HvJ EG, 22-11-2007, nr. C-525/04 P

Met zijn eerste middel betoogt het Koninkrijk Spanje, daarin ondersteund door de Commissie, dat het Gerecht blijk heeft gegeven van een onjuiste rechtsopvatting door te oordelen dat Lenzing individueel werd geraakt door de litigieuze beschikking in de zin van artikel 230, vierde alinea, EG.

Om te beginnen stelt de Spaanse regering, onder verwijzing naar met name het arrest Cofaz e.a./Commisie, voornoemd, dat het Gerecht in strijd met de vereisten van de communautaire rechtspraak tot deze conclusie is gekomen door zich uitsluitend te baseren op de rol die Lenzing heeft gespeeld gedurende de formele onderzoeksprocedure, zonder te onderzoeken of althans door op onjuiste wijze te onderzoeken, of de marktpositie van deze onderneming wezenlijk was beïnvloed door de litigieuze beschikking.

In dit verband merken de Spaanse autoriteiten op, dat de maatregelen die Fogasa en de kas hebben genomen ten aanzien van Sniace, een kleine ondernemer die een marktaandeel van ongeveer 10 % heeft, Lenzing op generlei wijze konden benadelen, welke laatste onderneming deel uitmaakt van een concern dat tot de grootste communautaire producenten van viscosevezels behoort. Zo is gedurende de betrokken periode zowel het marktaandeel als de winst van Lenzing toegenomen.

Het Gerecht is hieraan echter voorbijgegaan of heeft dit irrelevant geacht. Daarentegen heeft het wél rekening gehouden met omstandigheden die niet kenmerkend zijn voor de marktpositie van Lenzing maar uitsluitend voor die van Sniace, zoals het voortbestaan van laatstgenoemde onderneming dankzij de betrokken steunmaatregelen of het door haar gehanteerde prijsniveau. Aldus heeft de rechter in eerste aanleg het uit de rechtspraak voortvloeiende vereiste dat sprake moet zijn van een reële en daadwerkelijke inbreuk op de concurrentiepositie van de klagende onderneming tot een dode letter gemaakt.

De Spaanse regering verwijt het Gerecht voorts dat het zijn redenering voornamelijk heeft gebaseerd op de gestelde winstderving van Lenzing als gevolg van de instandhouding van Sniace op de markt. Gesteld al dat Lenzing daadwerkelijk met een dergelijke winstderving is geconfronteerd, dit wettigt nog niet de conclusie dat aan de voorwaarde betreffende de wezenlijke aantasting van de marktpositie van de betrokkene is voldaan. Het vereiste van een dergelijke aantasting sluit bovendien uit dat de winstderving kan worden verondersteld, zoals het Gerecht heeft gedaan.

Hoe dan ook heeft Lenzing volgens de Spaanse autoriteiten geen enkele winst gederfd, zoals blijkt uit het feit dat de algehele situatie van deze onderneming is verbeterd tijdens de betrokken periode. Tot slot hebben de betrokken maatregelen niet geleid tot een kapitaalinbreng ten behoeve van Sniace maar tot overeenkomsten tot terugbetaling van schulden met betaling van rente, hetgeen tot een nieuwe financiële last voor deze onderneming heeft geleid. Derhalve kan niet worden gesteld dat de concurrenten van Sniace zonder deze maatregelen noodzakelijkerwijs in een betere positie zouden hebben verkeerd.

De Commissie voegt hieraan toe dat uit de communautaire rechtspraak volgt, dat het aan de klagende concurrent staat om op afdoende wijze de negatieve gevolgen aan te geven die hij concreet en persoonlijk lijdt als gevolg van de toekenning van steun, alsook de mate van aantasting van zijn marktpositie. Het Gerecht heeft deze vereisten inzake de bewijslast van een dergelijke aantasting geschonden doordat het zijn oordeel dat Lenzing individueel werd geraakt door de litigieuze beschikking, enkel heeft gebaseerd op algemene marktgegevens en de gevolgen voor andere concurrenten. Voorts heeft Lenzing, ondanks het feit dat zij daartoe herhaaldelijk in de gelegenheid is gesteld, in het kader van het geding in eerste aanleg geen enkel voorbeeld kunnen noemen van de schade die haar zou zijn berokkend door de betrokken steunmaatregelen, terwijl zij gedurende de betrokken periode voortdurend aanmerkelijk betere resultaten heeft behaald.

