HvJ EG, 11-07-2008, nr. C-195/08 PPU

Artikel 3 van het op 25 oktober 1980 te 's Gravenhage gesloten Verdrag betreffende de burgerrechtelijke aspecten van internationale ontvoering van kinderen (hierna: ‘Verdrag van 's Gravenhage van 1980’), luidt:

Artikel 12 van het Verdrag van 's Gravenhage van 1980 is als volgt verwoord:

Artikel 13 van het Verdrag van 's Gravenhage van 1980 luidt:

Het Verdrag van 's Gravenhage van 1980 is op 1 december 1983 in werking getreden. Alle lidstaten van de Europese Unie zijn verdragsluitende staten.

Punt 17 van de considerans van de verordening preciseert:

Punt 21 van de considerans van de verordening bepaalt het volgende:

Artikel 2 van de verordening luidt:

Artikel 8 van de verordening vermeldt:

Artikel 10 van de verordening bevat de volgende bepaling:

Artikel 11 van de verordening luidt:

Hoofdstuk III van de verordening, dat de titel ‘Erkenning en tenuitvoerlegging’ draagt, bevat de artikelen 21 tot en met 52. Afdeling 4 van bedoeld hoofdstuk III, getiteld ‘Uitvoerbaarheid van bepaalde beslissingen omtrent het omgangsrecht en bepaalde beslissingen die de terugkeer van het kind met zich brengen’, bevat de artikelen 40 tot en met 45 van deze verordening.

Artikel 21, leden 1 en 3, van de verordening luidt:

Artikel 23 van de verordening bepaalt:

Artikel 24 van de verordening is als volgt verwoord:

Artikel 28, lid 1, van de verordening zet uiteen:

Artikel 31 van de verordening luidt:

In artikel 40 van de verordening is het volgende bepaald:

Artikel 42 van de verordening, dat de titel ‘Terugkeer van een kind draagt’, houdt de volgende regeling in:

Artikel 43 van de verordening luidt:

Luidens artikel 44 van de verordening heeft ‘het certificaat […] alleen gevolg binnen de grenzen van de uitvoerbaarheid van de uitspraak’.

Artikel 60 van de verordening zet uiteen:

Artikel 68 van de verordening luidt:

Volgens de gegevens betreffende de gerechten en de rechtsmiddelen in de zin van artikel 68 van verordening nr. 2201/2003 (PB 2005, C 40, blz. 2), heeft de Republiek Litouwen uit hoofde van artikel 68, eerste alinea, aan de Commissie te kennen gegeven dat de in de artikelen 21 en 29 van de verordening bedoelde verzoeken alsook het in artikel 33 daarvan bedoelde rechtsmiddel bij het Lietuvos apeliacinis teismas (gerechtshof) worden ingediend c.q. ingesteld en dat de op het rechtsmiddel gegeven beslissing, bedoeld in artikel 34 van die verordening, enkel vatbaar is voor cassatieberoep bij de Lietuvos Aukščiausiasis Teismas (Hooggerechtshof).

Uit deze gegevens volgt dat een verzoek om uitvoerbaarverklaring van een door een rechter van een andere lidstaat dan de Republiek Litouwen krachtens artikel 28 van de verordening gegeven beslissing, bij het Lietuvos apeliacinis teismas moet worden ingediend.

Krachtens artikel 72 ervan is de verordening, behoudens enkele artikelen, van toepassing met ingang van 1 maart 2005. De verordening is niet van toepassing op het Koninkrijk Denemarken.

Het Verdrag van 27 september 1968 betreffende de rechterlijke bevoegdheid en de tenuitvoerlegging van beslissingen in burgerlijke en handelszaken (PB 1972, L 299, blz. 32), dat meerdere malen is gewijzigd, had tot doel de erkenning en de tenuitvoerlegging van beslissingen in burgerlijke en handelszaken tussen de verdragsluitende staten te vergemakkelijken. Te dien einde heeft het bevoegdheidsregels en procedures voor de erkenning en de tenuitvoerlegging van beslissingen in dergelijke zaken ingevoerd. Deze regels waren gebaseerd op het beginsel van vertrouwen van de gerechten van een verdragsluitende staat in de beslissingen genomen door de gerechten van een andere verdragsluitende staat, en omgekeerd. Dit verdrag is volgens artikel 1 ervan niet van toepassing op de staat en de bevoegdheid van natuurlijke personen en het huwelijksgoederenrecht.

