HvJ EG, 11-09-2007, nr. C-227/04 P

Met haar hogere voorziening verzoekt Lindorfer om vernietiging van het arrest van het Gerecht van eerste aanleg van de Europese Gemeenschappen van 18 maart 2004, Lindorfer/Raad (T-204/01, JurAmbt. blz. I-A-83 en II-361; hierna: ‘bestreden arrest’), waarbij het Gerecht heeft verworpen haar beroep tot nietigverklaring van het besluit van de Raad van de Europese Unie van 3 november 2000 houdende berekening van haar pensioenjaren na de overschrijving naar het pensioenstelsel van de Gemeenschappen van de afkoopsom voor de pensioenrechten die zij uit hoofde van de Oostenrijkse regeling had verworven (hierna: ‘litigieuze besluit’).

Artikel 1 bis, lid 1, van het Statuut van de ambtenaren van de Europese Gemeenschappen, zoals in dit Statuut ingevoegd bij verordening (EG, EGKS, Euratom) nr. 781/98 van 7 april 1998 (PB L 113, blz. 4; hierna: ‘Statuut’) luidt:

Artikel 77 van het Statuut bepaalt:

Artikel 83 van het Statuut luidt:

Artikel 2 van bijlage VIII bij het Statuut bepaalt:

Artikel 5 van bijlage VIII bij het Statuut luidt:

Artikel 11, lid 2, van bijlage VIII bij het Statuut bepaalt dat de ambtenaar die in dienst van de Gemeenschappen treedt na de dienst bij een overheidsorgaan, een nationale of internationale organisatie te hebben beëindigd of na in loondienst of als zelfstandige te hebben gewerkt, bij zijn aanstelling in vaste dienst hetzij de actuariële tegenwaarde van, hetzij de afkoopsom voor de rechten op ouderdomspensioen die hij uit hoofde van bovengenoemde activiteiten heeft verworven, aan de Gemeenschappen kan doen betalen. Volgens dat artikel bepaalt in dat geval de instelling waarbij de ambtenaar werkzaam is, met inachtneming van de rang waarin deze in vaste dienst is aangesteld, tevens het aantal pensioenjaren dat zij volgens haar eigen regeling aanrekent uit hoofde van de vroegere diensttijd op basis van het bedrag van de actuariële tegenwaarde of van de afkoopsom.

Bij besluit van 13 juli 1992 heeft de Raad de algemene bepalingen ter uitvoering van artikel 11, leden 1 en 2, van bijlage VIII bij het Statuut vastgesteld, die later zijn gewijzigd bij besluit van de Raad van 19 december 1994 (hierna: ‘algemene uitvoeringsbepalingen’).

Volgens artikel 10, lid 2, van de algemene uitvoeringsbepalingen wordt voor ambtenaren het aantal aan te rekenen pensioenjaren berekend op grond van het gehele overgeschreven bedrag, onder aftrek van een rente van 3,5 % per jaar voor het tijdvak van de datum van benoeming in vaste dienst tot de datum waarop het voormelde bedrag daadwerkelijk op de rekening van de Gemeenschappen wordt overgeschreven. Deze rente wordt afgetrokken voor de tijdvakken waarin het bedrag dat kan worden overgeschreven, niet geherwaardeerd of met rente verhoogd is door het pensioenfonds waarbij de betrokkene vóór zijn indiensttreding bij de Gemeenschappen was aangesloten.

Artikel 10, leden 3 en 4, van de algemene uitvoeringsbepalingen (naar de twee hierna genoemde formules zal worden verwezen als de ‘omzettingsformules’) luidt:

De tabel van de actuariële tegenwaarden voor de toepassing van artikel 11, lid 2, van bijlage VIII bij het Statuut, zoals deze volgt uit het besluit van de Raad van 13 juli 1992, bevat voor de beide geslachten van de leeftijdsgroep van 30 tot en met 50 jaar de volgende waarden:

Volgens artikel 31 van het Statuut worden de gekozen kandidaten aangesteld in de aanvangsrang van hun categorie of groep, indien het ambtenaren betreft van categorie A of van de groep voor de talendienst. Het tot aanstelling bevoegd gezag kan echter binnen bepaalde grenzen afwijken van de bepalingen van dat artikel.

