HR, 27-09-2005, nr. 03031/04A

Verdachte is door het Gemeenschappelijk Hof van Justitie van de Nederlandse Antillen en Aruba vrijgesproken van het hem bij inleidende dagvaarding onder 2. en 5 primair tenlastegelegde, en wegens 1. primair medeplegen van als ambtenaar een gift of belofte aannemen, wetende dat zij hem gedaan wordt ten einde hem te bewegen om, in strijd met zijn plicht, in zijn bediening iets te doen of na te laten, 3. primair medeplegen van valsheid in geschrifte, en 5. subsidiair uit de opbrengst van door misdrijf verkregen geld voordeel trekken, terwijl hij redelijkerwijs moet vermoeden dat het geld door misdrijf is verkregen, gepleegd door een rechtspersoon, terwijl hij feitelijk leiding heeft gegeven aan de verboden gedraging, veroordeeld tot vijftien maanden gevangenisstraf, waarvan vijf maanden voorwaardelijk met een proeftijd van twee jaren.

Namens verdachte heeft mr. G. Spong, advocaat te Amsterdam, vier middelen van cassatie voorgesteld.

Er bestaat samenhang tussen de zaken met de nummers 03031/04 A, 03032/04 A, 03033/04 A, 03034/04 A, 03035/04 A, 03036/04 A en 03037/04 A. In al deze zaken zal ik vandaag concluderen.

Het eerste middel bevat twee tegen de bewijsmotivering van het onder 1. primair bewezenverklaarde feit gerichte klachten.

In de eerste plaats klaagt het middel dat het Hof aan "in strijd met zijn plicht" in de zin van art. 379 aanhef en onder 1° SrNA een onjuiste uitleg heeft gegeven.

Het in deze klacht bedoelde lid van art. 379 SrNA luidt:

Met gevangenisstraf van ten hoogste vier jaren wordt gestraft de ambtenaar:

1°. die eene gift of belofte aanneemt, wetende dat zij hem gedaan wordt ten einde hem te bewegen om, in strijd met zijn plicht, in zijne bediening iets te doen of na te laten;

(...)

Ten laste van de verdachte is bewezenverklaard:

De bewijsoverwegingen houden onder meer in:

Volgens de toelichting op het middel heeft het Hof in de hiervoor aangehaalde overweging miskend dat het bespoedigen van een ambtshandeling op zichzelf prijzenswaardig is, namelijk aan de voortvarende werking van het ambtelijk apparaat ten goede komt en dus niet kan worden aangemerkt als handelen in strijd met de plicht van de ambtenaar.

Het middel berust op onjuiste lezing van de overweging van het Hof. Het Hof ziet het handelen in strijd met verdachtes ambtsplicht in het geven van een voorkeursbehandeling aan - kort gezegd - het bouwproject van [E] B.V. en niet in louter de bespoediging van een willekeurig bouwproject.

In de tweede plaats klaagt het middel dat het bewezenverklaarde medeplegen niet uit de bewijsmiddelen volgt, met name niet dat de verdachte wetenschap had van de inhoud van de gesprekken tussen [betrokkene 2] en [betrokkene 3] omtrent de achtergrond van de overboeking van NAƒ 50.000,-.

De bewijsmiddelen houden in dat:

In aanmerking genomen dat

De bewezenverklaarde wetenschap kan dus uit de gebezigde bewijsmiddelen worden afgeleid.

Het middel faalt.

Het tweede middel klaagt in de eerste plaats dat 's Hofs oordeel dat verdachte zou hebben geweigerd ook maar enige verklaring te geven voor het feit dat van de betrokken investeerders een aanzienlijk geldbedrag werd ontvangen, niet tot het bewijs kan bijdragen aangezien van een zodanige weigering niet kan blijken.

In de toelichting op het middel wordt betoogd dat van bedoelde weigering niet kan blijken omdat de verdachte ter terechtzitting in hoger beroep niet is verschenen en het Hof geen bevel tot medebrenging van de verdachte heeft gegeven.

