HvJ EG, 18-01-2007, nr. C-104/06

Artikel 28 van de EER-Overeenkomst bepaalt:

Artikel 31 van de EER-Overeenkomst bepaalt:

Hoofdstuk 47 van de wet op de inkomstenbelasting (1999:1229) [inkomstskattelag (1999:1229); hierna: ‘IL’], met als titel ‘Belastinguitstel’, bevat bepalingen inzake het belastinguitstel bij de overdracht van een particuliere woning of een recht om in een gebouw van een particuliere coöperatie te wonen alsmede inzake de behandeling van dat uitstel in geval van latere overdracht.

Artikel 2 van hoofdstuk 47 van de IL, inzake de voorwaarden voor het belastinguitstel, bepaalt:

Krachtens artikel 3, eerste alinea, van hoofdstuk 47 van de IL wordt onder de oorspronkelijke woning verstaan, een in Zweden gelegen particuliere woning die op het tijdstip van de overdracht ervan de voornaamste woonplaats van de belastingplichtige is.

Artikel 5 van hoofdstuk 47 van de IL, zoals gewijzigd bij wet 2003:1206 (lag om ändring i inkomstskattelagen 1999:1229), behoort tot het deel van datzelfde hoofdstuk, met als titel ‘Vervangingswoning’, en bepaalt:

Met deze grief voert de Commissie in de eerste plaats aan dat het Koninkrijk Zweden de krachtens de artikelen 18 EG, 39 EG en 43 EG op hem rustende verplichtingen niet is nagekomen.

Artikel 18 EG, dat het recht van iedere burger van de Unie om vrij op het grondgebied van de lidstaten te reizen en te verblijven, op algemene wijze formuleert, vindt in artikel 43 EG een bijzondere uitdrukking voor de vrijheid van vestiging en in artikel 39 EG voor het vrije verkeer van werknemers (arrest van 26 oktober 2006, Commissie/Portugal, C-345/05, nog niet gepubliceerd in de Jurisprudentie, punt 13).

Derhalve moet worden nagegaan of de artikelen 39 EG en 43 EG zich verzetten tegen een nationale regeling als die vervat in de litigieuze bepalingen van hoofdstuk 47 van de IL.

De bepalingen van het EG-Verdrag inzake het vrije verkeer van personen beogen het de gemeenschapsonderdanen gemakkelijker te maken, om het even welk beroep uit te oefenen op het gehele grondgebied van de Gemeenschap, en staan in de weg aan regelingen die deze onderdanen minder gunstig behandelen wanneer zij op het grondgebied van een andere lidstaat een economische activiteit willen uitoefenen (zie arrest van 15 september 2005, Commissie/Denemarken, C-464/02, Jurispr. blz. I-7929, punt 34 en aangehaalde rechtspraak).

Bepalingen die een onderdaan van een lidstaat beletten of ervan weerhouden zijn staat van herkomst te verlaten om zijn recht van vrij verkeer uit te oefenen, leveren derhalve belemmeringen van deze vrijheid op, zelfs wanneer zij onafhankelijk van de nationaliteit van de betrokken werknemers van toepassing zijn (arrest van 13 november 2003, Schilling en Fleck-Schilling, C-209/01, Jurispr. blz. I-13389, punt 25, alsmede arrest Commissie/Denemarken, reeds aangehaald, punt 35).

Volgens de rechtspraak van het Hof houden de bepalingen betreffende het vrije verkeer van werknemers, hoewel zij volgens hun bewoordingen met name het voordeel van behandeling als eigen onderdaan in de lidstaat van ontvangst beogen te garanderen, ook een verbod in voor de lidstaat van oorsprong, het vrije aanvaarden en verrichten van werk door een van zijn onderdanen in een andere lidstaat te bemoeilijken (arrest van 12 december 2002, De Groot, C-385/00, Jurispr. blz. I-11819, punt 79).

