HvJ EG, 23-10-2008, nr. C-286/06

Uit de derde en de vierde overweging van de considerans van richtlijn 89/48 blijkt dat deze tot doel heeft de invoering van een algemeen stelsel van erkenning van diploma's dat beoogt de Europese burgers in staat te stellen alle beroepsactiviteiten uit te oefenen waarvoor een ontvangende lidstaat een postsecundaire opleiding vereist, voor zover zij in het bezit zijn van diploma's die hen op die activiteiten voorbereiden, een studieperiode van ten minste drie jaar afsluiten en in een andere lidstaat zijn uitgereikt.

De vijfde overweging van de considerans van richtlijn 89/48 luidt als volgt:

Artikel 1, sub a, van richtlijn 89/48 bepaalt:

Artikel 2, eerste alinea, van richtlijn 89/48 luidt als volgt:

Artikel 3, eerste alinea, van richtlijn 89/48 bepaalt dat een ontvangende lidstaat die de toegang tot een beroep afhankelijk stelt van het bezit van een diploma, een staatsburger van een lidstaat de toegang tot dit beroep niet mag weigeren wegens onvoldoende kwalificaties, indien de aanvrager bepaalde, in deze bepaling nader omschreven kwalificaties bezit. Dit is met name het geval indien de aanvrager in het bezit is van het diploma dat door een andere lidstaat is voorgeschreven om tot het betrokken beroep op zijn grondgebied te worden toegelaten dan wel deze activiteit aldaar uit te oefenen, en dat in een lidstaat is behaald.

Niettegenstaande artikel 3 van die richtlijn, kan de ontvangende lidstaat op grond van artikel 4 ervan in bepaalde daarin omschreven gevallen van de aanvrager verlangen dat hij een beroepservaring van een bepaalde duur aantoont, een aanpassingsstage van ten hoogste drie jaar volbrengt of een proeve van bekwaamheid aflegt (hierna: ‘compenserende maatregelen’). Dit artikel 4 legt bepaalde regels en voorwaarden voor de compenserende maatregelen vast die kunnen worden opgelegd om de lacunes in de betrokken opleiding van de aanvrager te compenseren.

Krachtens artikel 8, lid 1, van richtlijn 89/48 aanvaardt de ontvangende lidstaat de attesten en documenten die door de bevoegde autoriteiten van de lidstaten worden verstrekt en die de betrokkene moet overleggen ter ondersteuning van zijn aanvraag om het betrokken beroep te mogen uitoefenen, als bewijsmiddel dat aan de in de artikelen 3 en 4 gestelde voorwaarden is voldaan.

De Spaanse regeling op het gebied van universitaire diploma's maakt onderscheid tussen twee soorten diploma's, te weten ‘officiële diploma's’, waarvan de geldigheid wordt erkend op het gehele nationale grondgebied en die toegang geven tot de gereglementeerde beroepen, en ‘eigen diploma's’, die de verschillende universiteiten kunnen afgeven maar die met name geen toegang geven tot de gereglementeerde beroepen. Deze materie wordt geregeld door organieke wet 6/2001 van 21 december 2001 betreffende de universiteiten (BOE nr. 307 van 24 december 2001, blz. 49400).

Artikel 34 van organieke wet 6/2001 bepaalt:

De Commissie heeft talrijke klachten ontvangen wegens de weigering van de bevoegde Spaanse autoriteiten, in casu het ministerie van Infrastructuur en Vervoer (ministerio de Fomento), om gevolg te geven aan krachtens het koninklijk erkenningsdecreet ingediende verzoeken tot erkenning van in Italië verkregen beroepskwalificaties van ingenieur, teneinde het beroep van weg- en waterbouwkundig ingenieur in Spanje te kunnen uitoefenen.

De klagers zijn houder van een officieel diploma, in de zin van organieke wet 6/2001, van technisch ingenieur civiele constructie, dat is afgegeven door de universiteit van Alicante (Spanje), en van een universitair diploma van ‘civiel ingenieur’, dat een eigen diploma in de zin van organieke wet 6/2001 is en is afgegeven door dezelfde universiteit.

Krachtens een raamovereenkomst voor samenwerking tussen de universiteit van Alicante en de polytechnische universiteit van Le Marche (Italië), wordt de studie ‘civiele techniek’ die aan eerstgenoemde universiteit wordt verzorgd, gecoördineerd en gesuperviseerd door laatstgenoemde universiteit.