Van oordeel dat het belang van het kind van doorslaggevend belang is bij elke vraag naar het gezagsrecht over dit laatste en dat het kind op internationaal vlak beschermd moet worden tegen de schadelijke gevolgen van een ongeoorloofde overbrenging of een ongeoorloofd niet doen terugkeren en dat procedures moeten worden vastgesteld om de onverwijlde terugkeer van het kind in de staat waar het zijn gewone verblijfplaats heeft te waarborgen en het omgangsrecht zeker te stellen, is het Verdrag van 's Gravenhage van 1980 vastgesteld.

De benadering die is gekozen in de verdragen vermeld in de twee voorafgaande punten, is wat het huwelijk en de ouderlijke verantwoordelijkheid betreft, overgenomen in de verordening. Deze is van toepassing in burgerlijke zaken betreffende echtscheiding, scheiding van tafel en bed en nietigverklaring van het huwelijk alsmede op de toekenning, de uitoefening, de overdracht en de beperking of de beëindiging van de ouderlijke verantwoordelijkheid.

Overeenkomstig punt 21 van de considerans van de verordening, is deze gebaseerd op de opvatting dat de erkenning en de tenuitvoerlegging van in een lidstaat gegeven beslissingen gebaseerd dienen te zijn op het beginsel van wederzijds vertrouwen, en dat de gronden tot weigering van de erkenning tot het noodzakelijke minimum beperkt dienen te blijven.

Volgens de punten 12 en 13 van de considerans van de verordening gaat deze uit van de opvatting dat het belang van het kind moet primeren, terwijl overeenkomstig punt 33 van de considerans deze verordening de eerbiediging dient te waarborgen van de grondrechten van het kind, zoals die in artikel 24 van het Handvest van de grondrechten van de Europese Unie zijn erkend.

De verordening beoogt met name een afschrikkingseffect te hebben voor de ontvoering van kinderen tussen lidstaten en in geval van ontvoering de onverwijlde terugkeer van het kind te bewerkstelligen.

Overeenkomstig punt 17 van de considerans van de verordening vormt deze een aanvulling op de bepalingen van het Verdrag van 's Gravenhage van 1980, dat niettemin van toepassing blijft.

Krachtens artikel 60 ervan heeft de verordening voorrang boven het Verdrag van 's Gravenhage van 1980.

De prejudiciële vragen moeten in het licht van de opmerkingen in de punten 47 tot en met 54 van het onderhavige arrest en van de daar in herinnering gebrachte beginselen worden beantwoord.

Met de vierde tot en met de zesde vraag, die tezamen en eerst moet worden onderzocht, wenst de verwijzende rechter in wezen te vernemen of het geven van een beslissing door een gerecht van de lidstaat van herkomst waarbij de terugkeer van het kind wordt uitgesproken, en de afgifte van een certificaat uit hoofde van artikel 42 van de verordening in overeenstemming zijn met de doelstellingen en procedures van deze laatste, ingeval een gerecht van de lidstaat waar het kind ongeoorloofd wordt vastgehouden een beslissing heeft gegeven die de terugkeer van het kind naar de lidstaat van herkomst met zich brengt. De verwijzende rechter wenst ook te vernemen of artikel 24 van deze verordening aldus moet worden uitgelegd dat het gerecht van de lidstaat waar het kind ongeoorloofd wordt vastgehouden, de beslissing van het gerecht van de lidstaat van herkomst waarbij de terugkeer van het kind wordt gelast, moet erkennen indien dit laatste de in de verordening voorziene procedure niet heeft geëerbiedigd.

