangeefster verklaarde daarbij: “Ik weet voor de volle 100 % zeker dat dit de man is die mij heeft verkracht”.

Een geschrift, te weten een Onderzoek Zedendelicten opgemaakt door arts B.H. Wink-Brugman (doorgenummerde pagina 30).

Dit geschrift, gedateerd 28 december 2004, houdt onder meer, als constatering van de arts, zakelijk weergegeven:

Pijnlijke rode rechter knie.

4.2. Nadere bewijsoverweging.

De rechtbank stelt voorop dat zij, gelet op de werkwijze van verdachte tijdens de verkrachtingen waarover de aangevers afzonderlijk en uit eigen wetenschap verklaren, de verklaringen van aangeefsters – in onderling verband en samenhang bezien - kruislings bruikbaar acht voor het bewijs van de telastegelegde feiten. Te meer nu deze werkwijze op een aantal punten treffend overeenkomt, is ook voor wat betreft feit 4, voldoende wettig bewijs voorhanden, terwijl de rechtbank ook overigens op grond van dat bewijs de overtuiging heeft bekomen dat verdachte de telastegelegde feiten heeft begaan.

De uit het proces-verbaal gebleken (deels door de verdediging benoemde) tegenstrijdigheden zijn daarbij van ondergeschikt belang, omdat deze tegenstrijdigheden niet zien op de voor de bewezenverklaring van essentieel belang zijnde feiten en omstandigheden. De rechtbank ziet, anders dan de raadsman, geen aanleiding om de verklaring van aangeefster [slachtoffer 2] voor wat betreft die feiten en omstandigheden als onbetrouwbaar aan te merken.

5. De strafbaarheid van de feiten

De bewezen geachte feiten zijn volgens de wet strafbaar. Het bestaan van een rechtvaardigingsgrond is niet aannemelijk geworden.

6. De strafbaarheid van verdachte

Er is geen omstandigheid aannemelijk geworden die de strafbaarheid van verdachte uitsluit. Verdachte is dan ook strafbaar.

7. Motivering van de straf en maatregel

7.1. De officier van justitie heeft bij requisitoir gevorderd dat verdachte ter zake van de door haar onder 1 tot en met 4 bewezen geachte feiten zal worden veroordeeld tot een gevangenisstraf voor de duur van 6 jaren, met aftrek van voorarrest en voorts dat verdachte een maatregel tot terbeschikkingstelling (hierna: tbs) zal worden opgelegd met bevel tot verpleging van overheidswege.

Subsidiair heeft de officier van justitie gevorderd dat - indien de rechtbank geen tbs zal opleggen - verdachte zal worden veroordeeld tot een gevangenisstraf voor de duur van 9 jaren.

Tevens heeft de officier van justitie gevorderd de toewijzing van de vordering van de benadeelde tot een bedrag van € 14.215,79 alsmede de verplichting tot betaling van dit bedrag aan de Staat, met bevel, voor het geval dat de veroordeelde niet (volledig) betaald en (volledig) verhaal niet mogelijk is, dat hechtenis zal worden toegepast voor de duur van 206 dagen.

De officier van justitie heeft, tenslotte, gevorderd de tenuitvoerlegging te gelasten van een bij vonnis van de politierechter te Amsterdam d.d. 17 november 2004 voorwaardelijk opgelegde straf.

De in het dossier aanwezige beslaglijst is overigens, op verzoek van de officier van justitie, uit het dossier verwijderd. De vordering tot inbeslagname dient dan ook als ingetrokken beschouwd te worden. De verdediging heeft daartegen geen bezwaar gemaakt.

7.2. De rechtbank komt tot de hierna te noemen strafoplegging.

De hierna te noemen strafoplegging is in overeenstemming met de ernst van de bewezen geachte feiten, de omstandigheden waaronder deze zijn begaan en de persoon van verdachte, zoals van een en ander ter terechtzitting is gebleken.

De rechtbank heeft bij de keuze tot het opleggen van een vrijheidsbenemende straf en bij de vaststelling van de duur daarvan in het bijzonder het volgende laten meewegen.