Overeenkomstig deze raamovereenkomst heeft de polytechnische universiteit van Le Marche met betrekking tot de klagers erkend dat de twee hierboven bedoelde Spaanse universitaire diploma's en het Italiaanse universitaire diploma van civiel ingenieur (‘laurea in ingegneria civile’) gelijkwaardig zijn en aan hen bijgevolg een diploma van civiel ingenieur afgegeven. Met dit diploma op zak hebben de klagers in Italië met succes het staatsexamen afgelegd ter verkrijging van de toelating tot het beroep van ingenieur, op grond waarvan zij het beroep van civiel ingenieur mogen uitoefenen in deze lidstaat.

Vervolgens hebben de klagers het ministerie van Infrastructuur en Vervoer verzocht om erkenning van de in Italië verkregen beroepskwalificaties, teneinde in Spanje het beroep van weg- en waterbouwkundig ingenieur te kunnen uitoefenen. Dit ministerie heeft de verzoeken afgewezen met het betoog dat de klagers de gehele universitaire opleiding in Spanje hadden gevolgd en dat bijgevolg noch het koninklijk erkenningsdecreet noch richtlijn 89/48 van toepassing was.

Voorts is één van de klagers toegang geweigerd tot één van de door het ministerie van Milieu (Ministerio de Medio ambiente) georganiseerde proeven voor interne bevordering, op grond dat houders van buitenlandse diploma's overeenkomstig besluit MAM/1266/2003 eerst deze diploma's moesten laten homologeren overeenkomstig het koninklijk homologatiedecreet.

Aangezien de Commissie van mening was dat de Spaanse regeling niet in overeenstemming was met richtlijn 89/48, heeft zij het Koninkrijk Spanje op 22 december 2004 een aanmaningsbrief gestuurd, waarop de Spaanse autoriteiten op 22 februari 2005 hebben geantwoord.

Van mening dat de door de Spaanse autoriteiten gegeven uitleg niet toereikend was, heeft zij het Koninkrijk Spanje op 5 juli 2005 een met redenen omkleed advies gestuurd, waarop deze lidstaat heeft geantwoord bij schrijven van 20 september 2005.

Aangezien zij deze uitleg nog altijd ontoereikend achtte, heeft de Commissie besloten het onderhavige beroep in te stellen.

Met haar eerste grief betoogt de Commissie dat de klagers voldoen aan alle voorwaarden voor toepassing van richtlijn 89/48 en dat de Spaanse autoriteiten bijgevolg waren gehouden, de klagers toegang tot het beroep van weg- en waterbouwkundig ingenieur in Spanje te verlenen. Door hun deze toegang te weigeren is het Koninkrijk Spanje de krachtens artikel 3 van deze richtlijn op hem rustende verplichtingen niet nagekomen.

Aan deze conclusie doet volgens de Commissie niet af dat de door de klagers gevolgde opleiding uitsluitend in Spanje is verzorgd. Richtlijn 89/48 vereist niet dat de opleiding in een andere dan de ontvangende lidstaat wordt verzorgd. De Commissie is van mening dat uit artikel 1, sub a en b, junctis de artikelen 2 en 3 van richtlijn 89/48 volgt dat deze van toepassing is wanneer de lidstaat waarin de aanvrager het betrokken beroep wenst uit te oefenen, een andere is dan die waarin het diploma waarop hij zich beroept, is afgegeven, en wel ongeacht de plaats waar de voor het behalen van het diploma noodzakelijke opleiding is gevolgd.

Volgens het Koninkrijk Spanje is deze grief ongegrond, nu er twee fundamentele gronden bestaan waarom er geen sprake is van een plicht tot erkenning van de diploma's van de betrokken klagers, wanneer degenen die om erkenning van hun titels verzoeken, hun volledige opleiding in Spanje hebben gevolgd en deze erkenning willen verkrijgen om eveneens in Spanje het betrokken beroep uit te oefenen. In de eerste plaats is richtlijn 89/48 in casu niet van toepassing, aangezien alle relevante feiten zich in één lidstaat hebben voorgedaan. In de tweede plaats blijkt uit de rechtspraak van het Hof dat de justitiabelen in geval van misbruik of bedrog geen beroep kunnen doen op het gemeenschapsrecht.

