Rb. Haarlem, 23-04-2008, nr. 135986 / HA ZA 07-737

vonnis

RECHTBANK HAARLEM

Sector civiel recht

zaaknummer / rolnummer: 135986 / HA ZA 07-737

Vonnis in incident van 23 april 2008

in de zaak van

de besloten vennootschap met beperkte aansprakelijkheid

DEMERARA DISTILLERS EUROPE B.V.,

gevestigd te Zaandam, gemeente Zaanstad,

eiseres in de hoofdzaak,

verweerster in het incident,

procureur mr. R.F. Meijer,

advocaat mr. A.M. Bos te Amsterdam,

tegen

de vennootschap naar Duits recht

KARL HEINZ HAUS GMBH-WEINIMPORT,

gevestigd te Saarbrücken, Duitsland,

gedaagde in de hoofdzaak,

eiseres in het incident,

procureur mr. S.I. van der Staal,

advocaat mr. J.C. van Zuethem te Rotterdam.

Partijen zullen hierna Demerara en Haus genoemd worden.

1. De procedure

1.1. Het verloop van de procedure blijkt uit:

- het tussenvonnis in het incident van 12 december 2007

- de akte aan de zijde van Haus van 6 februari 2008

- de akte aan de zijde van Demerara van 5 maart 2008.

1.2. Ten slotte is vonnis bepaald in het incident.

2. De beoordeling in het incident

2.1. In voornoemd tussenvonnis heeft de rechtbank partijen in de gelegenheid gesteld om zich bij akte uit te laten over de vraag of het forumkeuzebeding in de algemene voorwaarden van Demerara voldoet aan de vormvoorschriften zoals opgenomen in artikel 23 lid 1 van de EEX-Verordening (44/2001) (hierna: EEX-Vo).

2.2. In haar akte heeft Haus aangevoerd dat het forumkeuzebeding niet voldoet aan de voorschriften zoals opgenomen in artikel 23 lid 1 EEX-Vo, omdat er geen sprake is van een overeenkomst die is gesloten in een vorm als bedoeld in artikel 23 lid 1 sub a, b of c EEX-Vo.

2.3. Demerara heeft zich op het standpunt gesteld dat Haus stilzwijgend heeft ingestemd met de toepasselijkheid van het forumkeuzebeding overeenkomstig artikel 23 lid 1 sub c EEX-Vo.

2.4. De rechtbank overweegt als volgt. Voorop staat dat het begrip ‘overeenkomst tot aanwijzing van de bevoegde rechter’ in artikel 23 EEX-Vo autonoom moet worden uitgelegd. Niet in geschil is dat er geen sprake is van een schriftelijke overeenkomst dan wel een schriftelijk bevestigde mondelinge overeenkomst waarbij een forumkeuze is opgenomen, zodat het bepaalde in artikel 23 lid 1 sub a EEX-Vo in dit geval niet van toepassing is. In het licht van hetgeen Haus onder 4 van haar akte heeft gesteld, is hetgeen Demerara in haar akte heeft opgemerkt over de handelwijze tussen partijen onvoldoende om aan te nemen dat sprake is van een overeenkomst die is gesloten in een vorm als bedoeld in artikel 23 lid 1 sub b EEX-Vo, zodat hetgeen daarin is bepaald geen nadere bespreking behoeft.

2.5. Voor wat betreft het bepaalde in artikel 23 lid 1 sub c EEX-Vo kan slechts worden aangenomen dat is voldaan aan het vereiste van wilsovereenstemming als daarin bedoeld indien een verwijzing naar een in de algemene voorwaarden opgenomen forumkeuze berust op een gebruik in de tak van internationale handel waarin partijen werkzaam zijn, en indien partijen dit gebruik kennen of geacht worden te kennen (vgl. Hof van Justitie van de Europese Gemeenschappen (hierna: HvJ EG) 20 februari 1997, C-106/95, NJ 1998/565). In haar arrest van 16 maart 1999 (C-159/97, NJ 2001, 116) heeft het HvJ EG bepaald dat het bestaan van een gewoonte, welke dient te worden vastgesteld in de handelsbranche waarin de partijen bij de overeenkomst werkzaam zijn, vast staat wanneer de marktdeelnemers in deze branche bij het sluiten van een bepaald soort overeenkomsten doorgaans en regelmatig een bepaalde handelwijze volgen. Wanneer dit het geval is, kan deze handelwijze als vaste praktijk worden beschouwd en staat bekendheid van beide partijen met de gewoonte vast, aldus het HvJ EG.