Aldus wordt miskend dat het Hof niet alleen recht doet naar aanleiding van het onderzoek ter terechtzitting in hoger beroep, maar - zoals het Hof overweegt - ook op grond van het onderzoek ter terechtzitting in eerste aanleg (vgl. art. 394 lid 2 SvNA4.), waar de verdachte steeds wel is verschenen, hij is geconfronteerd met de hiervoor onder 12 weergegeven, hem belastende feiten, hij zich steeds heeft beroepen op zijn zwijgrecht en hij de achtergrond van de storting van het onderhavige bedrag op de rekening van de stichting [...] uiteindelijk ook in het hem gegunde laatste woord onbesproken heeft gelaten.

Voorts behelst het middel de klacht dat de bewezenverklaarde wetenschap niet kan worden afgeleid uit de gebezigde bewijsmiddelen omdat deze de mogelijkheid openlaten dat het onderhavige bedrag aan geld is voldaan nà de bemoeienis van verdachte. Daartoe wordt gewezen op de voor het bewijs gebezigde verklaring van [betrokkene 9], onder meer inhoudende dat verdachte er bij zijn verzoek tot bespoediging van de behandeling van de aanvraag van [E] op wijst dat "investeerders bezig waren geld in het project te stoppen". Volgens de toelichting op het middel kan verdachtes uitlating tegenover [betrokkene 9] heel wel aldus worden verstaan dat deze betrekking heeft op het onderhavige bedrag van NAƒ 50.000,-.

Kennelijk en gelet op de gebezigde bewoordingen niet onbegrijpelijk heeft het Hof bedoelde uitlating niet verstaan in de door het middel bedoelde zin. Van een door het middel bedoelde hiaat in de bewijsvoering is dus geen sprake.

Het middel faalt.

Het derde middel klaagt dat het sub 3. primair bewezenverklaarde niet kan worden afgeleid uit de gebezigde bewijsmiddelen, met name niet voor wat betreft het bewezenverklaarde opzet.

Ten laste van de verdachte is bewezenverklaard:

Ten aanzien van het bewijs van het onder 3 primair bewezenverklaarde overweegt het Hof:

Volgens de toelichting op het middel heeft het Hof, omdat de verdachte niet ter terechtzitting in hoger beroep is verschenen en het Hof ook niet een bevel tot medebrenging aan de verdachte heeft gegeven, bij het bewijs van het opzet ten onrechte in aanmerking genomen dat de verdachte heeft nagelaten een verklaring af te leggen over de door het Hof voor het bewijs redengevend geachte omstandigheid dat verdachte de penningmeester van de Stichting [...] uitdrukkelijk opdracht heeft gegeven de onderhavige schuldbekentenis te ondertekenen.

Aldus miskent het middel dat het Hof mede heeft beslist naar aanleiding van het onderzoek ter terechtzitting in eerste aanleg, waar de verdachte wel is verschenen en waar hij - in strijd met de inhoud van de door het Hof voor het bewijs gebezigde verklaring van [betrokkene 5] dat de verdachte haar heeft opgedragen de bewuste schuldbekentenis als penningmeester van de Stichting [...] te ondertekenen, waar de Officier van Justitie in zijn requisitoir naar verwees5. - heeft volstaan met de in zijn laatste woord vervatte verklaring dat hij niets van die schuldbekentenis wist en de getuige [betrokkene 5] wel onder druk zal zijn gezet zo te verklaren.

Voorts, aldus de toelichting op het middel, kan het bewezenverklaarde opzet niet uit de gebezigde bewijsmiddelen worden afgeleid omdat uit de enkele omstandigheid dat de verdachte aan [betrokkene 5] opdracht heeft gegeven de schuldbekentenis te ondertekenen niet volgt dat hij wist dat deze vals was voor wat betreft de daarin voor de Stichting [...] opgenomen verplichting om het daarin opgenomen bedrag van Naf 106.913,65 binnen 18 maanden na 2 april 2001 terug te betalen aan "[A] N.V.".

