HR, 03-04-2001, nr. 02553/00

Namens verzoeker heeft mr G. Spong, advocaat te Amsterdam, bij schriftuur twee middelen van cassatie voorgesteld. Het cassatieberoep richt zich kennelijk niet tegen de gegeven vrijspraak.

De middelen klagen erover dat de bewezenverklaring niet naar de eis der wet met redenen is omkleed.

Ten laste van verzoeker is bewezenverklaard dat:

In een nadere bewijsoverweging heeft het hof met betrekking tot bewijs van het opzet overwogen:

Het eerste middel klaagt erover dat de als bewijsmiddel 1 tot het bewijs gebezigde verklaring van verzoeker, voorzover inhoudende: "Ik heb de trekker niet bewust overgehaald, misschien heb ik te hard in het wapen geknepen", niet verenigbaar is met de in de nadere bewijsoverweging vervatte overweging van het hof dat verzoeker desbewust de aanmerkelijke kans heeft aanvaard dat het wapen zou afgaan.

Uit de door het hof gebezigde bewijsmiddelen blijkt dat verzoeker zittende op de bijrijdersstoel het wapen waarvan hij in ieder geval had behoren te beseffen dat het doorgeladen kon zijn in zijn rechterhand heeft genomen en die hand langs de bestuurder heeft uitgestrekt in de richting van het slachtoffer [betrokkene C] dat zich voorovergebogen voor het open raam aan de bestuurderszijde, dus op korte afstand van verzoeker en het in de hand van diens uitgestrekte rechterarm bevindende wapen, bevond.

Het hof heeft in zijn nadere bewijsoverweging onder verwijzing naar het zich bij de stukken bevindende technisch rapport voorts vastgesteld dat het wapen niet dusdanig defectueus was dat het geheel vanzelf - dus zonder enige door verzoeker op de trekker uit te oefenen druk - is afgegaan.

Gelet daarop is de in het middel bedoelde verklaring van verzoeker voorzover inhoudende dat hij misschien te hard in het wapen heeft geknepen redengevend voor het bewijs van het voorwaardelijk opzet. Door onder de hiervoor onder 7 geschetste omstandigheden in het mogelijk doorgeladen wapen te knijpen, welke term het hof kennelijk en niet onbegrijpelijk aldus heeft begrepen dat daarbij in ieder geval druk op de trekker is uitgeoefend, heeft verzoeker - zoals het hof terecht heeft geoordeeld - zich willens en wetens blootgesteld aan de aanmerkelijke kans dat het op [betrokkene C] gerichte wapen zou afgaan en dat laatstgenoemde daardoor dodelijk zou worden getroffen.

Voorzover verzoekers tot het bewijs gebezigde verklaring inhoudt dat hij de trekker niet bewust heeft overgehaald, klaagt het middel er terecht over dat die verklaring in zoverre niet redengevend is voor het bewijs van het voorwaardelijk opzet. Dit niet redengevende gedeelte van het bewijsmiddel is in het kader van de overige, wel redengevende feiten en omstandigheden bevattende inhoud van de bewijsmiddelen van zodanig ondergeschikt belang dat dit een behoorlijke motivering van de bewezenverklaring evenwel niet in de weg staat (vgl. HR 23 oktober 1990, DD 91.073; HR 6 oktober 1998, NJ 1998, 912).

Het middel faalt derhalve.

Niet van belang ontbloot lijkt mij trouwens dat het hof heeft overwogen dat verzoeker tenminste met voorwaardelijk opzet heeft gehandeld. Wanneer het bewijs van opzet volkomen afhankelijk zou zijn van wat een dader omtrent zijn eigen zieleroerselen zou verklaren zouden vele opzetdelicten niet bewezen kunnen worden. In de dogmatiek is daarom gewezen op een zekere normativering van het opzet, waardoor het puur psychologische en subjectieve aspect van opzet enigszins wordt verdrongen. Het gaat niet alleen om de puur subjectieve voorstelling van de dader: wat heeft hij nu werkelijk geweten en gewild? Het gaat ook om de intentie die uit de uiterlijk waarneembare gedraging spreekt: een zekere objectivering dus (vgl. De Hullu, Materieel strafrecht, 2000, p. 215). Bij gedragingen die minder `sprekend' zijn zal een belangrijker rol zijn weggelegd voor een onderzoek naar wat de dader zelf heeft geweten en gewild, en naar de risico's die hij welbewust op de koop toe heeft genomen, terwijl bij gedragingen die `sprekender' zijn de dader met een sterk verhaal moet komen om het uit zijn gedraging sprekende opzet met succes te kunnen ontkennen.