Artikel 1, lid 1, van verordening (EG) nr. 626/95 van de Raad van 20 maart 1995 tot instelling van bijzondere tijdelijke maatregelen betreffende de aanwerving van ambtenaren van de Europese Gemeenschappen naar aanleiding van de toetreding van Oostenrijk, Finland en Zweden (PB L 66, blz. 1) bepaalt dat tot en met 31 december 1999, in afwijking van onder meer artikel 31 van het Statuut, in vacatures kan worden voorzien door de aanstelling van Oostenrijkse, Finse en Zweedse onderdanen, voor zover het om ambten gaat die in het kader van de beraadslagingen over de begroting door de bevoegde instellingen te dien einde zijn toegewezen.

Lindorfer, die de Oostenrijkse nationaliteit heeft, is op 16 september 1996 in dienst van de Raad getreden. Op 16 juni 1997 is zij in vaste dienst aangesteld en ingedeeld in de rang A 5, salaristrap 2. Vóór haar indiensttreding bij de Raad had zij gedurende 13 jaar en 3 maanden in Oostenrijk gewerkt en bijdragen aan de Oostenrijkse pensioenregeling betaald.

Op 15 mei 1999 verzocht Lindorfer op grond van artikel 11, lid 2, van bijlage VIII bij het Statuut om de afkoopsom voor de rechten op ouderdomspensioen die zij uit hoofde van de Oostenrijkse regeling had verworven, over te schrijven naar het pensioenstelsel van de Gemeenschappen.

Op 18 februari 2000 deelde het Oostenrijkse pensioenfonds Lindorfer mee dat het bedrag van de afkoopsom voor de Oostenrijkse pensioenrechten op 1 maart 2000 voorlopig op 1 306 712,23 ATS was vastgesteld. Het wees haar er eveneens op dat zij in Oostenrijk geen aanspraak kon maken op een pensioen, aangezien zij niet gedurende de vereiste minimumduur van 180 maanden bijdragen had betaald. Het stelde haar echter voor om de 21 ontbrekende maanden van aansluiting ‘bij te kopen’ door middel van betaling van een bedrag van 237 963,60 ATS, doch Lindorfer is op dit voorstel niet ingegaan.

Op 28 maart 2000 zond de dienst ‘Pensioenen’ van het secretariaat-generaal van de Raad Lindorfer een nota met daarbij gevoegd een formulier met het opschrift ‘Berekening van de statutaire pensioenjaren die volgens artikel 11, lid 2, van bijlage VIII bij het Statuut moeten worden aangerekend’. Uit dit formulier blijkt dat de met het over te schrijven bedrag overeenkomende pensioenjaren 5 jaar, 3 maanden en 24 dagen bedroegen.

Bij nota van 12 september 2000 liet Lindorfer de dienst ‘Pensioenen’ weten dat zij ‘in beginsel akkoord ging’ met de overschrijving van de afkoopsom voor haar Oostenrijkse pensioenrechten. Zij betwistte echter het aantal pensioenjaren dat op voormeld formulier was aangegeven, op grond dat de door de Raad gebruikte berekeningsmethode discriminerend en niet transparant was. Ten slotte verzocht zij om een aantal inlichtingen.

Op 29 september 2000 stelde het Oostenrijkse pensioenfonds het over te schrijven bedrag vast op 1 337 136,07 ATS.

Bij op 7 november 2000 door Lindorfer ontvangen nota van 3 november 2000 werd zij op de hoogte gesteld van het litigieuze besluit. Op 2 februari 2001 heeft zij krachtens artikel 90, lid 2, van het Statuut een klacht ingediend tegen dat besluit, welke is aangevuld bij een addendum van 25 april 2001.

Bij besluit van 31 mei 2001 heeft de Raad die klacht afgewezen.

Op 5 september 2001 heeft Lindorfer bij het Gerecht beroep ingesteld tot nietigverklaring van het litigieuze besluit en van het besluit tot afwijzing van haar klacht alsmede tot veroordeling van de Raad om op basis van een gecorrigeerde rechtsgrondslag opnieuw het aantal statutaire pensioenjaren vast te stellen dat na de overschrijving van haar in Oostenrijk verworven pensioenrechten in aanmerking moest worden genomen voor haar communautaire pensioen.