Lenzing is daarentegen van mening, dat het Gerecht terecht heeft geoordeeld dat zij individueel werd geraakt door de litigieuze beschikking. Overeenkomstig de vereisten van de communautaire rechtspraak heeft het Gerecht de wezenlijke aantasting van de marktpositie van Lenzing namelijk gedetailleerd en overtuigend vastgesteld aan de hand van factoren zoals het marktaandeel van Sniace, de instandhouding van de activiteiten van deze onderneming op een markt die wordt gekenmerkt door overcapaciteit en een gering aantal concurrenten, of de praktijk van laatstgenoemde onderneming om kunstmatig lage prijzen te hanteren. Derhalve kan niet worden gesteld dat het Gerecht zich in dit verband enkel heeft gebaseerd op een gestelde winstderving. Hoe dan ook is dit wel degelijk een relevante factor in het kader van de analyse van de inbreuk op de concurrentiepositie van Lenzing, aangezien laatstgenoemde onderneming zich beslist in een gunstiger situatie zou hebben bevonden ingeval een concurrent op een markt zoals de onderhavige was verdwenen. In dat geval hadden immers de overblijvende ondernemingen de vrijkomende marktaandelen kunnen overnemen en hun overcapaciteit kunnen benutten.

Het bestaan van een concrete inbreuk op de concurrentiepositie van Lenzing wordt bevestigd door een reeks omstandigheden, te weten het feit dat beide ondernemingen rechtstreeks met elkaar concurreren op dezelfde geografische markten en om de gunst van dezelfde klanten dingen, dat Sniace gedurende de betrokken periode een groter marktaandeel heeft verworven, dat de in geding zijnde maatregel een steun voor de bedrijfsvoering is die zeer geringe gevolgen voor de concurrentie heeft, en het feit dat Lenzing kosten heeft gemaakt en inspanningen heeft geleverd in het kader van de formele onderzoeksprocedure.

Lenzing onderstreept voorts, dat het Koninkrijk Spanje en de Commissie hun argumenten hebben gebaseerd op een uiterst restrictieve uitlegging van de communautaire rechtspraak en in het bijzonder van het arrest Cofaz e.a./Commissie, voornoemd. Deze rechtspraak eist immers enkel dat de klagende concurrent aantoont dat zijn marktpositie ‘kan’ worden beïnvloed door de staatssteun. Zij verlangt dus niet het bewijs dat sprake is van een ‘reële en daadwerkelijke inbreuk’, hetgeen een buitensporig zware bewijslast zou leggen op de concurrenten van de begunstigde van een dergelijke steunmaatregel.

Tot slot heeft de Commissie in haar memorie van antwoord een te rooskleurig beeld gegeven van de economische situatie van Lenzing gedurende de betrokken periode, teneinde de gevolgen van de betrokken steunmaatregel te minimaliseren. Dit beeld wordt bovendien weersproken door bepaalde gegevens in de stukken die de Commissie zelf heeft gebruikt in het kader van de procedure in eerste aanleg.

Met zijn eerste middel betoogt het Koninkrijk Spanje, daarin ondersteund door de Commissie, in wezen dat de gegevens die het Gerecht ten grondslag heeft gelegd aan zijn oordeel dat sprake is van een wezenlijke aantasting van de marktpositie van Lenzing, ontoereikend zijn om een dergelijke conclusie te rechtvaardigen.

Om te beginnen moet in herinnering worden geroepen dat overeenkomstig artikel 230, vierde alinea, EG iedere natuurlijke of rechtspersoon slechts tegen een tot een andere persoon gerichte beschikking beroep kan instellen, indien deze beschikking hem rechtstreeks en individueel raakt.