Naar mijn oordeel is de gedraging van verzoeker er een waaruit het opzet uitbundig naar voren springt: verzoeker gaat altijd met een geladen revolver op zak het Rotterdamse uitgaansleven in; wanneer hij in het openbaar in een prullenbak watert en daarvoor commentaar oproept van passanten roept hij ze sarrende woorden na; wanneer een van die passanten vervolgens bij het andere raam dan waarachter verzoeker inmiddels in een auto is gaan zitten om opheldering vraagt, pakt verzoeker zijn geladen revolver, richt op korte afstand op deze persoon en lost een schot. Het verweer: ik ben me er niet bewust van geweest dat ik de haan heb gespannen, verdient in deze constellatie van feiten en omstandigheden weinig geloof. Dat is dan een typisch voorbeeld van een geval waarin het puur psychologische opzetbegrip plaats maakt voor een meer normatief opzetbegrip. In die zin dient dunkt me de overweging van het hof te worden verstaan.

Het tweede middel klaagt over de onbegrijpelijkheid van de nadere bewijsoverweging van het hof en valt uiteen in twee klachten.

De eerste klacht houdt in dat het oordeel van het hof dat verzoeker de reële mogelijkheid moet hebben beseft dat het wapen doorgeladen was onbegrijpelijk is, aangezien uit niets volgt dat de trekbewegingen die verzoeker heeft gemaakt om het onder de bijrijdersstoel klem zittende wapen in handen te krijgen gelijkgesteld kunnen worden met het naar achteren brengen van de hamer, althans het in de achterste stand zetten daarvan.

Blijkens het proces-verbaal van de terechtzitting in hoger beroep heeft verzoeker aldaar onder meer aangevoerd:

Anders dan de steller van het middel kennelijk meent, heeft het hof niet geoordeeld dat de bewegingen die verzoeker met het onder de bijrijdersstoel klem zittende en geladen wapen heeft gemaakt om dit in handen te kunnen krijgen ertoe hebben geleid dat de hamer van het wapen naar achteren is gegaan, althans in de achterste stand terecht is gekomen, maar heeft het hof - uitgaande van verzoekers lezing dat door het morrelen aan het wapen ertoe heeft geleid dat het is doorgeladen - uiteengezet waarom ook indien van de juistheid daarvan wordt uitgegaan verzoeker geacht moet worden zich dat te hebben gerealiseerd. De klacht berust derhalve op een onjuiste lezing van 's hofs arrest.

De tweede klacht luidt dat de verwijzing door het hof naar het technische rapport ter verwerping van het verweer dat het wapen zodanig defectueus is dat het geheel vanzelf is afgegaan onbegrijpelijk is, aangezien is verzuimd te specificeren om welk onderdeel van het rapport het gaat.

Deze klacht faalt, aangezien geen enkele rechtsregel het hof verplicht aan te geven aan welk onderdeel van het vier pagina's tellende technisch rapport - waarvan het onderzoek aan het wapen en de uit dat onderzoek getrokken conclusie slechts anderhalve pagina in beslag neemt - het zijn oordeel ontleent dat het wapen niet vanzelf kan zijn afgegaan. Dat oordeel vindt overigens zijn bevestiging in de onderste twee regels van p. 1 en de bovenste vier regels van p. 2 van dat rapport.

Het middel is tevergeefs voorgesteld.

De middelen falen en kunnen worden afgedaan met de aan art. 101a RO ontleende overweging. Ambtshalve gronden waarop Uw Raad de aangevallen beslissing zou moeten vernietigen heb ik niet aangetroffen.

Deze conclusie strekt tot verwerping van het beroep.

De Procureur-Generaal

bij de Hoge Raad der Nederlanden