De met betrekking tot het sub 3. primair bewezenverklaarde gebezigde bewijsmiddelen houden kort gezegd het volgende in:

Kennelijk en niet onbegrijpelijk heeft het Hof uit de omstandigheid dat de verdachte als voorzitter van de Stichting [...] aan de penningmeester van de stichting de opdracht gaf de onderhavige schuldbekentenis te ondertekenen en haar daartoe op zijn kantoor te ontbieden, afgeleid dat de verdachte op de hoogte moet zijn geweest van de inhoud van bedoelde schuldbekentenis. Het is immers niet goed voorstelbaar dat verdachte als voorzitter van de stichting instemde met het door de stichting op zich nemen van een financiële verplichting zonder dat hij van de inhoud van die financiële verplichting op de hoogte was. Als ervaren bestuurder kan hem de betekenis van het ondertekenen van een schriftelijk stuk toch moeilijk zijn ontgaan en is dan ook nauwelijks voorstelbaar dat hij niet van de inhoud van de schuldbekentenis kennis heeft genomen alvorens de penningmeester opdracht tot ondertekening te geven.

Voorts heeft het Hof kennelijk en niet onbegrijpelijk geoordeeld, dat verdachte als voorzitter van de stichting bij uitstek degene is die, zo dat in weerwil van de voor het bewijs gebezigde verklaringen van [betrokkene 3] en [betrokkene 4] het geval was, had kunnen uitleggen dat de inhoud van genoemde schuldbekentenis in overeenstemming was met de waarheid en de stichting dus daadwerkelijk genoemde, op het eerste gezicht voor de stichting op korte termijn zware financiële verplichting op zich had genomen. Nu de verdachte, hoewel daartoe in de gelegenheid en als de daartoe als voorzitter van de stichting bij uitstek aangewezen persoon, dat niet heeft gedaan, heeft het Hof kennelijk en niet onbegrijpelijk geoordeeld dat daarin mede reden is gelegen voor het bewijs dat de verdachte van de valsheid van de schuldbekentenis op de hoogte was.

Het bewezenverklaarde opzet kan dus worden afgeleid uit de gebezigde bewijsmiddelen.

Het middel faalt.

Het vierde middel houdt in dat het sub 5. subsidiair bewezenverklaarde op een drietal gronden niet uit de gebezigde bewijsmiddelen kan worden afgeleid.

Ten laste van de verdachte is bewezenverklaard:

De bewijsoverwegingen houden ten aanzien van de vrijspraak terzake van onder 5. primair tenlastegelegde en de bewezenverklaring van het onder 5 subsidiair tenlastegelegde in:

Volgens het middel is het Hof bij bewezenverklaring van het sub 5. subsidiair tenlastegelegde uitgegaan van een onjuiste uitleg van het begrip geld, zoals dat in de telastelegging is opgenomen in dezelfde waarin het voorkomt in art. 3 lid 2 Landsverordening strafbaarstelling witwassen van geld.

Volgens het Hof is het sub 5 bewezenverklaarde strafbaar gesteld in art. 3 lid 2 Landsverordening strafbaarstelling witwassen van geld. Tot 17 augustus 2001 luidde deze bepaling:

Met ingang van 17 augustus 20016., dus blijkens de inhoud van de gebezigde bewijsmiddelen na het onderhavige feit, luidt genoemde bepaling:

Volgens de toelichting op het middel dient gelet op de wetsgeschiedenis onder "geld" in genoemde bepaling te worden verstaan chartaal geld, zodat de bewezenverklaring niet in stand kan blijven.

De gebezigde bewijsmiddelen houden ten aanzien van het onderhavige geldbedrag in, dat [betrokkene 3] aan de secretaris van de stichting een (bankiers)cheque heeft overhandigd die hij heeft gekocht "ten name van Notariskantoor [...]", en dat de stichting daarmee de koopsom heeft voldaan.

