HR, 20-12-2013, nr. 12/04711

HR, 20-12-2013, nr. 12/04711

Deze functie is alleen te gebruiken als je bent ingelogd.Deze functie is alleen te gebruiken als je bent ingelogd.

Uitspraak 20‑12‑2013

Inhoudsindicatie

Huwelijksvermogensrecht. Verdeling huwelijksgoederengemeenschap na echtscheiding. Vaststelling bedrag waarmee man is overbedeeld. Vaststelling hoogte spaarloon.

Partij(en)

20 december 2013

Eerste Kamer

nr. 12/04711

EV/GB

Hoge Raad der Nederlanden

Arrest

in de zaak van:

[de man],wonende te [woonplaats],

EISER tot cassatie,

advocaat: mr. R.Th.R.F. Carli,

t e g e n

[de vrouw],wonende te [woonplaats],

VERWEERSTER in cassatie,

advocaat: mr. P.C.M. van Schijndel.

Partijen zullen hierna ook worden aangeduid als de man en de vrouw.

1. Het geding in feitelijke instanties

Voor het verloop van het geding in feitelijke instanties verwijst de Hoge Raad naar de navolgende stukken:

a. de vonnissen in de zaak met rolnummer 02/1408 van de rechtbank ’s-Gravenhage van 17 september 2003 en 30 juni 2004;

b. de arresten in de zaak 105.002.224/01 van het gerechtshof te ’s-Gravenhage van 31 augustus 2010 en 29 mei 2012.

De arresten van het hof zijn aan dit arrest gehecht.

2. Het geding in cassatie

Tegen de arresten van het hof van 31 augustus 2010 en 29 mei 2012 heeft de man beroep in cassatie ingesteld. De cassatiedagvaarding is aan dit arrest gehecht en maakt daarvan deel uit.

De vrouw heeft, na aanvankelijk te hebben geconcludeerd tot verwerping van het beroep, bij schriftelijke toelichting zich gerefereerd aan het oordeel van de Hoge Raad.

De zaak is voor partijen toegelicht door hun advocaten.

De conclusie van de Advocaat-Generaal F.F. Langemeijer strekt tot vernietiging van de bestreden arresten en afdoening van de zaak door de Hoge Raad zoals vermeld in de conclusie.

3. Beoordeling van de middelen

3.1

In cassatie kan van het volgende worden uitgegaan.

(i) De man en de vrouw zijn in 1993 met elkaar gehuwd.

(ii) De rechtbank heeft bij beschikking van 27 november 2000 echtscheiding uitgesproken en verdeling bevolen van de huwelijksgoederengemeenschap.

(iii) De echtscheidingsbeschikking is op 5 maart 2001 ingeschreven in de registers van de burgerlijke stand.

3.2

In het onderhavige geding hebben de man en de vrouw over en weer gevorderd dat de ontbonden huwelijksgoederengemeenschap op een bepaalde wijze wordt verdeeld. De rechtbank en het hof hebben de huwelijksgoederengemeenschap verdeeld en de man veroordeeld tot betaling aan de vrouw van bepaalde bedragen.

3.3

De man komt in cassatie op tegen de wijze waarop het hof in het tussenarrest en het eindarrest tot verdeling is overgegaan en tegen de berekening in het eindarrest van de bedragen die hij aan de vrouw dient te betalen.

De vrouw, die aanvankelijk had geconcludeerd tot verwerping van het beroep, heeft zich bij schriftelijke toelichting alsnog aan het oordeel van de Hoge Raad gerefereerd en de Hoge Raad verzocht zelf de zaak af te doen.

3.4.1

Middel 1 klaagt dat het hof in zijn eindarrest een vergissing heeft begaan bij de vaststelling van het bedrag waarmee de man ten opzichte van de vrouw is overbedeeld. Het hof heeft de schuld aan de Postbank ten onrechte in de verdeling betrokken, aldus de klacht.

3.4.2

Zoals uiteengezet in de conclusie van de Advocaat-Generaal onder 2.2-2.4, treft deze klacht doel. Kennelijk heeft het hof in rov. 10 van zijn eindarrest de schuld aan de Postbank in de verdeling betrokken, hoewel deze schuld inmiddels is afgelost en het hof in rov. 10 van zijn tussenarrest en in rov. 8 van zijn eindarrest met het oog daarop aan de vrouw en ten laste van de man een afzonderlijke vergoedingsvordering van € 9.525,06 heeft toegekend.

