HR, 08-02-2011, nr. 09/03393 B

De rechtbank te Roermond heeft in de zaak van klager [klager 2] bij beschikking van 11 augustus 2009 het beklag als bedoeld in artikel 552a Sv ongegrond verklaard. Op diezelfde datum heeft voornoemde rechtbank klager [klager 1] niet-ontvankelijk verklaard in zijn beklag ex artikel 552a Sv.

Namens beide klagers is beroep in cassatie ingesteld. Mr. J.C. Oudijk, advocaat te Venlo, heeft namens elk van de klagers apart een schriftuur ingezonden, beide schrifturen houden één middel van cassatie. Gelet op de sterke verwevenheid tussen de twee zaken alsmede omwille van de overzichtelijkheid zal ik thans in beide zaken gezamenlijk concluderen.

Het gaat in deze zaak kort gezegd om het volgende, waarbij ik mij (mede) baseer op het door verbalisant Hendrikx op 6 juli 2009 opgemaakte proces-verbaal. De klager [klager 2] wordt verdacht zich schuldig te hebben gemaakt aan het kort gezegd ‘witwassen’ (van geld dat [klager 2] heeft verdiend met door hem gepleegde drugsproductie en -handel). Het onderzoek naar dit vermeende witwassen is aldus de officier van justitie — althans ten tijde van de raadkamerprocedure — ‘in volle gang’ en afhankelijk van de uitkomst van dit onderzoek zal klager [klager 2] worden vervolgd voor witwassen. Op 11 juni 2009 werd het in beide klaagschriften genoemde voertuig (type Mercedes-Benz, voorzien van een Duits kenteken), rijdende in Venlo, inbeslaggenomen terwijl het werd bestuurd door de klager [klager 2]. Met betrekking tot deze auto is de verdenking gerezen dat verborgen of verhuld wordt wie de rechthebbende op dit voorwerp is. Dit verbergen of verhullen bestaat uit het aangaan/overleggen van een (Duitse) leenovereenkomst met klager [klager 1] van € 22.000,- voor de aankoop van de auto met daarin opgenomen een ten behoeve van de klager [klager 1] gemaakt eigendomsvoorbehoud. Het omzetten bestaat uit het betalen van geld (maandelijkse termijnen) waarvan [klager 2] wist dat dit geld — onmiddellijk of middellijk — afkomstig was uit enig misdrijf, namelijk door hem zelf gepleegde drugsproductie en -handel, ter afbetaling van de door hem met [klager 1] aangegane lening. Zo beschouwd bestaat er een reële optie dat deze auto, in het geval van een veroordeling wegens witwassen, zal worden verbeurdverklaard.

Te beginnen met de klager [klager 2]. Het namens deze klager ingediende middel klaagt erover dat de rechtbank ten onrechte althans onvoldoende begrijpelijk gemotiveerd heeft geoordeeld dat [klager 2] en niet [klager 1] als eigenaar van de auto dient te worden aangemerkt. Meer in het bijzonder acht de steller van het middel het oordeel van de rechtbank onvoldoende (begrijpelijk) gemotiveerd dat met betrekking tot de inbeslaggenomen auto (naar Duits recht) geen fiduciaire eigendom zou zijn gevestigd.

In haar beschikking heeft de rechtbank het standpunt van de klaagster en het standpunt van de officier van justitie als volgt weergegeven:

De rechtbank heeft het beklag ongegrond verklaard en daartoe het volgende overwogen:

Vooropgesteld dient hier te worden dat het onderzoek in de raadkamer naar aanleiding van een klaagschrift als bedoeld in artikel 552a Sv een summier karakter draagt, hetgeen betekent dat van de beklagrechter niet kan worden gevergd ten gronde in de mogelijke uitkomst van een nog te voeren hoofdzaak of ontnemingsprocedure te treden. Daarvoor is in een beklagprocedure geen plaats, omdat ten tijde van een dergelijke procedure veelal het dossier zoals het uiteindelijk aan de zittingsrechter in de hoofd- of ontnemingszaak zal worden voorgelegd, nog niet compleet is en omdat voorkomen moet worden dat de beklagrechter vooruitloopt op het in de hoofd- of de ontnemingszaak te geven oordeel. Dit beperkte karakter van de beklagprocedure komt tot uitdrukking in de aan te leggen toetsingsmaatstaven.1.