Hetzelfde geldt voor de bepalingen inzake de vrijheid van vestiging. Uit voormelde rechtspraak volgt immers dat deze bepalingen, hoewel zij volgens hun bewoordingen het voordeel van behandeling als eigen onderdaan in de lidstaat van ontvangst beogen te garanderen, zich tevens ertegen verzetten dat de lidstaat van oorsprong de vestiging in een andere lidstaat van een van zijn onderdanen of van een naar zijn wetgeving opgerichte vennootschap belemmert (arresten van 11 maart 2004, De Lasteyrie du Saillant, C-9/02, Jurispr. blz. I-2409, punt 42, en 23 februari 2006, Keller Holding, C-471/04, Jurispr. blz. I-2107, punt 30).

Hoewel in casu de litigieuze bepalingen van hoofdstuk 47 van de IL een in Zweden aan de inkomstenbelasting onderworpen belastingplichtige niet verbieden, een beroep uit te oefenen in een andere lidstaat, of, in het algemeen, zijn recht van vestiging uit te oefenen, beperken deze bepalingen niettemin de uitoefening van deze rechten, aangezien er voor de belastingplichtigen die hun onroerende goederen wensen te verkopen teneinde zich in een andere lidstaat dan het Koninkrijk Zweden te vestigen, op zijn minst een afschrikkende werking van uitgaat.

De belastingplichtige die besluit het voor bewoning bestemde onroerend goed dat hij in Zweden bezit te verkopen, om zijn woonplaats naar het grondgebied van een andere lidstaat te verleggen en aldaar, in het kader van de uitoefening van de hem bij de artikelen 39 EG en 43 EG toegekende rechten, een voor zijn huisvesting bestemd nieuw onroerend goed te kopen, wordt immers duidelijk fiscaal minder gunstig behandeld dan een persoon die zijn woonplaats in Zweden behoudt.

Dat verschil in behandeling ter zake van het belastinguitstel voor de gerealiseerde meerwaarde, dat gevolgen kan hebben voor het patrimonium van de belastingplichtige die zijn woonplaats van Zweden naar het buitenland wenst te verleggen, kan hem derhalve ervan afschrikken om die stap te zetten.

Hieruit volgt dat de bepalingen van hoofdstuk 47 van de IL, en inzonderheid de artikelen 2 tot en met 5 van dat hoofdstuk, in hun onderlinge samenhang gelezen, door het voordeel van het belastinguitstel voor de meerwaarde die ontstaat bij de overdracht van een particuliere woning of van een appartement van een particuliere coöperatie, afhankelijk te stellen van de voorwaarde dat de nieuwe woning op het Zweedse grondgebied is gelegen, het vrije verkeer van werknemers alsmede de vrijheid van vestiging, zoals gewaarborgd door de artikelen 39 EG en 43 EG, kunnen belemmeren.

Uit vaste rechtspraak blijkt echter dat nationale maatregelen die de uitoefening van de in het Verdrag gewaarborgde fundamentele vrijheden kunnen belemmeren of minder aantrekkelijk kunnen maken, niettemin toelaatbaar kunnen zijn mits zij een doel van algemeen belang nastreven, geschikt zijn om de verwezenlijking daarvan te waarborgen en niet verder gaan dan noodzakelijk is om het gestelde doel te bereiken (arrest De Lasteyrie du Saillant, reeds aangehaald, punt 49, en arrest van 7 september 2006, N, C-470/04, nog niet gepubliceerd in de Jurisprudentie, punt 40).

Hoewel het Hof heeft erkend dat de noodzaak om de samenhang van een belastingstelsel te bewaren een beperking van de uitoefening van de door het Verdrag gegarandeerde fundamentele vrijheden kan rechtvaardigen, kan een argument op basis van een dergelijke rechtvaardiging slechts slagen indien wordt bewezen dat er een rechtstreeks verband bestaat tussen het betrokken fiscale voordeel en de opheffing van dat voordeel door een bepaalde belastingheffing (zie in die zin arrest Keller Holding, reeds aangehaald, punt 40 en aangehaalde rechtspraak).