3.5.1

Middel 2 strekt ten betoge dat het hof in het tussenarrest en het eindarrest ten onrechte het in de verdeling betrokken spaarloon van de vrouw heeft bepaald op een bedrag van € 2.320,27 dan wel € 2.320,37. Volgens het middel dient het spaarloon te worden bepaald op een bedrag van € 2.451,59.

3.5.2

Zoals uiteengezet in de conclusie van de Advocaat-Generaal onder 2.6, heeft de vrouw bij schriftelijke toelichting erkend dat op dit punt sprake is van een vergissing en voorgesteld om bij de afdoening van de zaak te rekenen met een spaarloon van € 2.451,59.

3.6

De Hoge Raad kan zelf de zaak afdoen. Het spaarloon van de vrouw zal worden bepaald op € 2.451,59, en het bedrag dat de man aan de vrouw dient te betalen zal worden bepaald op € 8.737,34 (zie voor de berekening de conclusie van de Advocaat-Generaal onder 2.6).

4. Beslissing

De Hoge Raad:

vernietigt de arresten van het gerechtshof te ’s-Gravenhage van 31 augustus 2010 en 29 mei 2012, doch uitsluitend voor zover:

- het spaarloon van de vrouw is bepaald op € 2.320,27 dan wel € 2.320,37; en

- de man is veroordeeld tot betaling aan de vrouw van een bedrag van € 10.253,44 ten titel van overbedeling en tot betaling aan de vrouw van haar vergoedingsvordering ad € 9.525,06;

en, in zoverre opnieuw rechtdoende:

- bepaalt het spaarloon van de vrouw op € 2.451,59; en

- veroordeelt de man tot betaling aan de vrouw van een bedrag van € 8.737,34;

compenseert de kosten van het geding in cassatie aldus dat iedere partij de eigen kosten draagt.

Dit arrest is gewezen door de raadsheren A.M.J. van Buchem-Spapens, als voorzitter, C.E. Drion en M.V. Polak, en in het openbaar uitgesproken door de raadsheer M.A. Loth op 20 december 2013.

Conclusie 04‑10‑2013

Inhoudsindicatie

Huwelijksvermogensrecht. Verdeling huwelijksgoederengemeenschap na echtscheiding. Vaststelling bedrag waarmee man is overbedeeld. Vaststelling hoogte spaarloon.

Partij(en)

12/04711

Mr. F.F. Langemeijer

4 oktober 2013

Conclusie inzake:

[de man]

tegen

[de vrouw]

In deze zaak, over de afwikkeling van een huwelijksgoederengemeenschap, wordt geklaagd over een reken- of redeneerfout in de beslissing van het hof.

1. De feiten en het procesverloop

1.1.

Partijen zijn in 1993 te Caïro met elkaar gehuwd. Zij wonen in Nederland. Bij beschikking van 27 november 2000 heeft de rechtbank te ’s-Gravenhage de echtscheiding tussen hen uitgesproken en de verdeling bevolen van hun huwelijksgoederengemeenschap. De echtscheiding is op 5 maart 2001 ingeschreven in de registers van de burgerlijke stand.

1.2.

In het onderhavige geding, aangevangen op 8 mei 2002, vorderen partijen over en weer een bepaalde wijze van verdeling van de ontbonden goederengemeenschap. Het geschil betreft onder meer de omvang van die gemeenschap. De rechtbank heeft bij tussenvonnis van 17 september 2003 feiten vastgesteld en aan partijen nadere inlichtingen gevraagd. Bij eindvonnis van 30 juni 2004 heeft de rechtbank de verdeling, voor zover in cassatie nog van belang, vastgesteld als volgt (zie rov. 8 Rb):

a. aan de vrouw wordt toegescheiden:

- de voormalige echtelijke woning (rov. 5 Rb) € 134.800,-

- de hypotheekschuld op 5 maart 2001 (rov. 6 Rb) € 111.176,15 neg.

- de spaarwaarde op 5 maart 2001 (rov. 6 Rb) € 6.500,-

- een leenschuld Postbank op 5 maart 2001 (rov. 3.12 Rb) € 21.950,99 neg.

Per saldo aan de vrouw: € 8.172,86.

b. aan de man wordt toegescheiden:

- het appartement in Egypte (rov. 7 Rb) € 17.474,13.

c. Bijgevolg dient de man wegens overbedeling een bedrag van € 4.650,63 aan de vrouw te voldoen1..

1.3.