Mijns inziens heeft de rechtbank genoemd summier karakter miskend. Zij heeft naar aanleiding van het verweer in haar beschikking wezenlijk een (naar het lijkt definitief) oordeel willen geven omtrent de eigendom van desbetreffende auto, waarbij zij aldus heeft geoordeeld dat — ongeacht het bestaan van de door de klager en [klager 1] ondertekende (Duitse) overeenkomst met daarin het ten behoeve van [klager 1] gemaakte eigendomsvoorbehoud — de klager en niet [klager 1] de eigenaar is van de inbeslaggenomen auto. Gelet op de inhoud van de overeenkomst2. alsmede gelet op hetgeen ter zitting door de raadsman van de klager is aangevoerd — waarbij de raadsman onder meer verwijst naar in dit verband relevante (en kennelijk gezaghebbende) Duitse handboeken en jurisprudentie waaruit zou blijken dat deze wijze van fiduciaire eigendomsoverdracht in Duitsland nog immer gebruikelijk is — acht ik het door de rechtbank overwogene niet zonder meer een toereikende weerlegging van de stelling van de klager dat [klager 1] op grond van dit Duitse contract als (fiduciair) eigenaar dient te worden aangemerkt. In ieder geval lijkt deze door de rechtbank getrokken conclusie zonder nader onderzoek ontoereikend gemotiveerd en, zoals gezegd, het summiere karakter van de beklagprocedure te miskennen. In zoverre is het middel dus terecht voorgesteld.

Tot cassatie behoeft een en ander echter niet te leiden, nu ik het uiteindelijke oordeel van de rechtbank voor zover inhoudende dat het ingediende klaagschrift ongegrond dient te worden verklaard ‘nu niet hoogst onwaarschijnlijk is, dat de strafrechter — later oordelend — het inbeslaggenomene zal verbeurd verklaren’ onjuist noch onbegrijpelijk acht. Ook indien kan worden aangenomen dat [klager 1] en niet de klager als de (al dan niet fiduciaire) eigenaar van de inbeslaggenomen auto dient te worden aangemerkt, is het geenszins hoogst onwaarschijnlijk dat de later in de hoofdzaak oordelende strafrechter de auto zal verbeurdverklaren. Het tweede lid van artikel 33 Sr stipuleert immers dat een voorwerp tevens vatbaar voor verbeurdverklaring is indien dit aan een ander toebehoort dan de veroordeelde doch degene aan wie het toebehoorde, kort gezegd, te kwader trouw is. Mijns inziens had de beklagrechter derhalve, mede in aanmerking genomen het genoemde summiere karakter van de beklagprocedure, niet anders kunnen oordelen dan zoals de rechtbank uiteindelijk in haar beschikking heeft gedaan.

Het namens [klager 2] ingediende middel kan niet tot cassatie leiden.

Het namens de klager [klager 1] ingediende middel behelst naar de kern genomen de klacht dat de rechtbank onvoldoende (begrijpelijk) gemotiveerd de klager niet-ontvankelijk heeft verklaard in zijn klaagschrift.

Deze klacht is terecht voorgesteld. [Klager 1] heeft zich blijkens diens klaagschrift op het standpunt gesteld eigenaar te zijn van de inbeslaggenomen auto. De rechtbank heeft door de klager [klager 1] niet-ontvankelijk te verklaren omdat hij niet als belanghebbende kan worden aangemerkt, miskend dat voor de vraag of de klager als belanghebbende in de zin van artikel 552a Sv kan gelden en dientengevolge in zijn beklag kan worden ontvangen, niet beslissend is of hij (daadwerkelijk) als eigenaar van de auto kan worden aangemerkt, maar of hij heeft gesteld daarvan eigenaar te zijn.3.

In zoverre is de namens de klager [klager 1] voorgestelde klacht terecht voorgesteld.

Het namens [klager 2] voorgestelde middel faalt en kan, lijkt mij, met de aan artikel 81 RO te ontlenen korte motivering worden afgedaan. Ik heb verder geen gronden aangetroffen waarop de bestreden beschikkingen ambtshalve zouden behoren te worden vernietigd.

Deze conclusie strekt voor wat betreft de klager [klager 2] tot verwerping van het beroep en wat betreft de klager [klager 1] tot vernietiging van de bestreden beschikking met terugwijzing van de zaak naar de rechtbank Roermond, opdat de zaak op het bestaande klaagschrift opnieuw wordt behandeld en afgedaan.

De procureur-generaal bij de Hoge Raad der Nederlanden