Rb. Den Haag, 02-12-2016, nr. 09-765024-15

Het onderzoek is gehouden ter terechtzitting van 18 november 2016.

De rechtbank heeft kennis genomen van de vordering van de officier van justitie mr. H.J.J. Talsma en van hetgeen door de raadslieden van verdachte mrs. L.E.G. van der Hut en C.L.A. de Sitter, advocaten te Den Haag, door verdachte en door mrs. P.D. Popescu en A.J.J.G. Schijns, advocaten te Amsterdam, namens de benadeelde partij, [slachtoffer] , (tevens in het kader van het spreekrecht) naar voren is gebracht.

Aan verdachte is ten laste gelegd dat:

hij op of omstreeks 6 oktober 2014 in de gemeente Den Haag (ter hoogte van de kruising Stationsweg/Hoefkade) ter uitvoering van het door verdachte voorgenomen misdrijf om opzettelijk [slachtoffer] van het leven te beroven, met dat opzet met een vuurwapen twee, althans een kogel(s) heeft afgevuurd in de richting van die [slachtoffer] , waarbij een (van die) kogel(s) het (achter)hoofd van die [slachtoffer] heeft geraakt, althans geschampt en/of een (van die) kogel(s) het (onder)lichaam van die [slachtoffer] is binnengedrongen, terwijl de uitvoering van dat voorgenomen misdrijf niet is voltooid,

subsidiair, indien het vorenstaande niet tot een bewezenverklaring en/of een veroordeling mocht of zou kunnen leiden:

hij op of omstreeks 6 oktober 2014 in de gemeente Den Haag (ter hoogte van de kruising Stationsweg/Hoefkade) aan een persoon genaamd [slachtoffer] , opzettelijk zwaar lichamelijk letsel heeft toegebracht, te weten een doorschotwond in de buik en/of perforatie(s) van de dunne darm en/of een (schamp)schotverwonding op/aan het achterhoofd door opzettelijk met een vuurwapen twee, althans een kogel(s) af te vuren in de richting van die [slachtoffer] en waarbij een (van die) kogel(s) het (onder)lichaam van die [slachtoffer] is binnengedrongen.

Inleiding1.

Op 6 oktober 2014 onttrekt [slachtoffer] zich in Den Haag aan een controle van de politie door met zijn auto, met daarin vier inzittenden, weg te rijden. Vervolgens negeert hij een stopteken van [verbalisant 1] , die zich samen met [verbalisant 2] op de rijbaan bevindt, waardoor beide verbalisanten voor de auto opzij moeten gaan. Verdachte, die die avond dienst heeft als motoragent, is hier getuige van en zet de achtervolging in, waarbij hij via de portofoon hoort dat de auto op collega’s is ingereden. Tijdens de achtervolging ontwijkt [slachtoffer] een blokkade van een politieauto en vertoont hij zeer gevaarlijk rijgedrag door (onder meer) te rijden met veel te hoge snelheid. Achteraf blijkt dat hij alcohol heeft gedronken. De achtervolging eindigt uiteindelijk op de hoek van de Stationsweg met de Hoefkade door een blokkade van een politieauto, waarna [slachtoffer] - van wie de identiteit op dat moment onbekend is - uitstapt en wegrent om aan de politie te ontkomen. Verdachte beslist op dat moment om vanaf zijn motor aanhoudingsvuur te gebruiken, waarbij hij [slachtoffer] , die door blijft rennen, tweemaal raakt.

Ter terechtzitting heeft niet ter discussie gestaan dat verdachte op 6 oktober 2014 in Den Haag (ter hoogte van de kruising Stationsweg/Hoefkade)2.met een vuurwapen twee kogels3.heeft afgevuurd4.in de richting van [slachtoffer]5., waarbij de ene kogel het (achter)hoofd van [slachtoffer] heeft geraakt/geschampt en de andere kogel zijn (onder)lichaam is binnengedrongen6..

Naar het oordeel van de rechtbank kunnen deze feiten als vaststaand worden aangemerkt en zonder nadere motivering als vertrekpunt dienen voor de beoordeling van de bewijsvraag.

De door de rechtbank te beantwoorden bewijsvragen zijn of verdachte met zijn handelen heeft getracht [slachtoffer] opzettelijk – al dan niet in de variant van voorwaardelijk opzet – van het leven te beroven (primair) dan wel hem opzettelijk zwaar lichamelijk letsel heeft toegebracht (subsidiair).

