HvJ EG, 03-09-2008, nr. C-402/05 P, nr. C-415/05 P

Met zijn eerste middel stelt Kadi dat het Gerecht blijk heeft gegeven van een onjuiste rechtsopvatting door in punt 135 van het bestreden arrest Kadi te oordelen dat de litigieuze verordening kon worden vastgesteld op de gecombineerde grondslag van de artikelen 60 EG, 301 EG en 308 EG.

Dit middel omvat drie onderdelen.

Met het eerste onderdeel stelt Kadi dat het Gerecht blijk heeft gegeven van een onjuiste rechtsopvatting door te oordelen dat de artikelen 60 EG en 301 EG kunnen worden beschouwd als een gedeeltelijke rechtsgrondslag voor de litigieuze verordening. Verder legt het Gerecht niet uit hoe deze bepalingen, die slechts de grondslag kunnen vormen voor maatregelen tegen derde landen, samen met artikel 308 EG kunnen worden beschouwd als rechtsgrondslag voor deze verordening, hoewel deze slechts maatregelen tegen personen en niet-statelijke entiteiten omvat.

Met het tweede onderdeel stelt Kadi dat, indien de artikelen 60 EG en 301 EG toch als gedeeltelijke rechtsgrondslag voor de litigieuze verordening dienen te worden aanvaard, het Gerecht blijk heeft gegeven van een onjuiste rechtsopvatting door artikel 301 EG en de ‘brug’ die deze slaat onjuist uit te leggen, aangezien dit artikel in geen geval de bevoegdheid inhoudt om maatregelen te nemen ter verwezenlijking van een van de doelstellingen van het EU-Verdrag.

Met het derde onderdeel verwijt Kadi het Gerecht blijk te hebben gegeven van een onjuiste rechtsopvatting door artikel 308 EG aldus uit te leggen dat deze bepaling een rechtsgrondslag kan vormen voor een regeling waarvoor het Verdrag niet in de noodzakelijke handelingsbevoegdheden voorziet en die niet noodzakelijk is ter verwezenlijking van een van de doelstellingen van de Gemeenschap. In de punten 122 tot en met 134 van het bestreden arrest Kadi heeft het Gerecht ten onrechte de doelstellingen van de geïntegreerde, maar afzonderlijke rechtsorden die de Unie en de Gemeenschap vormen, gelijkgesteld. Aldus heeft het de grenzen van artikel 308 EG niet in acht genomen.

Een dergelijke opvatting is bovendien onverenigbaar met het beginsel van de toewijzing van bevoegdheden van artikel 5 EG. Dienaangaande blijkt uit de punten 28 tot en met 35 van advies 2/94 van 28 maart 1996 (Jurispr. blz. I-1759) dat de vermelding van een doel in het EU-Verdrag niet kan verhelpen dat dit doel geen deel uitmaakt van de opsomming van doelstellingen van het EG-Verdrag.

De Raad en de Franse Republiek voeren ter betwisting van het eerste onderdeel van het eerste middel van Kadi met name aan dat de vermelding van de artikelen 60 EG en 301 EG in de rechtsgrondslag van de litigieuze verordening wordt gerechtvaardigd door het feit dat deze bepalingen voorzien in restrictieve maatregelen waarvan de werkingssfeer via een beroep op artikel 308 EG diende te worden uitgebreid tot personen of niet-statelijke entiteiten, die niet onder de twee eerstgenoemde artikelen vallen.

Het Verenigd Koninkrijk stelt dat artikel 308 EG is gebruikt als middel ter aanvulling van de instrumentele bevoegdheden waarin de artikelen 60 EG en 301 EG voorzien, die dus geen gedeeltelijke rechtsgrondslag voor de litigieuze verordening vormen. Het Koninkrijk Spanje voert in wezen hetzelfde argument aan.

Met betrekking tot het tweede onderdeel van het eerste middel stelt de Raad dat de bestaansreden van de door artikel 301 EG geslagen brug juist is om hem de bevoegdheid te verlenen om maatregelen ter verwezenlijking van een van de doelstellingen van het EU-Verdrag te nemen.

Het Koninkrijk Spanje, de Franse Republiek en het Verenigd Koninkrijk stellen dat artikel 308 EG, en niet de artikelen 60 EG en 301 EG, de vaststelling van restrictieve maatregelen tegen personen en niet-statelijke entiteiten mogelijk heeft gemaakt en aldus de werkingssfeer van de twee laatstgenoemde artikelen heeft aangevuld.

Met betrekking tot het derde onderdeel van het eerste middel van Kadi stelt de Raad dat de bestaansreden van de door artikel 301 EG geslagen brug juist is om de aan de Gemeenschap verleende bevoegdheden om economische en financiële sancties op te leggen in uitzonderlijke gevallen te gebruiken ter verwezenlijking van een van de doelstellingen van het GBVB en dus van de Unie, en niet om een van de doelstellingen van de Gemeenschap te bereiken.

Het Verenigd Koninkrijk en de lidstaten die interveniëren in het kader van de hogere voorziening, zijn in wezen dezelfde mening toegedaan.

Het Verenigd Koninkrijk stelt meer in het bijzonder dat het optreden waarin de litigieuze verordening voorziet, kan worden geacht bij te dragen tot de verwezenlijking van een van de doelstellingen, niet van de Unie, maar van de Gemeenschap, namelijk het impliciete, zuiver instrumentele, onderliggende doel van de artikelen 60 EG en 301 EG dat erin bestaat, doeltreffende middelen ter beschikking te stellen om uitsluitend met economische dwangmaatregelen uitvoering te geven aan besluiten die zijn vastgesteld krachtens de bij titel V van het EU-Verdrag aan de Unie verleende bevoegdheid.

Wanneer ter verwezenlijking van dit instrumentele doel economische dwangmaatregelen nodig zijn die de specifiek bij de artikelen 60 EG en 301 EG aan de Raad verleende bevoegdheden overschrijden, is het volgens deze lidstaat passend om ter aanvulling van deze bevoegdheden een beroep te doen op artikel 308 EG.

De Commissie verklaart om te beginnen dat zij terugkomt op haar standpunt en stelt primair dat de artikelen 60 EG en 301 EG, gelet op de formulering ervan en de context waarin zij zijn vastgesteld, op zich een passende en toereikende rechtsgrondslag vormen voor de vaststelling van de litigieuze verordening.

Dienaangaande voert de Commissie in wezen de volgende argumenten aan:

De Commissie stelt dat de betrokken maatregelen ressorteren onder de gemeenschappelijke handelspolitiek, gelet op de invloed op de handel van maatregelen waarbij het verkeer van economische middelen wordt verboden. Volgens haar hebben deze maatregelen zelfs betrekking op het vrije kapitaalverkeer, aangezien zij het verbod omvatten om economische middelen over te maken aan particulieren in derde landen.

De Commissie stelt eveneens dat uit artikel 56, leden 1 en 2, EG volgt dat het kapitaal- en het betalingsverkeer tussen de Gemeenschap en derde landen onder de bevoegdheid van de Gemeenschap vallen en dat de lidstaten slechts in het kader van artikel 60, lid 2, EG en niet in het kader van artikel 58, lid 1, sub b, EG sanctiemaatregelen op dit gebied kunnen nemen.

De Commissie is bijgevolg van mening dat voor de vaststelling van de litigieuze verordening geen beroep kon worden gedaan op artikel 308 EG, aangezien de artikelen 60 EG en 301 EG in een handelingsbevoegdheid voorzien. Deze laatste artikelen leveren de grondslag voor het hoofddoel of de voornaamste component van deze verordening, ten opzichte waarvan andere componenten, zoals de bevriezing van tegoeden van personen die tegelijkertijd onderdaan zijn van lidstaten van de Unie en banden hebben met een buitenlandse terroristische groep, louter ondergeschikt zijn. De Commissie verwijst dienaangaande met name naar het arrest van 10 januari 2006, Commissie/Raad (C-94/03, Jurispr. blz. I-1, punt 35).

Subsidiair stelt de Commissie dat de toepasselijkheid van de artikelen van het EG-Verdrag betreffende de gemeenschappelijke handelspolitiek en het vrije kapitaal- en betalingsverkeer dient te worden onderzocht, voordat een beroep wordt gedaan op artikel 308 EG.

Nog meer subsidiair stelt zij dat, indien artikel 308 EG als rechtsgrondslag voor de litigieuze verordening zou moeten worden aanvaard, het de enige rechtsgrondslag zou moeten vormen, aangezien het beroep op deze bepaling gebaseerd moet zijn op de overweging dat het optreden van de Gemeenschap noodzakelijk is ter verwezenlijking van een van de doelstellingen van deze laatste en niet, zoals het Gerecht heeft geoordeeld, ter verwezenlijking van de doelstellingen van het EU-Verdrag, in casu die van het GBVB.

Het gaat in casu om het communautaire doel, een gemeenschappelijke handelspolitiek te verwezenlijken, zoals bedoeld in artikel 3, lid 1, sub b, EG en het vrije kapitaalverkeer te verzekeren, zoals impliciet bedoeld in artikel 3, lid 1, sub c, EG, gelezen in samenhang met de relevante bepalingen van het EG-Verdrag, namelijk artikel 56 EG, betreffende het vrije kapitaalverkeer met derde landen. Aangezien de betrokken maatregelen gevolgen hebben voor het handelsverkeer, los van het feit dat zij ter verwezenlijking van doelstellingen van buitenlands beleid zijn vastgesteld, vallen zij onder deze communautaire doelstellingen.