In casu voert het Koninkrijk Zweden voor het Hof echter geen concrete argumenten aan ten bewijze dat de litigieuze bepalingen van de IL gerechtvaardigd zijn door de noodzaak de samenhang van het belastingstelsel ter zake van het belastinguitstel voor de meerwaarden te verzekeren; bovendien erkent het in zijn verweerschrift de niet-nakoming. Het Koninkrijk Zweden betoogt dat het een hervorming van de complexe regeling inzake het belastinguitstel laat uitwerken teneinde te voldoen aan de uit het gemeenschapsrecht voortvloeiende verplichtingen.

Opgemerkt zij dat volgens de rechtspraak het bestaan van een niet-nakoming moet worden beoordeeld op basis van de situatie waarin de lidstaat zich bevond aan het einde van de in het met redenen omkleed advies gestelde termijn, en dat het Hof met sedertdien opgetreden wijzigingen geen rekening kan houden (zie met name arrest van 16 oktober 2003, Commissie/Ierland, C-388/02, Jurispr. blz. I-12173, punt 6).

Derhalve dient te worden vastgesteld dat de litigieuze bepalingen van hoofdstuk 47 van de IL in strijd zijn met de artikelen 39 EG en 43 EG.

Aangaande de economisch niet-actieve personen geldt deze conclusie om dezelfde redenen ook voor de grief betreffende artikel 18 EG.

De Commissie voert in de tweede plaats aan dat het Koninkrijk Zweden niet heeft voldaan aan de verplichtingen die op hem rusten krachtens de artikelen 28 en 31 van de EER-Overeenkomst, betreffende het vrije verkeer van werknemers respectievelijk de vrijheid van vestiging.

In casu dient te worden opgemerkt dat de in de artikelen 28 en 31 van de EER-Overeenkomst neergelegde regels die beperkingen van het vrije verkeer en van de vrijheid van vestiging verbieden, inhoudelijk gelijk zijn aan die welke zijn vastgesteld in de artikelen 39 EG en 43 EG.

Derhalve moet worden vastgesteld dat, gelet op de conclusie die in punt 29 van het onderhavige arrest is geformuleerd, de litigieuze bepalingen van hoofdstuk 47 van de IL ook in strijd zijn met de artikelen 28 en 31 van deze overeenkomst.

Derhalve is het beroep van de Commissie gegrond voor zover het betrekking heeft op de grief betreffende schending van de in de EER-Overeenkomst neergelegde regels inzake het vrije verkeer van personen.

Mitsdien moet worden vastgesteld dat het Koninkrijk Zweden, door de vaststelling en de handhaving van fiscale bepalingen als die van hoofdstuk 47 van de IL, waarbij het voordeel van het belastinguitstel voor de meerwaarde die ontstaat bij de overdracht van een particuliere woning of van een recht om in een gebouw van een particuliere coöperatie te wonen, afhankelijk wordt gesteld van de voorwaarde dat ook de nieuw aangeschafte woning op het Zweedse grondgebied is gelegen, de verplichtingen niet is nagekomen die op hem rusten krachtens de artikelen 18 EG, 39 EG en 43 EG alsmede de artikelen 28 en 31 van de EER-Overeenkomst.

De Commissie verzoekt het Hof bovendien vast te stellen dat het Koninkrijk Zweden de verplichtingen niet is nagekomen die op hem rusten krachtens artikel 56, lid 1, EG en artikel 40 van de EER-Overeenkomst.

Aangezien de bepalingen van het Verdrag en van de EER-Overeenkomst betreffende het vrije verkeer van personen zich verzetten tegen de litigieuze regeling, behoeft deze regeling niet afzonderlijk aan artikel 56, lid 1, EG en artikel 40 van de EER-Overeenkomst inzake het vrije verkeer van kapitaal te worden getoetst (arrest Commissie/Portugal, reeds aangehaald, punt 45).