Verdachte heeft in de avond van 6 september 2005 een jonge – hem willekeurig passerende - vrouw gevolgd en haar onder bedreiging gedwongen om met hem in haar eigen auto plaats te nemen. Verdachte is hierop met het slachtoffer in de auto weggereden, waarna al snel duidelijk werd dat hij uit was op seks. Verdachte heeft deze seks door geweld en bedreiging met geweld afgedwongen. In de hierop volgende uren heeft verdachte met het slachtoffer kris kras door Amsterdam-Noord gereden en heeft hij op meerdere locaties in en buiten de auto het slachtoffer tot viermaal toe langdurig verkracht. Deze verkrachtingen vonden plaats onder voor het slachtoffer zeer vernederende, beangstigende en pijnlijke omstandigheden, waarbij verdachte bovendien zijn kans heeft schoon gezien om het slachtoffer geld en een mobiele telefoon te ontvreemden.

Dit zijn zeer ernstige feiten en verdachte heeft hiermee een grove inbreuk gemaakt op de lichamelijke en psychische integriteit van het slachtoffer, zeker omdat verdachte het slachtoffer van het begin tot het eind in de veronderstelling heeft gelaten dat zij voor haar leven moest vrezen. Dat het slachtoffer al die tijd te maken had met een haar onbekende, fors gebouwde, man die zichtbaar onder invloed verkeerde van verdovende middelen, maakt dat deze gebeurtenis voor het slachtoffer een nachtmerrie moet zijn geweest. Met de voortdurende aaneenschakeling van geweld, bedreigingen en vernederingen heeft verdachte het slachtoffer bovendien weerloos en verslagen laten voelen, zodanig dat zij uiteindelijk tegen verdachte heeft gezegd dat, als de situatie nog langer zou duren, ze nog liever door hem doodgeschoten wilde worden.

Daarnaast heeft verdachte nog geen jaar voor deze gebeurtenis een andere vrouw in haar eigen woning verkracht. Ook deze verkrachting is vanwege de ernstige inbreuk die hiermee op de lichamelijke en geestelijke integriteit van het slachtoffer is gemaakt een bijzonder ernstig feit. Verdachte heeft ook deze vrouw onder vernederende en beangstigende omstandigheden gedwongen om seksuele handelingen te verrichten, nota bene in haar eigen huis, een plaats waar men zich juist veilig zou moeten kunnen voelen.

Het is niet in de laatste plaats vanwege deze omstandigheden, dat de ervaring leert, dat slachtoffers van dergelijke feiten hiervan over het algemeen zeer langdurige en ernstige psychische gevolgen ondervinden. Uit een do[slachtoffer 1] ter zitting afgelegde slachtofferverklaring zijn deze gevolgen ook op heldere wijze geconcretiseerd. Het slachtoffer heeft onder meer te kampen met angstige en depressieve gevoelens, lichamelijk klachten, herbelevingen, gevoelens van onzekerheid en sociale isolatie. De gebeurtenissen zijn voor haar bovendien dermate traumatisch gebleken, dat zij – inmiddels bijna een jaar later - nog professionele begeleiding behoeft.

In ieder geval is niet uit te sluiten dat beide slachtoffers deze gebeurtenis hun leven lang bij zich zullen dragen, zoals [slachtoffer 1] zelf ook al bij de politie heeft verklaard.

Meer in het algemeen hebben de stuitende details over de aard en de omvang van de door verdachte gepleegde feiten alsmede de willekeurige en lichtvaardige wijze waarop deze zijn gepleegd, de rechtsorde ernstig geschokt. Gezien de reacties in de lokale media, is zeer waarschijnlijk dat velen, en in het bijzonder vrouwen in Amsterdam-Noord, hierdoor gevoelens van angst, onrust en onveiligheid in hun eigen woonomgeving hebben ervaren en nog ervaren.

Bij de vaststelling van de duur van de gevangenisstraf heeft de rechtbank naast de ernst van de feiten, het leed dat verdachte heeft berokkend bij de slachtoffers en hun naasten, en de mate waarin de rechtsorde is geschokt, met betrekking tot de persoon van verdachte eveneens kennis genomen van het uittreksel uit het Justitieel Documentatieregister d.d. 8 september 2005, waaruit blijkt dat verdachte eerder is voor geweldsdelicten, waaronder – meermalen – vrijheidsberoving.

Al met al acht de rechtbank een gevangenisstraf van aanzienlijke duur passend en geboden.

7.3. Terbeschikkingstelling

7.3.1 De rapportage(s)

Tijdens het vooronderzoek zijn vragen gerezen omtrent de geestvermogens van verdachte. Bij beschikking van de rechter-commissaris van deze rechtbank is verdachte daarom, op advies van een psycholoog en psychiater verbonden aan de Forensisch Psychiatrische Dienst te Amsterdam, ter observatie overgebracht naar het Pieter Baan Centrum (hierna: PBC). Ondanks dat verdachte heeft geweigerd mee te werken aan een onderzoek, heeft het PBC van deze observatie een rapport opgemaakt.