Kadi, het Koninkrijk Spanje, de Franse Republiek en het Verenigd Koninkrijk brengen tegen de primaire stelling van de Commissie het volgende in:

De subsidiaire stelling van de Commissie wordt eveneens door Kadi, alsook door het Koninkrijk Spanje en de Franse Republiek betwist.

Een beroep op artikel 133 EG of artikel 57, lid 2, EG is uitgesloten, aangezien de maatregelen waarin de litigieuze verordening voorziet, geen betrekking hebben op de handelsbetrekkingen met derde landen en geen betrekking hebben op het kapitaalverkeer, zoals bedoeld in artikel 57, lid 2, EG.

Verder kan niet worden gesteld dat de litigieuze verordening beoogt bepaalde doelstellingen van de Gemeenschap te verwezenlijken in de zin van artikel 308 EG. Van het nastreven van vrij kapitaalverkeer kan immers geen sprake zijn, aangezien de toepassing van de maatregel tot bevriezing van tegoeden waarin deze verordening voorziet geen aannemelijk en ernstig risico van divergenties tussen de lidstaten kan meebrengen. Het doel van de gemeenschappelijke handelspolitiek is evenmin relevant, aangezien de bevriezing van de tegoeden van een persoon die geen banden heeft met de regering van een derde land, geen betrekking heeft op het handelsverkeer met dat land en geen handelspolitiek doel nastreeft.

Voor het geval dat haar primaire stelling zou worden aanvaard, verzoekt de Commissie het Hof om redenen van rechtszekerheid en met het oog op de behoorlijke nakoming van de in het kader van de Verenigde Naties aangegane verplichtingen, om krachtens artikel 231 EG de gevolgen van de litigieuze verordening in haar geheel te handhaven.

Het Koninkrijk Spanje en de Franse Republiek hebben voor hetzelfde geval eveneens een verzoek in die zin geformuleerd.

Kadi verzet zich daarentegen tegen deze verzoeken en werpt dienaangaande op dat de litigieuze verordening een ernstige schending van grondrechten inhoudt. Hoe dan ook dient een uitzondering te worden gemaakt voor personen die, zoals rekwirant, reeds een beroep tegen deze verordening hebben ingesteld.

Met zijn eerste middel verwijt Al Barakaat het Gerecht in de eerste plaats dat het in de punten 158 tot en met 170 van het bestreden arrest Yusuf en Al Barakaat heeft geoordeeld dat de litigieuze verordening kon worden vastgesteld op de gecombineerde grondslag van de artikelen 60 EG, 301 EG en 308 EG.

Het Gerecht heeft blijk gegeven van een onjuiste rechtsopvatting door in de punten 160 en 164 van het arrest te oordelen dat de artikelen 60 EG en 301 EG niet uitsluitend betrekking hebben op het doorvoeren van een maatregel van de Gemeenschap, maar ook betrekking kunnen hebben op een van de doelstellingen die bij artikel 2 EU specifiek aan de Unie zijn toegewezen, te weten het voeren van een GBVB.

In de tweede plaats verwijt Al Barakaat het Gerecht dat het in de punten 112, 113, 115 en 116 van het arrest heeft geoordeeld dat sancties die worden opgelegd aan derden met als doel invloed uit te oefenen op de economische betrekkingen met een of meer derde landen, onder de artikelen 60 EG en 301 EG vallen en dat deze uitlegging zowel door doelmatigheidsoverwegingen als door humanitaire redenen wordt gerechtvaardigd.

De Raad brengt hiertegen in dat het Gerecht in punt 161 van het bestreden arrest Yusuf en Al Barakaat terecht heeft geoordeeld dat, gelet op de brugfunctie van de artikelen 60 EG en 301 EG, de sancties die op grond van deze bepalingen worden opgelegd na de vaststelling van een gemeenschappelijk standpunt of een gemeenschappelijk optreden uit hoofde van het GBVB waarbij wordt voorzien in de onderbreking of de beperking van de economische beperkingen van de Gemeenschap met een of meer derde landen, het doel van het GBVB beogen te verwezenlijken dat door deze maatregelen van de Unie wordt nagestreefd.

De Raad stelt eveneens dat het Gerecht terecht heeft geoordeeld dat een beroep op artikel 308 EG als aanvullende rechtsgrondslag voor de litigieuze verordening gerechtvaardigd was, aangezien dit artikel uitsluitend dient om economische en financiële sancties waarin de artikelen 60 EG en 301 EG reeds voorzien, te kunnen uitbreiden tot personen of entiteiten die geen toereikende band met een bepaald derde land hebben.

Ten slotte is de Raad van mening dat de kritiek van rekwirante betreffende de doeltreffendheid en de evenredigheid van de in deze verordening vastgestelde sancties niet relevant is voor de beoordeling van het passende karakter van de rechtsgrondslag van deze verordening.

Het Verenigd Koninkrijk is eveneens van mening dat deze tweede grief niet relevant is in het kader van de door Al Barakaat ingestelde hogere voorziening, aangezien het Gerecht luidens punt 1 van het dictum van het bestreden arrest heeft geoordeeld dat geen uitspraak meer hoefde te worden gedaan over de wettigheid van verordening nr. 467/2001.

Voor het overige zijn de argumenten van het Koninkrijk Spanje, de Franse Republiek, het Verenigd Koninkrijk en de Commissie in wezen dezelfde als die welke deze partijen in het kader van de hogere voorziening van Kadi hebben aangevoerd.

Wat in de eerste plaats de grieven van Al Barakaat tegen de punten 112, 113, 115 en 116 van het bestreden arrest Yusuf en Al Barakaat betreft, dient te worden vastgesteld dat deze punten betrekking hebben op de rechtsgrondslag van verordening nr. 467/2001.

Deze verordening is evenwel ingetrokken en vervangen door de litigieuze verordening. Zoals het Gerecht in punt 77 van het bestreden arrest Yusuf en Al Barakaat heeft opgemerkt, zonder door Al Barakaat in haar hogere voorziening te zijn tegengesproken, strekte het beroep van deze laatste voor het Gerecht, nadat zij haar conclusies en middelen op de litigieuze verordening had afgestemd, bovendien uitsluitend tot nietigverklaring van deze verordening, voor zover deze betrekking had op haar.

In deze omstandigheden kunnen bovengenoemde grieven in geen geval leiden tot de vernietiging van dit arrest en dienen zij dus als niet ter zake dienend te worden beschouwd.

Hoe dan ook zijn de overwegingen van het bestreden arrest Yusuf en Al Barakaat waarop deze grieven betrekking hebben en die door het Gerecht worden aangemerkt als uitgangspunten van zijn redenering betreffende de rechtsgrondslag van de litigieuze verordening, herhaald in de volgende punten van dit arrest alsook in het bestreden arrest Kadi, en zullen zij worden onderzocht in het kader van de beoordeling van de tegen deze punten aangevoerde middelen.

Deze grieven hoeven dus niet te worden onderzocht voor zover zij betrekking hebben op de rechtsgrondslag van verordening nr. 467/2001.

In de tweede plaats dient uitspraak te worden gedaan over de gegrondheid van de primaire stelling van de Commissie dat de artikelen 60 EG en 301 EG, gelet op hun formulering en de context waarin zij zijn vastgesteld, op zich een passende en toereikende rechtsgrondslag voor de litigieuze verordening vormen.

Deze stelling is gericht tegen de punten 92 tot en met 97 van het bestreden arrest Kadi en tegen de punten 128 tot en met 133 van het bestreden arrest Yusuf en Al Barakaat, waarin het Gerecht zich in tegenovergestelde zin heeft uitgesproken.

Deze stelling dient te worden verworpen.

Het Gerecht heeft namelijk terecht geoordeeld dat de artikelen 60 EG en 301 EG, gelet op de formulering ervan, met name op de daarin vervatte uitdrukking ‘ten aanzien van de betrokken derde landen’ en ‘met een of meer derde landen’, betrekking hebben op de vaststelling van maatregelen tegen derde landen, waarbij dit laatste begrip ook de leiders van een dergelijk land kan omvatten, alsook personen en entiteiten die banden met hen onderhouden of door hen direct of indirect worden gecontroleerd.

De bij resolutie 1390 (2002) vastgestelde beperkende maatregelen, waaraan de litigieuze verordening uitvoering beoogt te geven, worden evenwel gekenmerkt door het ontbreken van enige band met het heersende regime van een derde land. Deze maatregelen zijn immers na de val van het regime van de Taliban rechtstreeks gericht tegen Usama bin Laden, het Al-Qa'ida-netwerk en de daarmee verbonden personen en entiteiten, die vermeld zijn op de geconsolideerde lijst. Zij vallen dus als zodanig niet binnen de werkingssfeer van de artikelen 60 EG en 301 EG.

Indien de door de Commissie voorgestelde uitlegging van de artikelen 60 EG en 301 EG werd aanvaard, volgens welke het volstaat dat de betrokken beperkende maatregelen zijn gericht tegen personen of entiteiten die zich in een derde land bevinden of daar anderszins een band mee hebben, zouden deze bepalingen een veel te ruime draagwijdte hebben en zou geenszins rekening worden gehouden met het uit de formulering ervan voortvloeiende vereiste dat de op basis van deze bepalingen vastgestelde maatregelen worden genomen tegen derde landen.

Bovendien is het voornaamste doel van de litigieuze verordening, het internationale terrorisme te bestrijden en het in het bijzonder zijn financiële middelen te ontnemen door de tegoeden en economische middelen van de personen of entiteiten die ervan worden verdacht betrokken te zijn bij daarmee verband houdende activiteiten, te bevriezen, en niet om de economische betrekkingen aan te tasten tussen de Gemeenschap en elk van de derde landen waar deze personen of entiteiten zich bevinden, zo hun woonplaats al bekend zou zijn.