Volgens vaste rechtspraak van het Hof kunnen degenen die niet adressaat van een beschikking zijn, slechts stellen individueel te worden geraakt, indien deze beschikking hen treft uit hoofde van zekere bijzondere hoedanigheden of van een feitelijke situatie welke hen ten opzichte van ieder ander karakteriseert en hen derhalve individualiseert op soortgelijke wijze als de adressaat (zie met name arresten van 15 juli 1963, Plaumann/Commissie, 25/62, Jurispr. blz. 207, 233; 19 mei 1993, Cook/Commissie, C 198/91, Jurispr. blz. I 2487, punt 20, en 13 december 2005, Commissie/Aktionsgemeinschaft Recht und Eigentum, C 78/03 P, Jurispr. blz. I 10737, punt 33).

Wat meer in het bijzonder het gebied van de staatssteun betreft, worden degenen die niet adressaat zijn en die de gegrondheid van een beschikking waarbij steun wordt beoordeeld, betwisten, geacht door deze beschikking individueel te worden geraakt, indien hun marktpositie wezenlijk is beïnvloed door de steun waarop de betrokken beschikking betrekking heeft (zie in die zin reeds aangehaalde arresten Cofaz e.a./Commissie, punten 22 25, en Commissie/Aktionsgemeinschaft Recht und Eigentum, punten 37 en 70).

Met betrekking tot de vaststelling van een dergelijke beïnvloeding heeft het Hof reeds gepreciseerd, dat de enkele omstandigheid dat een handeling als de litigieuze beschikking invloed kan uitoefenen op de mededingingsverhoudingen zoals die op de relevante markt bestaan, en dat de betrokken onderneming op enigerlei wijze concurreerde met de begunstigde van deze handeling, in elk geval niet volstaat om deze onderneming als door deze handeling individueel geraakt te kunnen beschouwen (zie in die zin arrest Hof van 10 december 1969, Eridania e.a./Commissie, 10/68 en 18/68, Jurispr. blz. 459, punt 7, en beschikking van 21 februari 2006, Deutsche Post en DHL Express/Commissie, C 367/04 P, niet gepubliceerd in de Jurisprudentie, punt 40).

Een onderneming kan zich dus niet enkel op de hoedanigheid van concurrent van de begunstigde onderneming beroepen, maar moet bovendien aantonen dat zij in een feitelijke situatie verkeert die haar op soortgelijke wijze individualiseert als de adressaat (arrest van 23 mei 2000, Comité d'entreprise de la Société française de production e.a./Commissie, C 106/98 P, Jurispr. blz. I 3659, punt 41, en beschikking Deutsche Post en DHL Express/Commissie, reeds aangehaald, punt 41).

In tegenstelling echter tot wat het Koninkrijk Spanje en de Commissie stellen, volgt uit de rechtspraak van het Hof niet, dat een dergelijke bijzondere hoedanigheid die iemand die niet de adressaat van een beschikking is, kenmerkt ten opzichte van ieder andere marktdeelnemer in de zin van het arrest Plaumann/Commissie, voornoemd, noodzakelijkerwijs moet worden afgeleid uit factoren zoals een aanzienlijke daling van de omzet, niet te verwaarlozen financiële verliezen of een aanmerkelijke daling van het marktaandeel als gevolg van de toekenning van de betrokken steun.

Zoals de advocaat-generaal in de punten 43 tot en met 45 van haar conclusie heeft opgemerkt, kan de toekenning van staatssteun de concurrentiepositie van een ondernemer ook op andere manieren beïnvloeden, onder meer doordat het tot winstderving leidt of tot een minder positieve ontwikkeling dan die waarvan zonder de betrokken steun sprake zou zijn geweest. Ook de mate van beïnvloeding kan van een groot aantal factoren afhangen, zoals onder meer de structuur van de relevante markt of de aard van de betrokken steunmaatregel. Het bewijs van een wezenlijke beïnvloeding van de marktpositie van een concurrent kan dus niet worden beperkt tot het bestaan van bepaalde elementen die wijzen op een terugloop van de commerciële of financiële prestaties van die concurrent.