Het standpunt van de officier van justitie

De officier van justitie heeft zich op het standpunt gesteld dat de primair tenlastegelegde poging tot doodslag wettig en overtuigend bewezen kan worden aangezien volgens hem sprake is van voorwaardelijk opzet op de dood van [slachtoffer] .

Het standpunt van de verdediging

De verdediging heeft zich op het standpunt gesteld dat verdachte dient te worden vrijgesproken van de primair tenlastegelegde poging doodslag vanwege het ontbreken van (voorwaardelijk) opzet op de dood van [slachtoffer] . De verdediging heeft zich niet uitgelaten over de subsidiair tenlastegelegde zware mishandeling.

De beoordeling van de tenlastelegging

Voor een bewezenverklaring van een poging tot doodslag moet ten eerste de vraag worden beantwoord of verdachte boos opzet had om een ander van het leven te beroven. Met de officier van justitie en de verdediging is de rechtbank van oordeel dat hiervan geen sprake is aangezien ieder bewijs daartoe ontbreekt.

De door de rechtbank vervolgens te beantwoorden vraag is of verdachte voorwaardelijk opzet heeft gehad op de dood van [slachtoffer] . Voor het aannemen van voorwaardelijk opzet is vereist dat er een, naar algemene ervaringsregels, aanmerkelijke kans op de dood van een ander heeft bestaan en dat de verdachte willens en wetens die aanmerkelijke kans heeft aanvaard. De beantwoording van de vraag of de gedraging de aanmerkelijke kans in het leven roept, is afhankelijk van de omstandigheden van het geval, waarbij betekenis toekomt aan de aard van de gedraging en de omstandigheden waaronder deze is verricht.

De rechtbank dient derhalve de vragen te beantwoorden of de kans dat [slachtoffer] door de door verdachte geloste schoten zou overlijden in de gegeven omstandigheden aanmerkelijk was (het objectieve element) en, zo ja, of verdachte deze aanmerkelijke kans willens en wetens heeft aanvaard (het subjectieve element).

Bij regulier aanhoudingsvuur zoals dat wordt onderwezen en getraind is de kans op een fataal schot niet aannemelijk te noemen. De agent richt dan immers op de benen van de aan te houden persoon en schiet vanuit een stabiele positie op een stilstaand doel op een afstand van maximaal 15 meter. De omstandigheden waaronder verdachte op [slachtoffer] heeft geschoten weken echter in een aantal opzichten af van de situatie tijdens de trainingen.

Ten eerste is daar de tijdens trainingen niet getrouw na te bootsen stress, na een intensieve achtervolging7., waarvan bekend is dat deze het waarnemingsvermogen, de beslissingsvaardigheid en de fijne motoriek nadelig beïnvloeden.

Ten tweede het voor verdachte onverwachte gedrag van [slachtoffer] door, nadat hij zijn auto gedwongen had moeten stoppen vanwege een blokkade door een politieauto, te voet verder te vluchten8., waardoor verdachte zich genoodzaakt voelde direct te schieten.

En ten derde de omstandigheid dat [slachtoffer] in beweging was (voorovergebogen rennend over ongelijk terrein (opengebroken weg)) en dat verdachte direct vanaf zijn motor met zijn helm op (met gesloten vizier) en zijn motorhandschoenen aan heeft geschoten.9.

Bij deze omstandigheden was het voor verdachte veel moeilijker dan in een trainingssituatie om [slachtoffer] in de benen te raken, waardoor het risico dat de afgevuurde kogels een vitaal deel van diens lichaam zou raken (en dus dodelijk zou zijn) navenant toenam. De rechtbank komt dan ook tot het oordeel dat de kans op een fataal schot in deze omstandigheden aanmerkelijk is te achten. Verdachte moet zich daar naar het oordeel van de rechtbank ook bewust van zijn geweest, gezien zijn opleiding (2002-2006), de (extra) IBT-trainingen (eenmaal per acht weken twee dagen), zijn IBT-certificering en zijn jarenlange ervaring als politieagent op straat en als lid van de Mobiele Eenheid (ME) (2006-2008), de aanhoudingseenheid (AE) (sinds 2008) en ondersteuningsgroep (OG)10.. Door toch aldus te handelen, heeft hij naar het oordeel van de rechtbank voornoemde aanmerkelijke kans bewust aanvaard.

Gelet op het vorenstaande acht de rechtbank de primair tenlastegelegde poging tot doodslag wettig en overtuigend bewezen.