In het kader van de beoordeling van deze grief zij opgemerkt dat het in artikel 1, sub a, van richtlijn 89/48 omschreven begrip ‘diploma’ de hoeksteen vormt van het in deze richtlijn neergelegde algemene stelsel van erkenning van hogeronderwijsdiploma's.

Onder voorbehoud van het bepaalde in artikel 4 van richtlijn 89/48, geeft artikel 3, eerste alinea, sub a, van de richtlijn aan elke aanvrager die in het bezit is van een ‘diploma’ in de zin van deze richtlijn, op grond waarvan hij een gereglementeerd beroep in een lidstaat kan uitoefenen, het recht om het betrokken beroep in elke andere lidstaat uit te oefenen.

Wat betreft de beoordeling van de kwalificaties waarop de klagers zich beroepen, zij er allereerst aan herinnerd dat het ‘diploma’ in de zin van artikel 1, sub a, van richtlijn 89/48 kan bestaan uit een geheel van titels.

Wat vervolgens de voorwaarde van artikel 1, sub a, tweede streepje, van richtlijn 89/48 betreft, voldoen de klagers kennelijk aan de voorwaarde dat de houders met succes een postsecundaire studiecyclus van ten minste drie jaar aan een universiteit moeten hebben gevolgd. Uit de door de universiteit van Alicante aan de klagers afgegeven studietitels blijkt immers dat deze met succes een postsecundaire studiecyclus van vijf jaar hebben gevolgd.

Wat voorts de voorwaarde van artikel 1, sub a, derde streepje, van richtlijn 89/48 betreft, moet worden vastgesteld dat uit de aan het verzoekschrift gehechte stukken blijkt dat aan de klagers door de polytechnische universiteit van Le Marche een diploma van civiel ingenieur (‘laurea in ingegneria civile’) is afgegeven, op basis van de gelijkwaardigheid van de door hen aan de universiteit van Alicante gevolgde studie met de studie die tot dat diploma leidt. Uit het feit dat zij dit diploma hebben behaald en zijn geslaagd voor het Italiaanse staatsexamen, waarna zij de toelating tot het beroep van ingenieur hebben verkregen, blijkt dat zij de voor toelating tot een gereglementeerd beroep in Italië vereiste beroepskwalificaties bezitten.

Ten slotte lijdt het geen twijfel dat elk van de betrokken titels is afgegeven door een overeenkomstig de Spaanse respectievelijk de Italiaanse wettelijke bepalingen aangewezen bevoegde autoriteit, en dat bijgevolg aan de voorwaarde van artikel 1, sub a, eerste streepje, van richtlijn 89/48 is voldaan.

Bijgevolg kan worden vastgesteld dat de klagers houders zijn van ‘diploma's’ in de zin van artikel 1, sub a, eerste streepje, van richtlijn 89/48, en dat artikel 3 van deze richtlijn hun bijgevolg het recht geeft, onder voorbehoud van eventuele compenserende maatregelen, tot uitoefening in Spanje van het beroep dat zij krachtens deze diploma's mogen uitoefenen in Italië.

Anders dan het Koninkrijk Spanje betoogt, kan uit richtlijn 89/48 geen voorwaarde worden afgeleid volgens welke de belanghebbenden hun hele opleiding of een gedeelte daarvan in een andere lidstaat dan het Koninkrijk Spanje moeten hebben gevolgd.

In dit verband kan worden opgemerkt dat artikel 8, lid 1, van richtlijn 89/48 de ontvangende lidstaat de verplichting oplegt om de attesten en documenten die door de bevoegde autoriteiten van de andere lidstaten worden verstrekt, hoe dan ook te aanvaarden als bewijs dat aan de voorwaarden voor erkenning van een diploma is voldaan. Bijgevolg kan de ontvangende lidstaat niet de grondslag onderzoeken waarop dergelijke documenten zijn afgegeven, maar beschikt hij wel over de mogelijkheid om controles te verrichten met betrekking tot die voorwaarden van artikel 1, sub a, van richtlijn 89/48 welke, gelet op de bewoordingen van deze documenten, niet reeds vervuld lijken te zijn.

Bovendien bevat de definitie van het begrip ‘diploma’ in artikel 1, sub a, van richtlijn 89/48 weliswaar enkele voorbehouden ten aanzien van de toepasselijkheid van deze richtlijn op kwalificaties die zijn verkregen in derde staten, maar behelst noch artikel 1, sub a, van richtlijn 89/48 noch een andere bepaling van deze richtlijn enigerlei beperking wat betreft de lidstaat waarin een aanvrager zijn beroepskwalificaties moet hebben verworven.