De memorie van toelichting op genoemd artikel 3 houdt in(8):

Anders dan aan het middel ten grondslag ligt, meen ik dat de omstandigheid dat de onderhavige betaling is geschied door middel van een (bankiers)cheque niet uitsluit dat uit de opbrengst van geld voordeel is getrokken in de zin van genoemde bepaling. Gelet op het uit de memorie van toelichting blijkende streven van de wetgever witwassen effectiever te bestrijden dan destijds met de helingsbepalingen mogelijk was9., ook al werd onder "voorwerp" geld mede begrepen, ligt het niet voor de hand de opsomming "geld, geldswaardige papieren of vorderingen" aldus te begrijpen dat indien een vermogensobject, waaruit voordeel was getrokken, onder één van de genoemde categorieën valt, dit niet ook onder een andere categorie kan vallen. De wetgever heeft immers kennelijk gestreefd naar een zo volledig mogelijke10. opsomming van vermogensobjecten waaruit voordeel kon worden getrokken. Een uitleg als door het middel voorgestaan past daarbij niet.

Zou dit anders zijn, dan zou ik menen dat sprake is van een kennelijke vergissing in de tenlastelegging die door de Hoge Raad kan worden hersteld zonder tekort te doen aan de rechtens beschermde belangen van de verdachte. In de tenlastelegging wordt immers uitdrukkelijk beschreven dat het voordeel trekken is geschied door betaling van de aankoop van de grond met een (bankiers-/cashiers)cheque, welke nu daarmee de aankoop van grond is betaald onmiskenbaar onder "geldswaardige papieren" als bedoeld in art. 3 lid 2 moet worden begrepen.

Vervolgens klaagt het middel dat de enkele omstandigheid dat op de rekening van de Stichting [...] slechts één maal een aanzienlijk geldsbedrag als het onderhavige is binnengekomen onvoldoende is om de bewezenverklaarde schuld aan te nemen, ook al zou het die ene keer steekpenningen betreffen.

Voor het bewijs van het onder 1. primair bewezenverklaarde heeft het Hof als bewijsmiddel 8 gebezigd een rekeningoverzicht van de rekening van de Stichting [...] over de periode van 20 september 2000 tot 8 augustus 2002, waarop slechts twee bijschrijvingen voorkomen, één van NAƒ 100,- en één van NAƒ 50.000,-. Hoewel het Hof dat niet met zoveel woorden tot uitdrukking heeft gebracht moet uit de hiervoor aangehaalde bewijsoverweging worden begrepen dat het Hof dit bewijsmiddel ook heeft gebezigd ten aanzien van het onder 5. subsidiair bewezenverklaarde. Anders dan het middel wil kan dus uit de gebezigde bewijsmiddelen wel worden afgeleid dat op de rekening van de Stichting [...] slechts één maal een aanzienlijk geldsbedrag als het onderhavige is binnengekomen.

De overweging van het Hof moet kennelijk aldus worden verstaan, dat juist nu de Stichting [...] blijkens genoemd overzicht niet over enige (substantiële) bron van inkomsten beschikte anders dan een bedrag aan - zoals de verdachte blijkens het onder 1. primair bewezenverklaarde wist - steekpenningen, de Stichting [...] en ook de verdachte er op bedacht hadden moeten zijn dat een door de stichting ontvangen groot bedrag aan geld van misdrijf afkomstig kon zijn. Dit oordeel geeft geen blijk van een onjuiste rechtsopvatting en is niet onbegrijpelijk.

Het middel faalt.

De middelen kunnen - afgezien het eerste onderdeel van het vierde middel - worden afgedaan op de voet van art. 81 RO.

Gronden waarop de Hoge Raad gebruik zou moeten maken van zijn bevoegdheid de bestreden uitspraak ambtshalve te vernietigen heb ik niet aangetroffen. Deze conclusie strekt tot verwerping van het beroep.