Voorts kan niet worden uitgesloten dat een onderneming in bepaalde gevallen erin slaagt om een dergelijke terugloop te voorkomen of althans te beperken, door bijvoorbeeld bezuinigingen door te voeren of zich op andere, meer winstgevende markten toe te leggen. Zou het betoog van de Spaanse autoriteiten en de Commissie worden aanvaard, dan zou dit neerkomen op een zodanige uitlegging van artikel 230, vierde alinea, EG dat een onderneming in dergelijke omstandigheden, ofschoon zij merkbaar de gevolgen ondervindt van de toekenning van staatssteun aan een concurrent, het risico zou lopen dat zij niet in rechte kan opkomen tegen een beschikking waarin de betrokken steunmaatregel wordt beoordeeld.

In casu volgt uit de punten 81 tot en met 90 van het bestreden arrest dat het Gerecht niet heeft volstaan met de algemene opmerking dat Lenzing en Sniace met elkaar concurreren, maar dat het zijn conclusie betreffende de aantasting van de marktpositie van Lenzing op een reeks gegevens heeft gebaseerd die door laatstgenoemde onderneming zijn verstrekt en waaruit voornamelijk de bijzondere kenmerken van de concurrentie op de markt voor viscosevezels naar voren komen, welke markt wordt gekenmerkt door een zeer gering aantal producenten, grote overcapaciteit op het gebied van de productie, de ernstige aard van de verstoringen die worden teweeggebracht door de toekenning van steun aan een onderneming die actief is op die markt, en de gevolgen van de steun op het door Sniace gehanteerde prijsniveau.

In het bijzonder heeft het Gerecht, om de in de punten 45 en 46 van de conclusie van de advocaat-generaal uiteengezette redenen, in punt 85 van het bestreden arrest op goede gronden kunnen oordelen dat de instandhouding van de activiteiten van een onderneming op een markt met de kenmerken van de viscosemarkt, welke kenmerken door de Spaanse regering niet worden betwist, bijzonder merkbare gevolgen kan teweegbrengen voor de positie van haar concurrenten.

Zo onderscheidt de situatie van Lenzing zich duidelijk van de situatie die aanleiding heeft gegeven tot het arrest Commissie/Aktionsgemeinschaft Recht und Eigentum, voornoemd (punt 72), waarin het Hof heeft geconcludeerd dat geen sprake was van een wezenlijke aantasting van de concurrentiepositie van de leden van de verzoekende vereniging, gelet op het grote aantal marktdeelnemers, te weten alle landbouwers van de Europese Unie, die als concurrenten van de begunstigden van het in geding zijnde grondaankoopprogramma konden worden beschouwd.

Bovendien moet worden geconstateerd dat het Koninkrijk Spanje en de Commissie het Hof geen enkel gegeven hebben verstrekt waaruit blijkt dat het Gerecht de hem voorgelegde bewijselementen verkeerd heeft opgevat of op basis van de stukken de verkeerde conclusies heeft getrokken, waardoor zijn zelfstandige beoordeling van de feiten met betrekking tot de aantasting van de marktpositie van Lenzing ter discussie zou kunnen worden gesteld.

Tot slot kan het Gerecht in deze omstandigheden evenmin worden verweten dat het, zoals de Commissie stelt, de regels inzake de bewijslastverdeling heeft geschonden. Dienaangaande volstaat de opmerking dat de rechter in eerste aanleg in punt 80 van het bestreden arrest overeenkomstig de vereisten van de rechtspraak zoals voortvloeiend uit het arrest Cofaz e.a./Commissie, voornoemd (punt 28), heeft geoordeeld dat het enkel aan Lenzing stond om op afdoende wijze de redenen uiteen te zetten, waarom de beschikking van de Commissie haar rechtmatige belangen kan schaden door haar positie op de betrokken markt wezenlijk te beïnvloeden. Om de in de punten 34 tot en met 39 van het onderhavige arrest uiteengezette redenen volstonden de door Lenzing ingeroepen en door het Gerecht onderzochte gegevens om het bestaan van een dergelijke beïnvloeding aan te tonen.

Gelet op de voorgaande overwegingen dient het eerste middel ongegrond te worden verklaard.

Met zijn tweede middel stelt het Koninkrijk Spanje dat het Gerecht heeft blijk gegeven van een onjuiste rechtsopvatting door het criterium van de particuliere schuldeiser verkeerd uit te leggen.