De man heeft hoger beroep ingesteld bij het gerechtshof te ’s-Gravenhage. De vrouw heeft incidenteel geappelleerd. Bij tussenarrest van 31 augustus 2010 heeft het hof onder meer vastgesteld dat het huwelijksgoederenregime van partijen wordt beheerst door Nederlands recht (rov. 1). Als (positief) deel van de gemeenschap heeft het hof ook het spaarloon van de vrouw in de verdeling betrokken, voor een bedrag van € 2.320,27 (rov. 11). Verder heeft het hof nog een restschuld van de vrouw aan [betrokkene], op 5 maart 2001 groot € 15.727,36, als te verdelen gemeenschapsschuld aangemerkt (rov. 13). Ten aanzien van de leenschuld bij de Postbank, zijnde een gemeenschapsschuld, heeft het hof beslist dat na de ontbinding van het huwelijk de man hierop € 4.282,86 heeft afgelost en de vrouw € 4.832,97 en dat de vrouw na een schikking met de Postbank € 18.500,- heeft betaald (exclusief kosten). Daarmee heeft de vrouw meer dan de helft van die schuld voor haar rekening genomen. Dit leidt ertoe dat haar te dier zake € 9.525,06 toekomt ten laste van de man (rov. 10)2.. Over de waarde van het appartement in Egypte heeft het hof partijen om inlichtingen gevraagd.

1.4.

Bij arrest van 29 mei 2012 heeft het hof, in afwijking van de rechtbank, de waarde van het appartement in Egypte gesteld op € 31.000,- (rov. 1 - 6).

1.5.

Per saldo kwam het hof tot de volgende verdeling:

a. aan de vrouw wordt toegescheiden:

- de voormalige echtelijke woning € 134.800,-

- de hypotheekschuld op 5 maart 2001 € 111.176,15 neg.

- de spaarwaarde op 5 maart 2001 € 6.500,-

- het spaarloon van de vrouw op 5 maart 2001 € 2.320,27.

b. aan de man wordt toegescheiden:

- het appartement in Egypte (gewijzigde waarde) € 31.000,-.

1.6.

Volgens het hof bedraagt de waarde van de aan de vrouw toegedeelde goederen per saldo € 10.493,13 en moet het aan de man toegedeelde appartement voor € 31.000,- in de verdeling worden betrokken, zodat de man is overbedeeld met een bedrag van € 10.253,44 (rov. 10). Dienovereenkomstig heeft het hof het eindvonnis van de rechtbank gedeeltelijk vernietigd en, na de nodige vaststellingen, de man veroordeeld tot betaling aan de vrouw van € 10.253,44 ten titel van overbedeling en tot betaling aan de vrouw van haar vergoedingsvordering ad € 9.525,06.

1.7.

De man heeft − tijdig − beroep in cassatie ingesteld tegen het tussenarrest en het eindarrest. De vrouw heeft, na aanvankelijk te hebben geconcludeerd tot verwerping van het beroep, uiteindelijk zich gerefereerd aan het oordeel van de Hoge Raad. Beide partijen hebben hun standpunten schriftelijk laten toelichten.

2. Bespreking van de cassatiemiddelen

2.1.

Middel 1, onderverdeeld in de onderdelen a, b en c, houdt zakelijk weergegeven in dat het hof zich heeft vergist bij de vaststelling van het bedrag van de overbedeling. De klachten concentreren zich rond de afwikkeling van de leenschuld aan de Postbank, die na de peildatum (5 maart 2001) is afgelost.

2.2.

De hierboven onder 1.5 samengevatte toedeling brengt mee dat de vrouw werd overbedeeld: zij ontving in de redenering van het hof goederen (a - d) ter waarde van per saldo € 32.444,12. De man ontving goederen ter waarde van € 31.000,-. Het verschil tussen beide (€ 1.444,12) gedeeld door 2 is € 722,06 in het voordeel van de vrouw. Het hof heeft, op zichzelf correct en in cassatie onbestreden, vastgesteld dat de vrouw nog een bedrag van € 9.525,06 van de man te vorderen had in verband met het feit dat zij na de ontbinding van het huwelijk het grootste gedeelte van de leenschuld aan de Postbank heeft afgelost (zie alinea 1.4 hiervoor). Dit zou meebrengen dat de man € 8.803,-3.(en niet € 10.253,44 naast de genoemde vergoeding van € 9.525,06) aan de vrouw moet betalen.

2.3.