De rechtbank heeft acht geslagen op dit PBC-rapport alsmede op de navolgende – in een eerdere strafzaak opgemaakte - rapporten.

? Het door psychiater J.M.J.F. Offermans opgemaakte rapport d.d. 27 november 2000 houdt onder meer het navolgende in, zakelijk weergegeven:

Psychiatrisch-diagnostisch is er bij betrokkene sprake van een persoonlijkheidsstoornis met antisociale en narcistische trekken, waarbij deze laatste vooral tot functie hebben om onderliggende insufficiëntiegevoelens te overdekken. Voorts is er sprake van een ernstige en langdurige verslavingsproblematiek, waarbij zowel abusus van cocaïne als alcohol voorkomt. Betrokkene lijkt er snel toe over te gaan zijn gedrag te externaliseren en tracht achteraf zijn gedrag te bagatelliseren: hij kan of wil zich hierbij nauwelijks verplaatsen in de gevoelens van angst en bedreiging die het slachtoffer heeft doorgemaakt en neigt ertoe om zichzelf bijna tot slachtoffer te maken.

Onderzochte was ten tijde van het telastegelegde lijdende aan een persoonlijkheidsstoornis met antisociale en narcistische trekken. Voorts is er ten tijde van het ten laste gelegde sprake geweest van cocaïne- en alcoholafhankelijkheid.

Deze stoornis beïnvloedde onderzochtes gedragskeuzes c.q. gedragingen ten tijde van het telastgelegde: bij betrokkene is sprake van een negatieve interactie tussen zijn stoornis en verslavingsproblematiek. Vanuit een hang naar directe behoeftebevrediging, geringe frustratietolerantie en moeite met het omgaan met onrust en negatieve gevoelens neigt betrokkenen gemakkelijk tot abusus van zowel cocaïne als alcohol. Om zich te voorzien van de noodzakelijke financiële middelen komt betrokkene tot crimineel gedrag.

De ten laste gelegde feiten kunnen betrokkene in enigszins verminderde mate worden toegerekend.

? Het door psycholoog R.A. Sterk opgemaakte rapport d.d. 30 november 2000 houdt onder meer het navolgende in, zakelijk weergegeven:

Er is bij betrokkene sprake van een persoonlijkheidsstoornis met antisociale en narcistische trekken. Tevens is sprake van een alcohol- en harddrugafhankelijkheid. Deze psychische problematiek speelde een rol ten tijde van het telastegelegde.

Betrokkene schetst een beeld van zichzelf als van een helper, een redder. Dergelijke gevoelens en gedachten lijken zijn gevoelens van minderwaardigheid en kleinheid die ten grondslag liggen aan zijn narcistische problematiek, te moeten compenseren. Naast de beperkte draagkracht van betrokkene, wat tot gevolg heeft dat hij sterk uit balans raakt na tegenslag, is er sprake van een ernstig verstoorde gewetensontwikkeling. Hij is egocentrisch en houdt in zijn belangenafweging geen rekening met de wensen en verlangens van anderen. Hij jaagt op een grensoverschrijdende manier zijn eigen verlangens na, welke gericht zijn op een snelle behoeftebevrediging. Zijn beperkt ontwikkelde gewetensfunctie blijkt ook uit zijn sterke neiging tot externaliseren.

Ten aanzien van het telastegelegde staan de antisociale trekken van zijn persoonlijkheidsstoornis voorop. Zijn verstoord ontwikkelde gewetensfunctie werkt onvoldoende remmend op zijn crimineel gedrag en door zijn beperkte draagkracht als gevolg van zijn enigszins zwakgestructureerde persoonlijkheid verdraagt betrokkene negatieve gevoelens slecht, die hij dan ook snel gedempt wil hebben door middel van alcohol en drugs. Tevens brengt zijn beperkte draagkracht en zijn geringe frustratietolerantie met zich mee dat hij nauwelijks uitstel verdraagt van verlangens. Deze beperkingen in zijn persoonlijkheid leiden, afgezien van het bewuste afwegingsproces ten tijde van het telastegelegde, tot enige vermindering van de toerekeningsvatbaarheid.