Ter onderbouwing van haar beroep heeft Lindorfer in wezen twee middelen aangevoerd. Het eerste was ontleend aan de onwettigheid van artikel 10, leden 3 en 4, van de algemene uitvoeringsbepalingen en het tweede aan de onwettigheid van artikel 11, lid 2, van bijlage VIII bij het Statuut. Zij heeft betoogd dat eerstgenoemde bepaling in strijd was met het beginsel van gelijke behandeling en dat de tweede in strijd was met datzelfde beginsel én met het beginsel van het vrije verkeer van werknemers.

Met betrekking tot het middel ontleend aan de onwettigheid van artikel 10, leden 3 en 4, van de algemene uitvoeringsbepalingen heeft het Gerecht geoordeeld dat de vier grieven die Lindorfer had aangevoerd, ongegrond moesten worden verklaard.

Wat de eerste grief van het eerste middel betreft, namelijk de kritiek van Lindorfer op het feit dat in de omzettingsformules de aanstellingsrang op dezelfde wijze in aanmerking wordt genomen voor ambtenaren die in de basisrang van hun categorie zijn aangeworven als voor hen die in een hogere rang zijn aangeworven, heeft het Gerecht eraan herinnerd dat de algemene uitvoeringsbepalingen uitvoering geven aan artikel 11, lid 2, van bijlage VIII bij het Statuut, waarvan de tweede alinea bepaalt dat ‘de instelling waarbij de ambtenaar werkzaam is, met inachtneming van de rang waarin deze in vaste dienst is aangesteld, het aantal pensioenjaren [bepaalt] dat zij volgens haar eigen regeling aanrekent uit hoofde van de vroegere diensttijd op basis van het bedrag van de actuariële tegenwaarde of van de afkoopsom’.

Het heeft eveneens herinnerd aan de vaste rechtspraak dat voor een ambtenaar die verzoekt om overschrijving van zijn nationale pensioenrechten naar het stelsel van de Gemeenschappen de rang waarin hij in vaste dienst is aangesteld, dat wil zeggen de rang die hem bij zijn aanstelling in vaste dienst is toegekend, in aanmerking moet worden genomen voor de berekening van de extra pensioenjaren (arrest Gerecht van 13 juni 2002, Youssouroum/Raad, T-106/01, JurAmbt. blz. I-A-93 en II-435, punt 34, en de aangehaalde rechtspraak).

Het Gerecht heeft geoordeeld dat, ook al heeft de toepassing van de omzettingsformules tot gevolg dat het aantal extra pensioenjaren minder wordt naarmate de basisbezoldiging hoger is, hieruit geen discriminerende behandeling kan worden afgeleid, aangezien een discriminatie alleen kan bestaan in de toepassing van verschillende regels op vergelijkbare situaties.

Zo heeft een nieuw aangeworven en in de rang A5 ingedeelde ambtenaar meer kans om zijn loopbaan in een hogere rang af te sluiten dan een in de rang A7 aangeworven en ingedeelde ambtenaar en, dientengevolge, om een hoger salaris en meer pensioenrechten te verkrijgen dan laatstgenoemde.

Met betrekking tot de tweede grief van het eerste middel, namelijk de kritiek van Lindorfer op het feit dat artikel 10, lid 4, van de algemene uitvoeringsbepalingen voorziet in de omzetting in Belgische franken van het bedrag dat in een andere valuta dan de Belgische frank naar de rekening van de Gemeenschappen is overgeschreven, is het Gerecht op basis van de schriftelijke opmerkingen van Lindorfer en haar uiteenzetting ter terechtzitting tot de vaststelling gekomen dat zij niet zozeer de noodzaak betwist om het overgeschreven bedrag in Belgische franken of in euro's om te zetten als wel de gevolgen van die omzetting naargelang daartoe gebruik wordt gemaakt van variant i) of variant ii).