Met de steller van het middel heb ik mij afgevraagd hoe het hof aan het bedrag van € 10.253,44 in rov. 10 is gekomen; het arrest vermeldt dit niet. Met enige verbeeldingskracht valt dit wel te reconstrueren. Blijkens rov. 8 heeft het hof de posten die in hoger beroep nieuw of gewijzigd waren alsnog verwerkt in de berekening die de rechtbank had gemaakt (zie alinea 1.2 hiervoor). Dan kan de volgende optelling worden gemaakt:

a. aan de vrouw wordt toegescheiden:

- de voormalige echtelijke woning € 134.800,-

- de hypotheekschuld op 5 maart 2001 € 111.176,15 neg.

- de spaarwaarde op 5 maart 2001 € 6.500,-

- het spaarloon van de vrouw op 5 maart 2001 € 2.320,27.

- een leenschuld Postbank op 5 maart 2001 € 21.950,99 neg.

Per saldo aan de vrouw: € 10.493,13.

b. aan de man wordt toegescheiden:

- het appartement in Egypte (gewijzigde waarde) € 31.000,-.

In deze veronderstelde berekening zou de man zijn overbedeeld met (€ 31.000,- min € 10.493,13 is € 20.506,87, gedeeld door 2 is) € 10.253,44, zijnde het bedrag waarop het hof uitkomt. Dit maakt duidelijk waar de vergissing (dubbeltelling) is ontstaan: het hof heeft de leenschuld aan de Postbank wederom in de berekening meegenomen, terwijl het hof elders in zijn arrest die schuld, als inmiddels afgelost, afzonderlijk heeft verwerkt in een door de man aan de vrouw te betalen vergoeding.

2.4.

De klacht is daarom gegrond. De Hoge Raad zou de zaak zelf kunnen afdoen. In verband met hetgeen partijen hebben opgemerkt over de proceskosten, attendeer ik op de in art. 31 Rv genoemde mogelijkheid een kennelijke (reken)fout te doen herstellen door de rechter die het vonnis heeft gewezen.

2.5.

Middel 2 is gericht tegen de vaststelling in hoger beroep van de waarde van het spaarloon van de vrouw op € 2.320,27. De klacht houdt in dat onbegrijpelijk is waarom het hof geen rekening heeft gehouden met de reserveringen van spaarloon over de maanden januari en februari 2001: uit een door de vrouw overgelegde productie had het hof, met een omrekening van guldens naar euro’s, kunnen afleiden dat op de peildatum (5 maart 2001) bovenop het bedrag van € 2.320,27 nog twee maandbedragen van elk € 65,66 moesten worden geteld, waarmee de waarde van het spaarloon zou uitkomen op € 2.451,59.

2.6.

Van de feitenrechter kan bezwaarlijk worden verwacht dat deze zelf uit een productie de maandbedragen reconstrueert. Het hof heeft zich kennelijk gericht op het door de vrouw genoemde bedrag van € 2.320,274.. Hoe dan ook, in de schriftelijke toelichting namens de vrouw (blz. 3) is deze vergissing van het hof ten bedrage van € 131,32 (tweemaal € 65,66) erkend en is uitdrukkelijk voorgesteld bij de verdere afdoening van de zaak te rekenen met een spaarloon van € 2.451,59. De berekening zou dan komen te luiden als volgt:

a. aan de vrouw wordt toegescheiden:

- de voormalige echtelijke woning € 134.800,-

- de hypotheekschuld op 5 maart 2001 € 111.176,15 neg.

- de spaarwaarde op 5 maart 2001 € 6.500,-

- het spaarloon van de vrouw op 5 maart 2001 € 2.451,59

Per saldo aan de vrouw: € 32.575,44.

b. aan de man wordt toegescheiden:

- het appartement in Egypte (gewijzigde waarde) € 31.000,-.

c. Ter zake van overbedeling van de vrouw is zij aan de man verschuldigd (32.575,44 min 31.000 is 1.575,44, gedeeld door 2 is) € 787,72. Daartegenover is de man ter zake van de aflossing van de leenschuld aan de Postbank aan de vrouw het vaststaande bedrag verschuldigd van € 9.525,06. Hij moet dus nog (9.525,06 min 787,72 is) € 8.737,34 aan de vrouw betalen.

3. Conclusie

De conclusie strekt tot vernietiging van de bestreden arresten en afdoening van de zaak door de Hoge Raad als voormeld.

De Procureur-Generaal bij de

Hoge Raad der Nederlanden,

a. - g.

Deze functie is alleen te gebruiken als je bent ingelogd.