HR, 01-07-2003, nr. 02512/02

Verdachte is door het Gerechtshof te Amsterdam veroordeeld tot een jaar gevangenisstraf en terbeschikkingstelling met bevel tot verpleging van overheidswege wegens - kort gezegd - bedreiging, mishandeling, het voorhanden hebben van een wapen en munitie, afpersing, diefstal door twee of meer verenigde personen en opzetheling.

Tegen deze uitspraak heeft verdachte cassatieberoep doen instellen.

Namens verdachte heeft mr G. Spong, advocaat te Amsterdam, drie middelen van cassatie voorgesteld.

Het eerste middel klaagt dat het Hof verzuimd heeft te responderen op het verweer ter zake van zaak C dat de verdachte expliciet heeft geïnformeerd of de apparatuur van diefstal afkomstig was. Dit zou volgens de verkoper niet het geval zijn geweest en ook de overeengekomen prijs zou geen indicatie vormen dat de betreffende goederen van diefstal afkomstig waren. Daardoor zou de bewezenverklaring onvoldoende zijn gemotiveerd.

In zaak C is bewezen verklaard dat:

Het Hof heeft blijkens de gebezigde bewijsmiddelen het volgende vastgesteld:

Het Hof heeft in een nadere bewijsoverweging het volgende overwogen:

Het verweer waar het middel op doelt hield in:

De verdachte heeft ter terechtzitting ten aanzien van het onder C tenlastegelegde het volgende verklaard:

Het oordeel van het Hof dat de verklaringen van verdachte leugenachtig zijn is niet onbegrijpelijk en wordt in het middel ook niet bestreden. Volgens de steller van het middel is dat echter als weerlegging van het verweer onvoldoende, onder meer omdat de leugenachtige verklaringen net zo goed betrekking kunnen hebben op de subsidiair tenlastegelegde schuldheling.

Die opvatting kan ik niet delen. In cassatie gaat het om de vraag of de conclusie die het Hof verbindt aan de leugenachtige verklaringen van verdachte niet onbegrijpelijk is. Voor het overige kan dat oordeel vanwege zijn feitelijk karakter in cassatie immers niet op zijn juistheid worden beoordeeld. Welnu die conclusie is absoluut niet onbegrijpelijk. Uit de voortdurende leugens van verdachte over het tijdstip waarop hij de gestolen goederen zou hebben verkregen, heeft het Hof kunnen afleiden dat hij wist dat het om gestolen goederen ging en dat zijn verklaringen over de gang van zaken bij de aankoop ongeloofwaardig zijn. Niet valt immers in te zien waarom verdachte al deze verschillende onware verklaringen over het tijdstip van aanschaf zou afleggen, als zijn verklaring over de gang van zaken juist is.

Het middel faalt.

Het tweede middel klaagt dat het Hof ten onrechte het verweer dat de na 26 juli 2001 door de deskundige Baneke opgemaakte aanvullende rapporten niet onafhankelijk en objectief tot stand zijn gekomen, heeft verworpen.

Het Hof heeft het in het middel bedoelde verweer als volgt samengevat en verworpen:

De gang van zaken omtrent het rapporteren van de deskundige Baneke kan als volgt worden samengevat. Op verzoek van de rechter-commissaris heeft dr. J.J. Baneke, klinisch en forensisch psycholoog, op 31 mei 2000 gerapporteerd over het door hem ingestelde onderzoek naar de persoonlijkheidsstructuur en eventuele ziekelijke stoornis en gebrekkige ontwikkeling van de geestvermogens van de verdachte. Dat rapport is gebaseerd op de zeer uitvoerige documentatie over verdachte's (forensische) voorgeschiedenis. Op 9 september 2001 heeft de deskundige een aanvullende rapportage opgesteld, waarin naar voren komt dat de deskundige de verdachte voor zijn rapport van 31 mei 2000 niet heeft kunnen onderzoeken omdat deze (uit anderen hoofde gedetineerd) was vrijgelaten en er geen verblijfplaats van de verdachte bekend was. Het rapport van 9 september 2001 houdt verder nog het volgende in:

Vervolgens heeft de deskundige Baneke de verdachte op 4 september 2001 gesproken en heeft de deskundige geconcludeerd dat de verdachte heeft geweigerd aan het psychologisch onderzoek mee te werken. Daarbij heeft de deskundige tevens opgemerkt dat hij door de verdachte op vriendelijke, beleefde en adequate wijze te woord is gestaan en dat de verdachte in zijn totale gedrag en houding op de deskundige een positieve indruk heeft achtergelaten.