In het bestreden arrest wordt namelijk ten onrechte overwogen, enerzijds, dat het toestaan van een herschikking van schulden op zich in tegenspraak is met het criterium van de particuliere schuldeiser en, anderzijds, dat in geval van niet-nakoming van een herschikkingsovereenkomst een particuliere schuldeiser altijd en noodzakelijkerwijs zou kiezen voor de gedwongen tenuitvoerlegging van zijn schuldvorderingen. Deze benadering is in strijd met de rechtspraak en inzonderheid met het arrest Tubacex van het Hof en het arrest van het Gerecht van 11 juli 2002, HAMSA/Commissie (T 152/99, Jurispr. blz. II 3049), in welke arresten uitdrukkelijk is erkend dat maatregelen waarbij uitstel van betaling of zelfs kwijtschelding van schulden wordt verleend, volkomen verenigbaar kunnen zijn met het criterium van de particuliere schuldeiser.

De Spaanse autoriteiten preciseren in dit verband, dat het onderzoek van dergelijke maatregelen altijd moet worden verricht met inachtneming van de specifieke omstandigheden van het concrete geval. Het Gerecht heeft echter verzuimd, een reeks elementen en factoren in aanmerking te nemen die erop duiden dat de twee Spaanse openbare instellingen een adequate beslissing met betrekking tot de inning van hun schuldvorderingen hebben genomen, die strookt met het gedrag van een particuliere schuldeiser. De Spaanse regering verwijst onder meer naar het feit dat de liquidatie van Sniace als gevolg van een eventuele gedwongen tenuitvoerlegging tot nieuwe schulden aan Fogasa zou hebben geleid in verband met de uitbetaling van salarissen en andere vergoedingen aan de ontslagen werknemers, dat voor de verschuldigde bedragen voldoende zekerheid was gesteld en dat over deze bedragen rente tegen het wettelijke tarief moest worden betaald, dat de onderneming reeds een deel van haar schulden had betaald en geen nieuwe schulden was aangegaan en dat de andere schuldeisers niet tot tenuitvoerlegging van hun schuldvorderingen waren overgegaan.

Het Koninkrijk Spanje beroept zich voorts op innerlijke tegenstrijdigheden in de redenering van het Gerecht in punt 146 van het bestreden arrest. Enerzijds erkent het Gerecht namelijk, dat de tussenkomst van Fogasa, zoals voorzien in de communautaire wetgeving met betrekking tot de bescherming van werknemers in geval van insolventie van de werkgever, als zodanig geen steunelementen bevat, terwijl het anderzijds stelt dat elk overheidsoptreden dat ertoe strekt om de bedrijfskosten van een onderneming, zoals de betaling van salarissen, te financieren, een steunmaatregel kan opleveren wanneer daardoor aan een onderneming een voordeel wordt toegekend. Immers, in deze optiek zou de tussenkomst van Fogasa, die juist tot taak heeft om de betaling van de salarissen van de werknemers van in economische moeilijkheden verkerende ondernemingen op zich te nemen, altijd een voordeel voor de betrokken onderneming opleveren.

De Commissie, die zich achter de argumenten van het Koninkrijk Spanje schaart, voegt hieraan toe dat het Gerecht, door de analyse in de litigieuze beschikking te bekritiseren, niet de ruime beoordelingsmarge heeft geëerbiedigd waarover de Commissie op het gebied van complexe economische vraagstukken beschikt. Haar beoordelingen op dit vlak zijn slechts aan rechterlijk toezicht onderworpen voor zover sprake is van een kennelijke beoordelingsfout.

Gelet op enerzijds de ten behoeve van Fogasa en de kas gestelde zekerheden en anderzijds het gedrag van de particuliere schuldeisers, meent de Commissie dat haar besluit om de litigieuze maatregelen niet als staatssteun aan te merken, hoe dan ook niet kennelijk onjuist was. Het Gerecht heeft echter de grenzen van zijn toetsingsbevoegdheid overschreden en zijn eigen oordeel in de plaats gesteld van dat van de Commissie, hetgeen niet alleen in strijd is met artikel 87, lid 1, EG, maar ook met het beginsel van institutioneel evenwicht tussen de uitvoerende en de rechterlijke bevoegdheden van de Gemeenschap zoals dit voortvloeit uit het EG-Verdrag.