Artikel 11, lid 8, van de verordening luidt dat ‘niettegenstaande een beslissing houdende de niet-terugkeer op grond van het Verdrag van 's‑Gravenhage van 1980, een latere beslissing die de terugkeer van het kind met zich brengt, gegeven door een gerecht dat krachtens deze verordening bevoegd is, overeenkomstig afdeling 4 van hoofdstuk III uitvoerbaar [is], zulks teneinde de terugkeer van het kind te verzekeren’.

Volgens sommige bij het Hof ingediende opmerkingen heeft deze bepaling tot gevolg dat een certificaat uit hoofde van artikel 42 van de verordening enkel kan worden afgegeven indien voorafgaand een beslissing op grond van artikel 13 van het Verdrag van 's Gravenhage van 1980 is gegeven waarbij is geweigerd de terugkeer van het kind te gelasten. Hieruit zou volgen dat in het hoofdgeding, als gevolg van het feit dat het Lietuvos apeliacinis teismas bij beslissing van 15 maart 2007 de terugkeer van het kind heeft gelast, de gerechten van de lidstaat van herkomst niet bevoegd waren een certificaat uit hoofde van voormeld artikel 42 af te geven, zoals het Amtsgericht Oranienburg bij beslissing van 20 juni 2007, bevestigd bij beslissing van 20 februari 2008 van het Brandenburgische Oberlandesgericht, heeft gedaan.

De uitlegging volgens welke geen certificaat uit hoofde van artikel 42 van de verordening kan worden afgegeven zonder voorafgaande beslissing waarbij is geweigerd de terugkeer van het kind te gelasten, moet worden gevolgd.

Dit is immers de uitlegging die volgt uit de verordening in haar geheel en uit artikel 11, lid 8, ervan in het bijzonder.

Na erin te hebben voorzien dat de in een lidstaat gegeven beslissing in de andere lidstaten wordt erkend zonder dat daartoe enigerlei procedure is vereist, regelt de verordening de erkenning en de uitvoerbaarverklaring van de beslissingen op twee gebieden (artikelen 21, leden 1 en 3, 11, lid 8, 40, lid 1, en 42, lid 1). Volgens het eerste regelingsgebied kan om de vaststelling van een erkenningsbeslissing en de uitvoerbaarverklaring worden verzocht volgens de in hoofdstuk III, onderdeel 2, van de verordening voorziene procedures. Volgens het tweede regelingsgebied is de uitvoerbaarverklaring van sommige beslissingen inzake het omgangsrecht of waarbij de terugkeer van het kind wordt gelast, onderworpen aan de bepalingen van onderdeel 4 van dat hoofdstuk.

Dit laatste regelingsgebied sluit nauwgezet aan bij de bepalingen van het Verdrag van 's Gravenhage van 1980 en is, indien een aantal voorwaarden zijn vervuld, op de onmiddellijke terugkeer van het kind gericht.

De uitvoerbaarheid van een beslissing waarbij de terugkeer van een kind wordt gelast, die is gegeven na een beslissing waarbij is geweigerd de terugkeer te gelasten, geniet ofschoon zij intrinsiek samenhangt met de overige door de verordening geregelde materies, met name het gezagsrecht, procedurele autonomie, teneinde de terugkeer van een kind dat ongeoorloofd is overgebracht naar of wordt vastgehouden in een andere lidstaat dan die waarin het onmiddellijk vóór zijn ongeoorloofde overbrenging of niet doen terugkeren zijn gewone verblijfplaats had, niet te vertragen.

De procedurele autonomie van het bepaalde in de artikelen 11, lid 8, 40 en 42 van de verordening en de voorrang die in het kader van hoofdstuk III, afdeling 4, van de verordening aan de bevoegdheid van het gerecht van herkomst wordt gegeven, komen tot uiting in de artikelen 43 en 44 van de verordening, bepalende dat het recht van de lidstaat van herkomst van toepassing is op elke verbetering van het certificaat, dat tegen de afgifte van een certificaat geen rechtsmiddel openstaat en dat het certificaat alleen gevolg heeft binnen de grenzen van de uitvoerbaarheid van de uitspraak.

