HvJ EU, 05-03-2015, nr. C-175/14

Het verzoek om een prejudiciële beslissing betreft de uitlegging van de artikelen 7, leden 1 en 2, en 9, lid 1, van richtlijn 92/12/EEG van de Raad van 25 februari 1992 betreffende de algemene regeling voor accijnsproducten, het voorhanden hebben en het verkeer daarvan en de controles daarop (PB L 76, blz. 1), zoals gewijzigd bij richtlijn 92/108/EEG van de Raad van 14 december 1992 (PB L 390, blz. 124; hierna: ‘richtlijn 92/12’).

Dit verzoek is ingediend in het kader van een geding tussen R. Prankl, een vrachtwagenchauffeur, en het Zollamt Wien (douanekantoor van Wenen) over het opleggen van een naheffingsaanslag in de tabaksaccijns aan Prankl.

Tussen april en oktober 2005 heeft Prankl in opdracht van een in Oostenrijk woonachtige persoon 12 650 000 sigaretten van Hongarije naar het Verenigd Koninkrijk vervoerd. Deze door onbekenden in het douanegebied van de Europese Unie binnengesmokkelde sigaretten werden geleidelijk in vijf vrachtwagenritten door onder andere Oostenrijk naar hun bestemming gebracht. Zij waren verstopt tussen de lading die in de vrachtbrief als de gehele lading stond vermeld. In het Verenigd Koninkrijk werden de sigaretten in vier gevallen door onbekenden uit de vrachtwagen geladen en in één geval door de Britse autoriteiten in beslag genomen.

Op 11 april 2011 heeft het Zollamt Wien aan Prankl een naheffingsaanslag in de tabaksaccijns opgelegd ten bedrage van 1 249 820 EUR op de grond dat hij de betrokken sigaretten had ontvangen en naar Oostenrijk had overgebracht.

Prankl is in beroep gegaan. Ter ondersteuning van zijn beroep heeft hij aangevoerd dat hij door een derde was ingehuurd om de sigaretten illegaal van Hongarije naar het Verenigd Koninkrijk te vervoeren. Hij wees erop dat hij slechts een ondergeschikte positie innam in de hiërarchie van de organisatie die de grootschalige sigarettensmokkel had opgezet en waarvoor hij de ritten had uitgevoerd. Bovendien was hij niet op de hoogte van het aantal sigaretten dat zich in de door hem bestuurde vrachtwagen bevond en was hij evenmin bekend met de plannen voor de verkoop daarvan. Voorts had hij als eenvoudige vrachtenwagenchauffeur economisch geen beschikkingsrecht over die sigaretten, zodat hij niet kon worden aangemerkt als afnemer in de zin van § 27 TabStG. Ook heeft hij de betrokken sigaretten niet in Oostenrijk in de handel gebracht en valt de enkele ‘doorvoer’ van tabaksproducten door Oostenrijk niet onder die bepaling.

De Unabhängiger Finanzsenat (onafhankelijke belastingkamer) heeft op grond van § 27, lid 2, TabStG de naheffingsaanslag in de tabaksaccijns en de hoogte daarvan bevestigd. Prankl was weliswaar niet de afnemer van de betrokken sigaretten, maar was op de hoogte van het feit dat de transporten illegaal waren en heeft overigens een vergoeding voor de transporten ontvangen. Als chauffeur van de vrachtwagen waarmee de sigaretten zijn vervoerd, heeft Prankl deze voor het eerst in het Oostenrijkse belastinggebied voor commerciële doeleinden in bewaring gehad, zodat hij in Oostenrijk tabaksaccijns verschuldigd is.

Het Verwaltungsgerichtshof, de hogere bestuursrechter tot wie Prankl zich heeft gewend om de uitspraak van de Unabhängiger Finanzsenat aan te vechten, vraagt zich af of richtlijn 92/12, en in het bijzonder artikel 7, zich niet verzet tegen het oordeel waartoe de Unabhängiger Finanzsenat op grond van de nationale wettelijke regeling was gekomen. Dat bij een transport als het in het hoofdgeding aan de orde zijnde transport accijns moet worden betaald in elke lidstaat van doorvoer, verdraagt zich volgens deze rechter immers niet met het systeem van deze richtlijn dat voor commerciële doeleinden voorhanden gehouden accijnsproducten worden belast in de lidstaat van bestemming.

Het Hof heeft reeds geoordeeld dat de Uniewetgever van de voorkoming van dubbele heffing geen absoluut beginsel heeft gemaakt (arrest BATIG, C-374/06, EU:C:2007:788). Niettemin moet dat oordeel volgens de verwijzende rechter worden geplaatst tegen de achtergrond van de feiten die ten grondslag liggen aan die zaak, waarin de accijnsproducten illegaal tot verbruik waren uitgeslagen in een andere lidstaat dan de lidstaat waarvan de fiscale merktekens reeds waren aangebracht.