De bewezenverklaring

De rechtbank verklaart bewezen dat verdachte:

op 6 oktober 2014 in de gemeente Den Haag (ter hoogte van de kruising Stationsweg/Hoefkade) ter uitvoering van het door verdachte voorgenomen misdrijf om opzettelijk [slachtoffer] van het leven te beroven, met dat opzet met een vuurwapen twee kogels heeft afgevuurd in de richting van die [slachtoffer] , waarbij een van die kogels het achterhoofd van die [slachtoffer] heeft geraakt, althans geschampt en een van die kogels het (onder)lichaam van die [slachtoffer] is binnengedrongen, terwijl de uitvoering van dat voorgenomen misdrijf niet is voltooid.

Het standpunt van de verdediging

De verdediging heeft zich op het standpunt gesteld dat verdachte in de gerechtvaardigde veronderstelling verkeerde dat hij handelde overeenkomstig zijn wettelijke bevoegdheid op grond waarvan hij wegens afwezigheid van schuld dient te worden ontslagen van alle rechtsvervolging.

Het standpunt van de officier van justitie

De officier van justitie heeft zich op het standpunt gesteld dat er geen feiten of omstandigheden aannemelijk zijn geworden die de strafbaarheid van verdachte uitsluiten.

Het oordeel van de rechtbank

Zoals hiervoor (onder 4.3.4) reeds is overwogen, is de rechtbank van oordeel dat verdachte ten onrechte heeft afgezien van het geven van een waarschuwingsschot zoals in de training conform de Politiewet en de Ambtsinstructie wordt aangeleerd. Derhalve is geen sprake van een verontschuldigbare dwaling die de strafbaarheid van verdachte uitsluit.

De vordering van de officier van justitie

De officier van justitie heeft gevorderd dat verdachte wordt veroordeeld tot een taakstraf van 200 uren, subsidiair 100 dagen vervangende hechtenis en een gevanggeniststraf van 1 dag.

Het standpunt van de verdediging

De verdediging heeft zich gelet op de primair bepleite vrijspraak en de subsidiair bepleite ontslag van alle rechtsvervolging niet uitgelaten over de strafmaat.

Het oordeel van de rechtbank

De rechtbank acht bewezen dat verdachte zich schuldig heeft gemaakt aan een poging tot doodslag door gericht op een wegvluchtende verdachte, [slachtoffer] , te schieten. Dit is een ernstig feit dat tot zeer grote gevolgen heeft geleid. [slachtoffer] is immers geraakt in zijn hoofd en rug waardoor hij ernstig letsel heeft opgelopen, waar hij nog altijd (de blijvende) lichamelijke en psychische gevolgen van ondervindt. Verdachte heeft met het plegen van dit feit een grote inbreuk gemaakt op de lichamelijke integriteit van [slachtoffer] .

Naast de ernst van dit feit houdt de rechtbank rekening met de omstandigheden waaronder het feit heeft plaatsgevonden. Verdachte heeft gehandeld vanuit zijn functie als politieambtenaar. De kerntaken van een politieambtenaar zijn onder meer het zorgen voor de veiligheid van burgers, het voorkomen en bestrijden van criminaliteit, het bewaken van de openbare orde en het opsporen van strafbare feiten. Verdachte heeft hieraan uitvoering gegeven door de achtervolging in te zetten ter aanhouding van [slachtoffer] , die hij op dat moment terecht aanmerkte als verdachte van een poging tot doodslag op (een) collega(’s). Tijdens de achtervolging heeft [slachtoffer] , door zijn hoge snelheid en alcoholgebruik, (levens)gevaarlijke verkeerssituaties in het leven geroepen. Pas na een tweede politieblokkade heeft [slachtoffer] noodgedwongen de auto gestopt en is hij uitgestapt en weggerend omdat hij met alcohol op achter het stuur zat.