De beperkende maatregelen waarin resolutie 1390 (2002) voorziet en waaraan uitvoering wordt gegeven door de litigieuze verordening, kunnen immers niet worden beschouwd als maatregelen die ertoe strekken de economische betrekkingen met elk van deze derde landen te beperken, evenmin overigens als die met bepaalde lidstaten van de Gemeenschap waar zich personen of entiteiten bevinden waarvan de naam is opgenomen in de geconsolideerde lijst in bijlage I bij deze verordening.

De stelling van de Commissie vindt evenmin steun in de term ‘gedeeltelijk’ in artikel 301 EG.

Deze term verwijst immers naar de eventuele beperking van de materiële of personele draagwijdte van de maatregelen die veronderstellenderwijs in het kader van deze bepaling kunnen worden genomen. Hij heeft evenwel geen invloed op de vereiste hoedanigheid van de potentiële adressaten van deze maatregelen en kan dus niet rechtvaardigen dat de toepassing van deze maatregelen wordt uitgebreid tot adressaten die geen enkele band met het heersende regime van een derde land hebben en die om die reden niet binnen de werkingssfeer van deze bepaling vallen.

Het argument van de Commissie betreffende de terminologische overeenstemming tussen artikel 41 van het Handvest van de Verenigde Naties en artikel 301 EG, waaruit zij afleidt dat deze laatste bepaling een platform vormt voor de uitvoering door de Gemeenschap van elke maatregel van de Veiligheidsraad die een communautair optreden vereist, kan evenmin worden aanvaard.

Artikel 301 EG heeft immers uitdrukkelijk betrekking op de onderbreking van de economische betrekkingen ‘met een of meer derde landen’, terwijl artikel 41 van het Handvest van de Verenigde Naties deze uitdrukking niet bevat.

Bovendien stemt de werkingssfeer van artikel 41 van het Handvest van de Verenigde Naties ook op andere punten niet overeen met die van artikel 301 EG, aangezien op grond van eerstgenoemde bepaling een reeks andere maatregelen kan worden vastgesteld dan op grond van laatstgenoemde bepaling, waaronder maatregelen van wezenlijk andere aard dan die welke ertoe strekken economische betrekkingen met derde landen te onderbreken of te beperken, zoals het afbreken van diplomatieke betrekkingen.

Het argument van de Commissie dat artikel 301 EG een procedurele brug tussen de Gemeenschap en de Europese Unie slaat, zodat deze bepaling even ruim dient te worden uitgelegd als de relevante communautaire bevoegdheden, waaronder die betreffende de gemeenschappelijke handelspolitiek en het vrije kapitaalverkeer, dient eveneens te worden verworpen.

Deze uitlegging van artikel 301 EG kan immers de werkingssfeer en dus de nuttige werking van deze bepaling beperken, aangezien deze blijkens de formulering ervan ziet op de vaststelling van potentieel zeer verschillende maatregelen die de economische betrekkingen met derde landen aantasten en dus a priori niet mogen worden beperkt tot gebieden die onder andere materiële communautaire bevoegdheden vallen, zoals die betreffende de gemeenschappelijke handelspolitiek of het vrije kapitaalverkeer.

Bovengenoemde uitlegging vindt voor het overige geen steun in de formulering van artikel 301 EG, dat de Gemeenschap een materiële bevoegdheid verleent waarvan de draagwijdte in beginsel autonoom is ten opzichte van die van andere communautaire bevoegdheden.

In de derde plaats dient de subsidiaire stelling van de Commissie te worden onderzocht dat, indien de litigieuze verordening niet louter op de grondslag van de artikelen 60 EG en 301 EG kon worden vastgesteld, een beroep op artikel 308 EG niet gerechtvaardigd zou zijn, aangezien deze laatste bepaling met name slechts van toepassing is indien geen enkele andere bepaling van het EG-Verdrag de noodzakelijke bevoegdheid voor de vaststelling van de betrokken handeling verleent. Volgens de Commissie vallen de bij de litigieuze verordening opgelegde beperkende maatregelen evenwel onder de handelingsbevoegdheden van de Gemeenschap, met name onder die betreffende de gemeenschappelijke handelspolitiek en het kapitaal- en betalingsverkeer.

Dienaangaande heeft het Gerecht in punt 100 van het bestreden arrest Kadi en punt 136 van het bestreden arrest Yusuf en Al Barakaat geoordeeld dat geen enkele bepaling van het EG-Verdrag voorziet in de vaststelling van maatregelen zoals die welke in de bestreden verordening zijn bedoeld, die gericht zijn op de bestrijding van het internationale terrorisme en, meer in het bijzonder, op het opleggen van economische en financiële sancties, zoals de bevriezing van tegoeden, aan personen en entiteiten die ervan worden verdacht aan de financiering daarvan bij te dragen en die geen enkele band hebben met het heersende regime van een derde land, zodat de eerste toepassingsvoorwaarde van artikel 308 EG in casu is vervuld.

Met deze conclusie dient te worden ingestemd.

Volgens vaste rechtspraak van het Hof moet de keuze van de rechtsgrondslag van een gemeenschapshandeling immers berusten op objectieve gegevens die voor rechterlijke toetsing vatbaar zijn. Tot deze gegevens behoren met name het doel en de inhoud van de handeling (zie met name arrest van 23 oktober 2007, Commissie/Raad, C-440/05, Jurispr. blz. I-9097, punt 61 en aldaar aangehaalde rechtspraak).

Een gemeenschapshandeling valt slechts onder de in artikel 133 EG vastgestelde bevoegdheid inzake gemeenschappelijke handelspolitiek indien zij specifiek ziet op het internationale handelsverkeer in die zin dat zij hoofdzakelijk tot doel heeft de handel te bevorderen, te vergemakkelijken of te regelen en een rechtstreeks en onmiddellijk effect op de handel in de betrokken producten heeft (zie met name arrest van 12 mei 2005, Regione autonoma Friuli-Venezia Giulia en ERSA, C-347/03, Jurispr. blz. I-3785, punt 75 en aldaar aangehaalde rechtspraak).

Wat het voornaamste doel en het voorwerp van de litigieuze verordening betreft, deze strekt ertoe, zoals in punt 169 van het onderhavige arrest is uiteengezet, om het internationale terrorisme te bestrijden, en voorziet daartoe in de vaststelling van een reeks beperkende maatregelen van economische en financiële aard, zoals de bevriezing van tegoeden en economische middelen, tegen personen en entiteiten die ervan worden verdacht bij te dragen aan de financiering van het internationale terrorisme.

Gelet op dit doel en dit voorwerp, kan er niet van worden uitgegaan dat deze verordening specifiek ziet op het internationale handelsverkeer in die zin dat zij hoofdzakelijk tot doel zou hebben de handel te bevorderen, te vergemakkelijken of te regelen.

Bovendien kan deze verordening weliswaar invloed uitoefenen op het internationale handelsverkeer, maar zij heeft duidelijk niet tot doel om rechtstreekse en onmiddellijke gevolgen van die aard te sorteren.

De litigieuze verordening kon dus niet haar grondslag vinden in de bevoegdheid van de Gemeenschap op het gebied van de gemeenschappelijke handelspolitiek.

Verder is de Commissie van mening dat de litigieuze verordening valt binnen de werkingssfeer van de bepalingen van het EG-Verdrag betreffende het vrije kapitaal- en betalingsverkeer, omdat zij de overmaking van economische middelen aan particulieren in derde landen verbiedt.

Deze stelling dient eveneens te worden verworpen.

Wat om te beginnen artikel 57, lid 2, EG betreft, dient te worden vastgesteld dat de bij de litigieuze verordening opgelegde beperkende maatregelen niet vallen onder een van de in deze bepaling genoemde categorieën van maatregelen.

Wat verder artikel 60, lid 1, EG betreft, deze bepaling kan evenmin dienen als grondslag voor de litigieuze verordening, aangezien de werkingssfeer ervan wordt bepaald door die van artikel 301 EG.

Zoals reeds is geoordeeld in punt 167 van het onderhavige arrest, ziet deze laatste bepaling niet op de vaststelling van beperkende maatregelen zoals die welke in casu aan de orde zijn, die worden gekenmerkt door het ontbreken van enige band met het heersende regime van een derde land.

Wat ten slotte artikel 60, lid 2, EG betreft, dient te worden vastgesteld dat deze bepaling niet voorziet in enige communautaire bevoegdheid op dit gebied, aangezien zij de lidstaten louter de mogelijkheid biedt, om bepaalde uitzonderlijke redenen eenzijdige maatregelen met betrekking tot het kapitaalverkeer en het betalingsverkeer tegen een derde land te nemen, onverminderd de bevoegdheid van de Raad om een lidstaat te gebieden deze maatregelen te wijzigen of in te trekken.

In de vierde plaats dienen de grieven te worden onderzocht die Kadi in het kader van het tweede en het derde onderdeel van zijn eerste middel heeft opgeworpen tegen de punten 122 tot en met 135 van het bestreden arrest Kadi, alsook de grieven van Al Barakaat tegen de punten 158 tot en met 170 van het bestreden arrest Yusuf en Al Barakaat en de kritiek van de Commissie tegen dezelfde punten van de bestreden arresten.