Daarop heeft het Verwaltungsgerichtshof de behandeling van de zaak geschorst en het Hof verzocht om een prejudiciële beslissing over de volgende vraag:

Met zijn vraag wenst de verwijzende rechter in wezen te vernemen of de artikelen 7, leden 1 en 2, en 9, lid 1, van richtlijn 92/12 aldus moeten worden uitgelegd dat wanneer in een lidstaat binnengesmokkelde accijnsgoederen zonder het in artikel 7, lid 4, van die richtlijn genoemde geleidedocument worden vervoerd naar een andere lidstaat en daar door de bevoegde autoriteiten worden ontdekt, de lidstaten van doorvoer ook accijns mogen heffen van de chauffeur van de vrachtwagen die het vervoer heeft uitgevoerd, omdat hij de goederen op hun grondgebied voor commerciële doeleinden voorhanden heeft gehad.

Om te beginnen moet erop worden gewezen dat richtlijn 92/12 een aantal regels beoogt in te voeren met betrekking tot het voorhanden hebben en het verkeer van accijnsproducten en de controles daarop, met name om te garanderen dat de verschuldigdheid van de accijns in alle lidstaten identiek is geregeld. Met deze harmonisatie kan in beginsel dubbele belasting in de betrekkingen tussen lidstaten worden vermeden (arresten Scandic Distilleries, C-663/11, EU:C:2013:347, punten 22 en 23, en Gross, C-165/13, EU:C:2014:2042, punt 17).

Tevens moet in herinnering worden geroepen dat artikel 7, leden 1 en 2, van richtlijn 92/12 de algemene regel vaststelt dat over een in een lidstaat tot verbruik uitgeslagen accijnsproduct dat in een andere lidstaat voor commerciële doeleinden voorhanden wordt gehouden, accijns wordt geheven in de tweede lidstaat. De plaats waar de accijns verschuldigd wordt, is dus de lidstaat van bestemming van het product en niet de plaats waar het tot verbruik is uitgeslagen (arrest Meiland Azewijn, C-292/02, EU:C:2004:499, punt 35).

De uitlegging dat in beginsel slechts in één lidstaat, namelijk die van bestemming en verbruik van het betrokken product, accijns wordt geheven, vindt overigens bevestiging in artikel 22 van richtlijn 92/12, dat onder bepaalde voorwaarden voorziet in teruggaaf van de in een andere lidstaat betaalde accijns (arrest Scandic Distilleries, EU:C:2013:347, punt 24).

Het is juist dat noch artikel 7, leden 1 en 2, noch artikel 9, lid 1, van richtlijn 92/12 expliciet uitsluit dat in een lidstaat waardoor smokkelwaar is vervoerd, accijns wordt geheven, ook al bevindt de smokkelwaar zich niet meer op het grondgebied van die staat en is zij in de lidstaat van bestemming aangekomen.

Het Hof heeft evenwel geoordeeld dat wanneer onregelmatig in de Unie binnengebrachte producten voor commerciële doeleinden voorhanden worden gehouden, zoals het geval is bij de in het hoofdgeding aan de orde zijnde goederen, uit artikel 6, lid 1, juncto artikel 7, lid 1, van die richtlijn volgt dat de autoriteiten van de lidstaat waar de producten zijn ontdekt, bevoegd zijn om de accijns te innen (arrest Dansk Transport og Logistik, C-230/08, EU:C:2010:231, punt 114, en beschikking Febetra, C-333/11, EU:C:2012:134, punt 41). In het hoofdgeding zijn dat de autoriteiten van het Verenigd Koninkrijk.

Slechts in het geval dat de betrokken producten niet voor commerciële doeleinden voorhanden worden gehouden, blijft daarentegen de lidstaat van vertrek overeenkomstig artikel 6 van richtlijn 92/12 bevoegd om de accijns te innen, ook al zijn de onregelmatig binnengebrachte producten pas later door de autoriteiten van een andere lidstaat ontdekt (zie in die zin arrest Dansk Transport og Logistik, EU:C:2010:231, punt 115, en beschikking Febetra, EU:C:2012:134, punt 42).

Vastgesteld moet dan ook worden dat de lidstaten van doorvoer, net als de lidstaat van vertrek, niet bevoegd zijn om de accijns te innen wanneer dergelijke producten worden ontdekt door de autoriteiten van een andere lidstaat en daar voor commerciële doeleinden voorhanden worden gehouden.

Er kan immers niet op goede gronden staande worden gehouden dat de Uniewetgever meer belang heeft willen hechten aan de preventie van misbruik en fraude door algemeen toe te staan dat bij illegaal vervoer van accijnsproducten alle lidstaten van doorvoer accijns heffen.