Uit artikel 1, sub a, eerste alinea, van de richtlijn volgt immers uitdrukkelijk dat het voldoende is dat de opleiding ‘overwegend in de Gemeenschap’ is genoten. Er is reeds geoordeeld dat deze uitdrukking zowel de opleiding omvat die volledig werd gevolgd in de lidstaat die de betrokken opleidingstitel heeft afgegeven, als die welke geheel of gedeeltelijk in een andere lidstaat werd gevolgd (arrest van 29 april 2004, Beuttenmüller, C-102/02, Jurispr. blz. I-5405, punt 41).

Niets kan bovendien een dergelijke beperking rechtvaardigen, aangezien de kernvraag die moet worden beantwoord voor een uitspraak over de toepasselijkheid van richtlijn 89/48, is of de aanvrager al dan niet bevoegd is om een gereglementeerd beroep in een lidstaat uit te oefenen. Volgens het bij deze richtlijn ingevoerde stelsel wordt een diploma niet erkend wegens de intrinsieke waarde van de hiermee afgesloten opleiding, maar wel omdat het in de lidstaat waarin het werd afgegeven of erkend, toegang verleent tot een gereglementeerd beroep (arrest Beuttenmüller, reeds aangehaald, punt 52, en arrest van 19 januari 2006, Colegio, C-330/03, Jurispr. blz. I-801, punt 19).

Het in richtlijn 89/48 neergelegde algemene stelsel van erkenning van hogeronderwijsdiploma's is immers gebaseerd op het wederzijdse vertrouwen dat de lidstaten hebben in de beroepskwalificaties die zij toekennen. Dit stelsel voert in wezen een vermoeden in dat de kwalificaties van een aanvrager die bevoegd is om in een lidstaat een gereglementeerd beroep uit te oefenen, voldoende zijn om dit beroep in de andere lidstaten uit te oefenen.

In casu lijdt het geen twijfel dat de klagers naar behoren bevoegd zijn om het gereglementeerde beroep van ingenieur in Italië uit te oefenen.

Aangezien deze klagers tot het betrokken gereglementeerde beroep zijn toegelaten in een andere lidstaat dan die waarin zij verzoeken dit beroep te mogen uitoefenen, kan hun situatie niet als zuiver intern worden gekwalificeerd en moet bijgevolg de in dit verband op het arrest van 2 juli 1998, Kapasakalis e.a. (C-25/95–C-227/95, Jurispr. blz. I-4239, punten 18 en 19), gebaseerde redenering van het Koninkrijk Spanje worden verworpen. Zoals de Commissie heeft opgemerkt, heeft het Hof in dat arrest overwogen dat richtlijn 89/48 niet van toepassing was omdat de verzoekers in het hoofdgeding niet in een andere lidstaat hadden gewerkt, gestudeerd of een diploma hadden behaald.

Het Koninkrijk Spanje is voorts van mening dat de toepassing van richtlijn 89/48 tot gevolg zou hebben dat het bij organieke wet 6/2001 gemaakte onderscheid tussen officiële en eigen diploma's zou kunnen worden omzeild door een eenvoudige privaatrechtelijke overeenkomst tussen twee universiteiten, krachtens welke een universiteit uit een andere lidstaat door een Spaanse universiteit afgegeven eigen diploma's automatisch erkent. Het herinnert eraan dat het diploma van ‘civiel ingenieur’ waarop de klagers zich beroepen, niet een officieel diploma is, maar enkel een eigen diploma van de universiteit van Alicante, waaraan overeenkomstig organieke wet 6/2001 niet de gevolgen zijn verbonden die krachtens de wettelijke bepalingen aan de officiële diploma's zijn toegekend, en dat dus voor academische of beroepsdoeleinden in Spanje geen geldigheid bezit. Met de door de klagers in Spanje verkregen studietitels kan derhalve in deze lidstaat het beroep van weg- en waterbouwkundig ingenieur niet worden uitgeoefend. Dat de klagers, die hun hele studie in Spanje hebben gevolgd, met een beroep op richtlijn 89/48 niettemin toegang tot dit beroep willen verkrijgen, moet derhalve worden gekwalificeerd als bedrog of misbruik.