In deze punten heeft het Gerecht geoordeeld dat de litigieuze verordening kon worden vastgesteld op de gecombineerde grondslag van de artikelen 60 EG, 301 EG en 308 EG. Gelet op de brug die specifiek is geslagen tussen de optredens van de Gemeenschap waarbij economische sancties worden opgelegd uit hoofde van de artikelen 60 EG en 301 EG, en de doelstellingen van het EU-Verdrag op het gebied van de externe betrekkingen, achtte het Gerecht een beroep op artikel 308 EG in de door de twee eerstgenoemde artikelen bedoelde bijzondere context namelijk gerechtvaardigd ter bereiking van dergelijke doelstellingen en in casu van het in de litigieuze verordening bedoelde doel van het GBVB, het internationale terrorisme en de financiering ervan te bestrijden.

Dienaangaande moet worden vastgesteld dat de bestreden arresten daadwerkelijk op een onjuiste rechtsopvatting berusten.

Het Gerecht heeft immers weliswaar terecht overwogen dat een brug is geslagen tussen de optredens van de Gemeenschap waarbij economische maatregelen worden vastgesteld uit hoofde van de artikelen 60 EG en 301 EG en de doelstellingen van het EU-Verdrag op het gebied van de externe betrekkingen, waaronder het GBVB, maar noch de formulering van de bepalingen van het EG-Verdrag, noch de structuur van dit Verdrag verleent steun aan de opvatting dat deze brug ook wordt geslagen door andere bepalingen van het EG-Verdrag, zoals met name artikel 308 EG.

Wat specifiek artikel 308 EG betreft, dient te worden vastgesteld dat indien het standpunt van het Gerecht werd aanvaard, deze bepaling de mogelijkheid zou bieden om in de bijzondere context van de artikelen 60 EG en 301 EG gemeenschapshandelingen vast te stellen die er niet toe strekken een van de doelstellingen van de Gemeenschap te verwezenlijken, maar een van de doelstellingen van het EU-Verdrag inzake externe betrekkingen, waaronder het GBVB.

Een dergelijke opvatting valt evenwel niet te rijmen met de formulering van artikel 308 EG.

Een beroep op deze bepaling vereist immers dat het beoogde optreden betrekking heeft op de ‘[werking van] de gemeenschappelijke markt’ en ‘een der doelstellingen van de Gemeenschap’ beoogt te verwezenlijken.

Dit laatste begrip kan, gelet op de duidelijk en nauwkeurige formulering ervan, geenszins aldus worden opgevat dat het mede de doelstellingen van het GBVB omvat.

Het naast elkaar bestaan van de Unie en de Gemeenschap als geïntegreerde maar afzonderlijke rechtsorden, alsmede de constitutionele structuur van de pijlers, zoals die door de auteurs van de thans geldende verdragen is gewild en waarnaar het Gerecht in punt 120 van het bestreden arrest Kadi en punt 156 van het bestreden arrest Yusuf en Al Barakaat terecht heeft verwezen, vormen bovendien overwegingen van institutionele aard die pleiten tegen een uitbreiding van deze brug tot andere artikelen van het EG-Verdrag dan die waarmee zij uitdrukkelijk verbonden is.

Verder kan artikel 308 EG als bestanddeel van een op het beginsel van attributie van bevoegdheid berustend institutioneel bestel geen grondslag zijn voor een uitbreiding van het competentiegebied van de Gemeenschap tot buiten het algemene kader dat gevormd wordt door het geheel van de bepalingen van het Verdrag, en in het bijzonder door die waarin de taken en het optreden van de Gemeenschap worden omschreven (advies 2/94, reeds aangehaald, punt 30).

Artikel 3 EU, waarnaar het Gerecht in de punten 126 tot en met 128 van het bestreden arrest Kadi en in de punten 162 tot en met 164 van het bestreden arrest Yusuf en Al Barakaat verwijst, met name de tweede alinea ervan, kan evenmin dienen als basis voor de uitbreiding van de bevoegdheden van de Gemeenschap tot andere doelstellingen dan die van de Gemeenschap.

De invloed van deze onjuiste rechtsopvatting op de geldigheid van de bestreden arresten zal hierna worden onderzocht, na de beoordeling van de andere grieven tegen de overwegingen van deze arresten betreffende de mogelijkheid om artikel 308 EG, in combinatie met de artikelen 60 EG en 301 EG, te gebruiken als rechtsgrondslag voor de litigieuze verordening.

Deze andere grieven kunnen in twee categorieën worden ingedeeld.

De eerste categorie omvat met name het eerste onderdeel van het eerste middel van Kadi, waarin deze het Gerecht verwijt dat het blijk heeft gegeven van een onjuiste rechtsopvatting door te aanvaarden dat artikel 308 EG de rechtsgrondslag van de litigieuze verordening, namelijk de artikelen 60 EG en 301 EG, kon aanvullen. Volgens Kadi kunnen deze twee laatste artikelen zelfs niet een gedeeltelijke rechtsgrondslag van de litigieuze verordening vormen, aangezien maatregelen tegen personen of entiteiten die geen enkele band met het heersende regime van een derde land hebben en die de enige adressaat van de litigieuze verordening vormen, volgens de uitlegging van het Gerecht zelf niet binnen de werkingssfeer van deze artikelen vallen.

Deze kritiek vertoont gelijkenis met die van de Commissie, dat indien zou moeten worden geoordeeld dat een beroep op artikel 308 EG is toegestaan, deze bepaling de enige rechtsgrondslag, en niet samen met de artikelen 60 EG en 301 EG een gecombineerde rechtsgrondslag, zou moeten vormen.

De tweede categorie omvat de kritiek van de Commissie op de vaststelling van het Gerecht in de punten 116 en 121 van het bestreden arrest Kadi en in de punten 152 en 157 van het bestreden arrest Yusuf en Al Barakaat dat het doel van de litigieuze verordening, namelijk, aldus het Gerecht, de strijd tegen het internationale terrorisme en, meer in het bijzonder, het opleggen van economische en financiële sancties, zoals de bevriezing van tegoeden, aan personen en entiteiten die ervan worden verdacht aan de financiering daarvan bij te dragen, niet met het oog op de toepassing van artikel 308 EG in verband kan worden gebracht met een van de door het EG-Verdrag aan de Gemeenschap toegewezen doelstellingen.

De Commissie stelt dienaangaande dat de bij de litigieuze verordening voorgeschreven uitvoeringsmaatregelen waarbij economische en financiële sancties worden opgelegd, naar hun aard onder de doelstellingen van de Gemeenschap vallen, namelijk de gemeenschappelijke handelspolitiek en het vrije verkeer van kapitaal.

Wat de eerste categorie van bovengenoemde grieven betreft, dient eraan te worden herinnerd dat artikel 308 EG ertoe strekt, leemten als gevolg van het ontbreken van uitdrukkelijk of impliciet door specifieke bepalingen van het EG-Verdrag aan de gemeenschapsinstellingen verleende handelingsbevoegdheden aan te vullen, voor zover dergelijke bevoegdheden niettemin noodzakelijk blijken om de Gemeenschap in staat te stellen haar taak te vervullen teneinde een van de doelstellingen van dit Verdrag te verwezenlijken (advies 2/94, reeds aangehaald, punt 29).

Het Gerecht heeft terecht geoordeeld dat artikel 308 EG samen met de artikelen 60 EG en 301 EG de rechtsgrondslag van de litigieuze verordening kan vormen.

Deze verordening valt immers duidelijk binnen de materiële werkingssfeer van de artikelen 60 EG en 301 EG, voor zover zij beperkende maatregelen van economische en financiële aard oplegt.

De opname van deze artikelen in de rechtsgrondslag van de litigieuze verordening was dus in dit opzicht gerechtvaardigd.

Verder liggen deze bepalingen in het verlengde van een praktijk die vóór de invoering van de artikelen 60 EG en 301 EG bij het Verdrag van Maastricht gebaseerd was op artikel 113 EG-Verdrag (thans, na wijziging, artikel 133 EG) (zie in die zin arresten van 17 oktober 1995, Werner, C-70/94, Jurispr. blz. I-3189, punten 8–10, en 14 januari 1997, Centro-Com, C-124/95, Jurispr. blz. I-81, punten 28 en 29) en die inhield dat de Gemeenschap werd belast met de uitvoering van maatregelen waartoe in het kader van de Europese politieke samenwerking was besloten en die de vaststelling van beperkende economische maatregelen tegen derde landen omvatten.

Aangezien de artikelen 60 EG en 301 EG evenwel niet voorzien in uitdrukkelijke of impliciete handelingsbevoegdheden om dergelijke maatregelen op te leggen aan adressaten die geen enkele band hebben met het heersende regime van een derde land, zoals die welke worden bedoeld in de litigieuze verordening, kon deze leemte in de bevoegdheid, te wijten aan de beperkingen van de personele werkingssfeer van deze bepalingen, worden aangevuld door artikel 308 EG naast de twee eerstgenoemde bepalingen, die deze verordening vanuit materieel oogpunt schragen, als rechtsgrondslag voor deze verordening te gebruiken, mits evenwel aan de andere toepassingsvoorwaarden van artikel 308 EG is voldaan.

De in bovengenoemde eerste categorie ingedeelde grieven dienen dus ongegrond te worden verklaard.

Wat de andere toepassingsvoorwaarden van artikel 308 EG betreft, dient vervolgens bovengenoemde tweede categorie grieven te worden onderzocht.

De Commissie stelt dat gemeenschappelijk standpunt 2002/402, waaraan de litigieuze verordening uitvoering beoogt te geven, weliswaar tot doel heeft het internationale terrorisme te bestrijden, welk doel onder het GBVB valt, maar dat deze verordening zelf moet worden geacht een uitvoeringsmaatregel te bevatten die ertoe strekt economische en financiële sancties op te leggen.