In de punten 76 en 77 van het bestreden arrest heeft het Gerecht die grief in de volgende bewoordingen afgewezen:

Het Gerecht heeft ook de derde grief van het eerste middel afgewezen. De essentie van zijn redenering luidde als volgt:

Ten slotte heeft het Gerecht ook de vierde grief van het eerste middel verworpen, namelijk dat het afkeuring verdient dat bij de inaanmerkingneming van de parameters van de omzettingsformules van artikel 10, leden 3 en 4, van de algemene uitvoeringsbepalingen verschillende data worden gehanteerd, naargelang het overgeschreven bedrag wordt omgezet op basis van variant i) of variant ii).

Het Gerecht heeft vastgesteld dat Lindorfers stelling dat variant ii) gebaseerd is op het salaris behorende bij de rang van de belanghebbende op het moment waarop het betrokken bedrag daadwerkelijk door het nationale pensioenfonds wordt overgeschreven, berustte op een onjuiste lezing van de bewoordingen van artikel 10, lid 4, van de algemene uitvoeringsbepalingen, aangezien het in die context in aanmerking genomen salaris het salaris is dat overeenstemt met de rang van aanstelling, zoals dat op de datum van die daadwerkelijke overschrijving is geactualiseerd. Het Gerecht heeft terecht geoordeeld dat dit een precieze datum is die dient als referentie voor elke variant én voor de andere parameters van de omzettingsformule.

In het kader van het tweede middel, ontleend aan de onwettigheid van artikel 11, lid 2, van bijlage VIII bij het Statuut, heeft het Gerecht in de punten 99 tot en met 106 van het bestreden arrest geoordeeld dat de argumenten die Lindorfer had aangevoerd om aan te tonen dat die bepaling niet verenigbaar was met de beginselen van gelijke behandeling en het vrije verkeer van werknemers, niet konden worden aanvaard.

Het Gerecht heeft geoordeeld dat Lindorfers stelling dat het bij die bepaling ingevoerde ‘overschrijvingssysteem’ tot gevolg heeft dat ambtenaren die later in dienst treden van de Gemeenschappen worden benadeeld ten opzichte van hen die dat vroeg doen, volkomen ongegrond was.

Volgens het Gerecht had Lindorfer op geen enkele wijze aangetoond dat de rechten die zij uit hoofde van beroepsactiviteiten vóór haar indiensttreding bij de Gemeenschappen had verworven niet voor haar behouden konden blijven en door het pensioenstelsel van de Gemeenschappen in aanmerking konden worden genomen. Het beklemtoonde dat het, daar het om verschillende systemen gaat, niet abnormaal is dat het aantal voor het communautaire pensioen aan te rekenen pensioenjaren verschilt van het aantal pensioenjaren dat de nationale of internationale autoriteit in aanmerking neemt. Het heeft er voorts aan herinnerd dat Lindorfer de mogelijkheid had, de 21 maanden bij te kopen die ontbraken om het totaal van 180 maanden te bereiken dat nodig was om een pensioen in het Oostenrijkse fonds te verkrijgen, waardoor haar nationale pensioenrechten behouden waren gebleven en dat de overschrijving van de afkoopsom voor die rechten naar het pensioenstelsel van de Gemeenschappen dus een optie was geweest waarvan zij vrijelijk gebruik had gemaakt.

Evenmin kon, aldus het Gerecht, worden gesteld dat artikel 11, lid 2, van bijlage VIII bij het Statuut inbreuk maakt op het vrije verkeer van werknemers. Integendeel, die bepaling vergemakkelijkt de volledige uitoefening van die fundamentele vrijheid, met name doordat een in een lidstaat woonachtig persoon een ambt bij een gemeenschapsinstelling kan aanvaarden zonder de pensioenrechten te verliezen die hij uit hoofde van vroegere beroepsactiviteiten heeft verworven.

Daar het tot de conclusie kwam dat Lindorfer niets had aangevoerd dat de wettigheid kon aantasten van artikel 10, leden 3 en 4, van de algemene uitvoeringsbepalingen en van artikel 11, lid 2, van bijlage VIII bij het Statuut, heeft het Gerecht het beroep verworpen.

Bij beschikking van 7 juni 2005 heeft het Hof de zaak naar de Eerste kamer verwezen. Aangezien geen van de partijen heeft verzocht in haar mondelinge opmerkingen te worden gehoord, heeft het Hof beslist uitspraak te doen zonder pleidooien. Ter terechtzitting van 27 oktober 2005 heeft de advocaat-generaal zijn conclusie genomen, waarna de mondelinge behandeling is gesloten.

