HR, 17-04-2001, nr. 01914/99

Tegen deze uitspraak heeft verdachte cassatieberoep doen instellen. Namens verdachte heeft mr G. Spong, advocaat te Amsterdam, twee middelen van cassatie voorgesteld.

Het eerste middel klaagt erover dat de bewezenverklaring niet naar de eis van de wet met redenen omkleed is omdat het onder 1. bewezenverklaarde feit niet uit de gebezigde bewijsmiddelen kan worden afgeleid.

Ten laste van de verdachte is bewezenverklaard onder nr. 1 dat hij

‘in de periode van 1 april 1996 tot en met 18 juni 1996 te Prinsenbeek, samen en in vereniging met anderen, eenmaal, in strijd met het verbod van art. 5 lid 1 van de Wet op de accijns opzettelijk accijnsgoederen, namelijk tabaksprodukten als bedoeld in artikel 1 lid 1 onder f van genoemde wet, te weten: partijen sigaretten voorhanden heeft gehad die niet overeenkomstig de bepalingen van bovengenoemde wet in de heffing waren betrokken.’

In de ‘aanvulling bewijsmiddelen’ van 17 november 1999 gehecht aan het arrest van het Hof van 7 juli 1999 worden behalve de door de steller van het middel in de toelichting daarop genoemde bewijsmiddelen 13 tot en met 15, onder meer - zakelijk weergegeven - de volgende bewijsmiddelen gebruikt voor de hiervoor onder 4. weergegeven bewezenverklaring:

Uit dit alles heeft het Hof kunnen afleiden dat verdachte ervan op de hoogte was dat in het hout partijen sigaretten verborgen zaten en dat hij die partijen samen met anderen in zijn loods in Prinsenbeek voorhanden heeft gehad. Het middel faalt en kan met de in art. 101a RO bedoelde motivering worden afgedaan.

Het tweede middel behelst de klacht dat het Hof het verweer dat de onder 1. en 2. bewezenverklaarde feiten als een voortgezette handeling dienen te worden beschouwd heeft verworpen op gronden die deze verwerping niet kunnen dragen.

Het Hof heeft ten laste van de verdachte onder 2. bewezenverklaard dat de verdachte:

‘op 18 juni 1996 te Tilburg, samen en in vereniging met anderen, in strijd met het verbod van artikel 5 lid 1 van de Wet op de accijns opzettelijk accijnsgoederen, namelijk tabaksprodukten als bedoeld in artikel 1 lid 1 onder f van genoemde wet, te weten:

partijen sigaretten voorhanden heeft gehad die niet overeenkomstig de bepalingen van bovengenoemde wet in de heffing waren betrokken.’

Het Hof heeft het door de raadsman gevoerde verweer als volgt samengevat en verworpen.

‘Door de verdediging is nog als strafmaatverweer ter terechtzitting in hoger beroep aangevoerd dat de onder 1 en 2 tenlastegelegde feiten moeten worden beschouwd te zijn gepleegd in voortgezette handeling, aangezien hetgeen in Tilburg is geconstateerd een uitvloeisel is van het onder 1 tenlastegelegde handelen en hetzelfde ongeoorloofde wilsbesluit betreft.

Het hof verwerpt dit verweer. In Prinsenbeek (sub 1) werden de geleverde ongebanderolleerde sigaretten uit de deklading, namelijk uit bundels hout, gepakt en vervolgens klaargezet voor verder vervoer, terwijl in Tilburg (sub 2) de betreffende sigaretten werden aangetroffen tijdens het vervoer ervan. Het hof is van oordeel dat voormelde handelingen van ongelijksoortige aard zijn en derhalve geen voorgezette handeling zijn in de zin van art. 56, eerste lid, van het Wetboek van Strafrecht.’

Vervolgens heeft het Hof het bewezenverklaarde gekwalificeerd als: “sub 1 en 2 telkens: “Medeplegen (…) is betrokken” en heeft het Hof bij de bepalingen waarop de strafoplegging berust art. 57Sr opgenomen. Het hof ziet het bewezenverklaarde dus als meer feiten.

Mijns inziens is hier geen sprake van meerdaadse samenloop, zoals het Hof meent, of een voortgezette handeling, zoals de steller van het middel bepleit. Uit de bewijsmiddelen kan worden afgeleid dat aan verdachte een hoeveelheid ongebanderolleerde sigaretten, verborgen in diverse stapels hout, is geleverd en dat hij die partijen sigaretten op 18 juni 1996 in Prinsenbeek met anderen voorhanden had. Enkele van die partijen zijn die dag in een kampeerwagen geladen en vervoerd, wat in strafrechtelijke zin nog steeds opleverde het voorhanden hebben van die partijen sigaretten, zij het op een andere plaats. Nu nergens uit blijkt dat de sigaretten in de auto tijdelijk uit de macht van verdachte en zijn mededaders zijn geweest, zodat zij die sigaretten dus niet opnieuw voorhanden hadden, levert de enkele omstandigheid dat zij een deel van de sigaretten op een gegeven moment in een rijdende auto voorhanden hadden, geen handeling op die als een ander feit in de zin van art. 57 Sr of een ander feit dat op de wijze als bedoeld in art. 56 Sr in verband staat met het onder 1 bewezenverklaarde feit, kan worden beschouwd. Dit zou anders geweest zijn indien onder 2 als strafbaar feit niet “het voorhanden hebben” maar “het vervoeren” van sigaretten ten laste was gelegd. Nu dat niet het geval is, omdat de wet dat feit niet kent, gaat het om de vraag of verdachte de sigaretten opnieuw voorhanden had en die vraag moet ontkennend worden beantwoord. Voor een vergelijkbaar geval verwijs ik naar HR 18 mei 1999, NJ 1999, 540.

Er is hier dus sprake van één feit: het voorhanden hebben van een hoeveelheid ongebanderolleerde sigaretten. De omstandigheid dat de officier van justitie dat voorhanden hebben in zijn tenlastelegging heeft gesplitst in twee feiten, maakt dit niet anders. Voor zover het middel de klacht bevat dat het Hof ten onrechte meerdaadse samenloop heeft aangenomen is het gegrond. Dit betekent dat de bestreden uitspraak ook ten aanzien van de strafoplegging niet in stand kan blijven, omdat het Hof van een te hoog strafmaximum is uitgegaan.

Ik concludeer dat de Hoge Raad het bestreden arrest zal vernietigen ten aanzien van de kwalificatie, de vermelding van art. 57 Sr als toepasselijk wettelijk voorschrift en de strafoplegging, het onder 1 en 2 bewezenverklaarde zal kwalificeren als “Medeplegen van opzettelijk een accijnsgoed voorhanden hebben dat niet overeenkomstig de bepalingen van de wet op de accijns in de heffing is betrokken” en de zaak zal terugwijzen naar het Hof te ’s-Hertogenbosch