Het voorbehoud dat in artikel 21, lid 3, van de verordening wordt gemaakt door het gebruik van de bewoordingen ‘onverminderd afdeling 4’, waar de als vierde gestelde vraag van de verwijzende rechter betrekking op heeft, heeft tot doel te verduidelijken dat waar deze bepaling elke belanghebbende de mogelijkheid biedt, om een beslissing houdende erkenning of niet-erkenning van de in een lidstaat gegeven beslissing te verzoeken, zulks niet uitsluit, wanneer de voorwaarden daarvoor zijn vervuld, dat op de regeling van de artikelen 11, lid 8, 40 en 42 een beroep kan worden gedaan voor het geval van terugkeer van een kind nadat een beslissing inhoudende de niet-terugkeer is gegeven, nu deze regeling voorrang heeft boven die voorzien in hoofdstuk III, afdelingen 1 en 2.

Benadrukt moet worden dat de procedure die is voorzien voor het geval van terugkeer van een kind nadat een beslissing is gegeven waarbij is geweigerd de terugkeer te gelasten, het bepaalde in de artikelen 12 en 13 van het Verdrag van 's Gravenhage van 1980 overneemt en versterkt. Meer bepaald is de termijn om te beslissen op een verzoek inzake niet-terugkeer zeer kort. Bovendien kan een gerecht dat krachtens de verordening bevoegd is een definitieve beslissing geven waarbij de terugkeer wordt gelast. Ten slotte eindigt de procedure doordat voor de beslissing een certificaat wordt afgegeven. Daardoor verkrijgt de beslissing bijzondere uitvoerbaarheid, waarbij de voorwaarden voor toekenning en de gevolgen van het certificaat uitdrukkelijk in de verordening zijn gedefinieerd.

Zo volgt aangaande de voorwaarden voor toekenning uit artikel 42, lid 2, van de verordening dat de rechter van de lidstaat van herkomst die de beslissing bedoeld in artikel 40, lid 1, sub b, van die verordening heeft gegeven, het certificaat slechts afgeeft indien:

De afgifte van een certificaat heeft tot gevolg dat, zodra deze heeft plaatsgevonden, de beslissing die de terugkeer van het kind met zich brengt bedoeld in artikel 40, lid 1, sub b, wordt erkend en uitvoerbaar is in een andere lidstaat, zonder dat enige uitvoerbaarverklaring vereist is en zonder dat tegen de erkenning ervan verzet kan worden aangetekend.

Er zij aan herinnerd dat deze regeling enkel van toepassing is in geval van de terugkeer van een kind nadat een beslissing inhoudende de niet-terugkeer als bedoeld in artikel 11, lid 8, van de verordening is gegeven.

In die zin pleit artikel 11, lid 8, bepalende dat ‘niettegenstaande een beslissing houdende de niet-terugkeer op grond van het Verdrag van 's‑Gravenhage van 1980, […] een latere beslissing die de terugkeer van het kind met zich brengt, gegeven door een gerecht dat krachtens deze verordening bevoegd is, overeenkomstig afdeling 4 van hoofdstuk III uitvoerbaar [is], zulks teneinde de terugkeer van het kind te verzekeren’.

Ofschoon de uitdrukking ‘niettegenstaande een beslissing houdende de niet-terugkeer’ een zekere dubbelzinnigheid bevat, wijst de omstandigheid dat zij gekoppeld is aan de woorden ‘een latere beslissing’ erop dat er een chronologisch verband bestaat tussen een beslissing, namelijk die waarbij de niet-terugkeer is uitgesproken, en de latere beslissing. Deze formulering laat er geen twijfel over bestaan dat eerstbedoelde beslissing voorafgaat.

Punt 17 van de considerans van de verordening bevestigt deze uitlegging door te verduidelijken dat een beslissing inhoudende de niet-terugkeer ‘moet […] kunnen worden vervangen door een latere beslissing van het gerecht van de lidstaat waar het kind vóór de ongeoorloofde overbrenging of niet doen terugkeren zijn gewone verblijfplaats had’.