Op 1 december 2005 heeft de Eerste kamer overeenkomstig de artikelen 44, lid 4, en 118 van het Reglement voor de procesvoering besloten de zaak naar het Hof te verwijzen opdat deze opnieuw wordt toegewezen aan een grotere formatie.

Bij beschikking van 26 april 2006 heeft het Hof de heropening van de mondelinge behandeling en een terechtzitting gelast. Partijen en, overeenkomstig artikel 24, tweede alinea, van het Statuut van het Hof van Justitie, de Commissie is verzocht een standpunt in te nemen over de in die beschikking gestelde vragen.

Na de pleidooien van 28 juni 2006 en nadat de advocaat-generaal ter terechtzitting van 30 november 2006 conclusie had genomen, is de mondelinge behandeling gesloten.

In haar hogere voorziening, tot onderbouwing waarvan zij drie middelen aanvoert, concludeert Lindorfer dat het het Hof behage :

De Raad concludeert dat het het Hof behage:

Vooraf zij eraan herinnerd dat volgens vaste rechtspraak uit artikel 225 EG, artikel 58, eerste alinea, van het Statuut van het Hof van Justitie en artikel 112, lid 1, sub c, van het Reglement voor de procesvoering van het Hof volgt dat een hogere voorziening duidelijk moet aangeven tegen welke onderdelen van het arrest waarvan de vernietiging wordt gevorderd, zij is gericht, en welke argumenten rechtens die vordering specifiek staven (arresten van 6 maart 2003, Interporc/Commissie, C-41/00 P, Jurispr. blz. I-2125, punt 15; 12 september 2006, Reynolds Tobacco e.a./Commissie, C-131/03 P, Jurispr. blz. I-7795, punt 49, en 27 februari 2007, Segi e.a./Raad, C-355/04 P, nog niet gepubliceerd in de Jurisprudentie, punt 22).

Het Hof zal de hogere voorziening onderzoeken in het licht van die rechtspraak.

Krachtens artikel 61, eerste alinea, van het Statuut van het Hof van Justitie vernietigt het Hof de beslissing van het Gerecht in geval van gegrondheid van het verzoek om hogere voorziening. Het kan dan zelf de zaak afdoen wanneer deze in staat van wijzen is, dan wel haar voor afdoening verwijzen naar het Gerecht.

Daar de zaak in staat van wijzen is, moet uitspraak worden gedaan over de vordering tot nietigverklaring van het litigieuze besluit en tot veroordeling van de Raad om de pensioenjaren van Lindorfer opnieuw vast te stellen.

Vastgesteld zij in dat verband dat de Raad bij de vaststelling van Lindorfers pensioenjaren rekening heeft gehouden met een geslachtgerelateerde factor, zodat hij het beginsel van non-discriminatie op grond van geslacht en artikel 1 bis, lid 1, van het Statuut heeft geschonden.

Met betrekking tot de vordering om de Raad ertoe te veroordelen de pensioenjaren van Lindorfer opnieuw vast te stellen, volstaat het in casu eraan te herinneren dat volgens de bewoordingen van artikel 233 EG de instelling waarvan de handeling nietig is verklaard, gehouden is de maatregelen te nemen die nodig zijn ter uitvoering van het arrest van het Hof.

Derhalve moet het litigieuze besluit nietig worden verklaard.

Ingevolge artikel 122 van het Reglement voor de procesvoering van het Hof beslist het Hof ten aanzien van de proceskosten, wanneer de hogere voorziening gegrond is en het de zaak zelf afdoet. Volgens artikel 69, lid 2, eerste alinea, van het Reglement voor de procesvoering, dat ingevolge artikel 118 ervan van toepassing is op de procedure in hogere voorziening, wordt de in het ongelijk gestelde partij in de kosten verwezen, voor zover dit is gevorderd. Aangezien de Raad in het ongelijk is gesteld, dient hij overeenkomstig de vordering van Lindorfer in de kosten te worden verwezen.

Het Hof van Justitie (Grote kamer) verklaart:

ondertekeningen