Dit doel behoort tot de doelstellingen van de Gemeenschap in de zin van artikel 308 EG, in het bijzonder tot die betreffende de gemeenschappelijke handelspolitiek en het vrije kapitaalverkeer.

Volgens het Verenigd Koninkrijk moet het specifieke, louter instrumentele, doel van de litigieuze verordening, namelijk de invoering van economische dwangmaatregelen, worden onderscheiden van het onderliggende, onder het GBVB vallende, doel ervan, dat erin bestaat de internationale vrede en veiligheid te handhaven. Bovengenoemd doel draagt bij tot de verwezenlijking van het impliciete communautaire doel dat aan de artikelen 60 EG en 301 EG ten grondslag ligt en dat erin bestaat doeltreffende middelen te verschaffen om — uitsluitend door middel van economische dwangmaatregelen — uitvoering te geven aan in het kader van het GBVB vastgestelde handelingen.

Dienaangaande zij eraan herinnerd dat de litigieuze verordening tot doel heeft de met Usama bin Laden, het Al-Qa'ida-netwerk en de Taliban verbonden personen onverwijld de toegang tot alle financiële en economische middelen te verhinderen, teneinde een halt toe te roepen aan de financiering van terroristische activiteiten (arrest van 11 oktober 2007, Möllendorf en Möllendorf-Niehuus, C-117/06, Jurispr. blz. I-8361, punt 63).

Anders dan het Gerecht in punt 116 van het bestreden arrest Kadi en punt 152 van het bestreden arrest Yusuf en Al Barakaat heeft geoordeeld, kan dit doel in verband worden gebracht met doelstellingen die bij het EG-Verdrag aan de Gemeenschap zijn toegewezen. De bestreden arresten berusten dus ook op dit punt op een onjuiste rechtsopvatting.

Dienaangaande dient eraan te worden herinnerd dat artikel 308 EG, zoals in punt 203 van het onderhavige arrest is uiteengezet, als bestanddeel van een op het beginsel van attributie van bevoegdheid berustend institutioneel bestel geen grondslag kan zijn voor een uitbreiding van het competentiegebied van de Gemeenschap tot buiten het algemene kader dat gevormd wordt door het geheel van de bepalingen van het EG-Verdrag.

Het door de litigieuze verordening nagestreefde doel kan evenwel in verband worden gebracht met een van de doelstellingen in de zin van artikel 308 EG, zodat de vaststelling van deze verordening geen overschrijding inhoudt van de grenzen van het competentiegebied van de Gemeenschap zoals dit voortvloeit uit het algemene kader dat wordt gevormd door het geheel van de bepalingen van het EG-Verdrag.

Voor zover de artikelen 60 EG en 301 EG de Gemeenschap de bevoegdheid verlenen om beperkende economische maatregelen op te leggen teneinde in het kader van het GBVB vastgestelde maatregelen ten uitvoer te leggen, vormen deze bepalingen immers de uitdrukking van het impliciete en onderliggende doel dat erin bestaat, de vaststelling van dergelijke maatregelen door het doeltreffende gebruik van een communautair instrument mogelijk te maken.

Dit doel kan worden beschouwd als een doel van de Gemeenschap in de zin van artikel 308 EG.

Deze uitlegging vindt steun in artikel 60, lid 2, EG. De eerste alinea van dit lid voorziet immers weliswaar in de — strikt afgebakende — bevoegdheid van de lidstaten om tegen een derde land eenzijdige maatregelen betreffende het kapitaal- en het betalingsverkeer te nemen, maar deze bevoegdheid kan volgens dezelfde alinea slechts worden uitgeoefend zolang geen communautaire maatregelen zijn genomen op grond van artikel 60, lid 1.

De uitvoering van in het kader van het GBVB vastgestelde beperkende economische maatregelen door middel van een communautair instrument gaat niet het algemene kader te buiten dat wordt gevormd door het geheel van de bepalingen van het EG-Verdrag, aangezien dergelijke maatregelen naar hun aard bovendien een band met de werking van de gemeenschappelijke markt vertonen, wat een andere voorwaarde is voor de toepassing van artikel 308 EG, zoals is gezegd in punt 200 van het onderhavige arrest.

Indien economische en financiële maatregelen zoals die welke bij de litigieuze verordening zijn opgelegd, die bestaan in de — in beginsel algemene — bevriezing van alle tegoeden en andere economische middelen van de betrokken personen en entiteiten, eenzijdig door elke lidstaat werden opgelegd, zou een wildgroei van deze nationale maatregelen de werking van de gemeenschappelijke markt immers kunnen aantasten. Deze maatregelen zouden in het bijzonder invloed kunnen hebben op het verkeer tussen de lidstaten, met name op het kapitaal- en het betalingsverkeer, alsook op de uitoefening door de ondernemingen van hun recht van vestiging. Bovendien zouden zij kunnen leiden tot verstoringen van de mededinging, aangezien eventuele verschillen tussen de eenzijdige maatregelen van de lidstaten de concurrentiepositie van bepaalde ondernemingen zouden kunnen verbeteren of verslechteren, zonder dat deze verbetering of verslechtering op economische gronden zou zijn gebaseerd.

De verklaring van de Raad in punt 4 van de considerans van de litigieuze verordening dat communautaire wetgeving noodzakelijk is, ‘met name ter voorkoming van concurrentiedistorsies’, is dus in dit opzicht relevant.

Thans dient uitspraak te worden gedaan over de invloed van de in de punten 196 en 223 van het onderhavige arrest vastgestelde onjuiste rechtsopvattingen op de geldigheid van de bestreden arresten.

Volgens de rechtspraak moet de hogere voorziening worden afgewezen, wanneer de motivering van een arrest van het Gerecht blijk geeft van een schending van het gemeenschapsrecht, maar het dictum ervan op andere rechtsgronden gerechtvaardigd voorkomt (zie met name arrest van 21 september 2006, JCB Service/Commissie, C-167/04 P, Jurispr. blz. I-8935, punt 186 en aldaar aangehaalde rechtspraak).

Vastgesteld dient te worden dat de conclusie betreffende de rechtsgrondslag van de litigieuze verordening waartoe het Gerecht in punt 135 van het bestreden arrest Kadi en punt 158 van het bestreden arrest Yusuf en Al Barakaat is gekomen, namelijk dat de Raad bevoegd was om deze verordening vast te stellen op de gecombineerde grondslag van de artikelen 60 EG, 301 EG en 308 EG, op andere rechtsgronden gerechtvaardigd is.

De opname van artikel 308 EG in de rechtsgrondslag van de litigieuze verordening kan immers weliswaar, zoals in de punten 196 tot en met 204 van het onderhavige arrest is geoordeeld, niet worden gerechtvaardigd door het feit dat deze verordening een doel van het GBVB nastreeft, maar deze bepaling kon niettemin als grondslag voor deze verordening worden aanvaard, aangezien, zoals blijkt uit de punten 225 tot en met 231 van het onderhavige arrest, kan worden aangenomen dat deze verordening ertoe strekt een doel van de Gemeenschap te verwezenlijken en bovendien verband houdt met de werking van de gemeenschappelijke markt in de zin van artikel 308 EG. Verder bood de toevoeging van deze bepaling aan de rechtsgrondslag van de litigieuze verordening het Europees Parlement de mogelijkheid om aan de besluitvorming betreffende de betrokken maatregelen, die specifiek betrekking hebben op particulieren, mee te werken, terwijl in het kader van de artikelen 60 EG en 301 EG geen enkele rol voor deze instelling is weggelegd.

Bijgevolg dienen de middelen die tegen de bestreden arresten zijn aangevoerd, voor zover het Gerecht hierbij heeft beslist dat de artikelen 60 EG, 301 EG en 308 EG een wettige rechtsgrondslag voor de litigieuze verordening vormen, in hun geheel ongegrond te worden verklaard.

Met zijn tweede middel verwijt Al Barakaat het Gerecht dat het in punt 188 van het bestreden arrest Yusuf en Al Barakaat heeft geoordeeld dat de litigieuze verordening de volgens artikel 249 EG vereiste algemene strekking heeft, aangezien zij zich op algemene en abstracte wijze richt tot alle personen die in het materiële bezit kunnen zijn van tegoeden die toebehoren aan een of meer van de in de bijlage bij deze verordening genoemde personen.

Al Barakaat stelt ‘dat het onjuist is om de persoon waarvan de tegoeden bevroren zijn, niet als adressaat van de betrokken handeling te beschouwen, aangezien de uitvoering van het besluit redelijkerwijs dient te berusten op een wettige maatregel die gericht is tegen diegene die over de middelen beschikt’.

Verder is het tegenstrijdig om enerzijds in punt 112 van het bestreden arrest Yusuf en Al Barakaat te verklaren dat het gaat om beperkende maatregelen die personen of organisaties rechtstreeks raken, en anderzijds in punt 188 van hetzelfde arrest te verklaren dat deze maatregelen niet gericht zijn tegen deze personen of organisaties, maar een soort uitvoeringsbepalingen vormen die tot andere personen zijn gericht.

Het Koninkrijk Spanje, het Verenigd Koninkrijk, de Raad en de Commissie zijn het in grote lijnen eens met de analyse van het Gerecht.