Dienaangaande moet worden vastgesteld dat staatsburgers van een lidstaat de krachtens het gemeenschapsrecht geschapen mogelijkheden inderdaad niet mogen misbruiken om zich te onttrekken aan de werkingssfeer van hun nationale wetgeving. Zij kunnen zich niet met het oog op misbruik of bedrog beroepen op het gemeenschapsrecht (arresten van 7 februari 1979, Knoors, 115/78, Jurispr. blz. 399, punt 25; 3 oktober 1990, Bouchoucha, C-61/89, Jurispr. blz. I-3551, punt 14; 9 maart 1999, Centros, C-212/97, Jurispr. blz. I-1459, punt 24, en 12 september 2006, Cadbury Schweppes en Cadbury Schweppes Overseas, C-196/04, Jurispr. blz. I-7995, punt 35).

Ofschoon de nationale rechterlijke instanties van geval tot geval op basis van objectieve gegevens rekening kunnen houden met misbruik of bedrog door de belanghebbenden en hun in voorkomend geval een beroep op de betrokken bepalingen van gemeenschapsrecht kunnen ontzeggen, dienen zij evenwel bij de beoordeling van een dergelijk gedrag ook het doel van de betrokken bepalingen van gemeenschapsrecht in aanmerking te nemen (arrest Centros, reeds aangehaald, punt 25).

Het bij richtlijn 89/48 ingevoerde algemene stelsel van erkenning beoogt juist staatsburgers van een lidstaat die zijn toegelaten tot een gereglementeerd beroep in een lidstaat, in staat te stellen toegang tot dit beroep in andere lidstaten te hebben.

Dat een staatsburger van een lidstaat die een gereglementeerd beroep wenst uit te oefenen, opteert voor toegang tot dit beroep in de lidstaat van zijn voorkeur, kan derhalve op zich geen misbruik van het door richtlijn 89/48 ingevoerde algemene stelsel van erkenning vormen. Het recht voor staatsburgers van een lidstaat om de lidstaat te kiezen waarin zij hun beroepskwalificaties wensen te verkrijgen, is namelijk inherent aan de uitoefening binnen een gemeenschappelijke markt van de door het Verdrag gewaarborgde fundamentele vrijheden.

Uit een en ander volgt dat het Koninkrijk Spanje ingevolge artikel 3, eerste alinea, sub a, van richtlijn 89/48, onder voorbehoud van eventuele compenserende maatregelen, niet alleen is gehouden tot erkenning van de Italiaanse ingenieursdiploma's wanneer de opleiding ter verkrijging van deze diploma's geheel of gedeeltelijk in Italië is verzorgd, maar ook van de diploma's die door de bevoegde Italiaanse autoriteiten zijn afgegeven na afsluiting van een volledig in Spanje verzorgde opleiding.

Hoe dan ook ziet, zoals het Koninkrijk Spanje in zijn verweerschrift opmerkt, de eerste grief van de Commissie, anders dan uit de conclusies van het onderhavige beroep wegens niet-nakoming blijkt, in werkelijkheid niet op een categorische weigering van de bevoegde Spaanse autoriteiten tot erkenning van alle Italiaanse beroepskwalificaties voor ingenieur, maar uitsluitend op een weigering tot erkenning van kwalificaties voor het beroep van ingenieur die in Italië zijn verkregen op basis van een uitsluitend in Spanje verzorgde universitaire opleiding. Het dictum van het onderhavige arrest moet derhalve overeenkomstig deze overwegingen worden beperkt.

Met haar tweede grief komt de Commissie op tegen het homologatievereiste voor elk buitenlands diploma, dat is neergelegd in de besluiten MAM/1266/2003 en APU/423/2005 ter verkrijging van bevorderingen binnen de centrale overheid van de staat. Dit vereiste is volgens haar in strijd met artikel 3 van richtlijn 89/48, dat zowel op de uitoefening van als de toegang tot een gereglementeerd beroep van toepassing is.

Wanneer een staatsburger van een lidstaat het beroep van ingenieur uitoefent binnen de centrale overheid van de staat, moeten derhalve de voorwaarden voor deze uitoefening tevens de bevorderingsmogelijkheden omvatten en bijgevolg de criteria inzake de deelname aan proeven voor interne selectie. Het vereiste van homologatie van het diploma maakt interne bevordering en uiteindelijk de uitoefening van dit beroep voor staatsburgers van een lidstaat die in het bezit zijn van het in een andere lidstaat voorgeschreven beroepsdiploma, moeilijker dan voor hen die houder zijn van het in Spanje vereiste diploma.