Voorts volgt uit artikel 42, lid 2, sub c, van de verordening, op grond waarvan het gerecht rekening moet houden met de redenen en het bewijs op grond waarvan de beslissing ingevolge artikel 13 van het Verdrag van 's Gravenhage van 1980 is gegeven, dat dit gerecht pas uitspraak kan doen nadat in de lidstaat van tenuitvoerlegging een beslissing is gegeven waarbij is geweigerd de terugkeer van het kind te gelasten.

Bijgevolg is artikel 40, lid 1, sub b, van de verordening een bepaling die enkel toepassing vindt nadat eerst in de lidstaat van tenuitvoerlegging een beslissing is gegeven waarbij de terugkeer van het kind is geweigerd.

De gevolgen die in de in punt 58 van het onderhavige arrest vermelde opmerkingen aan deze uitlegging worden verbonden, kunnen echter niet worden aanvaard.

Artikel 11, lid 3, van de verordening vereist immers dat de gerechten waarbij een verzoek om terugkeer is ingediend, met bekwame spoed beschikken, met gebruikmaking van de snelste procedures die in het nationale recht beschikbaar zijn. Ingevolge de tweede alinea van diezelfde bepaling moet bovendien, onverminderd die doelstelling van voortvarendheid, de beslissing worden gegeven uiterlijk zes weken nadat het verzoek aanhangig is gemaakt, tenzij dit als gevolg van uitzonderlijke omstandigheden onmogelijk blijkt.

Meer bepaald voorziet lid 6 van bedoeld artikel 11 dat, indien een gerecht een beslissing inhoudende de niet-terugkeer heeft gegeven, het onmiddellijk, rechtstreeks dan wel door tussenkomst van zijn centrale autoriteit, een afschrift van die gerechtelijke beslissing en van de desbetreffende stukken, met name het zittingsverslag, toezendt aan het bevoegde gerecht of de centrale autoriteit van de lidstaat waar het kind onmiddellijk vóór zijn ongeoorloofde overbrenging of zijn niet doen terugkeren zijn gewone verblijfplaats had. De spoedeisendheid van die stappen volgt ook uit de laatste volzin van datzelfde lid, dat bepaalt dat het gerecht van de lidstaat van herkomst ‘alle bedoelde stukken [dient te] ontvangen binnen een maand te rekenen vanaf de datum waarop de beslissing houdende de niet-terugkeer is gegeven’.

Deze bepalingen beogen niet alleen te verzekeren dat het kind onmiddellijk terugkeert naar de lidstaat waar het vóór zijn ongeoorloofde overbrenging of niet doen terugkeren zijn gewone verblijfplaats had, maar ook het gerecht van de lidstaat van herkomst in de gelegenheid te stellen, de redenen en de bewijsstukken te evalueren op grond waarvan de beslissing inhoudende de niet-terugkeer is genomen.

Meer bepaald moet het gerecht van de lidstaat van herkomst onderzoeken of de in punt 67 van het onderhavige arrest genoemde voorwaarden zijn vervuld.

Nu deze beoordeling op de voet van de artikelen 10 en 40, lid 1, sub b, van de verordening in laatste instantie aan het gerecht van de lidstaat van herkomst toekomt, zijn procesincidenten die zich nadat een beslissing inhoudende de niet-terugkeer is gegeven voordoen of opnieuw voordoen in de lidstaat van tenuitvoerlegging, niet doorslaggevend. Zij kunnen worden geacht geen gevolgen te hebben voor de tenuitvoerlegging van de verordening.

Indien dit niet het geval was, zou de verordening haar nuttig effect kunnen worden ontnomen, daar aan de doelstelling van onmiddellijke terugkeer van het kind dan de voorwaarde gekoppeld zou blijven dat alle procedures die toelaatbaar zijn volgens het nationale recht van de lidstaat waar het kind ongeoorloofd wordt vastgehouden, zijn uitgeput. Dit risico moet temeer voor ogen worden gehouden nu de biologische tijd bij jonge kinderen, gezien de intellectuele en psychologische constitutie van deze kinderen en de snelheid waarmee deze zich ontwikkelt, niet volgens algemene criteria kan worden gemeten.