Het Gerecht heeft in de punten 184 tot en met 188 van het bestreden arrest Yusuf en Al Barakaat terecht geoordeeld dat de omstandigheid dat de personen en entiteiten waartegen de bij de litigieuze verordening opgelegde maatregelen gericht zijn, in bijlage I bij deze verordening met name worden genoemd, zodat zij daardoor rechtstreeks en individueel lijken te worden geraakt in de zin van artikel 230, vierde alinea, EG, niet impliceert dat deze handeling geen algemene strekking heeft in de zin van artikel 249, tweede alinea, EG en niet als een verordening kan worden gekwalificeerd.

De litigieuze verordening legt immers weliswaar beperkende maatregelen op aan de personen en entiteiten waarvan de naam wordt vermeld op de limitatieve lijst van bijlage I, die overigens geregeld door de schrapping of de toevoeging van bepaalde namen is gewijzigd om in overeenstemming te blijven met de geconsolideerde lijst, maar de adressaten van deze verordening zijn op algemene en abstracte wijze vastgesteld.

De litigieuze verordening bevat evenals resolutie 1390 (2002), waaraan zij uitvoering beoogt te geven, een bijzonder ruim geformuleerd verbod om tegoeden en economische middelen ter beschikking te stellen van deze personen of entiteiten (zie in die zin arrest Möllendorf en Möllendorf-Niehuus, reeds aangehaald, punten 50–55).

Zoals het Gerecht in de punten 186 en 188 van het bestreden arrest Yusuf en Al Barakaat terecht heeft geoordeeld, is dit verbod gericht tot eenieder die in het materiële bezit van de betrokken tegoeden of economische middelen kan zijn.

Aldus is dit verbod van toepassing in omstandigheden als die van de zaak die heeft geleid tot het reeds aangehaalde arrest Möllendorf en Möllendorf-Niehuus, waarin de vraag aan de orde was of de litigieuze verordening de definitieve overschrijving van de eigendom van een onroerend goed in het Grundbuch ten gevolge van de sluiting van een verkoopovereenkomst verbiedt indien een van de kopers een op de lijst in bijlage I bij deze verordening geplaatste natuurlijke persoon is.

In punt 60 van dat arrest heeft het Hof namelijk vastgesteld dat een handeling als deze overschrijving ingevolge artikel 2, lid 3, van de litigieuze verordening verboden is, wanneer zij zou impliceren dat economische middelen aan een op deze lijst geplaatste persoon ter beschikking werden gesteld, waardoor deze tegoeden, goederen of diensten zou kunnen verwerven.

Gelet op het bovenstaande dient het middel van Al Barakaat inzake schending van artikel 249 EG eveneens ongegrond te worden verklaard.

Vooraf dient de exceptie van niet-ontvankelijkheid te worden verworpen die het Verenigd Koninkrijk heeft opgeworpen tegen het in repliek aangevoerde argument van Kadi dat elke door de gemeenschapsinstellingen vastgestelde regeling, daaronder begrepen die welke ertoe strekken uitvoering te geven aan een resolutie van de Veiligheidsraad, krachtens het gemeenschapsrecht onderworpen blijft aan een volledige wettigheidstoetsing door het Hof, ongeacht de oorsprong van deze regeling.

Zoals Kadi stelt, gaat het immers om een aanvullend argument ter uitwerking van het, althans impliciet, reeds eerder in de hogere voorziening aangevoerde en hiermee nauw verbonden middel dat de Gemeenschap ervoor diende te zorgen dat de wetgeving die zij ter uitvoering van een resolutie van de Veiligheidsraad wenste in te voeren, wettig was in die zin dat zij voldeed aan de minimumcriteria inzake mensenrechten (zie in die zin met name beschikking van 13 november 2001, Dürbeck/Commissie, C-430/00 P, Jurispr. blz. I-8547, punt 17).

De grieven waarmee rekwiranten het Gerecht verwijten dat het in wezen heeft geoordeeld dat uit de beginselen die het verband tussen de in het kader van de Verenigde Naties tot stand gekomen internationale rechtsorde en de communautaire rechtsorde beheersen, voortvloeit dat, aangezien de litigieuze verordening beoogt uitvoering te geven aan een resolutie van de Veiligheidsraad die is vastgesteld krachtens hoofdstuk VII van het Handvest van de Verenigde Naties, dat dienaangaande geen enkele beoordelingsruimte laat, de inhoud van deze verordening niet aan een wettigheidscontrole door de rechter kan worden onderworpen, behalve voor wat de verenigbaarheid ervan met de regels van het jus cogens betreft, en deze verordening dus in zoverre immuniteit van jurisdictie geniet, dienen nader te worden onderzocht.

Dienaangaande zij eraan herinnerd dat de Europese Gemeenschap een rechtsgemeenschap is in die zin dat noch haar lidstaten noch haar instellingen ontkomen aan het toezicht op de verenigbaarheid van hun handelingen met het constitutionele basishandvest dat in het EG-Verdrag is belichaamd, en dat dit Verdrag een volledig stelsel van rechtsmiddelen en procedures in het leven heeft geroepen, waarbij het toezicht op de wettigheid van de handelingen van de instellingen aan het Hof is opgedragen (arrest van 23 april 1986, Les Verts/Parlement, 294/83, Jurispr. blz. 1339, punt 23).

Verder mag een internationale overeenkomst geen inbreuk maken op de in de Verdragen vastgestelde bevoegdheidsregeling en dus op de autonomie van het communautaire rechtsstelsel waarvan het Hof krachtens de hem bij artikel 220 EG verleende exclusieve bevoegdheid de eerbiediging verzekert, welke bevoegdheid het Hof overigens reeds als een van de grondslagen van de Gemeenschap heeft beschouwd (zie in die zin, advies 1/91 van 14 december 1991, Jurispr. blz. I-6079, punten 35 en 71, en arrest van 30 mei 2006, Commissie/Ierland, C-459/03, Jurispr. blz. I-4635, punt 123 en aldaar aangehaalde rechtspraak).

Bovendien vormen de grondrechten volgens vaste rechtspraak een integrerend deel van de algemene rechtsbeginselen waarvan het Hof de eerbiediging verzekert. Het Hof laat zich daarbij leiden door de gemeenschappelijke constitutionele tradities van de lidstaten alsmede door de aanwijzingen die te vinden zijn in de internationale rechtsinstrumenten inzake de bescherming van de rechten van de mens waaraan de lidstaten hebben meegewerkt of waarbij zij zich hebben aangesloten. Aan het EVRM komt in dit opzicht bijzondere betekenis toe (zie met name arrest van 26 juni 2007, Ordre des barreaux francophones et germanophone e.a., C-305/05, Jurispr. blz. I-5305, punt 29 en aldaar aangehaalde rechtspraak).

Voorts volgt uit de rechtspraak van het Hof dat de eerbiediging van de mensenrechten een vereiste is voor de wettigheid van communautaire maatregelen (advies 2/94, reeds aangehaald, punt 34) en dat maatregelen die onverenigbaar zijn met de eerbiediging van deze rechten, in de Gemeenschap niet toelaatbaar zijn (arrest van 12 juni 2003, Schmidberger, C-112/00, Jurispr. blz. I-5659, punt 73 en aldaar aangehaalde rechtspraak).

Uit al het bovenstaande volgt dat de bij een internationale overeenkomst opgelegde verplichtingen geen afbreuk kunnen doen aan de constitutionele beginselen van het EG-Verdrag, waaronder het beginsel dat alle communautaire maatregelen de grondrechten moeten eerbiedigen, wat een voorwaarde is voor hun wettigheid, die door het Hof dient te worden gecontroleerd in het kader van het door dit Verdrag in het leven geroepen volledige stelsel van rechtsmiddelen.

Dienaangaande dient te worden beklemtoond dat de door de gemeenschapsrechter te verrichten wettigheidscontrole in een context als de onderhavige betrekking heeft op de gemeenschapshandeling die ertoe strekt de betrokken internationale overeenkomst uit te voeren, en niet op deze laatste als zodanig.

Wat meer bepaald een gemeenschapshandeling betreft die, zoals de litigieuze verordening, beoogt uitvoering te geven aan een krachtens hoofdstuk VII van het Handvest van de Verenigde Naties vastgestelde resolutie van de Veiligheidsraad, kan de gemeenschapsrechter in het kader van de bij artikel 220 EG verleende exclusieve bevoegdheid dus niet de wettigheid van deze door dit internationale orgaan vastgestelde resolutie controleren, al was het maar om de verenigbaarheid ervan met het jus cogens te onderzoeken.

Verder zou een eventueel arrest van een communautaire rechterlijke instantie waarbij wordt vastgesteld dat een gemeenschapshandeling ter uitvoering van een dergelijke resolutie strijdig is met een hogere norm van de communautaire rechtsorde niet impliceren dat wordt getornd aan de voorrang van deze resolutie op internationaalrechtelijk vlak.

Zo heeft het Hof reeds een besluit van de Raad tot goedkeuring van een internationale overeenkomst nietig verklaard, na de materiële wettigheid ervan te hebben gecontroleerd in het licht van de betrokken overeenkomst en een schending van een algemeen beginsel van gemeenschapsrecht, namelijk het algemene discriminatieverbod, te hebben vastgesteld (arrest van 10 maart 1998, Duitsland/Raad, C-122/95, Jurispr. blz. I-973).

Bijgevolg dient te worden onderzocht of de beginselen die het verband tussen de in het kader van de Verenigde Naties tot stand gekomen internationale rechtsorde en de communautaire rechtsorde beheersen, zoals het Gerecht heeft geoordeeld, impliceren dat de rechter de materiële wettigheid van de litigieuze verordening in beginsel niet kan toetsen aan de grondrechten, ondanks het feit dat een dergelijke controle blijkens de in de punten 281 tot en met 284 van het onderhavige arrest in herinnering geroepen rechtspraak, een tot de grondslagen van de Gemeenschap behorende constitutionele garantie vormt.