Op 12 september 2001 is Baneke als getuige-deskundige ter terechtzitting door de rechtbank gehoord. In hoger beroep heeft de deskundige op 20 maart 2002 nogmaals een poging gedaan de verdachte te onderzoeken; de verdachte heeft wederom zijn medewerking geweigerd. Op 5 mei 2002 heeft de deskundige een aanvullend rapport uitgebracht betreffende de verdachte.

Anders dan de steller van het middel betoogt, meen ik niet dat voor wat betreft de positie van de deskundige in het strafproces zonder meer aansluiting dient te worden gezocht bij de benadering van het EHRM inzake rechterlijke onpartijdigheid. Daarvoor verschilt de positie van een rechter te zeer met die van een deskundige die de rechter uitsluitend adviseert over een eventueel op te leggen straf of maatregel, terwijl het de rechter bovendien vrijstaat dit advies naast zich neer te leggen. Op een door een deskundige in een strafzaak opgemaakt rapport kan door de verdediging kritiek worden uitgeoefend. Daarbij kan de deskundigheid van de deskundige gemotiveerd worden betwist en/of kan de betrouwbaarheid van de door de deskundige gehanteerde methoden worden betwist. In casu zijn de deskundigheid en/of betrouwbaarheid van de deskundige in die zin betwist, dat het rapport van de deskundige niet objectief zou zijn omdat door de raadsman van verdachte een klacht bij het NIP is ingediend. Het oordeel van het Hof dat niet aannemelijk is geworden dat enkel op grond van die omstandigheid de deskundige niet meer als onafhankelijk en objectief kan worden beschouwd, acht ik niet onbegrijpelijk.

Anders dan de steller van het middel meent, kan de omstandigheid dat een klacht is ingediend op zich betekenen dat er een onaanvaardbare schijn van partijdigheid bij de deskundige is ontstaan. Dat zou immers betekenen dat de verdachte door het indienen van een klacht een hem onwelgevallige deskundige buiten spel zou kunnen zetten. Dat laatste neemt vanzelfsprekend niet weg dat het feit dat een klacht is ingediend in samenhang met de gebeurtenissen die tot het indienen van de klacht hebben geleid, aanleiding kunnen geven een onderzoek in te stellen naar de vraag of er reden is aan de objectiviteit van de ingeschakelde deskundige te twijfelen. Dat heeft het Hof gedaan en de uitkomst van dat onderzoek, is, zoals gezegd, niet onbegrijpelijk. Voor het overige kan dit oordeel niet op zijn juistheid worden beoordeeld.

Ook het tweede middel faalt.

Het derde middel klaagt dat het Hof verzuimd heeft in de kwalificatie van het in zaak B onder 2 bewezenverklaarde tot uitdrukking te brengen dat het bewezenverklaarde is gepleegd in de voor de nachtrust bestemde tijd.

Ten laste van de verdachte is onder 2 (zaak B) bewezen verklaard dat:

Kennelijk is de steller van het middel van mening dat het Hof heeft verzuimd de in art. 311, lid 1, sub 3 Sr genoemde omstandigheid in de kwalificatie van het onder 2 bewezen verklaarde feit op te nemen. Die strafverzwarende omstandigheid is echter niet in de tenlastelegging opgenomen nu daarin in ieder geval niet vermeld is dat de verdachte "zich in de woning bevond buiten weten of tegen de wil van de rechthebbende", terwijl ook die omstandigheid deel uitmaakt van de sub 3 omschreven grond voor strafverzwaring (Vgl N-L-R. Het Wetboek van Strafrecht, aantek. 3 op art. 311). Van een verzuim als gesteld is dus geen sprake, zodat de vraag of 23.15 uur een voor de nachtrust bestemde tijd was geen bespreking behoeft.

Het middel is ondeugdelijk.

Het eerste en het derde middel kunnen worden afgedaan met de in art. 81 RO bedoelde motivering.

Ik heb ook overigens geen gronden voor cassatie aangetroffen. Daarom concludeer ik dat de Hoge Raad het beroep zal verwerpen.