Hoewel de verordening niet tot doel heeft, de regels van materieel recht en de procedureregels van de verschillende lidstaten eenvormig te maken, is het niettemin van belang dat de toepassing van die nationale regels geen afbreuk doet aan het nuttig effect van de verordening (zie naar analogie, aangaande het Verdrag van 27 september 1968 betreffende de rechterlijke bevoegdheid en de tenuitvoerlegging van beslissingen in burgerlijke en handelszaken, arresten van 15 mei 1990, Hagen, C-365/88, Jurispr. blz. I-1845, punten 19 en 20; 7 maart 1995, Shevill e.a., C-68/93, Jurispr. blz. I-415, punt 36, en 27 april 2004, Turner, C-159/02, Jurispr. blz. I-3565, punt 29).

Bovendien is deze uitlegging in overeenstemming met de vereisten en de doelstelling van de verordening en is zij de enige die de doeltreffendheid van het gemeenschapsrecht optimaal verzekert.

Zij vindt daarenboven steun in twee elementen. Het eerste is gebaseerd op de bewoordingen ‘een latere beslissing die de terugkeer van het kind met zich brengt’ in artikel 11, lid 8, van de verordening. Deze bewoordingen brengen tot uitdrukking dat het gerecht van de lidstaat van herkomst, zodra de beslissing inhoudende de niet-terugkeer is gegeven, gehouden kan zijn een of meerdere beslissingen te geven teneinde de terugkeer van het kind te bewerkstelligen, daaronder begrepen in gevallen van een procedurele of feitelijke impasse. Het tweede is een systematisch element en berust op het feit dat, anders dan de in de artikelen 33 tot en met 35 van de verordening voorziene procedure voor het verzoek om uitvoerbaarverklaring, beslissingen uit hoofde van hoofdstuk III, afdeling 4, van de verordening (omgangsrecht en terugkeer van het kind) door het gerecht van de lidstaat van herkomst uitvoerbaar kunnen worden verklaard zonder dat daartegen in de lidstaat van herkomst of in die van tenuitvoerlegging een rechtsmiddel kan worden ingesteld.

Doordat de verordening tegen de afgifte van een certificaat uit hoofde van artikel 42, lid 1, ieder ander rechtsmiddel dan een verzoek om verbetering in de zin van artikel 43, lid 1, uitsluit, beoogt zij te voorkomen dat de doeltreffendheid van de bepalingen ervan in het gedrang komt door misbruik van procedure. Daarenboven maakt artikel 68 onder de rechtsmiddelen geen melding van een rechtsmiddel tegen beslissingen uit hoofde van hoofdstuk III, onderdeel 4, van de verordening.

Deze overwegingen beantwoorden aan de specifieke punten van het geding in de hoofdzaak.

In de eerste plaats lijkt het erop dat de opeenvolgende beslissingen van de Litouwse gerechten, die zowel betrekking hebben op het verzoek om terugkeer als op het verzoek om niet-erkenning van de beslissing waarvoor overeenkomstig artikel 42 van de verordening een certificaat is afgegeven, de in die laatste bepaling voorziene procedurele autonomie niet heeft geëerbiedigd. Bovendien bewijzen het aantal beslissingen en de verscheidenheid ervan (vernietigingen, herzieningen, heropeningen, opschortingen) dat, zelfs indien de snelst mogelijke interne procedures zijn gevolgd, op de datum van afgifte van het certificaat de reeds verstreken termijnen kennelijk in strijd waren met de vereisten van de verordening.

Rest nog te preciseren dat nu er geen twijfel is geuit over de echtheid van het door het Amtsgericht Oranienburg afgegeven certificaat en dit alle in artikel 42 van de verordening vereiste elementen bevatte, een beroep tegen de afgifte van het certificaat of verzet tegen de erkenning ervan overeenkomstig artikel 43, lid 2, van de verordening slechts kon worden afgewezen, daar het aangezochte gerecht enkel de uitvoerbaarheid kan vaststellen van de beslissing waarvoor een certificaat is afgegeven.