Dienaangaande dient er om te beginnen aan te worden herinnerd dat de bevoegdheden van de Gemeenschap in overeenstemming met het volkenrecht moeten worden uitgeoefend (reeds aangehaalde arresten Poulsen en Diva Navigation, punt 9, en Racke, punt 45). Bovendien heeft het Hof in hetzelfde punt van het eerste van deze arresten gepreciseerd dat een krachtens deze bevoegdheden vastgestelde handeling moet worden uitgelegd — en haar werkingssfeer moet worden afgebakend — met inachtneming van de relevante regels van het volkenrecht.

Verder heeft het Hof geoordeeld dat de Gemeenschap zich bij de uitoefening van de in de artikelen 177 EG en 181 EG vastgestelde bevoegdheden inzake samenwerking en ontwikkeling dient te houden aan de verbintenissen die in het kader van de Verenigde Naties en andere internationale organisaties zijn onderschreven (arrest van 20 mei 2008, Commissie/Raad, C-91/05, nog niet gepubliceerd in de Jurisprudentie, punt 65 en aldaar aangehaalde rechtspraak).

De verplichting tot nakoming van de in het kader van de Verenigde Naties onderschreven verbintenissen geldt evenzeer op het gebied van de handhaving van de internationale vrede en veiligheid, wanneer de Gemeenschap op grond van de artikelen 60 EG en 301 EG communautaire maatregelen neemt ter uitvoering van de krachtens hoofdstuk VII van het Handvest van de Verenigde Naties vastgestelde resoluties van de Veiligheidsraad.

Bij de uitoefening van deze bevoegdheid moet de Gemeenschap namelijk bijzonder belang hechten aan het feit dat, wanneer de Veiligheidsraad resoluties vaststelt uit hoofde van hoofdstuk VII van het Handvest van de Verenigde Naties, hij hiermee overeenkomstig artikel 24 van dit Handvest zijn voornaamste taak als internationaal orgaan vervult, die erin bestaat op mondiaal niveau de vrede en de veiligheid te handhaven, welke taak in het kader van dit hoofdstuk VII de bevoegdheid omvat om te bepalen wat een bedreiging van de internationale vrede en veiligheid vormt en om de noodzakelijke maatregelen voor de handhaving of het herstel daarvan te nemen.

Verder kunnen de in de artikelen 60 EG en 301 EG bedoelde bevoegdheden slechts worden uitgeoefend nadat op grond van de bepalingen van het EU-Verdrag betreffende het GBVB een gemeenschappelijk standpunt is vastgesteld of tot een gemeenschappelijk optreden is besloten en hierbij in een optreden van de Gemeenschap is voorzien.

Indien de Gemeenschap een dergelijk besluit vaststelt, is zij in het kader van het EG-Verdrag gehouden, de bij dit besluit voorgeschreven maatregelen te nemen. Wanneer het gaat om de uitvoering van een krachtens hoofdstuk VII van het Handvest van de Verenigde Naties vastgestelde resolutie van de Veiligheidsraad, impliceert deze verplichting dat de Gemeenschap bij de uitwerking van deze maatregelen naar behoren rekening houdt met de formulering en de doelstellingen van de betrokken resolutie en met de uit het Handvest van de Verenigde Naties voortvloeiende relevante verplichtingen die verband houden met deze uitvoering.

Verder heeft het Hof reeds geoordeeld dat voor de uitlegging van de litigieuze verordening ook rekening moet worden gehouden met de bewoordingen en het doel van resolutie 1390 (2002), waaraan deze verordening volgens punt 4 van de considerans ervan uitvoering beoogt te geven (arrest Möllendorf en Möllendorf-Niehuus, reeds aangehaald, punt 54 en aldaar aangehaalde rechtspraak).

Het Handvest van de Verenigde Naties schrijft evenwel niet voor dat wordt geopteerd voor een bepaalde wijze van uitvoering van de krachtens hoofdstuk VII van dit Handvest vastgestelde resoluties van de Veiligheidsraad. Deze uitvoering dient te geschieden volgens de in de nationale rechtsorde van elk van de leden van de VN toepasselijke regels. Het Handvest van de Verenigde Naties laat de leden van de VN namelijk in beginsel de vrije keuze tussen verschillende mogelijkheden voor de omzetting van deze resoluties in hun nationale rechtsorde.

Uit al het bovenstaande volgt dat de beginselen die de in het kader van de Verenigde Naties tot stand gekomen internationale rechtsorde beheersen, niet impliceren dat de rechter de materiële wettigheid van de litigieuze verordening niet kan toetsen aan de grondrechten omdat deze verordening beoogt uitvoering te geven aan een krachtens hoofdstuk VII van het Handvest van de Verenigde Naties vastgestelde resolutie van de Veiligheidsraad.

Verder vindt de stelling dat een gemeenschapshandeling als de litigieuze verordening ten gevolge van het beginsel van internationaalrechtelijke voorrang van de uit het Handvest van de Verenigde Naties voortvloeiende verplichtingen, in het bijzonder van die tot uitvoering van de krachtens hoofdstuk VII van dit Handvest vastgestelde resoluties van de Veiligheidsraad, immuniteit van jurisdictie zou genieten, geen steun in het EG-Verdrag.

Het is zeker juist dat het Hof reeds heeft aanvaard dat artikel 234 EG-Verdrag (thans, na wijziging, artikel 307 EG), voor zover aan de toepassingsvoorwaarden ervan is voldaan, de mogelijkheid biedt om zelfs af te wijken van het primaire recht, bijvoorbeeld van artikel 113 EG-Verdrag, betreffende de gemeenschappelijke handelspolitiek (zie in die zin arrest Centro-Com, reeds aangehaald, punten 56–61).

Het is ook juist dat artikel 297 EG impliciet belemmeringen van de werking van de gemeenschappelijke markt toestaat die worden veroorzaakt door maatregelen die een lidstaat vaststelt ter uitvoering van internationale verplichtingen die hij is aangegaan om de internationale vrede en veiligheid te handhaven.

Deze bepalingen kunnen evenwel niet aldus worden opgevat dat zij een afwijking toestaan van de beginselen van vrijheid, democratie en eerbiediging van de rechten van de mens en de fundamentele vrijheden, die in artikel 6, lid 1, EU als grondslagen van de Gemeenschap worden beschouwd.

Artikel 307 EG biedt immers geenszins de mogelijkheid om de beginselen die behoren tot de grondslagen van de communautaire rechtsorde op de helling te zetten. Tot deze beginselen behoort het beginsel van de bescherming van de grondrechten, dat mede betrekking heeft op de controle door de gemeenschapsrechter van de wettigheid van gemeenschapshandelingen, meer bepaald van hun verenigbaarheid met deze grondrechten.

Een vrijstelling van de litigieuze verordening van iedere vorm van rechterlijke controle van de verenigbaarheid ervan met de grondrechten die haar oorsprong zou vinden in de vermeende absolute voorrang van de resoluties van de Veiligheidsraad waaraan deze verordening uitvoering beoogt te geven, kan evenmin worden gebaseerd op de positie die de uit het Handvest van de Verenigde Naties voortvloeiende verplichtingen zouden innemen in de hiërarchie van de normen in de communautaire rechtorde indien deze verplichtingen een plaats kregen toebedeeld in deze hiërarchie.

Artikel 300, lid 7, EG bepaalt namelijk dat de akkoorden gesloten onder de in dit artikel vastgestelde voorwaarden, verbindend zijn voor de instellingen van de Gemeenschap en voor de lidstaten.

Indien deze bepaling van toepassing was op het Handvest van de Verenigde Naties, zou dit laatste dus op grond van deze bepaling voorrang hebben boven de handelingen van afgeleid gemeenschapsrecht (zie in die zin arrest van 3 juni 2008, Intertanko e.a., C-308/06, nog niet gepubliceerd in de Jurisprudentie, punt 42 en aldaar aangehaalde rechtspraak).

Deze voorrang op het gemeenschapsrecht zou zich evenwel niet uitstrekken tot het primaire recht, met name niet tot de algemene beginselen waarvan de grondrechten deel uitmaken.

Deze uitlegging vindt steun in lid 6 van artikel 300 EG, volgens hetwelk een internationaal akkoord niet in werking kan treden indien het Hof een afwijzend advies heeft uitgebracht over de verenigbaarheid ervan met het EG-Verdrag, tenzij dit akkoord vooraf wordt gewijzigd.

Voor het Hof is evenwel, net name ter terechtzitting, gesteld dat de communautaire rechterlijke instanties zich er, evenals het Europees Hof voor de rechten van de mens, dat zich in verschillende recente arresten onbevoegd heeft verklaard om de rechtmatigheid van bepaalde handelingen ter uitvoering van krachtens hoofdstuk VII van het Handvest van de Verenigde Naties vastgestelde resoluties van de Veiligheidsraad te controleren, van zouden moeten onthouden de wettigheid van de litigieuze verordening aan de grondrechten te toetsen, aangezien deze verordening eveneens beoogt uitvoering te geven aan deze resoluties.

Dienaangaande moet om te beginnen worden vastgesteld dat, zoals het Europees Hof voor de rechten van de mens overigens zelf heeft opgemerkt, de handelingen waarop deze besluiten betrekking hebben en ten aanzien waarvan deze rechterlijke instantie heeft verklaard dat het onbevoegd is om de verenigbaarheid ervan met het EVRM te controleren, en de andere handelingen waarvoor zij ontegenzeglijk wel bevoegd is, een fundamenteel verschillend karakter hebben (zie arrest EHRM van 2 mei 2007, Behrami en Behrami/Frankrijk en Saramati/Frankrijk, Duitsland en Noorwegen, nog niet gepubliceerd in de Recueil des arrêts et décisions, punt 151).