De Commissie verwijt het Gerecht eveneens, dat het bij zijn toetsing van de toepassing van het criterium van de particuliere schuldeiser geen afzonderlijk onderzoek heeft ingesteld naar enerzijds de sluiting door Fogasa en de kas van overeenkomsten tot uitstel van betaling en tot herschikking van schulden en anderzijds het achterwege blijven van de gedwongen tenuitvoerlegging van de schuldvorderingen wegens niet-nakoming van deze overeenkomsten. Voor de schuldeiser die handelt volgens de regels van een markteconomie is er echter een duidelijk verschil tussen de sluiting van een herschikkingsovereenkomst of het in voorkomend geval verbinden van de juiste gevolgen aan de niet-nakoming door de schuldenaar van dit type overeenkomst.

Lenzing, die de redenering van het Gerecht volledig onderschrijft, stelt op haar beurt dat een groot deel van de door het Koninkrijk Spanje en de Commissie aangevoerde argumenten niet-ontvankelijk is, omdat zij neerkomen op een herhaling van het in eerste aanleg gevoerde betoog of op een betwisting van de beoordeling van de feiten of bewijselementen door het Gerecht.

Vooraf moet worden geconstateerd dat de argumenten die het Koninkrijk Spanje en de Commissie in het kader van het tweede middel hebben aangevoerd, uitgaan van de premisse dat het Gerecht in het bestreden arrest heeft geoordeeld dat het sluiten van overeenkomsten tot herschikking van schulden en het niet overgaan tot gedwongen tenuitvoerlegging in geval van niet-nakoming van deze overeenkomsten nimmer zouden kunnen voldoen aan het criterium van de particuliere schuldeiser.

Dit betoog is echter gebaseerd op een onjuiste lezing van de relevante passages van voornoemd arrest.

Uit de punten 152 tot en met 161 van het bestreden arrest volgt namelijk eenduidig dat, in tegenstelling tot wat de Spaanse regering en de Commissie stellen, het Gerecht zijn beoordeling van de betrokken maatregelen niet heeft gebaseerd op enigerlei onrechtmatigheid van de overeenkomsten tot herschikking en tot terugbetaling van de schulden of op het vermoeden dat, in geval van niet-nakoming van deze overeenkomsten, elke particuliere schuldeiser noodzakelijkerwijs een executieprocedure zou inleiden teneinde zijn schulden te innen. Integendeel, uit de hiervóór genoemde punten vloeit voort, dat de rechter in eerste aanleg in het licht van een reeks specifieke elementen en omstandigheden van het concrete geval heeft geconcludeerd dat sprake was van een kennelijke beoordelingsfout van de Commissie.

In deze omstandigheden komen de meeste argumenten van de Spaanse autoriteiten en de Commissie neer op een betwisting van de beoordeling door het Gerecht van de bewijselementen. Zij verwijten het Gerecht namelijk dat het bepaalde elementen, die zij relevant achten, niet in aanmerking heeft genomen of dat het met andere elementen, die zij niet relevant achten, juist wél rekening heeft gehouden. Een dergelijke beoordeling is echter niet aan toetsing door het Hof onderworpen, behoudens het geval van een onjuiste voorstelling van de aan de rechter in eerste aanleg voorgelegde feiten en bewijselementen, hetgeen in casu door de Spaanse regering niet is aangetoond of zelfs maar gesteld (zie onder meer, in die zin, arresten van 2 maart 1994, Hilti/Commissie, C 53/92 P, Jurispr. blz. I 667, punt 42; 7 januari 2004, Aalborg Portland e.a./Commissie, C 204/00 P, C 205/00 P, C 211/00 P, C 213/00 P, C 217/00 P en C 219/00 P, Jurispr. blz. I 123, punt 49, en 23 maart 2006, Mülhens/BHIM, C 206/04 P, Jurispr. blz. I 2717, punt 28).

Hieruit volgt dat dit middel niet-ontvankelijk is voor zover het zich richt tegen de beoordeling van de bewijselementen door het Gerecht.