2.6. De overeenkomsten tot het leveren van rum door Demerara aan Haus die ten grondslag liggen aan de door Demerara gevorderde betaling vallen onder de internationale handel, omdat het overeenkomsten betreffen tussen twee vennootschappen die in verschillende verdragssluitende staten zijn gevestigd. Aldus is in ieder geval sprake van een vorm van internationale handel als bedoeld in artikel 23 lid 1 sub c EEX-Vo.

2.7. Volgens Demerara is het in de internationale rumhandel gebruikelijk dat partijen algemene voorwaarden hanteren en behoort Haus te weten dat algemene voorwaarden in vrijwel alle gevallen een forumkeuzebeding bevatten. Ook de algemene voorwaarden van Haus zelf bevatten een forumkeuzebeding, aldus Demerara.

2.8. Bepalend voor de vraag of voor het overige is voldaan aan de voorwaarden van artikel 23 lid 1 sub c EEX-Vo is evenwel niet of het gebruik van algemene voorwaarden op zichzelf in de internationale rumhandel gebruikelijk is, zoals door Demerara is gesteld, maar of het in die branche gebruikelijk is dat partijen op hun overeenkomsten tot levering van partijen rum algemene voorwaarden van toepassing verklaren waarin een forumkeuze is opgenomen. Daargelaten of partijen de toepasselijkheid van die algemene voorwaarden zijn overeengekomen, staat in ieder geval vast dat Demerara op alle facturen die zij aan Haus gestuurd heeft in de Nederlandse taal een verwijzing heeft opgenomen naar haar algemene voorwaarden en dat de algemene voorwaarden van Demerara een forumkeuzebeding bevatten. Uit een door Demerara overgelegde factuur van Haus aan Demerara waarin onderaan een verwijzing is opgenomen naar de algemene voorwaarden van Haus, blijkt dat naast Demerara ook Haus zich bedient van algemene voorwaarden. Afgezien van het feit dat Demerara haar stelling dat Haus in haar eigen algemene voorwaarden ook een forumkeuze heeft opgenomen niet heeft onderbouwd, bijvoorbeeld door een afschrift van de desbetreffende voorwaarden over te leggen, zou ook een in de algemene voorwaarden van Haus opgenomen forumkeuze onvoldoende zijn voor het oordeel dat het in de internationale rumhandel gebruikelijk is om op overeenkomsten die betrekking hebben op rumleveranties algemene voorwaarden van toepassing te verklaren waarin een forumkeuze is opgenomen. De criteria indachtig die het HvJ EG hanteert in voornoemde uitspraak van 20 februari 1997, gaat het bij de vraag naar een handelsgebruik in de internationale rumhandel dat Haus kent of geacht wordt te kennen immers niet enkel om het gedrag van de bij de forumkeuze betrokken partijen Demerara en Haus, maar om het gedrag van de marktdeelnemers in de internationale rumhandel in het algemeen. De enkele stelling van Demerara dat het gebruik van algemene voorwaarden in de internationale rumhandel gebruikelijk is, is onvoldoende om Demerara toe te laten tot het bewijs daarvan. Waar het in dit geval om gaat is immers de vraag of partijen in de internationale rumhandel in zijn algemeenheid gewoon zijn om op hun overeenkomsten tot levering van rum algemene voorwaarden van toepassing te verklaren waarin een forumkeuze is opgenomen. Gelet daarop gaat de rechtbank voorbij aan het betoog van Demerara dat Haus weet, althans behoort te weten, dat algemene voorwaarden in vrijwel alle gevallen een forumkeuzebeding bevatten. Zulks is immers niet relevant. Bij gebreke van een daartoe strekkend bewijsaanbod van de zijde van Demerara en nu ook overigens niet is gebleken van omstandigheden die erop duiden dat marktdeelnemers in de internationale rumbranche gewoonlijk op hun overeenkomsten tot levering van rum algemene voorwaarden van toepassing verklaren met daarin opgenomen een forumkeuzebeding, kan niet anders dan worden geoordeeld dat niet is komen vast te staan dat de tussen partijen gesloten overeenkomsten niet zijn gesloten in de vorm als bedoeld in artikel 23 lid 1 sub c EEX-Vo.