Het Europees Hof voor de rechten van de mens heeft immers weliswaar in bepaalde zaken die aan zijn oordeel werden onderworpen, vastgesteld dat het ratione personae onbevoegd was, maar deze zaken hadden betrekking op acties die rechtstreeks konden worden toegerekend aan de VN als universele organisatie die een dwingend doel van collectieve veiligheid nastreeft, in het bijzonder om acties van een in het kader van hoofdstuk VII van het Handvest van de Verenigde Naties opgericht ondergeschikt orgaan van de VN of om acties verricht in het kader van de uitoefening van door de Veiligheidsraad krachtens dit hoofdstuk geldig gedelegeerde bevoegdheden, en niet om acties die konden worden toegerekend aan de voor dat Hof gedaagde staten, en verder vonden deze acties niet plaats op het grondgebied van deze staten en vloeiden zij niet voort uit een beslissing van de autoriteiten hiervan.

In punt 151 van het reeds aangehaalde arrest Behrami en Behrami/Frankrijk en Saramati/Frankrijk, Duitsland en Noorwegen heeft het Europees Hof voor de rechten van de mens daarentegen opgemerkt dat het zich in de zaak die heeft geleid tot zijn reeds aangehaalde arrest Bosphorus Hava Yollari Turizm ve Ticaret Anonim Şirketi/Ierland, dat betrekking had op een door de autoriteiten van de verwerende staat ingevolge een besluit van een minister van deze staat uitgevoerde beslagmaatregel, met name ratione personae bevoegd heeft verklaard ten opzichte van de verwerende staat, hoewel de betrokken maatregel was vastgesteld op grond van een communautaire verordening die zelf was vastgesteld op grond van een resolutie van de Veiligheidsraad.

In casu kan de litigieuze verordening niet worden beschouwd als een handeling die uitgaat van een van de in het kader van hoofdstuk VII van het Handvest van de Verenigde Naties opgerichte ondergeschikte organen van de VN of die is verricht in het kader van de uitoefening van door de Veiligheidsraad krachtens dit hoofdstuk geldig gedelegeerde bevoegdheden en die als zodanig rechtstreeks aan de VN kan worden toegerekend.

Bovendien rijst de vraag of het Hof bevoegd is om zich uit te spreken over de geldigheid van de litigieuze verordening, hoe dan ook in een totaal andere context.

Zoals in de punten 281 tot en met 284 van het onderhavige arrest reeds in herinnering is gebracht, vormt de toetsing door het Hof van de geldigheid van een gemeenschapshandeling aan de grondrechten immers in een rechtsgemeenschap de uitdrukking van een uit het EG-Verdrag als autonoom rechtsstelsel voortvloeiende constitutionele garantie waarop een internationale overeenkomst geen inbreuk kan maken.

De vraag naar de bevoegdheid van het Hof rijst immers in het kader van de interne en autonome rechtsorde van de Gemeenschap, waarvan de litigieuze verordening deel uitmaakt en waarin het Hof bevoegd is om de geldigheid van de gemeenschapshandelingen te toetsen aan de grondrechten.

Verder is betoogd dat het Hof, gelet op het feit dat de gemeenschapsinstellingen zich dienen te schikken naar de beslissingen van de instellingen van de Verenigde naties, ervan dient af te zien de wettigheid van de litigieuze verordening aan de grondrechten te toetsen, ook al zou een dergelijke controle mogelijk zijn, aangezien deze rechten voldoende bescherming genieten in het kader van de door de Verenigde Naties ingestelde sanctieregeling, met name gelet op de herzieningsprocedure zoals deze recentelijk door verschillende resoluties van de Veiligheidsraad aanzienlijk is verbeterd.

De Commissie is van mening dat zolang de betrokken particulieren of entiteiten in het kader van deze sanctieregeling een redelijke mogelijkheid hebben om te worden gehoord dankzij een in het rechtsstelsel van de Verenigde Naties ingebed systeem van administratieve controle, het Hof op geen enkele wijze kan optreden.

Dienaangaande moet om te beginnen worden opgemerkt dat weliswaar ten gevolge van de vaststelling van verschillende resoluties door de Veiligheidsraad daadwerkelijk wijzigingen zijn aangebracht aan het door de Verenigde Naties ingestelde systeem van beperkende maatregelen, zowel wat de plaatsing op de geconsolideerde lijst, als de schrapping hiervan betreft [zie in het bijzonder de resoluties 1730 (2006) van 19 december 2006 en 1735 (206) van 22 december 2006], maar dat deze wijzigingen na de vaststelling van de litigieuze verordening zijn doorgevoerd, zodat zij in beginsel in het kader van de onderhavige hogere voorzieningen niet in aanmerking kunnen worden genomen.

Hoe dan ook kan het feit dat deze regeling van de Verenigde Naties voorziet in een herzieningsprocedure voor het sanctiecomité niet leiden tot een algemene immuniteit van jurisdictie in het kader van de interne communautaire rechtsorde, zelfs niet indien rekening wordt gehouden met de wijzigingen die recentelijk aan deze procedure zijn aangebracht.

Een dergelijke immuniteit, die een belangrijke afwijking zou vormen van het bij het EG-Verdrag vastgestelde systeem van rechterlijke bescherming van de grondrechten, is immers niet gerechtvaardigd, aangezien deze herzieningsprocedure duidelijk niet de garanties van een rechterlijke bescherming biedt.

Weliswaar kan iedere persoon of entiteit zich thans rechtstreeks tot het sanctiecomité wenden door een verzoek tot schrapping van de geconsolideerde lijst bij het zogenaamde ‘aanspreekpunt’ in te dienen, maar de procedure voor dit comité blijft zich hoofdzakelijk afspelen op diplomatiek en interstatelijk niveau. De betrokken personen of entiteiten beschikken niet over een reële mogelijkheid om hun rechten te verdedigen. Verder neemt het comité zijn beslissingen in onderlinge overeenstemming en heeft elk van zijn leden een vetorecht.

Dienaangaande blijkt uit de richtsnoeren van het sanctiecomité, zoals deze laatstelijk op 12 februari 2007 zijn gewijzigd, dat de persoon die een verzoek om schrapping heeft ingediend, tijdens de procedure voor het sanctiecomité geenszins zelf zijn rechten geldend kan maken en zich evenmin te dien einde kan laten vertegenwoordigen. Enkel de regering van de staat van zijn woonplaats of nationaliteit kan eventueel opmerkingen over dit verzoek indienen.

Bovendien is het sanctiecomité volgens bovengenoemde richtsnoeren niet verplicht om de verzoeker de gronden en de bewijselementen mee te delen waarop zijn plaatsing op de geconsolideerde lijst is gebaseerd, of om hem, zelfs maar beperkte, toegang tot deze gegevens te verlenen. Ten slotte hoeft dit comité een afwijzing van het verzoek tot schrapping niet te motiveren.

Uit het bovenstaande volgt dat de gemeenschapsrechter overeenkomstig de hem bij het EG-Verdrag verleende bevoegdheden de wettigheid van alle gemeenschapshandelingen, daaronder begrepen de gemeenschapshandelingen die, zoals de litigieuze verordening, beogen uitvoering te geven aan krachtens hoofdstuk VII van het Handvest van de Verenigde Naties vastgestelde resoluties van de Veiligheidsraad, in beginsel volledig dient te toetsen aan de grondrechten die behoren tot de algemene beginselen van gemeenschapsrecht.

Bijgevolg heeft het Gerecht blijk gegeven van een onjuiste rechtsopvatting door in de punten 212 tot en met 231 van het bestreden arrest Kadi en de punten 263 tot en met 282 van het bestreden arrest Yusuf en Al Barakaat te oordelen dat uit de beginselen die het verband tussen de in het kader van de Verenigde Naties tot stand gekomen internationale rechtsorde en de communautaire rechtsorde beheersen, voortvloeit dat, aangezien de litigieuze verordening beoogt uitvoering te geven aan een resolutie van de Veiligheidsraad die is vastgesteld krachtens hoofdstuk VII van het Handvest van de Verenigde Naties, dat dienaangaande geen enkele beoordelingsruimte laat, de inhoud ervan vrijgesteld dient te zijn van iedere vorm van rechterlijke wettigheidscontrole, behalve voor wat de verenigbaarheid ervan met de regels van het jus cogens betreft.

De middelen van rekwiranten zijn dus in dit opzicht gegrond, zodat de bestreden arresten op dit punt dienen te worden vernietigd.

Bijgevolg hoeven de grieven betreffende het deel van de bestreden arresten dat betrekking heeft op de toetsing van de litigieuze verordening aan de volkenrechtelijke regels die deel uitmaken van het jus cogens, niet meer te worden onderzocht. De incidentele hogere voorziening van het Verenigd Koninkrijk op dit punt hoeft dus evenmin te worden onderzocht.

Aangezien het Gerecht in het daaropvolgende deel van de bestreden arresten, betreffende de door rekwiranten aangevoerde specifieke grondrechten, de wettigheid van de litigieuze verordening enkel aan deze regels heeft getoetst, terwijl het deze in beginsel volledig diende te toetsen aan de grondrechten die behoren tot de algemene beginselen van gemeenschapsrecht, dient ook dit deel van deze arresten te worden vernietigd.