Gelet op de voorgaande overwegingen moet op de vierde tot en met de zesde vraag worden geantwoord dat zodra een beslissing inhoudende de niet-terugkeer is gegeven en aan het gerecht van de lidstaat van herkomst ter kennis is gebracht, het voor de afgifte van het certificaat voorzien in artikel 42 van de verordening irrelevant is of die beslissing is opgeschort, herzien, vernietigd of, hoe dan ook, geen kracht van gewijsde heeft gekregen of is vervangen door een beslissing waarbij de terugkeer wordt gelast, zolang het kind niet daadwerkelijk is teruggekeerd. Nu geen twijfel is geuit over de echtheid van dat certificaat en dit overeenkomstig het formulier waarvan model in bijlage IV bij deze verordening is opgemaakt, is verzet tegen de erkenning van de beslissing waarbij de terugkeer wordt gelast ontoelaatbaar en kan het aangezochte gerecht enkel de uitvoerbaarheid vaststellen van de beslissing waarvoor een certificaat is afgegeven en de onmiddellijke terugkeer van het kind gelasten.

Met zijn eerste vraag wenst de verwijzende rechter in wezen te vernemen of een belanghebbende in de zin van artikel 21 van de verordening om niet-erkenning van een gerechtelijke beslissing kan verzoeken, zonder dat een verzoek om erkenning van diezelfde beslissing is ingediend.

Het op de vierde tot en met de zesde vraag gegeven antwoord sluit de mogelijkheid van een verzoek om niet-erkenning uit ingeval een beslissing die de terugkeer van het kind met zich brengt is gegeven en daarvoor overeenkomstig het bepaalde in de artikelen 11, lid 8, en 42 van de verordening een certificaat is afgegeven.

Deze mogelijkheid kan evenwel niet algemeen worden uitgesloten.

Artikel 21, lid 3, van de verordening bepaalt immers dat ‘onverminderd afdeling 4, […] elke belanghebbende volgens de procedures van afdeling 2 een verzoek om een beslissing houdende erkenning of niet-erkenning van de beslissing [kan] indienen’. De tweede alinea van dat lid legt daartoe de regels voor de relatieve bevoegdheid vast.

Evenmin is uitgesloten dat een verzoek om niet-erkenning van een beslissing leidt tot de incidentele erkenning ervan, in welk geval lid 4 van bedoeld artikel 21 van toepassing zou zijn.

De mogelijkheid een verzoek om niet-erkenning in te dienen zonder dat daaraan voorafgaand een verzoek om erkenning is ingediend, kan beantwoorden aan verschillende doelstellingen, te weten materiële, die met name verband houden met het belang van het kind of de stabiliteit en de rust binnen het gezin, of procedurele, doordat vroegtijdig bewijsmiddelen kunnen worden overgelegd die in de toekomst wellicht niet meer beschikbaar zijn.

Bij het verzoek om niet-erkenning moet evenwel de in hoofdstuk III, afdeling 2, van de verordening voorziene procedure worden gevolgd. Meer bepaald kan het slechts overeenkomstig de bepalingen van intern recht worden behandeld voor zover deze de toepassingssfeer en de werking van de verordening niet beperken.

Bijgevolg moet op de eerste vraag worden geantwoord dat, behalve in gevallen waarin de procedure betrekking heeft op een beslissing waarvoor overeenkomstig de artikelen 11, lid 8, en 40 tot en met 42 van de verordening een certificaat is afgegeven, elke belanghebbende kan verzoeken om niet-erkenning van een gerechtelijke beslissing, ook indien niet voorafgaand een verzoek om erkenning van de beslissing is ingediend.

Met zijn tweede vraag wenst de verwijzende rechter te vernemen hoe artikel 31, lid 1, van die verordening moet worden uitgelegd, meer bepaald de zinsnede ‘noch de persoon tegen wie de tenuitvoerlegging wordt gevraagd, noch het kind […] in deze stand van de procedure in de gelegenheid [wordt] gesteld te worden gehoord’, ingeval moet worden overgegaan tot onderzoek van het verzoek om niet-erkenning van de beslissing dat is ingediend door de persoon jegens wie die beslissing uitvoerbaar is terwijl geen voorafgaand verzoek om erkenning is ingediend.