? Het door psycholoog E.H. Ameling en psychiater T.A. Wouters in het PBC opgemaakte rapport d.d. 13 april 2006 houdt onder meer het navolgende in, zakelijk weergegeven:

Psychologisch onderzoek:

Door de eerste onderzoekers wordt eensluidend een persoonlijkheidsstoornis met antisociale en narcistische trekken vastgesteld. Het gedrag dat betrokkene tijdens deze observatieperiode op de afdeling laat zien past bij deze diagnose en is er in ieder geval niet strijdig mee. Hij probeert zijn gedrag te controleren, verzorgt zichzelf goed, wil zich voorbeeldig gedragen en neemt op sommige omenten de rol van groepsleider op zich, iets dat ook in het eerdere rapport van Sterk wordt vermeld. Hij verdraagt de rol van onmachtige niet en wil de machtige, controlerende zijn; in zijn aard narcistische problematiek. De narcistische problematiek komt in essentie terug in de veroordelingen voor vrijheidsberoving en verkrachting in het verleden, alsook in de hem thans telastegelegde feiten van dezelfde aard. De antisociale kant werd in het PBC iets minder waargenomen, doch deze kant is gemakkelijk af te leiden uit zijn gedrag in het verleden, vooral vanaf ongeveer zijn 12e jaar. Dat betekent dat er gegeven de feiten dat deze stoornis in 2000 is vastgesteld, dat weinig behandeling heeft plaatsgevonden en dat een persoonlijkheidsstoornis zeer moeilijk behandelbaar is, thans eveneens een persoonlijkheidsstoornis met narcistische en antisociale trekken kan worden vastgesteld.

De vraag of eventueel verband bestaat tussen deze stoornis en de hem ten laste gelegde feiten is moeilijk te beantwoorden, niet zozeer vanwege de aard van de feiten als wel vanwege het gegeven dat de specifieke drijfveren ten tijde van het telastegelegde niet met hem konden worden besproken en vooral de rol van alcohol en cocaïne niet helder is geworden. Daarmee kan geen verband tussen stoornis en de ten laste gelegde feiten aannemelijk worden gemaakt en betrokkene is daarmee als volledig toerekeningsvatbaar te beschouwen.

Psychiatrisch onderzoek:

Voor een korte samenvatting van eerder onderzoek (rapportages Sterk en Offermans uit 2000) wordt verwezen naar het psychologisch rapportonderdeel. Toen kon goed onderzoek worden verricht en werd er een persoonlijkheidsstoornis met antisociale en narcistische trekken bij betrokkene vastgesteld. Er worden in het huidige beperkte milieuonderzoek geen aanwijzingen gevonden die de eerder getrokken conclusies (zouden kunnen) weerspreken. Er zijn thans geen aanwijzingen om een andere diagnose te vermoeden dan de persoonlijkheidsstoornis die in 2000 werd vastgesteld. Er zijn geen aanwijzingen die die diagnose in twijfel zouden trekken.

Het bovenstaande in aanmerking genomen is het voor het onderzoekend team niet mogelijk gebleken om een voldoende beargumenteerd verband te leggen tussen de bij betrokkene veronderstelde psychiatrische (persoonlijkheids)stoornis en de hem ten laste gelegde feiten. Om die reden kunnen wij geen uitspraak doen over de eventuele mate van verminderde toerekeningsvatbaarheid of de kans op recidive als gevolg van de geestesstoornis. Betrokkene dient derhalve volledig toerekeningsvatbaar worden beschouwd.

Conclusie:

De mogelijkheden van diagnostiek op basis van eigen onderzoek zijn onvoldoende gebleken om onafhankelijk tot betrouwbare uitspraken te komen omtrent de eventuele aanwezigheid van een persoonlijkheidsstoornis. Het onderzoekend team heeft daardoor ook geen verband kunnen leggen tussen een eventuele psychiatrische stoornis en de eventuele belemmerende doorwerking daarvan in de vrijheid van zijn handelen in relatie tot de hem ten laste gelegde feiten. Betrokkene dient derhalve als volledig toerekeningsvatbaar te worden beschouwd. Het team kan geen uitspraak doen over de kans op recidive op basis van gedragskundige problematiek en onthoudt zich van advies.

De rechtbank verenigt zich met deze rapporten - in onderlinge samenhang bezien -, behoudens hetgeen in het rapport van het PBC wordt geconcludeerd ten aanzien van de toerekeningsvatbaarheid.

7.3.2. Overwegingen naar aanleiding van de rapportages

De raadsman heeft geconcludeerd dat het dossier onvoldoende gegevens bevat om tot de beslissing te komen dat tbs moet worden opgelegd.

