HR, 06-09-2005, nr. 02516/04

Verzoeker is door het gerechtshof te Leeuwarden bij arrest van 19 februari 2004 wegens poging tot doodslag veroordeeld tot twaalf maanden gevangenisstraf, waarvan zes maanden voorwaardelijk. Voorts heeft het hof de onttrekking aan het verkeer gelast zoals in het arrest omschreven.

Namens verzoeker heeft mr J. Boksem, advocaat te Leeuwarden, bij schriftuur één middel van cassatie voorgesteld.

Het middel klaagt dat het hof ten onrechte niet heeft gerespondeerd op het impliciete verweer van verzoeker dat er sprake was van een noodweersituatie.

Blijkens het proces-verbaal van de terechtzitting in hoger beroep van 5 februari 2004 heeft verzoeker, die werd bijgestaan door een raadsman, het volgende aangevoerd, voor zover thans van belang:

Verzoekers raadsman heeft blijkens het proces-verbaal van de terechtzitting in hoger beroep het volgende aangevoerd, voor zover thans van belang:

Het hof heeft ten laste van verzoeker bewezenverklaard dat:

Gelet op de gebezigde bewijsmiddelen heeft het hof het volgende vastgesteld omtrent de feitelijke toedracht, voor zover voor de beoordeling van het middel van belang. [Betrokkene 1] bevond zich op 29 januari 2002 in "Esperanza" te Leeuwarden. Verzoeker kwam hard rennend binnen, haalde een mes uit zijn jas, liep snel in de richting van [betrokkene 1] en stak in de richting van de linkerborst van [betrokkene 1]. [Betrokkene 1] weerde de aanval af door zijn hand omhoog te brengen. [Betrokkene 1] werd in zijn hand geraakt door het mes.

Blijkens zijn arrest heeft het hof onder het hoofd "Strafbaarheid" overwogen dat het verzoeker strafbaar acht, nu ten opzichte van hem geen strafuitsluitingsgronden aanwezig worden geacht. Voorts heeft het hof, in het kader van de strafmotivering, nog het volgende overwogen, voor zover hier van belang:

In het middel wordt het standpunt ingenomen dat het hof de opmerkingen van verzoeker had kunnen en moeten opvatten als een beroep op noodweer(exces). Het middel stelt niet de vraag aan de orde of een verwerping van het verweer door het hof - zo van een dergelijke beslissing in 's hofs arrest sprake is - is gebaseerd op gronden die die verwerping kunnen dragen.

Bij de beoordeling van het middel moet worden vooropgesteld dat de uitleg van verweren aan de feitenrechter is voorbehouden (Van Dorst, Cassatie in strafzaken, 5e, 2004, p. 174; zie ook de conclusie voor HR 26 november 2002, LJN: AE9667).

Samengevat komt hetgeen verzoeker ter terechtzitting heeft aangevoerd erop neer dat hij buiten op straat van [betrokkene 1] een klap kreeg; dat [betrokkene 1] vervolgens "Esperanza" in vluchtte; dat verzoeker achter [betrokkene 1] aanrende, Esperanza in; dat [betrokkene 1] een mes uit zijn broekzak haalde en verzoeker daarmee sloeg; dat verzoeker daarna zijn mes uit zijn jas pakte; dat verzoeker duizelig was en geen idee heeft wat er verder is gebeurd; bij dit voorval is er een stuk mes in het hoofd van verzoeker terechtgekomen.

Mede tegen de achtergrond van hetgeen verzoekers raadsman ter terechtzitting heeft aangevoerd - te weten dat het verzoeker was die werd aangevallen en met een mes werd gestoken - diende het hof het door verzoeker aangevoerde op te vatten als een beroep op noodweer, niettegenstaande de omstandigheid dat enerzijds verzoeker stelt zich niet te herinneren wat er precies is gebeurd en anderzijds verzoeker noch zijn raadsman zich expliciet op de strafuitsluitingsgrond noodweer hebben beroepen (vgl. Borgers en Kristen, Verweren en responderen, DD 2005, p. 577, 582 en 588). Gelet op het bepaalde in (art. 415 j°) art. 359, tweede lid, j° art. 358, derde lid, Sv was het hof gehouden hieromtrent een met redenen omklede beslissing te nemen.

Het hof heeft in zijn arrest onder het hoofd "Strafbaarheid" overwogen dat het verzoeker strafbaar acht, nu ten opzichte van hem geen strafuitsluitingsgronden aanwezig worden geacht. Vervolgens heeft het hof in het kader van de strafmotivering overwogen dat het het niet gerechtvaardigd acht dat verzoeker kennelijk heeft gemeend het recht in eigen hand te moeten nemen door met een mes achter [betrokkene 1] aan te gaan. Aldus heeft het hof, anders dan het middel betoogt, wèl gerespondeerd op hetgeen verzoeker heeft aangevoerd.

Het middel mist derhalve feitelijke grondslag.

Ten overvloede merk ik nog het volgende op.

Zoals mijn ambtgenoot Wortel in zijn conclusie voor HR 16 november 2004, LJN: AR2443 terecht opmerkt, brengt de enkele omstandigheid dat een verdachte zich bewust is van het risico dat het latere slachtoffer gewelddadig zal optreden, niet zonder meer mee dat aan de verdachte een beroep op noodweer of noodweerexces moet worden ontzegd indien hij zich in de situatie begeeft waarin dat risico zich verwezenlijkt. Dat is anders indien de verdachte zodanige, voor het latere slachtoffer bedreigende, omstandigheden in het leven heeft geroepen dat de verdachte er rekening mee moest houden dat dit latere slachtoffer tot wapengebruik zou overgaan (vgl. Buruma, Noodweer, DD 2005, p. 442). Een beroep op noodweer of noodweerexces kan de verdachte eveneens worden ontzegd indien aannemelijk is dat de verdachte niet alleen het risico van gewelddadigheid kende, maar de confrontatie ook bewust heeft gezocht dan wel het gevecht heeft geïnitieerd (HR 22 oktober 2002, LJN: AE7696 en HR 27 mei 2003, NJ 2003, 512).

Kennelijk heeft het hof geoordeeld dat verzoeker, door met een mes achter [betrokkene 1] aan te rennen, doelbewust de gewelddadige confrontatie met [betrokkene 1] heeft gezocht. Dit oordeel - waarin besloten ligt dat verzoeker geen beroep op noodweer(exces) toekomt - is tegen de achtergrond van het voorgaande niet onbegrijpelijk. Evenmin geeft het blijk van een onjuiste rechtsopvatting.

Het middel faalt en kan worden afgedaan met de aan art. 81 RO ontleende overweging. Gronden waarop de Hoge Raad ambtshalve de aangevallen beslissing zou moeten vernietigen heb ik niet aangetroffen.

Deze conclusie strekt tot verwerping van het beroep.