Het in punt 91 van het onderhavige arrest gemaakte voorbehoud is ook in het kader van deze vraag van toepassing.

Onder dat voorbehoud moet worden geoordeeld dat, ingeval een verzoek om niet-erkenning van een gerechtelijke beslissing wordt ingediend zonder dat een verzoek om erkenning van die beslissing is ingediend, artikel 31, lid 1, van de verordening moet worden uitgelegd in het licht van de specifieke opzet van hoofdstuk III, afdeling 2, van de verordening. Derhalve moet deze bepaling buiten toepassing blijven.

Artikel 31 van de verordening heeft immers betrekking op de uitvoerbaarverklaring. Het bepaalt dat in dat geval de persoon tegen wie de tenuitvoerlegging wordt gevraagd, niet in de gelegenheid wordt gesteld te worden gehoord. Een dergelijke procedure moet worden begrepen rekening houdend met het feit dat zij het exequatur betreft en eenzijdig is. Opmerkingen van bedoelde partij zijn ontoelaatbaar omdat de procedure anders declaratoir en op tegenspraak zou verlopen, hetgeen zou indruisen tegen de logica ervan, volgens welke de rechten van de verdediging door het in artikel 33 van de verordening voorziene rechtsmiddel worden gewaarborgd.

De situatie is anders in geval van een verzoek om niet-erkenning.

De reden voor dit verschil is gelegen in het feit dat de verzoeker in een dergelijke situatie degene is tegen wie het verzoek om uitvoerbaarverklaring had kunnen worden gericht.

Aangezien de in punt 101 vermelde vereisten hier niet langer gerechtvaardigd zijn, mag de partij tegen wie het verzoek om niet-erkenning is ingediend, niet verstoken blijven van de mogelijkheid om te worden gehoord.

Elke andere oplossing zou de doeltreffendheid van de actie van de verzoeker beperken, daar immers de procedure strekkende tot niet-erkenning gericht is op een negatieve vaststelling, die naar haar aard een procedure op tegenspraak vereist.

Zoals de Commissie betoogt, moet derhalve de verwerende partij, die erkenning nastreeft, in staat worden gesteld te worden gehoord.

Bijgevolg moet op de tweede vraag worden geantwoord dat artikel 31, lid 1, van de verordening, voor zover het bepaalt dat noch de persoon tegen wie de tenuitvoerlegging wordt gevraagd, noch het kind in deze stand van de procedure in de gelegenheid wordt gesteld te worden gehoord, niet van toepassing is op een procedure strekkende tot niet-erkenning van een gerechtelijke beslissing die wordt ingeleid zonder dat met betrekking tot diezelfde beslissing voorafgaand een verzoek tot erkenning is ingediend. In een dergelijke situatie moet de verwerende partij, die erkenning nastreeft, in staat worden gesteld te worden gehoord.

Met zijn derde vraag wenst de verwijzende rechter te vernemen of de nationale rechter bij wie degene die de ouderlijke verantwoordelijkheid draagt, een verzoek heeft ingediend strekkende tot niet-erkenning van de beslissing van het gerecht van de lidstaat van herkomst waarbij de terugkeer van het kind naar de staat van herkomst is gelast, voor welke beslissing een certificaat als bedoeld in artikel 42 van de verordening is afgegeven, dat verzoek moet onderzoeken op grond van de bepalingen van de afdelingen 1 en 2 van hoofdstuk III van de verordening, zoals artikel 40, lid 2, van deze laatste bepaalt.

Zoals uit het op de vorige vragen gegeven antwoord volgt, is een verzoek om niet-erkenning van een gerechtelijke beslissing ontoelaatbaar wanneer een certificaat uit hoofde van artikel 42 van de verordening is afgegeven. In een dergelijke situatie is de beslissing waarvoor een certificaat is afgegeven uitvoerbaar zonder dat tegen de erkenning ervan verzet kan worden aangetekend.

Bijgevolg hoeft de derde vraag niet te worden beantwoord.