Hij heeft daartoe aangevoerd dat de psychische stoornis die in 2000 is vastgesteld, niet tevens in 2006 had kunnen worden vastgesteld op grond van het onderzoek in het PBC. Dat onderzoek heeft – aldus de raadsman – onvoldoende voorgesteld. De aanname van een stoornis is derhalve uitsluitend op oude rapportage gebaseerd, hetgeen in strijd zou zijn met verschillende wettelijke bepalingen en met jurisprudentie hieromtrent.

Subsidiair heeft de verdediging zich op het standpunt gesteld dat – eveneens als gevolg van ontoereikend recent onderzoek - niet aannemelijk is dat sprake is van een causaal verband tussen de veronderstelde stoornis en de telastegelegde feiten en dat evenmin sprake is van een causaal verband tussen een stoornis en de kans op recidive.

De rechtbank overweegt ten aanzien hiervan als volgt.

De wet verlangt voorafgaand aan een last tot terbeschikkingstelling een multidisciplinair advies van twee gedragsdeskundigen, waaronder een psychiater, welk advies niet ouder is dan één jaar. Gebleken is echter dat verdachte in het kader van de thans bewezen feiten aan zo’n onderzoek geen medewerking heeft willen verlenen: verdachte dient daarmee te worden aangemerkt als een zogenoemde weigerende observandus.

Artikel 37, derde lid, van het Wetboek van Strafrecht, maakt het mogelijk dat ook aan een weigerende observandus een terbeschikkingstelling met dwangverpleging kan worden opgelegd. Bovengenoemde eis van recente multidisciplinaire rapportage geldt in zo’n geval niet. Wel dient te worden vastgesteld dat verdachte op het moment van het begaan van de misdrijven leed aan een psychische stoornis en dient er zoveel mogelijk informatie te worden vergaard over de wenselijkheid van een terbeschikkingstelling.

In het PBC is een compleet onderzoek in 2006 niet mogelijk gebleken. De deskundigen hebben derhalve afgezien van een advies omtrent de mogelijke behandelmogelijkheden alsmede van een conclusie omtrent het recidiverisico. Om diezelfde reden is de rechtbank van oordeel dat het PBC zich eveneens had moeten onthouden van een conclusie omtrent de toerekeningsvatbaarheid.

De rechtbank stelt dat zij op grond van de inhoud van het rapport van het PBC uit 2006, in het licht van de rapporten uit 2000, mede gelet op de aard en de ernst van feiten en de documentatie van verdachte, over toereikende gegevens beschikt om tot besluitvorming te komen over de oplegging van de tbs-maatregel. Dat door de weigerachtige houding van verdachte recent geen conclusie omtrent de toerekeningsvatbaarheid en het recidiverisico kon worden getrokken en dat – ook in 2000 – niet is geadviseerd over de wenselijkheid van een terbeschikkingstelling, doet daar, gelet op het bovenstaande, niet aan af.

Bij de beslissing tot opleggen van tbs ziet de rechtbank zich allereerst gesteld voor de vraag of bij de verdachte ten tijde van het begaan van de hiervoor bewezen verklaarde strafbare feiten sprake was van een gebrekkige ontwikkeling dan wel een ziekelijk stoornis van de geestvermogens.

Daarbij dient vooropgesteld te worden dat de precieze aard en omvang van zo’n gebrekkige ontwikkeling of stoornis thans niet kan worden vastgesteld. Dit is echter enkel en alleen te wijten aan de weigering van de verdachte om mee te werken aan onderzoek waarbij de verdachte ook overigens tijdens het onderzoek ter terechtzitting heeft geweigerd op enigerlei wijze inzicht te verschaffen in zijn drijfveren.

Wel kan de rechtbank vaststellen dát verdachte ten tijde van het plegen van de thans bewezen misdrijven lijdende was aan persoonlijkheidsstoornis met narcistische en antisociale trekken. De rechtbank onderschrijft immers de bevindingen van het PBC met betrekking tot de aanwezigheid van deze stoornis. Doordat verdachte, sinds zijn veroordeling in 2000, weinig behandeling heeft gehad en de persoonlijkheidsstoornis, waaraan verdachte toentertijd eveneens lijdende was, zeer moeilijk behandelbaar is kan het, ook naar het oordeel van de rechtbank, niet anders zijn dan dat verdachte ook op het moment van zijn verblijf in het PBC