Aan deze uitlegging doet niet af dat het Hof in punt 57 van het arrest BATIG (EU:C:2007:788) van oordeel was dat de Uniewetgever meer belang heeft gehecht aan de preventie van misbruik en fraude dan aan het beginsel van heffing in één enkele lidstaat. Zoals uit de eerste zin van dat punt blijkt, is dit oordeel immers gegeven in het licht van het specifieke feitencomplex van de zaak die heeft geleid tot dat arrest en die betrekking had op een onregelmatige onttrekking aan de schorsingsregeling als gevolg van de diefstal van producten waarop in de lidstaat van vertrek fiscale merktekens waren aangebracht. In die zaak kon de lidstaat die de fiscale merktekens had afgegeven, niet vaststellen of ze waren vernietigd. Om die reden moest over die producten niet alleen in de lidstaat waar ze tot verbruik zijn uitgeslagen, maar ook in de lidstaat van bestemming en verbruik, waarvan de fiscale merktekens reeds waren aangebracht, accijns worden betaald.

Anders dan in de zaak die heeft geleid tot het arrest BATIG (EU:C:2007:788), waren op de in het hoofdgeding aan de orde zijnde goederen geen fiscale merktekens aangebracht en zijn die goederen niet verdwenen tussen het vertrekpunt van het vervoer en de lidstaat van bestemming. Zoals de Europese Commissie heeft opgemerkt, is een heffing van accijns in de lidstaten van doorvoer, welke heffing tot een meervoudige heffing kan leiden, dus niet noodzakelijk om misbruik en fraude te voorkomen, aangezien zowel de lidstaat van invoer als de lidstaat van bestemming bekend is en vaststaat dat de goederen in de lidstaat van bestemming zijn afgeleverd.

Aan deze uitlegging doet evenmin af dat bij illegaal vervoer het ontstaan van de verschuldigdheid van de accijns wordt bepaald op de in artikel 9, lid 1, van richtlijn 92/12 vastgestelde wijze.

Ongeacht de vraag of artikel 9, lid 1, van richtlijn 92/12, zoals de Duitse regering stelt, kan worden aangemerkt als een vangnetbepaling die van toepassing is wanneer bij illegaal vervoer accijnsproducten voor commerciële doeleinden voorhanden werden gehouden zonder dat een bestelling of levering daaraan ten grondslag lag, is het immers voldoende erop te wijzen dat in een situatie als die van het hoofdgeding de accijns verschuldigd is geworden in de lidstaat van bestemming, waar de betrokken goederen daadwerkelijk zijn uitgeslagen tot verbruik, en dat het blijkens punt 29 van het onderhavige arrest niet noodzakelijk is dat in een andere lidstaat of zelfs in meerdere andere lidstaten accijns wordt geheven om misbruik en fraude te voorkomen.

Gelet op al het voorgaande moet op de gestelde vraag worden geantwoord dat de artikelen 7, leden 1 en 2, en 9, lid 1, van richtlijn 92/12 aldus moeten worden uitgelegd dat wanneer in een lidstaat binnengesmokkelde accijnsgoederen zonder het in artikel 7, lid 4, van die richtlijn genoemde geleidedocument worden vervoerd naar een andere lidstaat en daar door de bevoegde autoriteiten worden ontdekt, het de lidstaten van doorvoer niet is toegestaan ook accijns te heffen van de chauffeur van de vrachtwagen die het vervoer heeft uitgevoerd, omdat hij de goederen op hun grondgebied voor commerciële doeleinden voorhanden heeft gehad.

Ten aanzien van de partijen in het hoofdgeding is de procedure als een aldaar gerezen incident te beschouwen, zodat de verwijzende rechter over de kosten heeft te beslissen. De door anderen wegens indiening van hun opmerkingen bij het Hof gemaakte kosten komen niet voor vergoeding in aanmerking.

Het Hof (Zesde kamer) verklaart voor recht:

De artikelen 7, leden 1 en 2, en 9, lid 1, van richtlijn 92/12/EEG van de Raad van 25 februari 1992 betreffende de algemene regeling voor accijnsproducten, het voorhanden hebben en het verkeer daarvan en de controles daarop, zoals gewijzigd bij richtlijn 92/108/EEG van de Raad van 14 december 1992, moeten aldus worden uitgelegd dat wanneer in een lidstaat binnengesmokkelde accijnsgoederen zonder het in artikel 7, lid 4, van die richtlijn genoemde geleidedocument worden vervoerd naar een andere lidstaat en daar door de bevoegde autoriteiten worden ontdekt, het de lidstaten van doorvoer niet is toegestaan ook accijns te heffen van de chauffeur van de vrachtwagen die het vervoer heeft uitgevoerd, omdat hij de goederen op hun grondgebied voor commerciële doeleinden voorhanden heeft gehad.

ondertekeningen