Het Koninkrijk Spanje merkt op dat, voor zover elke ambtenaar bij de centrale overheid van de staat in beginsel kan worden tewerkgesteld op verschillende soorten posten, de posten niet worden ingevuld op grond van een bepaalde beroepskwalificatie, maar op grond van academische graden, te weten het doctoraat, de master-titel of de diploma's van ingenieur of architect. Het erkenningsbesluit op grond waarvan toegang tot een gereglementeerd beroep mogelijk is, geeft geen aanwijzing over het niveau van de vereiste academische graad. In deze omstandigheden is een homologatie vereist ter bepaling van de academische graad van een kandidaat die zijn kwalificaties in een andere lidstaat heeft verkregen.

Het Hof heeft reeds geoordeeld dat, wanneer richtlijn 89/48 van toepassing is, een overheidsorgaan van een lidstaat dat de in die richtlijn neergelegde normen in acht dient te nemen, niet meer als voorafgaande voorwaarde voor de toegang tot het betrokken beroep kan verlangen dat de titels van een belanghebbende door de bevoegde nationale autoriteiten worden gehomologeerd (zie in die zin arresten van 8 juli 1999, Fernández de Bobadilla, C-234/97, Jurispr. blz. I-4773, punt 27, en 14 juli 2005, Peros, C-141/04, Jurispr. blz. I-7163, punt 35).

Artikel 3 van richtlijn 89/48 vereist, zoals de Commissie heeft opgemerkt, dat de in een bepaalde lidstaat afgegeven diploma's de houder ervan niet alleen de mogelijkheid bieden om in een andere lidstaat toegang te hebben tot een gereglementeerd beroep, maar ook om aldaar dit beroep onder dezelfde voorwaarden als de houders van nationale diploma's uit te oefenen.

Bijgevolg moeten de nationale autoriteiten zich ervan vergewissen dat de houders van een in een andere lidstaat verkregen beroepskwalificatie dezelfde bevorderingsmogelijkheden hebben als de houders van de gelijkwaardige nationale beroepskwalificatie. Hoewel het beroep van weg- en waterbouwkundig ingenieur in Spanje normaalgesproken wordt uitgeoefend door de houders van een na vijf jaar studie verkregen Spaans diploma, moeten dus in casu aan de houder van een in een andere lidstaat behaald diploma op grond waarvan de betrokkene, eventueel nadat hem compenserende maatregelen zijn opgelegd, tot het betrokken beroep in Spanje wordt toegelaten, dezelfde bevorderingmogelijkheden worden toegekend als aan de houders van dit Spaanse diploma. Deze overwegingen staan los van het aantal studiejaren dat van deze houder werd verlangd om het betrokken diploma te behalen.

Is een in een andere lidstaat afgegeven diploma overeenkomstig richtlijn 89/48 erkend, eventueel na oplegging van compenserende maatregelen, dan wordt het diploma namelijk geacht dezelfde beroepskwalificaties te verlenen als het gelijkwaardige Spaanse diploma. Zouden in deze omstandigheden de houder van een in een andere lidstaat afgegeven diploma niet dezelfde bevorderingsmogelijkheden worden toegekend als de houders van het gelijkwaardige Spaanse diploma, op de enkele grond dat dat diploma is behaald na een opleiding van kortere duur, dan zou dat erop neerkomen dat de houders van een diploma van een andere lidstaat werden benadeeld wegens het enkele feit dat zij gelijkwaardige kwalificaties sneller hebben verworven.

Bijgevolg is het homologatievereiste niet verenigbaar met artikel 3 van richtlijn 89/48, althans niet voor zover dit vereiste een voorafgaande voorwaarde vormt voor toelating tot de proeven voor interne bevordering, zelfs voor kandidaten die zich enkel beroepen op een in een andere lidstaat behaald diploma dat overeenkomstig richtlijn 89/48 is erkend.

Gelet op een en ander, moet worden vastgesteld dat het Koninkrijk Spanje,

de verplichtingen niet is nagekomen die op hem rusten krachtens richtlijn 89/48, in het bijzonder krachtens artikel 3 daarvan.