De adrenaline na de achtervolging, de druk van de aanhouding en de noodzaak om binnen zeer korte tijd een beslissing te nemen zijn stresserende omstandigheden waardoor het nemen van een ‘juiste’ beslissing, die grote gevolgen kan hebben, wordt bemoeilijkt. In deze stressvolle situatie heeft verdachte, die bevoegd was tot het gebruik van zijn vuurwapen ter aanhouding, een belangrijke stap gemist. Verdachte heeft geen waarschuwingsschot gelost om [slachtoffer] te waarschuwen dat geschoten zou worden indien hij zijn vlucht niet zou staken. Hoewel dit een, voor deze zaak, cruciaal punt betreft, merkt de rechtbank op dat deze situatie in eerste instantie is ontstaan door toedoen van [slachtoffer] en op meerdere momenten door hem beëindigd had kunnen worden. Voorts merkt de rechtbank op dat een mondelinge waarschuwing, indien deze al met een motorhelm met gesloten vizier op gegeven had kunnen worden, door [slachtoffer] niet zou zijn verstaan omdat hij de Nederlandse taal niet machtig is en dat [slachtoffer] na een waarschuwingsschot naar alle waarschijnlijkheid niet zou zijn gestopt aangezien hij zelfs is blijven doorrennen nadat hij door de eerste kogel was geraakt.

Alles overwegende, rekening houdend met het blanco strafblad van verdachte en de impact van deze zaak op zijn persoon en werk, is de rechtbank van oordeel dat met de constatering dat verdachte een strafbaar feit heeft begaan en dat hij daarvoor strafbaar is, kan worden volstaan. De rechtbank zal aan verdachte dan ook geen (voorwaardelijke) straf of maatregel opleggen.

[slachtoffer] heeft zich als benadeelde partij gevoegd ter zake van een vordering tot schadevergoeding ten bedrage van in totaal € 35.315,45. De vordering strekt tot vergoeding van materiële schade (€ 10.315,45) en immateriële schade (€ 25.000,--), te vermeerderen met de wettelijke rente.

Het standpunt van de officier van justitie

De officier van justitie heeft geconcludeerd tot niet-ontvankelijk verklaring van de benadeelde partij aangezien de behandeling van de omvangrijke vordering een onevenredige belasting van het strafgeding oplevert.

Het standpunt van de verdediging

De verdediging heeft zich gezien de primair bepleite vrijspraak en de subsidiair bepleite ontslag van alle rechtsvervolging op het standpunt gesteld dat de benadeelde partij, mede gezien zijn eigen aandeel in het incident, geen schadevergoeding toekomt.

Het oordeel van de rechtbank

De rechtbank zal de vordering tot schadevergoeding niet-ontvankelijk verklaren, aangezien de behandeling van de vordering een onevenredige belasting van het strafgeding oplevert. Vast staat immers dat de benadeelde partij zich heeft onttrokken aan zijn aanhouding, waardoor het eigen aandeel van de benadeelde partij in de door hem gestelde schade dient te worden vastgesteld. Daarbij komt dat in het strafgeding de mogelijkheid voor beide partijen ontbreekt om ten aanzien van de letselschade nadere conclusies uit te wisselen. Gezien de omvang van de vordering en de samenhang tussen de verschillende posten is de rechtbank van oordeel dat de vordering in zijn geheel door de burgerlijke rechter dient te worden beoordeeld.

Dit brengt mee dat de benadeelde partij dient te worden veroordeeld in de kosten die de verdachte tot aan deze uitspraak in verband met zijn verdediging tegen die vordering heeft moeten maken, welke kosten de rechtbank tot op heden begroot op nihil.

De beslissing van de rechtbank is gegrond op artikel 9a van het Wetboek van Strafrecht.

Dit voorschrift is toegepast, zoals het gold ten tijde van het bewezenverklaarde.

De rechtbank:

verklaart wettig en overtuigend bewezen, dat verdachte het primair tenlastegelegde feit heeft begaan en dat het bewezenverklaarde uitmaakt:

poging tot doodslag

verklaart het bewezen verklaarde en verdachte deswege strafbaar;

verklaart niet bewezen hetgeen aan verdachte meer of anders is tenlastegelegd dan hierboven is bewezen verklaard en spreekt verdachte daarvan vrij;

bepaalt dat geen straf of maatregel zal worden opgelegd;

bepaalt dat de vordering tot schadevergoeding niet-ontvankelijk is en dat de benadeelde partij de vordering slechts bij de burgerlijke rechter kan aanbrengen;

veroordeelt de benadeelde partij in de kosten door verdachte ter verdediging tegen die vordering gemaakt, tot op heden begroot op nihil.

Dit vonnis is gewezen door

mr. G.P. Verbeek, voorzitter,

mr. J.A. van Steen, rechter,

mr. C.E. Voskens, rechter,

in tegenwoordigheid van mr. M. Heirman-Huisman, griffier,

en uitgesproken ter openbare terechtzitting van deze rechtbank van 2 december 2016.