2.9. Het voorgaande in aanmerking genomen kan Demerara niet worden gevolgd in haar betoog dat partijen voor het onderhavige geschil een forumkeuze in de zin van artikel 23 EEX-Vo hebben gedaan voor de rechtbank Haarlem.

2.10. Haus heeft haar woonplaats in Duitsland, zodat zij gezien de hoofdregel van artikel 2 lid 1 EEX-Vo voor de gerechten van Duitsland dient te worden opgeroepen. Aldus heeft de rechtbank Haarlem in beginsel geen bevoegdheid om van de vordering kennis te nemen. Artikel 5 sub 1 EEX-Vo geeft een naast de hoofdregel van artikel 2 lid 1 EEX-Vo bestaande alternatieve bevoegdheid, inhoudende dat de verweerder ook kan worden opgeroepen voor het gerecht van de plaats waar de verbintenis uit overeenkomst die aan de eis ten grondslag ligt is uitgevoerd of moet worden uitgevoerd. Op de tussen partijen gesloten koopovereenkomsten betreffende partijen rum is artikel 5 sub 1 sub b EEX-Vo van toepassing, nu het hier betreft de koop en verkoop van roerende lichamelijke zaken. Op grond van deze bepaling geldt voor de toepassing van artikel 5 sub 1 sub b EEX-Vo als plaats van uitvoering van de verbintenis die aan de eis ten grondslag ligt, steeds de plaats in een lidstaat waar de zaken volgens de koopovereenkomst geleverd werden of geleverd hadden moeten worden, tenzij partijen ten aanzien van een bepaalde verbintenis een plaats van uitvoering hebben afgesproken. Nu Haus onbetwist heeft aangevoerd dat Demerara de door Haus gekochte partijen rum, waarvan Demerara thans betaling vordert, in opdracht van Haus steeds heeft afgeleverd bij verschillende ontvangers in Duitsland, gelden op grond van artikel 5 sub 1 sub b EEX-Vo de desbetreffende plaatsen in Duitsland als de plaatsen van uitvoering van de verbintenissen die Demerara aan haar eis ten grondslag legt. Uit het bepaalde in artikel 5 sub 1 EEX-Vo kan dan ook evenmin de bevoegdheid van de rechtbank Haarlem worden afgeleid om van de onderhavige vordering kennis te nemen.

2.11. Slotsom is dat de incidentele vordering dient te worden toegewezen. De rechtbank zal zich onbevoegd verklaren.

2.12. Demerara zal als de in het ongelijk gestelde partij in de proceskosten van deze procedure worden veroordeeld.

3. De beslissing

De rechtbank

in het incident en in de hoofdzaak

3.1. verklaart zich onbevoegd van de vordering in de hoofdzaak kennis te nemen,

3.2. veroordeelt Demerara in de kosten van het incident, aan de zijde van Haus tot op heden begroot op EUR 452,00,

3.3. veroordeelt Demerara in de kosten van de hoofdzaak, aan de zijde van Haus tot op heden begroot op EUR 3.580,00,

3.4. verklaart dit vonnis wat betreft de kostenveroordeling uitvoerbaar bij voorraad.

Dit vonnis is gewezen door mr. P.M. Wamsteker en in het openbaar uitgesproken op 23 april 2008.?