Met betrekking tot het argument dat het Gerecht de grenzen heeft overschreden van het rechterlijk toezicht dat hij krachtens de rechtspraak mag uitoefenen op een gebied dat complexe economische beoordelingen vergt, moet om te beginnen worden opgemerkt dat het Hof de beoordelingsmarge van de Commissie in economische kwesties weliswaar erkent, doch dat de gemeenschapsrechter de interpretatie van de Commissie van economische gegevens niettemin mag toetsen (arrest van 15 februari 2005, Commissie/Tetra Laval, C 12/03 P, Jurispr. blz. I 987, punt 39).

Volgens de rechtspraak van het Hof dient de gemeenschapsrechter immers niet enkel de materiële juistheid van de aangevoerde bewijselementen, alsook de betrouwbaarheid en samenhang daarvan te controleren, maar moet hij ook nagaan of die elementen het relevante feitenkader vormen voor de beoordeling van een complexe toestand en of zij de daaruit getrokken conclusies kunnen schragen (zie in die zin arresten van 25 januari 1979, Racke, 98/78, Jurispr. blz. 69, punt 5, en 22 oktober 1991, Nölle, C 16/90, Jurispr. blz. I 5163, punt 12; arrest Commissie/Tetra Laval, reeds aangehaald, punt 39, en arrest van 18 juli 2007, Industrias Químicas del Vallés/Commissie, C 326/05 P, nog niet gepubliceerd in de Jurisprudentie, punt 76). In het kader van dit rechterlijke toezicht mag het Gerecht zijn beoordeling op economisch vlak echter niet in de plaats stellen van de beoordeling van de Commissie (beschikking van 25 april 2002, DSG Dradenauer Stahlgesellschaft/Commissie, C 323/00 P, Jurispr. blz. I 3919, punt 43).

Bovendien moet worden opgemerkt dat in gevallen waarin een communautaire instelling over een ruime beoordelingsvrijheid beschikt, het toezicht op de inachtneming van bepaalde procedurele waarborgen van fundamenteel belang is. Zo heeft het Hof gepreciseerd dat tot die waarborgen met name behoren de verplichting voor de bevoegde instelling om alle relevante gegevens van het geval zorgvuldig en onpartijdig te onderzoeken en om haar beschikking toereikend te motiveren (zie arresten van 21 november 1991, Technische Universität München, C 269/90, Jurispr. blz. I 5469, punt 14, en 7 mei 1992, Pesquerias De Bermeo et Naviera Laida/Commissie, C 258/90 en C 259/90, Jurispr. blz. I 2901, punt 26).

Met betrekking tot de onderhavige zaak staat vast dat het onderzoek door de Commissie van de vraag of bepaalde maatregelen kunnen worden aangemerkt als staatssteun op grond dat de overheidsinstanties niet op dezelfde manier hebben gehandeld als een particuliere schuldeiser zou hebben gedaan, een complexe economische beoordeling vergt.

Aangaande het door het Gerecht uitgeoefende rechterlijke toezicht, volgt echter uit de punten 154 tot en met 160 van het bestreden arrest dat de rechter in eerste aanleg, zonder zijn economische beoordeling in de plaats te stellen van die van de Commissie, zich enerzijds heeft beperkt tot het signaleren van bepaalde, uit de tekst van de litigieuze beschikking voortvloeiende kennelijke tegenstrijdigheden in de vergelijking die de Commissie heeft gemaakt tussen de situatie van publieke schuldeisers en die van particuliere schuldeisers, en anderzijds enkel heeft gewezen op het ontbreken van gegevens die de conclusies van deze instelling met betrekking tot de situatie van een van deze particuliere schuldeisers en de perspectieven van rentabiliteit en levensvatbaarheid van Sniace staven.

Aldus heeft het Gerecht de grenzen van het rechterlijk toezicht dat de gemeenschapsrechter kan uitoefenen op complexe economische beoordelingen, in acht genomen.

Uit deze overwegingen volgt dat het tweede middel gedeeltelijk niet-ontvankelijk en gedeeltelijk ongegrond is.

Aangezien geen van de door het Koninkrijk Spanje aangevoerde middelen kan slagen, moet de hogere voorziening worden afgewezen.